„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Ewa Figura

Sporządzanie rysunku technicznego odzieżowego
743[01].Z1.01

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr Ewa Samojlik
mgr inż. Ewa Jachym



Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Ewa Figura



Konsultacja:
dr inż. Jadwiga Rudecka

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[01].Z1.01

„Sporządzanie rysunku technicznego odzieżowego”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu krawiec.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Materiał nauczania

7

4.1. Podstawowe wiadomości z zakresu rysunku technicznego

7

4.1.1. Materiał nauczania

7

4.1.2. Pytania sprawdzające

10

4.1.3. Ćwiczenia

10

4.1.4. Sprawdzian postępów

12

4.2. Pismo stosowane w rysunku odzieżowym

13

4.2.1. Materiał nauczania

13

4.2.2. Pytania sprawdzające

17

4.2.3. Ćwiczenia

17

4.2.4. Sprawdzian postępów

19

4.3. Rysunek techniczny odzieżowy

20

4.3.1. Materiał nauczania

20

4.3.2. Pytania sprawdzające

25

4.3.3. Ćwiczenia

25

4.3.4. Sprawdzian postępów

27

4.4. Rysunki instruktażowe

28

4.4.1. Materiał nauczania

28

4.4.2. Pytania sprawdzające

33

4.4.3. Ćwiczenia

34

4.4.4. Sprawdzian postępów

37

4.5. Graficzne programy komputerowe

38

4.5.1. Materiał nauczania

38

4.5.2. Pytania sprawdzające

43

4.5.3. Ćwiczenia

44

4.5.4. Sprawdzian postępów

46

5. Sprawdzian osiągnięć

47

6. Literatura

53

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu doboru materiałów

i przyborów na stanowisku kreślarskim, podstaw pisma technicznego, podstaw rysunku
technicznego, przygotowania arkuszy do rysunku technicznego, zastosowania linii w rysunku
technicznym, zastosowania skali w rysunku technicznym, symboliki oznaczeń szwów,
ściegów i węzłów technologicznych odzieży oraz zastosowania graficznych programów
komputerowych.

W poradniku zamieszczono:

–

wykaz umiejętności, jakie powinieneś posiadać przed przystąpieniem do nauki
w wybranym przez Ciebie zawodzie,

–

wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z tym poradnikiem,

–

materiał nauczania, czyli wiadomości dotyczące sporządzania rysunku technicznego
odzieżowego,

–

zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś podane treści o sporządzaniu
rysunków technicznych odzieżowych,

–

ćwiczenia, które umożliwią Ci nabycie umiejętności praktycznych,

–

sprawdzian postępów,

–

sprawdzian osiągnięć,

–

wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.
W materiale nauczania zostały omówione zagadnienia dotyczące materiałów i przyborów

rysunkowych, pisma technicznego, podstaw rysunku technicznego, arkuszy stosowanych
w rysunku technicznym, różnych rodzajów linii w rysunku technicznym, skal w rysunku
technicznym, symboliki oznaczeń szwów, ściegów i węzłów technologicznych odzieży,
graficznych programów komputerowych.

Przy wyborze odpowiednich treści pomoże Ci nauczyciel, który wskaże zasady

sporządzania rysunku technicznego odzieżowego zarówno te szczególnie ważne, jak
i pomocnicze potrzebne do wykonania czynności mniej złożonych.

Z rozdziałem Pytania sprawdzające możesz zapoznać się przed przystąpieniem

do zgłębiania wiadomości z materiału nauczania poznając w ten sposób wymagania
wynikające z potrzeb zawodu, a po zapoznaniu się ze wskazanymi treściami, odpowiadając
na te pytania sprawdzisz stan gotowości do wykonania ćwiczeń.

Kolejnym etapem będzie wykonanie ćwiczeń, których celem jest uzupełnienie

i utrwalenie informacji o poznanych materiałach.

Po wykonaniu ćwiczeń sprawdź poziom swoich postępów rozwiązując Sprawdzian

postępów. Przeczytaj pytania i odpowiedz na nie wstawiając X w odpowiednie miejsce.
Odpowiedź NIE wskazuje na luki w Twojej wiedzy, informuje Cię również jakiego zakresu
materiału ze sporządzania rysunków technicznych jeszcze dobrze nie poznałeś. Oznacza
to powrót do treści, które nie są dostatecznie opanowane.

Poznanie przez Ciebie wszystkich lub określonej części wiadomości o sporządzaniu

rysunków technicznych będzie stanowiło dla nauczyciela podstawę przeprowadzania
sprawdzianu poziomu przyswojonych wiadomości i ukształtowanych umiejętności. W tym
celu nauczyciel posłuży się zestawem zadań testowych zawierających różnego rodzaju
zadania. W rozdziale 5 poradnika jest zamieszczony przykładowy zestaw zadań testowych,
który zawiera:
– instrukcję, w której omówiono tok postępowania podczas przeprowadzania sprawdzianu,
– przykładową kartę odpowiedzi, w której w wyznaczonych miejscach wpisz odpowiedzi

na pytania.

Będzie to stanowić dla Ciebie trening przed sprawdzianem zaplanowanym przez

nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni Rysunku zawodowego musisz przestrzegać regulaminów,

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających
z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.

Schemat układu jednostek modułowych

743[01].Z1

Podstawy projektowania odzieży

743[01].Z1.01

Sporządzanie rysunku technicznego

odzieżowego

743[01].Z1.02

Sporządzanie rysunków wyrobów

odzieżowych

743[01].Z1.03

Zastosowanie zasad kolorystyki

i kompozycji w projektowaniu odzieży

743[01].Z1.04

Dobieranie wyrobów odzieżowych do typu

sylwetki i przeznaczenia

743[01].Z1.05

Dobieranie materiałów odzieżowych,

dodatków krawieckich i galanteryjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

stosować zasady współpracy w grupie,

−

znać zasady ochrony środowiska i rozpoznawać typowe zagrożenia,

−

przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,

−

stosować procedury udzielania pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia,

−

posługiwać się komputerem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej, powinieneś umieć:

−

zorganizować stanowisko kreślarskie,

−

dobrać materiały i przybory do sporządzania rysunku technicznego,

−

scharakteryzować proporcje majuskuły, minuskuły, cyfry arabskiej i rzymskiej,

−

napisać tekst pismem technicznym,

−

zastosować różne rodzaje pisma i układy liternicze,

−

dobrać formaty arkuszy rysunkowych i kreślarskich,

−

przygotować arkusz kreślarski wraz z tabelką opisową,

−

zastosować różne rodzaje linii w rysunku technicznym,

−

narysować fragment i całość wyrobu odzieżowego,

−

zastosować różne skale w rysunku technicznym,

−

odczytać rysunek techniczny prostego wyrobu odzieżowego,

−

zastosować zasady wymiarowania rysunku technicznego,

−

zastosować oznaczenia podczas sporządzania rysunków technicznych odzieżowych,

−

odczytać rysunki szwów i ściegów,

−

odczytać rysunek instruktażowy węzłów technologicznych odzieży,

−

zastosować graficzne programy komputerowe do sporządzania rysunków technicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawowe wiadomości z zakresu rysunku technicznego

4.1.1. Materiał nauczania

Przybory i materiały do rysunku technicznego

Nauka rysunku technicznego w szkole odzieżowej rozwija wyobraźnię przestrzenną,

wyrabia pamięć wzrokową i przyzwyczaja do dokładności. Lekcje rysunku wpływają ponadto
na wyrobienie poczucia ładu, porządku i systematyczności. Aby rozwinąć te cechy należy
zacząć od prawidłowej organizacji stanowiska kreślarskiego.

Rysować należy w pomieszczeniu jasnym, widnym, dobrze przewietrzonym. Światło,

zarówno dzienne jak i sztuczne, powinno padać na rysunek skośnie z góry, od lewej strony.
Najlepsze jest światło rozproszone, jasne, lecz nie rażące oczu. Deska kreślarska lub płyta
stołu rysunkowego powinna być w czasie pracy tak pochylona, aby wzrok rysującego padał
na wykonywany rysunek prostopadle. Właściwa odległość oczu od rysunku powinna wynosić
od 40 do 50 cm. Przed rozpoczęciem kreśleń należy przetrzeć przybory, którymi będziemy się
posługiwać, i umyć ręce. Przy pracy będzie pomocna czysta płócienna szmatka do zmiatania
okruchów gumy i wszelkich pyłów z arkusza kreślarskiego.

Przygotowaniem

do

nauki

rysunku

zawodowego

są

kreślenia

konstrukcji

geometrycznych. Do najpotrzebniejszych przyborów kreślarskich należą: deska kreślarska,
ekierki – jedna równoramienna, druga o kątach: 90º, 60º i 30º, komplet linijek z podziałką
milimetrową, przybornik z cyrklami, kątomierz, krzywiki, kółkownik (wzornik służący
do rysowania okręgów), temperówka, gumka. Rysunki wykonuje się na papierze
przymocowanym do deski kreślarskiej pinezkami lub lepką taśmą tak zwaną „gęsią skórką”.

Materiały potrzebne do kreślenia to: ołówek grafitowy (może być automatyczny),

rapidograf, tusz kreślarski, pisak kreślarski wodoodporny do kreślenia na kalce, cienkopisy,
papier, kalka techniczna, papier milimetrowy, brystol. Kreśli się twardymi ołówkami
technicznymi oznaczonymi literą H, na przykład H, 2H, 3H, 4H, 5H, z których najbardziej
miękki jest H, najtwardszy zaś 5H. W pracy szkolnej są najbardziej przydatne ołówki 2H.
Linie rysowane ołówkiem miękkim łatwo ulegają zatarciu, wykonane zaś ołówkiem twardym
są wyraźne i czyste. Ponadto twardy grafit daje się ostro zatemperować i pozwala wykonać
linie bardzo cienkie. Ołówki powinny być zatemperowane na długość 25 mm, a grafit
zaostrzony na papierze ściernym. Do wzmocnienia linii grubych na rysunku grafit można
ściąć „na łopatkę”, w sposób pokazany na rysunku (rys.1).

Rys. 1. a), b): prawidłowo zatemperowane ołówki c) nieprawidłowo zatemperowany ołówek [6, s. 8].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

W zależności od przeznaczenia rysunku używa się różnych gatunków papieru. Karton

kreślarski tak zwany brystol stosuje się do wykonania rysunków, potrzebnych tylko w jednym
egzemplarzu. Jest to papier gruby, biały, nadaje się do rysowania w ołówku i tuszu. Kopie
rysunków wykonuje się na kalce technicznej. Do nauki pisma technicznego jest potrzebny
papier milimetrowy. Rysunki przechowujemy w teczkach, skoroszytach lub tubach.

Minęły już czasy, kiedy to narzędziem profesjonalnego kreślarza był grafitowy ołówek.

Tak jak w wielu innych dziedzinach, tak i w pracy kreślarza komputer zaczął stopniowo
zastępować tradycyjne narzędzie pracy. Dlatego też należy pamiętać o przestrzeganiu
przepisów BHP na stanowisku pracy z komputerem, które są ujęte w Rozporządzeniu
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w Dz. U. Nr 148, poz. 973.
Opracowanie arkusza kreślarskiego

Aby ułatwić przechowywanie rysunków w teczkach i skoroszytach, Polski Komitet

Normalizacji Miar i Jakości ustalił w Zbiorze Polskich Norm pewne rozmiary arkuszy jako
obowiązujące (PN-80/N-01612). Za podstawowy format papieru rysunkowego przyjęto
arkusz o wymiarach 210 x 297 mm, oznaczony symbolem A4. Arkusze większe uzyskuje się
przez zwielokrotnienie formatu podstawowego, mniejsze zaś przez podzielenie go na równe
części. W celu uzyskania arkusza większego od podstawowego, o formacie A3, należy
podwoić krótszy bok arkusza A4, dłuższy bok zaś zostawić bez zmian. Format A3 ma więc
wymiary 297 x 420 mm. W celu uzyskania arkusza mniejszego od podstawowego o formacie
A5, należy podzielić dłuższy bok arkusza A4 na połowę, krótszy zaś zostawić bez zmian.
Format A5 ma zatem wymiary 148 x 210 mm. Opisany podział pokazano na rys.2.

Rys. 2. Znormalizowane formaty arkuszy rysunkowych [6, s. 10].

Pierwszą czynnością przed przystąpieniem do wykonywania rysunku technicznego jest

obramowanie arkusza kreślarskiego. Przygotowany arkusz A4 należy obramować linią ciągłą
grubą w odległości 5 mm od krawędzi, a następnie w prawym dolnym rogu wrysować
tabliczkę informacyjną w sposób pokazany na rysunku (rys. 3).

5 mm

Rys. 3. Obramowanie arkusza do rysunku technicznego. [9, s. 33].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Tabliczkę informacyjną prostą wykonujemy linią ciągłą grubą o wymiarach: szerokość nie
przekracza 180mm, a wysokość do 55mm. W tabliczkę wprowadzamy dane pismem
technicznym według wzoru przedstawionego na rys.4.

NAZWA RYSUNKU

SKALA

NR

IMI

Ę, NAZWISKO

NAZWA SZKO

ŁY

KLASA

DATA

OCENA

Rys. 4. Tabliczka informacyjna prosta [9, s. 33].

Tabliczka złożeniowa składa się z tabliczki podstawowej i umieszczonego nad nią wykazu
miar (jak pokazano na rys. 5).

49

SZEROKO

ŚĆ BLUZKI NA DOLE

3

16

SZEROKO

ŚĆ RĘKAWA

6

38

SZEROKO

ŚĆ TYŁU

2

5

SZER. TALII

5

48

OBWÓD GORSU

1

18

D

ŁUGOŚĆ RĘKAWA

4

WYMIAR NAZWA MIARY

NR

WYMIAR

NAZWA MIARY

NR

NAZWA RYSUNKU

SKALA

NR

IMI

Ę, NAZWISKO

NAZWA SZKO

ŁY

KLASA

DATA

OCENA

Rys. 5. Tabliczka informacyjna złożeniowa [9, s. 33].

Linie rysunkowe

Rodzaje i grubości linii rysunkowych zostały znormalizowane (PN – 82/N-01616) w celu

ujednolicenia ich wyglądu oraz dla większej czytelności rysunków technicznych (rys. 6.).

Linie rysunkowe wykorzystywane w rysunku technicznym odzieży dzieli się na:

– linie ciągłe,
– linie przerywane utworzone z regularnie powtarzających się elementów (kreski kropki),
– linie faliste.

Stosuje się dwie grubości linii wzajemnie proporcjonalnych:

– linie grube od 0,5 do 1mm,
– linie cienkie od 0,12 do 0,25 mm.

Linia ciągła gruba
Linia ciągła cienka
Linia przerywana dwupunktowa
Linia kreskowa 3mm
Linia kreskowa 5 mm
Linia punktowa
Linia falista

Rys. 6. Linie rysunkowe wg Polskich Norm [9, s. 34].

Podział i zastosowanie linii rysunkowych:

−

linia ciągła gruba – stosowana do przedstawienia widocznych krawędzi przedmiotów
w rysunku technicznym, widocznych krawędzi elementów węzłów konstrukcyjnych,
symboli przekrojów i operacji technologicznych, rysowania ramki w opracowanym
arkuszu kreślarskim, linii odcinków,

−

linia ciągła cienka – stosowana do rysowania linii pomocniczych i wymiarowych
w rysunku technicznym, linii kreskowych przekrojów, oznaczeń symboli w rysunkach
instruktażowych,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

−

linia kreskowa cienka (długie kreski do 5 mm) – stosowana do oznaczenia krawędzi
niewidocznych w rysunku technicznym,

−

linia dwupunktowa cienka – stosowana do oznaczania krawędzi niewidocznych
w rysunku instruktażowym,

−

linia kreskowa cienka (krótkie kreski do 3 mm) – stosowana do oznaczania widocznych
przeszyć w odzieży, osi symetrii, osi kół (średnicy ponad 12 mm),

−

linia punktowa cienka – stosowana do oznaczania osi wyobrażalnych, osi brył
obrotowych, oznaczania przekrojów,

−

linia falista – stosowana do oznaczania miejsc urwania i wyrwania przedmiotu, linii
ograniczających cząstkowe widoki.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak powinno być prawidłowo zorganizowane stanowisko kreślarskie?
2. Jakie przybory i materiały kreślarskie są potrzebne do wykonania rysunku technicznego?
3. W jaki sposób oznaczamy twardość grafitu w ołówku?
4. Jakie znasz rodzaje papierów stosowane do sporządzania rysunków technicznych?
5. Jakie wymiary ma arkusz papieru A4?
6. Jaka jest zasada podziału arkuszy kreślarskich?
7. W jaki sposób przygotowujemy arkusz do wykreślenia rysunku technicznego?
8. Jakie znasz rodzaje linii rysunkowych?
9. Jaki jest podział i zastosowanie linii rysunkowych?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zorganizuj prawidłowe stanowisko kreślarskie i nazwij wszystkie przybory i materiały

znajdujące się na tym stanowisku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) ustawić stolik i krzesło zgodnie z wymogami higienicznej i bezpiecznej pracy

na stanowisku kreślarza,

2) z przygotowanego magazynu pobrać materiały i przybory kreślarskie, które są niezbędne

do wykonania rysunku technicznego,

3) ułożyć prawidłowo materiały i przybory kreślarskie na stoliku,
4) nazwać i opisać na karteczkach wszystkie materiały i przybory znajdujące się na stoliku,
5) dokonać analizy wykonania ćwiczenia,
6) zaprezentować wykonaną pracę i zapisać wnioski.

Wyposażenie stanowiska pracy

−

stolik kreślarski i krzesło,

−

komplet ekierek, linijek, cyrkiel, kątomierz, krzywiki, kółkownik, temperówka, gumka,
taśma „gęsia skórka”,

−

komplet ołówków, rapidografy, cienkopisy, pisaki kreślarskie,

−

blok rysunkowy, blok techniczny, papier milimetrowy, kalka techniczna,

−

małe karteczki samoprzylepne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Ćwiczenie 2

Wyznacz arkusze kreślarskie: A1, A2, A3, A4, A5.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) zmierzyć arkusz papieru i wyznaczyć arkusz A1 zgodnie z formatem,
4) dokonać podziału na mniejsze formaty A2, A3, A4, A5,
5) opisać wykreślone arkusze,
6) dokonać analizy pracy,
7) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru A0 ,

−

ołówek, długa linijka, gumka.

Ćwiczenie 3

Przygotuj arkusz kreślarski do wykonania rysunku technicznego formatu A4 – narysuj

obramowanie i wykreśl tabliczkę opisową.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) przygotować arkusz papieru formatu A4,
4) wykonać obramowanie linią ciągłą grubą w odległości 5 mm od krawędzi,
5) wykonać tabliczkę informacyjną prostą o wymiarach 140 x 40 mm,
6) dokonać analizy wykonanego ćwiczenia,
7) zaprezentować wyniki pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru A4,

−

ołówek twardości H i 2H, linijka, gumka.

Ćwiczenie 4

Wykreśl linie rysunkowe zgodnie z zasadami normalizacji.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
2) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować arkusz papieru A4,
4) wybrać ołówek o twardości H i wykreślić linię ciągłą grubą,
5) wybrać ołówek o twardości 2H i wykreślić linię ciągłą cienką, dwupunktową, kreskową

3 mm i kreskową 5 mm,

6) wybrać ołówek 3H i wykreślić linię punktową i falistą,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

7) dokonać analizy ćwiczenia,
8) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru A4,

−

ołówek twardości H, 2H, 3H, linijka, gumka.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) nazwać przybory i materiały kreślarskie?





2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania rysunku

technicznego?





3) dobrać odpowiedni ołówek do rodzaju linii rysunkowej?





4) podzielić arkusz A1 na mniejsze (A2, A3, A4, A5, A6)?





5) obramować arkusz do rysunku technicznego i wykonać na nim

tabliczkę informacyjną?





6) nazwać linie rysunkowe?





7) wykreślić linie rysunkowe wg PN?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

4.2. Pismo stosowane w rysunku odzieżowym

4.2.1. Materiał nauczania

Pismo techniczne

Właściwy podpis pod rysunkiem technicznym powinien być wykonany pismem

technicznym. Pismo techniczne, zgodnie z jego nazwą, opracowano na potrzeby techniki. Jest
ono proste w budowie, pozbawione ozdobników. Może być proste (90º) lub pochyłe (75º)
(rys. 7). Pismo pochyłe bardziej kontrastuje z innymi elementami rysunku na arkuszu
i dlatego jest częściej stosowane.
Litery alfabetu dzieli się na:

−

majuskuły – duże litery alfabetu,

−

minuskuły – małe litery alfabetu.

Wymagania dotyczące budowy pisma technicznego są określone w normie PN-80/N-

01606. Konstrukcja pisma technicznego pochyłego jest oparta na siatce równoległobocznej,
pochylonej pod kątem 75º. Każde oczko siatki odpowiada jednej jednostce miary. Oznaczonej
literą d. Wysokość h małej minuskuły wynosi 7d, wysokość majuskuły, cyfr i wysokiej
minuskuły wynosi 10d. Szerokość liter wynosi 4d z wyjątkiem litery: i, j, l (2d), f, r, ł, t, J
(3d). Natomiast m i M ma 6d, w i W – 7d. Odstępy między literami i cyframi wahają się od
1d do 2d, zaś między wyrazami i liczbami powinny wynosić 4d. Wolna przestrzeń między
wierszami odpowiada 2d (rys. 8).

Rys.7. Pismo techniczne proste i pochyłe [6, s. 10].

Litery techniczne i cyfry pisze się najczęściej odręcznie. Współczesne narzędzia

do pisania liter technicznych to pisaki kreślarskie, rapidografy, cienkopisy.

Rys. 8. Wzory znormalizowanego pisma technicznego prostego i pochyłego [6, s. 11].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Rodzaje pisma

Litera to popularny, spotykany wszędzie znak graficzny. Na ogół powinna ona być

czytelna, atrakcyjna i estetyczna. Na właściwą budowę litery składają się proporcje, masa
i światło.
Proporcje to:
– stosunek szerokości litery do jej wysokości – najczęściej wyrażony jako proporcja 3:5,

5:8, 4:6,

– stosunek elementu grubszego do cieńszego i obu elementów do wysokości pisma,
– relacje szerokości litery do innych liter alfabetu.
– Polskie liternictwo opiera się na pisarskich znakach graficznych alfabetu łacińskiego.
Liczba krojów tego pisma jest bardzo duża. Można w nich wyróżnić trzy podstawowe typy:
– jednoelementowe i blokowe (rys. 9),
– dwuelementowe (rys. 10),
– pisanka (rys. 11).

Rys. 9. Pismo jednoelementowe [9, s. 23]. Rys.10. Pismo dwuelementowe [9, s. 23]. Rys. 11. Pisanka [9, s. 23].

W celu ozdabiania pisma niekiedy stosuje się szeryfy. Są to poprzeczne zakończenia

wszystkich elementów litery – pionowych, poziomych i skośnych.

Rozróżnia się też trzy szerokości liter: szeroką, owalną, wąską oraz trzy grubości liter:

cienką, średnią, grubą.

Niektóre typy pisma przedstawiają poniżej zamieszczone rysunki (rys: 12, 13, 14, 15, 16,

17).

Rys. 12. Pismo renesansowe [9, s. 30]. Rys. 13. Pismo barokowe [9, s. 30]. Rys. 14. Pismo secesyjne [9 s. 31].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

Rys. 15. Pismo blokowe [6, s. 19].

Rys. 16. Pismo rzymskie – kapitała [6, s. 18].

Rys. 17. Pismo gotyckie [6, s. 18].

Cyfry powinny być odpowiednio dobrane krojem do liter. Ich wysokość jest zawsze

równa wysokości dużej litery alfabetu. Najczęściej stosuje się cyfry arabskie.

Ważnym elementem graficznym i informacyjnym są: kropki, przecinki, średniki,

wykrzykniki. Właściwe użycie tych znaków ma wpływ na estetykę napisu.

Układy liternicze

Aby uzyskać ładnie napisany tekst, nie wystarczy umieć prawidłowo napisać litery,

równo odmierzyć odległości między nimi. Każda z liter ma inną budowę i kiedy
są zestawione obok siebie w równych odstępach, powstaje zagęszczenie kresek w jednych
miejscach, a rozrzedzenie w innych. Robi to wrażenie nieładu. Napisany tekst wygląda
estetycznie, gdy wiersz jest jak taśma o jednolitej szerokości, a białe miejsce są widoczne
tylko w przerwach między wyrazami. Zestawienie pisma nazywa się naświetleniem pisma.
Tam, gdzie litery są gęsto ustawione, wiersz wydaje się ciemniejszy, natomiast tam, gdzie
litery są rozstawione rzadko – jaśniejszy.

Rozróżniamy litery otwarte i zamknięte. Każda litera jest wpisana w równoległobok

odpowiadający proporcjom litery pisma technicznego. Jeżeli na bocznych krawędziach
równoległoboku leżą kreski litery, to taką literę nazywamy zamkniętą. Litera O jest
zamknięta. Litera C jest otwarta z prawej strony, litera J – z lewej strony, litera T – otwarta
z obu stron. Litery otwarte mają więcej światła i dlatego do ich pustych boków przybliża się
litery sąsiednie (rys. 18).

Rys. 18. Światło w liternictwie: a, b) niewłaściwe, c, d) właściwe [9, s. 27].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Minuskuła zawiera mniej liter otwartych niż majuskuła i tekst nią pisany jest łatwiejszy

do równomiernego naświetlenia. Dlatego wszystkie podpisy na rysunkach robimy minuskułą.

Ważną rolę w estetycznym wyglądzie całości arkusza z napisanym tekstem odgrywa jego

rozmieszczenie. Odróżniamy układy liternicze symetryczne i asymetryczne. Dobre i łatwe
rozwiązanie podziału płaszczyzny arkusza daje kompozycja symetryczna. Płaszczyznę
arkusza dzieli się osią symetrii na połowy i tekst rozmieszcza identycznie po obu jej stronach.
Utworzy się wtedy zwarty blok tekstu jak na rys. 19a lub rozbity na części, jak na rys.19b i c.
Z czterech stron arkusza pozostawia się wolne miejsca – marginesy, z których boczne i górny
mogą być jednakowej szerokości lub górny nieco szerszy od bocznych. Dolny margines
pozostawia się większy, gdyż umieszcza się na nim podpis. Dobrze jest rozmieścić go w dwu
rzędach (jeden tuż pod drugim). W pierwszym rzędzie należy podać kolejny numer ćwiczenia
i temat, w drugim – imię i nazwisko ucznia oraz klasę.

a)

b)

c)

Rys. 19. a, b, c Przykłady symetrycznych układów tekstu [6, s. 15].

Jeżeli chcemy zastosować kompozycję literniczą asymetryczną, musimy zapoznać się

z zagadnieniem równowagi mas rys. 20. Białe tło arkusza papieru robi wrażenie lekkości,
natomiast miejsca zaciemnione napisami wydają się optycznie cięższe. Im większa jest
powierzchnia zaciemniona nagromadzonych liter, tym masa jej wydaje się większa.
Symetryczny układ tekstu jest równoważny, gdyż po obu stronach osi symetrii jest taka sama
ilość zaczernionego literami papieru. Odstępując od zasady symetrii bloku napisów, można
wiersze umieścić dowolnie, różnie na obu połówkach arkusza, ale należy osiągnąć wrażenie
równowagi całości kompozycji (rys. 20).

Rys. 20. Przykłady kompozycji równoważnej w układzie literniczym asymetrycznym [6, s. 15].

Przed przystąpieniem do kompozycji napisu należy:

– uświadomić sobie jego wielkość i proporcje płaszczyzny, na której ma być wykonany,
– zachować margines czytelności,
– uporządkować teksty i pogrupować je według ważności,
– informacje najważniejsze wyróżnić kolorem, wielkością, krojem lub rozmieszczeniem

liter.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

Krój liter powinien harmonizować z treścią przekazu:

–

jeśli tekst dotyczy rzeczy lekkich, delikatnych zastosowane liternictwo powinno mieć
podobny charakter,

–

bogatą tradycję artykułów podkreśla się celowo archaizując napisy,

–

nowoczesność, awangardowość można podkreślić, stosując oryginalne, nowoczesne,
dynamiczne kroje pisma.
Wszelkie napisy informacyjne wymagają zastosowania odpowiedniej kolorystyki.

W liternictwie najlepsze efekty uzyskuje się za pomocą barw zestawionych kontrastowo, na
zasadzie przeciwieństwa. Ważne jest również symboliczne znaczenie barw, utrwalone
w masowej podświadomości.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Czym charakteryzuje się budowa pisma technicznego?
2. Co to jest majuskuła?
3. Co to jest minuskuła?
4. Jakie czynniki składają się na właściwą budowę litery?
5. Jakie znasz kroje pisma?
6. Jakie znasz typy pisma?
7. Jakie znasz litery zamknięte?
8. Jakie znasz litery otwarte?
9. Jakie znasz układy liternicze?
10. Jakie czynności należy zaplanować przed wykonaniem kompozycji napisu?
11. Jaki jest związek kroju liter z przekazywaną treścią napisu?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Napisz na papierze milimetrowym wszystkie małe i duże litery alfabetu oraz cyfry

stosując pismo techniczne pochyłe. Obierz wysokość małej litery 5d, dużej 7d, a szerokość
liter 4d.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) napisać na kartce papieru milimetrowego wszystkie małe litery alfabetu pismem

technicznym pochyłym,

4) napisać na kartce papieru milimetrowego wszystkie duże litery alfabetu pismem

technicznym pochyłym,

5) napisać na kartce papieru milimetrowego wszystkie cyfry od 0 do 9 pismem technicznym

pochyłym,

6) dokonać analizy pracy,
7) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru milimetrowego,

−

ołówek 2H, gumka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Ćwiczenie 2

Zaprojektuj zaproszenie na swój autorski pokaz mody, stosując poznane kroje pisma

i układy liternicze.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) ułożyć treść zaproszenia,
4) zaplanować krój liter,
5) zaplanować układ kompozycji literniczej zaproszenia,
6) wykonać zaproszenie,
7) dokonać analizy pracy,
8) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

brystol (może być kolorowy),

−

ołówek 2H, linijka, kolorowe cienkopisy, gumka, nożyczki.

Ćwiczenie 3

Zaprojektuj i wykonaj kompozycję napisu na teczkę do przechowywania wykonanych

prac z rysunku zawodowego. Zastosuj kompozycję literniczą asymetryczną, przy użyciu
różnych grubości pisaków kreślarskich.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) zaprojektować na kartce papieru próbną kompozycję napisu,
4) w górnym lewym rogu napisać pismem technicznym adres swojej szkoły,
5) na środku kartki napisać pismem technicznym: Rysunek zawodowy – ćwiczenia,
6) w dolnym prawym rogu napisz pismem technicznym swoje dane: Imię, Nazwisko, Klasa,
7) przenieś projekt na pierwszą stronę tekturowej teczki do przechowywania prac,
8) dokonać analizy pracy,
9) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartka papieru A4, tekturowa teczka formatu A4,

−

ołówek, linijka, pisaki kreślarskie różnej grubości, gumka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Ćwiczenie 4

Zaprojektuj szyld zakładu odzieżowego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) zaplanować nazwę zakładu i treść szyldu,
4) dobierać krój liter do przekazywanej treści napisu,
5) zaprojektować na kartce papieru układ literniczy szyldu,
6) wykonać na brystolu szyld zakładu odzieżowego,
7) dokonać analizy pracy,
8) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

kartka papieru A4, brystol,

−

ołówek, linijka, pisaki kreślarskie różnej grubości, kredki, cienkopisy, gumka.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) dobrać przybory i materiały do wykonania pisma technicznego?





2) posługiwać się pismem technicznym?





3) wyjaśnić pojęcie majuskuły i minuskuły ?





4) rozróżnić rodzaje kroju pisma?





5) wymienić litery otwarte i zamknięte?





6) zastosować światło w liternictwie?





7) wymienić rodzaje kompozycji literniczych?





8) zastosować różne układy tekstu?





9) dobrać styl pisma do charakteru treści ?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

4.3. Rysunek techniczny odzieżowy

4.3.1. Materiał nauczania

Rysunek techniczny stosowany w wytwarzaniu odzieży spełnia różne zadania i zależnie

od celu rysunku zawiera określone elementy. Rysunek potrzebny przy sprawdzaniu jakości
produkcji i zgodności wymiarów uszytych sztuk odzieży z wymaganiami tabeli wymiarów,
musi

być

zwymiarowany.

Natomiast

rysunek

techniczny

instruktażowy,

służy

do prawidłowego sposobu wykonania wyrobu, wymaga zamieszczenia widoków i przekrojów
różnych fragmentów odzieży.

Najpierw zapoznamy się z rysunkiem technicznym obrazującym gotowy produkt.

Wymiarowanie rysunku technicznego

Wymiarowanie jest jedną z ważniejszych i trudniejszych czynności przy wykonywaniu

rysunku technicznego. Każda niewłaściwa liczba wymiarowa lub w złym miejscu
umieszczona strzałka linii wymiarowej może wprowadzić w błąd osobę odczytującą rysunek.
Poza tym wymiary umieszczone niedokładnie lub użyte w nadmiarze zaciemniają rysunek.
Dlatego należy starać się, aby wymiarowanie było jak najbardziej przejrzyste. Należy zatem:

−

jak najmniej linii wymiarowych umieszczać wewnątrz rysunku,

−

linie wymiarowe krótsze umieszczać bliżej konturu rysunku, dłuższe zaś poza nimi,

−

linie wymiarowe nie powinny przecinać się ze sobą,

−

nie wymiarować powierzchni niewidocznych (przedstawionych liniami przerywanymi),

−

umieszczać wymiary tylko konieczne.

Mimo ostatnich zastrzeżeń, na rysunku powinny być umieszczone wszystkie wymiary

konieczne do pełnego scharakteryzowania przedstawionego przedmiotu, elementu maszyny,
sztuki odzieży itp.

Linie wymiarowe rysuje się linią ciągłą cienką i zakończa z obu stron wąskimi

strzałkami. Linie wymiarowe umieszczamy w odległości 0,5cm od krawędzi rysunku, jeśli
rysunek jest bardzo duży i duże są liczby wymiarowe, można zastosować odległość większą
niż 0,5 cm od krawędzi przedmiotu. Kolejne, następujące po sobie linie wymiarowe
umieszcza się także w odległości 0,5 cm od poprzedzającej linii. Gdy linia wymiarowa jest
umieszczona wewnątrz rysunku, strzałki swymi końcami muszą dotykać linii lub punktów,
miedzy którymi odległość jest mierzona. Kąt ostrza grotu strzałki przyjmuje się równy
ok. 20°, a długość grotu ok. 3 mm. W przypadku wymiarowania małych elementów, strzałki
można umieszczać na zewnątrz linii odnośnikowych, w sposób pokazany na rysunku 21.

Rys. 21. Sposoby wpisywania małych wymiarów [6, s. 62].

Liczby wymiarowe pisze się pismem technicznym pochyłym wysokości od 2,5 do 4 mm

i umieszcza się nad liniami wymiarowymi w środku ich długości. Przy wymiarowaniu
elementów pionowych liczby wymiarowane umieszcza się tak, aby się je czytało od prawego
brzegu arkusza. W przypadkach szczególnych, aby uzyskać większą przejrzystość rysunku,
liczby wymiarowe można umieszczać w przerwach linii wymiarowych.

Na załączonym rysunku technicznym fragmentu odzieży (rys. 22) przedstawiono mankiet

z urwaną częścią rękawa. Linią ciągłą grubą oznaczono widoczne krawędzie, linią falistą –

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

utrwalenie materiału, kreskową cienką – stębnówkę maszynową. Linią ciągłą cienką
narysowano linie wymiarowe i pomocnicze wymiarowe. Ponadto następujące wymiary:
szerokość i długość mankietu, odległość stebnówki od krawędzi, promień łuku, jakim
zaokrąglono mankiet oraz długość dziurki i jej odległość od brzegów.

Rys. 22. Wymiarowanie rysunku technicznego mankietu do koszuli [6, s. 62].

Podziałka

Podziałka inaczej skala, oznacza stosunek wielkości przedmiotu przedstawionego

na rysunku do jego wielkości rzeczywistej. Wykonując rysunki przedmiotów należy dążyć
do przedstawienia ich w naturalnej wielkości. Nie zawsze jest to jednak możliwe. Przedmiot
przeważnie jest zbyt duży i aby narysować go na arkuszu trzeba go zmniejszyć.
Gdy przedmiot jest mały i skomplikowany należy go narysować w powiększeniu.
Przy wykonywaniu rysunków technicznych odzieży stosuje się następujące podziałki:
– przy powiększeniach – 5:1, 2:1,
– przy zmniejszeniach – 1:2, 1:4, 1:5, 1:6,
– przy naturalnej wielkości 1:1.

Jeżeli na rysunku są linie wymiarowe to wymiary powinny być podane w rzeczywistej

wielkości. (rys. 23).

Rys. 23. Rysunek kieszonki w dwóch podziałkach [6, s. 63].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Rysunek techniczny odzieży – zasady wykonywania szkicu i rysunku technicznego

Przed wykonaniem rysunku technicznego należy narysować szkic odręczny

(proporcjonalnie do wzoru odzieży, na przykład na formacie A1). Proporcje należy ocenić
wzrokowo.

W celu wykonania szkicu do rysunku technicznego odzieży należy:

–

rozłożyć wzorzec na płasko, dokładnie wyrównując powierzchnię (wzdłuż szwów),

–

przymocować taśmę krawiecką w najwyższym punkcie odzieży „O” (punkt ten znajduje
się na orientacyjnej linii środka, na przykład wzdłuż zapięcia z przodu lub wzdłuż środka
linii pleców),

–

narysować rozłożony na płasko wzorzec, oceniając proporcję wzrokowo (zastosować
linie pomocnicze na przykład linia barków, linia podkroju szyi, linia gorsu, i linię
pionową środkową,

–

zaznaczyć na linii środkowej wszystkie istotne punkty, na przykład najwyższy punkt
odzieży „O”, punkt podkroju szyi, gorsu, talii – jak również punkty w przestrzeni
na przykład punkt barku, których wysokości należy odmierzyć i zaznaczyć na linii
środkowej,

–

odczytać odległości każdego z tych punktów od punktu „O” na wzorcu odzieży
(za pomocą taśmy krawieckiej) i wpisać je obok punktów zaznaczonych na rysunku,

–

odczytać szerokość, mierząc odległości danego punktu od linii środkowej,

–

zaznaczyć na rysunku punkty szerokości (z obu stron linii środkowej) i wpisać obok
odczytane wymiary,

–

rozłożyć na płasko i wykonać rysunek odręczny innych elementów ubioru (tył, rękaw,
kołnierz),

–

wykonać rysunek techniczny odzieży na podstawie szkicu.

Rysunek 24 przedstawia szkic kieszeni z klapką. Rysunek 25 przedstawia szkic fartuszka
dziecięcego.

Rys. 24. Szkic do rysunku technicznego kieszeni z klapką [6, s. 65].

Rys. 25. Szkic do rysunku technicznego fartuszka dziecięcego [6, s. 65].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

Rysunki techniczne gotowych sztuk odzieży są wykonywane zwykle w skali

zmniejszonej. Aby nie przeliczać każdego wymiaru, należy przygotować miarkę z podziałką,
na której 1cm jest wyrażony jest wielkością 2,5 mm (otrzymamy wówczas skalówkę 1:4).
Długość miarki odpowiadającej 30 cm będzie wynosiła w tym przypadku 7,5 cm. Miarkę
wykonuje się z paska sztywnego papieru szerokości na przykład 3cm, na który naklejamy taki
sam pasek z kartki papieru milimetrowego. Na brzegu nanosimy czarnym cienkopisem
podziałkę. Skalę ustala się według wielkości arkusza, na którym ma być umieszczony
rysunek.

Wykonanie rysunku technicznego odzieży na podstawie szkicu.

–

sporządzić odpowiednią podziałkę,

–

właściwie rozmieścić rysunek na powierzchni arkusza papieru,

–

ustalić skalę dostosowaną do formatu,

–

wykreślić oś symetrii i zaznaczyć na niej punkty długości od najwyższego punktu „O”,

–

przeprowadzić linie poziome przez punkty zaznaczone na osi symetrii,

–

odczytać punkty na szkicu, odległe od osi symetrii i zaznaczyć je na liniach poziomych
(punkty należy nanieść z obu stron osi symetrii,

–

nie wpisywać cyfr przy zaznaczonych punktach,

–

wyznaczone punkty na osi symetrii i liniach poziomych należy odpowiednio połączyć,
a linie łuków wykreślić konstrukcyjnie lub narysować przy użyciu krzywika,

–

zastosować właściwe linie rysunkowe,

–

zwymiarować rysunek.
Rysunek 26 przedstawia rysunek techniczny kieszeni z klapką. Rysunek 27 przedstawia

rysunek techniczny fartuszka dziecięcego.

Rys. 26. Rysunek techniczny kieszeni z klapką [6, s. 67].

Rys. 27. Rysunek techniczny fartuszka dziecięcego [6, s. 67].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Tabele wymiarów – czytanie rysunku technicznego

W produkcji odzieży na skalę przemysłową wykonuje się dokumentację technologiczną

pełną dla wyrobu odzieżowego. Zostają wystopniowane szablony, opracowany rysunek
techniczny oraz tabela wymiarów elementów wyrobu dla różnych wielkości odzieży.
Wymiary na rysunku technicznym opracowanym dla różnych wielkości oznacza się
symbolami cyfrowymi i literowymi, mającymi ścisły związek z oznaczeniami użytymi
w tabeli wymiarów.

Każdy element odzieży narysowany w rysunku technicznym oddzielnie oznacza się

symbolami cyfrowymi, przód bluzki oznacza się cyfrą arabską 1, natomiast długość przodu
bluzki – 1a, wysokość podkroju pachy – 1b, długość kieszonki – 1c, ½ szerokości przodu –
1d, szerokość kieszonki – 1e, długość ramienia – 1f. Tył bluzki oznacza się cyfrą arabską
2, natomiast długość od podkroju pachy – 2a, długość bluzki – 2b, szerokość pleców 2c,
szerokość bluzki 2d. Rękaw oznacza się cyfrą arabską – 3, natomiast długość rękawa – 3a,
wysokość podkroju – 3b, szerokość rękawa – 3c. (rys. 28)

Tabela 1. Fragment tabeli wymiarów przodu bluzki dziewczęcej. Grupa modelowa II (od 6 do 11 lat) [6, s. 69].

Wzrost w cm

122

128

134

140

Dopuszczalne

odchyłki

Obwód klatki piersiowej
w cm

64

60

68

64

72

68

76

Lp.

Obwód pasa w cm

57

54

60

57

63

60

66

1.

Przód

1a

Długość przodu bluzki

57

58

59

60

61

62

63

1

1b

Wysokość podkroju pachy

16

17

18

19

20

21

22

1

1c

długość kieszonki

9

9,5

10

10,5

11

11

11,5

–

1d

½ szerokości przodu

20

21

22

23

24

25

26

1

1e

Szerokość kieszonki

8

8

9

9

10

10

11

–

1f

Długość ramienia

10

10

11

11

12

12

13

0,5

Rys. 28. Rysunek techniczny przodu i tyłu bluzki [9, s. 36].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Przy odbiorze wyprodukowanego towaru kontroluje się wymiary każdej sztuki odzieży,

posługując się jednocześnie rysunkiem i tabelą. Rysunek musi wykazywać tyle miar, ile jest
ich w tabeli, oznaczonych tymi samymi symbolami literowymi.

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób należy wymiarować rysunek, żeby był czytelny i przejrzysty?
2. Jakim rodzajem linii kreśli się linie wymiarowe?
3. Jaka powinna być odległość między liniami wymiarowymi?
4. Jaka powinna być długość grotu strzałki?
5. W jaki sposób umieszcza się liczby wymiarowe nad liniami wymiarowymi?
6. Jakie podziałki stosujemy w rysunkach technicznych odzieżowych?
7. Jak podajemy wymiary na zmniejszonych lub zwiększonych rysunkach?
8. Jaką czynność wykonujemy przed narysowaniem rysunku technicznego?
9. Jaka jest kolejność czynności przy wykonywaniu szkicu do rysunku technicznego

odzieży?

10. W jakiej skali wykonujemy rysunki techniczne odzieży?
11. Jaka jest kolejność czynności przy wykonywaniu rysunku technicznego odzieży?
12. Jak oznaczamy elementy składowe odzieży w tabelach wymiarów?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na przygotowanym arkuszu kreślarskim formatu A4 narysuj kieszonkę i zwymiaruj ją.

Do ćwiczenia jako wzoru kieszonki użyj koszuli męskiej z kieszenią nakładaną.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) zdjąć wymiary kieszonki z koszuli,
4) linią ciągłą grubą narysować kształt kieszonki zgodnie z wymiarami w skali 1:1,
5) linią kreskową cienką zaznaczyć obręb w górze kieszonki i linie stębnowania,
6) zgodnie z zasadami wymiarowania zwymiarować kieszonkę,
7) nanieś liczby wymiarowe nad liniami wymiarowymi,
8) dokonać analizy pracy,
9) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru A4,

−

ołówek, linijka, gumka,

−

koszula męska z kieszenią nakładaną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Ćwiczenie 2

Wykonaj rysunek techniczny kieszonki w skali zmniejszającej i powiększającej

(do wykonania ćwiczenia wykorzystaj kieszonkę z ćwiczenia pierwszego).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) przygotować arkusz papieru (wykonać obramowanie i tabliczkę informacyjną),
4) wykonać rysunek techniczny kieszonki w podziałce 1:2,
5) wykonać rysunek techniczny kieszonki w podziałce 2:1,
6) dokonać analizy ćwiczenia,
7) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru A4,

−

ołówek, cyrkiel, linijka, gumka,

−

koszula męska z kieszenią nakładaną.

Ćwiczenie 3

Wykonaj szkic do rysunku technicznego przodu i tyłu podkoszulki sportowej (bez

rękawa).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) rozłożyć na płasko podkoszulkę,
4) przygotować arkusz szarego (pakowego) papieru,
5) obrać najwyższy punkt odzieży „O” i przymocować w nim taśmę krawiecką,
6) ocenić proporcje wzrokowo,
7) narysować linię środka przodu i nanieść na nią wszystkie istotne punkty (najwyższy

punkt odzieży „O”, punkt podkroju szyi, ramienia, pachy, punkt dołu),

8) odczytać odległość każdego z tych punktów od punktu „O” na wzorcu odzieży za

pomocą taśmy krawieckiej i wpisać je (cyfrą) obok punktów zaznaczonych na rysunku,

9) odczytać szerokość, mierząc odległości danego punktu od linii środkowej,
10) zaznaczyć na rysunku punkty szerokości (z obu stron linii środkowej) i wpisać obok

odczytane wymiary

11) połączyć punkty wykonując szkic do rysunku technicznego,
12) analogicznie naszkicować tył podkoszulki,
13) przeanalizować wykonane zadanie
14) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

model podkoszulki,

−

arkusz szarego papieru, miara krawiecka, ołówek, linijka, ekierka, gumka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Ćwiczenie 4

Wykonaj rysunek techniczny przodu i tyłu podkoszulki sportowej według szkicu

sporządzonego w ćwiczeniu 3.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia,
2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
3) przygotować arkusz kreślarski,
4) ustalić odpowiednią podziałkę (na przykład 1:4),
5) wykreślić oś symetrii (przodu i tyłu) i zaznaczyć na niej punkty długości od punktu „O”,
6) przeprowadzić linie poziome przez punkty zaznaczone na osi symetrii,
7) odczytać punkty ze szkicu odległe od osi symetrii i zaznaczyć je na liniach poziomych

(nie wpisywać cyfr),

8) połączyć wyznaczone punkty (linie łuków wykreślić konstrukcyjnie lub narysować przy

użyciu krzywika),

9) zaznaczyć stębnówki, (dobrać odpowiednią grubość i rodzaj linii rysunkowych),
10) zwymiarować przód i tył podkoszulki,
11) wypełnić tabelkę informacyjną,
12) przeanalizować wykonane zadanie,
13) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

arkusz papieru A3,

−

materiały i przybory kreślarskie, podziałka 1:4.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić zasady poprawnego wymiarowania rysunków?





2) zwymiarować rysunek?





3) wykonać podziałkę w skali 1:4?





4) narysować rysunek kieszonki w powiększeniu 2:1 i zmniejszeniu 1:2?





5) wymienić kolejność czynności potrzebnych do sporządzenia szkicu
do rysunku technicznego?





6) wykonać szkic do rysunku technicznego dowolnej sztuki odzieży?





7) wykonać rysunek techniczny dowolnej sztuki odzieżowej?





8) czytać tabelę wymiarów?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

4.4. Rysunki instruktażowe

4.4.1.Materiał nauczania

Proces produkcji odzieży dokumentuje się graficznie za pomocą rysunków. Język

rysunku jest jednolity, czytelny, a przekaz informacji – jednoznaczny. Sposób wykonania
odzieży lub jej fragmentu przedstawia się w postaci rysunków instruktażowych. Podobnie jak
na rysunkach technicznych odzieży, podczas sporządzania rysunków instruktażowych
posługuje się liniami rysunkowymi zgodnie z Polskimi Normami.
Rysunek instruktażowy obróbki technologicznej elementu odzieży

Rysunek instruktażowy obróbki technologicznej informuje o sposobie wykonania danej

sztuki odzieży lub jej elementu. Naniesione na rysunek symboliczne oznaczenia zabiegów
oraz symbole rysunkowe ściegów i szwów ilustrują obróbkę technologiczną odzieży.
Symbole rysunkowe ściegów i szwów zawierają Polskie Normy: PN-69/P-84502 – Ściegi
i PN-69/P-84501 – Szwy.

W tabeli 2 przedstawiono symbole oznaczeń stosowanych przy sporządzaniu rysunków

instruktażowych, objaśniono je i określono ich zastosowanie.

Tabela 2. Symbole budowy i obróbki stosowane w graficznych zapisach [11].

Przykład zastosowania

Lp.

Symbol

Określenie symbolu

Widok

Przekrój

SYMBOLE BUDOWY

1.

Ścieg czółenkowy (główka
oznacza wejście igły w materiał)

2.

Ścieg łańcuszkowy dwunitkowy
(kreski oznaczają wejście igły
w materiał)

3.

Ścieg obrzucający, trzynitkowy

4.

Dziurka bieliźniana

5.

Rygielek

6.

Zapięcie guzika

7.

Połączenie z wkładem kolejowym

8.

Skrócenie elementu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

9.

Prawa strona materiału

10.

Urwanie materiału (na przekroju)

SYMBOLE OBRÓBKI

1.

Operacja szycia
i – numer operacji

2.

Operacja termiczna
i – numer operacji
t – prasowanie
k – klejenie

3.

Operacja innego typu

4.

Znaczenie (od szablonu
odrysowuje się krawędź
oznaczoną punktami)

5.

Odcinanie wszystkich warstw
Nacinanie

6.

Wywracanie

7.

Prasowanie

8.

Kierunek szycia

9.

Zamocowanie

Szwy wykreśla się graficznie, przedstawiając warstwy materiału i sposób łączenia. Grube

linie oznaczają warstwy materiału ułożone luźno, zagięcia tych linii przedstawiają założenie
materiału. Cienkie linie oznaczają przeszycie igłą. Zasady przyjęte przy graficznym
wykreślaniu poszczególnych typów szwów są następujące:

−

na rysunkach przedstawia się tylko minimalną liczbę elementów potrzebnych

do utworzenia szwu,

−

warstwy materiału oznacza się grubą linią,

−

miejsce nakłucia lub przejścia igły przez materiał oznacza się kreską pionową, prostą.

W tabeli 3

przedstawiono graficzne symbole reprezentowanych szwów oraz ich nazwy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

Tabela 3. Przykłady rysunków symboli szwów [6, s. 76].

Lp.

Nazwa szwu

oznaczenie

Symbol

rysunkowy

Charakterystyka szwu

1.

łączący zwykły

1.01.01

Przeszyte dwie warstwy
materiału

2.

łączący nakładany

2.01.02

Przeszyte dwie warstwy
materiału

3.

łączący stykowy

4.01.01

Zeszycie materiałów
w jednej płaszczyźnie

4.

łączący zakładkowy 5.02.03

Przeszyte założenie materiału

5.

łączący francuski

1.06.02

Dwie warstwy materiału
przeszyte, odwrócone,
przestębnowane

6.

łączący bieliźniany

2.04.09

Dwie warstwy materiału
przeszyte, przestębnowane

7.

łączący wpuszczany 2.42.06

Przeszyte trzy warstwy
materiału, warstwy
wewnętrzne odwrócone

8.

łączący
szczypankowy

5.01.03

Zdobnicze przeszycie
materiału

9.

brzegowy lamujący

3.01.01

Brzeg oblamowany

10. brzegowy

obrębiający

6.03.01

Przestębnowany podwinięty
brzeg materiału

11. brzegowy

obrzucający

1.01.02

brzegi dwóch warstw
materiału obrzucone

12. klejony

1.06.k

Dwie warstwy materiału
sklejone

W tabeli 4 podano przykłady symboli niektórych ściegów maszynowych i szwów oraz

ich nazwy i zastosowanie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Tabela 4. Symbole ściegów maszynowych, ich nazwy i zastosowanie [6, s. 77].

W celu zobrazowania danej operacji technologicznej, na rysunkach instruktażowych

posługuje się widokami (są to fragmenty – urwania materiału, na których uwidacznia się
miejsce przeszycia, klejenia itp.) Widokom tym odpowiadają przekroje, za pomocą których
przedstawia się sposób układania się warstw materiału oglądanych z lewej strony.

Na przekroju układ materiału odpowiada kierunkowi spojrzenia od lewej strony

(oznaczony na widoku literą A umieszczoną z lewej strony grubej kreski) (rys. 29 i 30).

Rys. 29. Różne rodzaje szwu zwykłego w widokach i przekrojach [6, s. 74].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Rys. 30. Różne rodzaje obrębów w widoku i przekroju [6, s. 78].

Rysunek wykonawczy kolejnych etapów powstawania wyrobu

Na rysunkach instruktażowych wykonawczych przedstawia się kolejne etapy

powstawania wyrobu odzieżowego. Dla przykładu przedstawiono operacje usztywniania
mankietu i wykonania usztywnionego kołnierza ze stójką. (rys. 31 i 32)

a)

b)

Rys. 31. Kolejne etapy wykonania mankietu; a) łączenie dwu warstw mankietu z wkładem usztywniającym, b)

odwrócenie i przestębnowanie po wierzchu [6, s. 79].

a)

b)

c)

d)

Rys. 32. Kolejne etapy wykonania kołnierza ze stójką [6, s. 79].

Rysunek instruktażowy węzłów technologicznych odzieży

Węzłem konstrukcyjnym nazywa się przecięcie dwóch linii konstrukcyjnych,

np. przecięcie linii podkroju szyi z linią barku. Pojęcia tego używa się na etapie
przygotowania konstrukcji wyrobu.

Na etapie opracowania technologii obróbki spotkanie szwów łączących elementu wyrobu

nazywa się węzłem technologicznym, np. wszycie kołnierza do podkroju szyi, albo wszycie
kołnierza do stójki. Inne przykłady węzłów technologicznych to: wszycie rękawa do podkroju
pachy, wszycie kieszeni w szew boczny, wszycie rękawa w mankiet, wykończenie brzegu
przodu itp. Węzły technologiczne przedstawia się w rysunku widoku i przekroju. Jeżeli
rysunek widoku jest mały (rys. 33), przekrój – w celu uzyskania jego wyrazistości – robi się
w skali większej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Rysunki instruktażowe odzieży kreśli się najczęściej w skali zmniejszonej, sporadycznie

w wielkości naturalnej lub w powiększeniu (rys. 34).

Rys. 33. Węzeł technologiczny naszycia kieszeni nakładanej [13]

Rys. 34. Rysunek instruktażowy spódnicy [9, s. 38].

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. W jaki sposób przedstawimy za pomocą rysunku symbol ściegu czółenkowego?
2. W jaki sposób przedstawimy za pomocą rysunku symbol ściegu obrzucającego,

trzynitkowego?

3. Jak graficznie przedstawimy szwy stosowane w łączeniu elementów odzieży?
4. Co to jest widok w rysunku instruktażowym?
5. W jaki sposób graficznie przedstawimy na rysunku instruktażowym widok obrębu w dole

spódnicy?

6. Co przedstawia się na przekrojach?
7. W jaki sposób przedstawimy graficznie przekrój obrębu w dole spódnicy?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

8. Co przedstawiamy na rysunkach instruktażowych wykonawczych?
9. Co to jest węzeł konstrukcyjny?
10. Wymień przykłady węzłów technologicznych?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyjaśnij znaczenie symbolu.

Lp.

Symbol

Określenie symbolu

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia i zorganizować

prawidłowo stanowisko pracy,

2) w puste miejsce wkleić wpisane na karteczce znaczenie symbolu rysunkowego,
3) dokonać analizy pracy,
4) zaprezentować pracę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wzór tabelki do wypełnienia,

−

długopis,

zebrane

informacje

na

temat

symboliki

graficznej

stosowanej

w odzieżownictwie,

−

małe karteczki.

Ćwiczenie 2

W puste pole tabeli wrysuj symbol szwu.

Lp.

Nazwa szwu

oznaczenie

Symbol

rysunkowy

Charakterystyka szwu

1.

łączący zwykły

1.01.01

Przeszyte dwie warstwy
materiału

2.

łączący nakładany

2.01.02

Przeszyte dwie warstwy
materiału

3.

łączący stykowy

4.01.01

Zeszycie materiałów w jednej
płaszczyźnie

4.

łączący zakładkowy 5.02.03

Przeszyte założenie materiału

5.

łączący francuski

1.06.02

Dwie warstwy materiału
przeszyte, odwrócone,
przestębnowane

6.

łączący bieliźniany

2.04.09

Dwie warstwy materiału
przeszyte, przestębnowane

7.

łączący wpuszczany 2.42.06

Przeszyte trzy warstwy
materiału, warstwy
wewnętrzne odwrócone

8.

łączący
szczypankowy

5.01.03

Zdobnicze przeszycie
materiału

9.

brzegowy lamujący

3.01.01

Brzeg oblamowany

10. brzegowy

obrębiający

6.03.01

Przestębnowany podwinięty
brzeg materiału

11. brzegowy

obrzucający

1.01.02

brzegi dwóch warstw materiału
obrzucone

12. klejony

1.06.k

Dwie warstwy materiału
sklejone

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia i zorganizować

prawidłowo stanowisko pracy,

2) w puste miejsce wrysować symbol szwu odzieżowego zgodnie z opisem i oznaczeniem,
3) dokonać analizy pracy,
4) zaprezentować pracę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

wzór tabelki do wypełnienia,

−

długopis, Polskie Normy, literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Wykonaj rysunek instruktażowy spódnicy damskiej podstawowej, zaznacz przekroje

i rozrysuj węzły technologiczne w spódnicy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia i zorganizować

prawidłowo stanowisko pracy,

2) przygotować arkusz kreślarski,
3) na podstawie otrzymanej spódnicy podstawowej narysować rysunek instruktażowy,
4) zaznaczyć przekroje w miejscach: wszycia paska, zszycia boków, wszycia zamka

błyskawicznego, wykończenia dołu spódnicy (przekroje zaznacz literami od A do D),

5) rozrysować kolejno węzły technologiczne zaznaczonych przekrojów,
6) przeanalizować wykonany rysunek,
7) dokonać prezentacji pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

spódnica damska podstawowa,

−

arkusz kreślarski, przybory kreślarskie, PN z zakresu szwów.

Ćwiczenie 4

Wykonaj rysunek przekroju A-A kieszeni nakładanej z patką. Kieszeń jest typu:

nakładana z patką przyszytą nad jej otworem. Górna krawędź kieszeni jest wzmocniona
wkładem usztywniającym. Patka jest wzmocniona wkładem usztywniającym i podszyta
podszewką. Kieszeń i patka są przestębnowane wzdłuż trzech krawędzi.

Rys. 35. Kieszeń nakładana z patką [6, s. 82].

Przekrój A-A

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i przybory potrzebne do wykonania ćwiczenia i zorganizować

prawidłowo stanowisko pracy,

2) przygotowac arkusz kreślarski,
3) wykonać przekrój A-A kieszonki z patką według pokazanego widoku,
4) wielkość rysunku przekroju dostosować do wielkości rysunku widoku,
5) rysunek wykonać zgodnie z zasadami stosowania linii rysunkowych i symboli oznaczeń

obróbki technologicznej,

6) przeanalizować wykonane ćwiczenie,
7) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

rysunek widoku kieszeni nakładanej z patką,

−

arkusz kreślarski, przybory kreślarskie, PN z zakresu szwów i linii rysunkowych.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) nazywać symbole rysunkowe w odzieżowym rysunku
instruktażowym?





2) zastosować symbole rysunkowe w rysunku instruktażowym?





3) nazwać symbole rysunkowe szwów odzieżowych?





4) narysować symbol szwu zwykłego rozprasowanego?





5) narysować symbol szwu bieliźnianego?





6) czytać rysunki instruktażowe wyrobów odzieżowych?





7) narysować kieszeń nakładaną w widoku i przekroju?





8) wyjaśnić pojęcie rysunek wykonawczy?





9) zdefiniować pojęcie węzeł technologiczny?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

38

4.5. Graficzne programy komputerowe

4.5.1. Materiał nauczania

Minęły już czasy, kiedy to narzędziem kreślarza był grafitowy ołówek. Tak jak w wielu

dziedzinach, tak i w grafice komputer zaczął stopniowo zastępować tradycyjne narzędzie
pracy. Nie dziwi więc fakt, iż na rynku dostępnych jest wiele programów pozwalających
w niezwykle prosty sposób tworzyć nową grafikę oraz poddawać obróbce już istniejącą.
W przeciwieństwie do prawdziwego pędzla i papieru, komputer oferuje ponadto możliwość
cofnięcia każdej nieudanej czynności. Dzięki temu nawet najmniej uzdolnieni plastycznie
użytkownicy, mając przed sobą odpowiednio dobrany program, bez większych trudności będą
w stanie tworzyć całkiem udaną grafikę.

Przede wszystkim najczęściej wykorzystujemy komputer do redagowania tekstu. W tym

celu wykorzystujemy programy zwane edytorami tekstu. Są to programy, które wspomagają
ludzi piszących różne teksty: listy, książki, artykuły, ulotki i tym podobne. W życiu szkolnym
ten problem pojawia się podczas pisania na przykład wypracowań. Edytor tekstu pozwala
obejrzeć na ekranie monitora napisany tekst, wprowadzić do niego dowolne zmiany bez
konieczności przepisywania całości i wydrukować go w takiej postaci, która nam odpowiada.

Dlatego znając zalety edytorów tekstu nie sposób wykorzystać ich do nauki

o liternictwie. Stosując wiadomości i umiejętności zdobyte na lekcjach informatyki potrafimy
stosować podstawowe funkcje edytora tekstu takie jak:
– pisanie i kasowanie znaków,
– ustawianie kursora tekstowego i kursora myszy w dowolnym miejscu,
– tworzenie dokumentu i nadawanie mu pożądanej formy,
– wykonywanie operacji na bloku tekstu,
– wyszukiwanie i zmiana wybranych fragmentów tekstu,
– dobór czcionki,
– formatowanie tekstu,
– wstawianie grafiki i symboli graficznych,
– zapisywanie i otwieranie dokumentu,
– drukowanie dokumentu.

Przenosząc wiadomości zdobyte w rozdziale 4.2 możemy zauważyć duże udogodnienie

wynikające z umiejętności posługiwania się edytorami tekstu. Mamy tu różnego rodzaju kroje
pisma zawarte w opcji czcionka, na przykład:

Podstawy liternictwa
Podstawy liternictwa
PODSTAWY LITERNICTWA
Podstawy liternictwa

P

ODSTAWY LITERNICTWA

PODSTAWY LITERNICTWA
PODSTAWY LITERNICTWA
PODSTAWY LITERNICTWA

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

39

Możemy w łatwy i dogodny sposób tworzyć różnego rodzaje kompozycje liternicze na

przykład:

UWAGA

W DNIU 10.12.2007 R. W SALI 309 ODBĘDZIE SIĘ

KIERMASZ TKANIN

Chętnych do zakupienia tkanin po przystępnych cenach zapraszamy

w godzinach od 11

00

do 14

00

Samorząd uczniowski

Pomocnym w pracy kreślarza będzie również edytor graficzny. Każdy edytor grafiki

powinien pozwalać nam na:
– wybór koloru kreski i koloru rysunku,
– rysowanie linii krzywych i łamanych wybraną grubością kreski,
– wypełnianie obszarów zamkniętych kolorem lub wzorem,
– zapamiętywanie, kopiowanie i przesuwanie wybranych fragmentów rysunku,
– wstawianie tekstu w obszar rysunku,
– wstawianie clipartów,
– usuwanie efektów ostatniej czynności przydatne w momencie stwierdzenia pomyłki,
– drukowanie utworzonych kompozycji i zapisywanie ich w postaci pliku.

Programów do rysowania jest wiele na rynku. Różnią się między sobą ceną

i oferowanymi możliwościami. Jednym z nich jest bardzo popularny CorellDRAW.
Za pomocą tego programu możemy tworzyć nie tylko skomplikowane projekty graficzne, ale
i proste obrazki. Pozwala na naśladowanie tekstur przypominających naturalne materiały jak
drewno, kamień czy woda. Do samego rysowania mamy gamę specjalnych narzędzi
pozwalających na tworzenie nawet najbardziej skomplikowanych figur. CorellDRAW nadaje
się również do kreślenia rysunków technicznych. Pozwala na zachowanie dokładności
co do milimetra i daje możliwość wykonywania rysunków na poszczególnych warstwach.

Profesjonalny rysunek techniczny możemy stworzyć przy pomocy programu AutoCAD.

Jest to program, który dawno znalazł zastosowanie w branżach budowlanych lub
mechanicznych, lecz właściwości tego programu można zastosować również z powodzeniem
w branży tekstylnej. AutoCAD można zastosować do:
– sporządzania profesjonalnych rysunków technicznych łącznie z wymiarowaniem,
– sporządzania konstrukcji form odzieży,
– rysowania przekrojów szwów i węzłów technologicznych,
– rysowania części maszyn,
– wykonywania przekrojów części maszyn.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

40

Aby wykonać rysunek w programie AutoCAD uruchamiamy okno główne programu.

Okno graficzne to obszar, w którym program AutoCAD wyświetla rysunek użytkownika,
i w którym użytkownik pracuje nad rysunkiem.

Linia poleceń wyświetla całą historię wydanych poleceń i wybranych opcji.
Kursor graficzny jest sterowany urządzeniem sterującym (zazwyczaj myszą).
Pasek stanu wyświetla aktualne współrzędne położenia kursora i bieżące nastawy siatki,

skoku i innych narzędzi rysunkowych.

Polecenia można uruchomić trzema metodami:

– wybranie pozycji w menu,
– wskazanie symbolu polecenia w pasku narzędzi,
– wpisanie nazwy polecenia w linii poleceń.
Rozpoczęcie rysunku

Rozpoczynając nowy rysunek należy ustalić kilka nazw, aby pomagały podczas procesu

rysowania. Będą one automatycznie przypisane opcji Użyj kreatora (pojawiającej się po
każdorazowym uruchomieniu programu).
– Jednostki: określają jednostki miary używane do rysowania obiektów, na przykład

milimetry.

– Skala: określa wielkość jednostki rysunkowej w chwili kreślenia na papierze.

W programie AutoCAD wszystko rysowane jest w wielkości rzeczywistej, więc nie
trzeba, przejmować się podziałką, aż do chwili, gdy rysunek jest gotowy do wykreślenia.

– Siatka: może pomóc w wizualnym przedstawieniu jednostek. Można ją włączyć lub

wyłączyć. Może ona pomóc w zorientowaniu się w wielkości jednostki rysunkowej, jeśli
rysunek zostanie pomniejszony lub powiększony.

– Granice: mówią programowi, w jakim miejscu, nieskończonej przestrzeni rysunkowej

użytkownik będzie pracował. Program wyświetla siatkę tylko w obszarze granic.

– Skok: umożliwia użytkownikowi zlokalizowanie i umieszczenie punktów dokładnie

w węzłach siatki lub między nimi.

Tak ustalone parametry można zapisać jako szablon. Szablon rysunkowy jest typowym
czystym rysunkiem z ustalonym zestawem nazw, które będą używane do rozpoczęcia nowego
rysunku.

Podstawowe klawisze funkcyjne:

F1

- przełącznik ekranu graficzny/tekstowy

F7

- przełącznik siatki pomocniczej (SIATKA Tak/Nie)

F8

- przełącznik trybu orto (ORTO Tak/Nie)

F9

- przełącznik siatki lokalizacyjnej (SKOK Tak/Nie)

CTRL +

C

- przerwanie aktualnie wykonywanego ćwiczenia

Esc

- w trakcie wyświetlania okna dialogowego usuwa je z ekranu

Tworzenie warstw

Warstwa jest odpowiednikiem kalki używanej w kreśleniu na desce. Są one

pierwszoplanowym narzędziem organizacyjnym w programie AutoCAD. Rysowanie zawsze
odbywa się na jakiejś warstwie. Może to być warstwa domyślna (0) lub warstwa utworzona
i nazwana przez użytkownika. Każda warstwa posiada przyporządkowany kolor i rodzaj linii.
Liczba warstw, które można utworzyć jest nieograniczona. Zaletą pracy na warstwach jest
możliwość ukrywania ich, co pozwala w dowolnym momencie pracy wyświetlać – urywać
dowolne elementy rysunku.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

41

Wczytywanie rodzajów linii

Rodzaj linii to powtarzający się wzór kresek, kropek i pustych odstępów. Korzystamy

z nich do rysowania różnych elementów rysunku. W odzieżownictwie wyróżniamy między
innymi linie konstrukcyjne, konturowe, osie symetrii, linie do oznaczania stębnówek, i tym
podobne.

Żeby użyć rodzaju linii należy najpierw je wczytać do rysunku.

Tworzenie obiektów rysunkowych

Korzystając z narzędzi rysunkowych programu AutoCAD można utworzyć szeroki

wachlarz obiektów. Obiekty rysunkowe są tworzone w dwojaki sposób:
– przez wybranie polecenia z ikony i podanie punktów z użyciem urządzenia wskazującego

(myszy),

– przez wpisanie nazwy polecenia i wartości współrzędnych w linii poleceń.

Podstawowe polecenia:
LINIA – jest to podstawowe polecenie programu – tworzy łamaną składającą się z odcinków

linii prostej.

1. Z menu Rysuj wybrać pozycję Linia.
2. Określić punkt początkowy.
3. Określić punkt końcowy.
4. Określić punkty końcowe kolejnych odcinków.
5. Nacisnąć Enter lub prawy klawisz myszy, by zakończyć rysowanie linii.

Linia poleceń: LINIA
POLILINIA – polilinia stanowi ciąg odcinków liniowych lub łukowych połączonych ze sobą
i stanowiących jeden obiekt rysunkowy, pozwala na ustalenie żądanej grubości linii
w dowolnym fragmencie jej rysowania.
Rysowanie prostoliniowych odcinków polilinii:
1. Z menu Rysuj wybrać pozycję Polilinia.
2. Określić pierwszy punkt polilinii.
3. Określić punkt końcowy polilinii dla każdego odcinka.
4. Nacisnąć Enter lub prawy klawisz myszy, by zakończyć rysowanie polilinii.

Linia poleceń: PLINIA
WIELOBOK – pozwala na rysowanie wieloboków mających od 3 do 1024 krawędzi.
Z menu Rysuj wybrać pozycję Wielobok.
1. Wpisać na przykład 6, aby określić ilość boków wieloboku.
2. Wskazać środek wieloboku.
3. Wpisać w (wpisany w okrąg), lub o (opisany na okręgu).
4. Podać wartość promienia.
5. Nacisnąć Enter lub prawy klawisz myszy, by zakończyć rysowanie wieloboku.

Linia poleceń: WIELOBOK
PROSOKĄT – rysuje prostokąt. Prostokąt jest polilinią i może być modyfikowany za
pomocą polecenia EDPLIN.
1. Z menu Rysuj wybrać pozycję Prostokąt.
2. Określić punkt począkowy.
3. Określić punkt końcowy.
4. Nacisnąć Enter lub prawy klawisz myszy, by zakończyć rysowanie prostokąta.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

42

Linia poleceń: PROSTOKĄT
ŁUK – rysuje łuki za pomocą trzech punktów. AutoCAD standartowo rysuje łuki w kierunku
przeciwnym do kierunku ruchu wskazówek zegara.
1. Z menu Rysuj wybrać pozycję Łuk.
2. Określić punkt począkowy.
3. Określić drugi punkt leżący na łuku.
4. Określić punkt końcowy.
5. Nacisnąć Enter lub prawy klawisz myszy, by zakończyć rysowanie prostokąta.

Linia poleceń: ŁUK
OKRĄG – rysuje okręgi poprzez określenie środka i promienia okręgu.
1. Z menu Rysuj wybrać pozycję Okrąg.
2. Określić środek okręgu.
3. Podać wartość promienia.
4. Nacisnąć Enter lub prawy klawisz myszy, by zakończyć rysowanie okręgu.

Linia poleceń: OKRĄG
ZAOKRĄGL – dodaje do wybranych obiektów zaokrąglenia.
1. Z menu Zmiana wybrać pozycję Zaokrągl.
2. Wskazać krawędź do zaokrąglenia.
3. Określić promień zaokrąglenia: 30.
4. Wybrać drugą krawędź.
5. Nacisnąć Enter lub prawy klawisz myszy, by zakończyć.

Linia poleceń: ZOKRĄGL
ODSUŃ – odsuwa krawędzie od wybranego obiektu.
1. Z menu Zmiana wybrać pozycję Odsuń.
2. Podać odległość odsunięcia: 5
3. Wybrać obiekt do odsunięcia.
4. Określić stronę odsunięcia (prawo-lewo, góra-dół)
5. Wybrać następny obiekt do odsunięcia lub nacisnąć Enter lub prawy klawisz myszy,

by zakończyć.

Linia poleceń: ODSUŃ
Zastosuj polecenie UTNIJ, aby uciąć zbędne obiekty.
UTNIJ – ucina wybrane (wystające) obiekty.
1. Z menu Zmiana wybrać pozycję Utnij.
2. Wskazać krawędzie tnące (wszystkie te, które przecinają obiekt do ucięcia).
3. Wybrać obiekt do ucięcia.
4. Nacisnąć Enter lub prawy klawisz myszy, by zakończyć.

Linia poleceń: UTNIJ
ODZMCECHY – zmienia cechy (warstwy) obiektów.
1. Wskazać obiekt, którego warstwę należy zmienić.
2. W pasku narzędzi przybory, wybrać warstwę: stębnówka.

Linia poleceń: ODZMCECHY lub ODZMIANA
LUSTRO – umożliwia stworzenie lustrzanego odbicia względem osi odbicia wybranego

obiektu.

1. Z menu Zmiana wybrać pozycję Lustro.
2. Wybrać obiekty do lustrzanego odbicia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

43

3. Określić pierwszy punkt osi odbicia (wykorzystując tryby lokalizacji).
4. Określić drugi punkt.
5. Nacisnąć Enter lub prawy klawisz myszy w celu zachowania oryginalnych obiektów.

Linia poleceń: LUSTRO
Cofanie popełnionych błędów

Jeżeli podczas tworzenia – rysowania, edycji lub przeglądania obiektów popełnisz błąd,

można prawie zawsze cofnąć to, co zrobiłeś. Można cofnąć tylko ostatnią operację lub cofnąć
serię poprzednich operacji. Ponadto, jeśli wycofanych zostanie zbyt dużo kroków można
nawet cofnąć operacje cofania.
Rysowanie precyzyjne

Gdy linii poleceń wyświetlone jest pytanie o wskazanie punktu, to można go wskazać

poprzez kliknięcie myszą w dowolny punkt lub określenie go precyzyjne poprzez wpisanie
wartości współrzędnych.

Program AutoCAD pracuje w układzie współrzędnych dwu- lub trójwymiarowym.

Wyświetla on w linii stanu znajdującej się na dole ekranu Windows, aktualne położenie
kursora w postaci współrzędnych.

W przestrzeni dwuwymiarowej można określić punkty na płaszczyźnie XY. Są to tzw.

współrzędne kartezjańskie płaskie. Wartość X określa odległość w poziomie, a wartość Y
określa odległość w pionie. Punkt początkowy (0,0) oznacza punkt przecięcia się tych dwóch
osi.

Wprowadzanie współrzędnych może się odbywać za pomocą:

– współrzędnych bezwzględnych – bazujących na początku układu współrzędnych
– współrzędnych względnych – bazujących na ostatnio wprowadzonym punkcie.

Przeglądanie rysunków ZOOM
ZOOM – powiększa (zmniejsza) widziany na ekranie rysunek lub jego fragment.
Zoom okno – wyświetla obszar rysunku określony dwoma przeciwległymi narożnikami

(oknem)

Zoom dynamiczny – umożliwia dynamiczne określenie fragmentu rysunku
Zoom skala – powiększa o wpisany z klawiatury współczynnik skali względem granic

rysunku

Zoom centrum – ustala nowy punkt centralny programu i wysokość okna
Zoom wszystko – pokazuje wszystko co zostało zarysowane w granicach rysunku i poza nimi
Zoom zakres – wyświetla na ekranie zakres rysunku
Linia poleceń: ZOOM lub Z

Program AutoCAD posiada obszerne możliwości wymiarowania, wprowadzania

tolerowania i tworzenia linii odniesienia. W pasku WYMIAR znajdziemy: wymiar liniowy,
normalny, współrzędne, promień, średnica, wymiar kątowy, wymiar od bazy, wymiar
szeregowy, linia odniesienia, tolerancja, znacznik środka, edycja wymiaru, edycja tekstu
wymiarowego, styl wymiarowania, uaktualnienie wymiaru.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jakie korzyści płyną z posługiwania się edytorem tekstu?
2. Co to jest kursor tekstowy i jaka jest jego rola?
3. Wymień i opisz najważniejsze rodzaje czcionek stosowanych w edytorach tekstu?
4. Czy edytor tekstu pozwala na tworzenie różnych kompozycji literniczych?
5. Jakie korzyści płyną z posługiwania się edytorem grafiki?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

44

6. Jakie znasz edytory grafiki?
7. Do jakich czynności można zastosować program AutoCAD w branży tekstylnej?
8. Co znajduje się w oknie graficznym AutoCAD?
9. Jakie czynności należy wykonać aby rozpocząć nowy rysunek w programie AutoCAD?
10. Co to jest warstwa?
11. Co należy wykonać aby wybrać żądany rodzaj linii kreślarskiej?
12. Jakie znasz podstawowe polecenia AutoCAD i do czego one służą?
13. Na czym polega rysowanie precyzyjne w AutoCAD?
14. Do czego służy polecenie ZOOM?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj w edytorze tekstu projekt zaproszenia na wystawę nowej kolekcji ubiorów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
2) zebrać potrzebne materiały i przybory,
3) wykonać projekt na kartce papieru,
4) przeanalizować projekt z nauczycielem,
5) uruchomić edytor tekstu,
6) wprowadzić projekt do komputera,
7) zastosować grafikę (z gotowych clipartów),
8) zapisać plik,
9) wydrukować zaproszenie,
10) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– ołówek i kartka papieru,
– komputer z oprogramowaniem, drukarka,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Wykonaj w programie AutoCAD rysunek techniczny kieszeni nakładanej o zaokrąglonej

linii dołu i wymiarach 15 cm x 10 cm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
2) zebrać wszystkie materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia,
3) wykonać szkic do rysunku technicznego części odzieży,
4) uruchomić program AutoCAD,
5) wybrać Użyj Standardu i wcisnąć OK,
6) z menu plik wybrać Nowy i wcisnąć OK,
7) utworzyć warstwy i dobrać rodzaj linii według wzoru,
8) zastosować polecenia LINIA, ZAOKRĄGL,
9) zapisać rysunek na dysku,
10) wydrukować rysunek,
11) zaprezentować pracę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

45

Wyposażenie stanowiska pracy:

– komputer z oprogramowaniem,
– drukarka,
– papier formatu A4, ołówek,
– literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Przy pomocy programu AutoCAD narysuj i zwymiaruj mankiet koszuli męskiej

o wymiarach 25 cm x 7 cm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
2) zebrać wszystkie materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia,
3) uruchomić program AutoCAD,
4) wybrać Użyj Standardu i wcisnąć OK,
5) z menu plik kliknąć Otwórz i wybrać rysunek z ustalonymi warstwami,
6) zastosować polecenia AutoCAD w celu narysowania i zwymiarowania mankietu: (LINIA,

ZAOKRĄGL, ZOOM, OKRĄG, ODSUŃ, UTNIJ, ODZMCECHY, LUSTRO,
WYMIAR, TRYB LOKALIZACJI),

7) zapisać rysunek na dysku,
8) wydrukować rysunek,
9) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– komputer z oprogramowaniem,
– drukarka,
– literatura.

Ćwiczenie 4

Narysuj i zwymiaruj przód i tył spódnicy damskiej podstawowej. Rysunek wykonaj

w programie AutoCAD na podstawie Tabeli wymiarów elementów konstrukcyjnych.

Oznaczenia

na rysunku

technicznym

Wyszczególnienie

Wymiary

w cm

176/74/100

Dopuszczaln

e odchylenie

1

1a
1b
1c
1d
1e

1f

Przód
Długość mierzona od góry do dołu po prostej
Długość zaszewki
Długość paska
Szerokość w dole
Szerokość paska
Odległość zaszewki od boku

50

9

37
49

4
6

0,5

-

0,5
0,5

-
-

2

2a
2b
2c
2d
2e

2f

Tył
Długość mierzona od góry do dołu po prostej
Długość zaszewki
Długość zamka błyskawicznego
Długość rozcięcia
Szerokość w dole
Odległość zaszewki od boku

50
13
16
10
49

9

0,5

-
-

0.3
0,5

-

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

46

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
2) zebrać wszystkie materiały potrzebne do wykonania ćwiczenia,
3) uruchomić program AutoCAD,
4) wybrać Użyj Standardu i wcisnąć OK,
5) z menu plik kliknąć Otwórz i wybrać rysunek z ustalonymi warstwami,
6) zastosować polecenia AutoCAD w celu narysowania i zwymiarowania przodu i tyłu

spódnicy podstawowej: (LINIA, ZAOKRĄGL, ZOOM, OKRĄG, ODSUŃ, UTNIJ,
ODZMCECHY, LUSTRO, WYMIAR, TRYB LOKALIZACJI),

7) zapisać rysunek na dysku,
8) wydrukować rysunek,
9) zaprezentować pracę.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

komputer z oprogramowaniem,

–

drukarka,

–

literatura z rozdziału 6.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz?

Tak

Nie

1) wymienić funkcje edytora tekstu?





2) posługiwać się edytorem tekstu?





3) zaprojektować ogłoszenie, zaproszenie lub inna ulotkę w edytorze

tekstu?





4) wymienić funkcje edytora grafiki?





5) posłużyć się edytorem grafiki?





6) wymienić programy graficzne?





7) wykonać rysunek w programie AutoCAD?





„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

47

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 25 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki zaznacz błędną odpowiedź kółkiem, a następnie ponownie
zakreśl odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi na pytanie będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Do najpotrzebniejszych przyborów i materiałów kreślarskich należą

a) linijki, ekierki, cyrkle, kątomierze, krzywiki, ołówki, rapidografy, pisaki kreślarskie,

papier milimetrowy, kalka, brystol.

b) linijki, ekierki, teczki rysunkowe, literatura z zakresu kreślarstwa.
c) nożyczki, miarka, papier, nici.
d) skalówka, brystol, pismo techniczne, tabelka opisowa, ołówki.

2. Wybierz, które z poniższych oznaczeń określa ołówek o najbardziej twardym graficie

a) H.
b) 2H.
c) 5H.
d) 5A.

3. Prawidłowa odległość oczu od rysunku powinna wynosić

a) 10 do 20 cm.
b) 20 do 30 cm.
c) 70 do 80 cm.
d) 40 do 50 cm.

4. Aby nauczyć się dobrze kreślić litery pisma technicznego użyjesz papieru

a) kalki technicznej.
b) brystolu.
c) papieru milimetrowego.
d) papieru technicznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

48

5. Format arkusza A4 ma wymiary

a) 297 x 420 mm.
b) 210 x 297 mm.
c) 148 x 210 mm.
d) 210 x 420 mm.

6. Z arkusza A3 otrzymasz

a) dwa arkusze A4.
b) jeden arkusz A2.
c) cztery arkusze A4.
d) dwa arkusze A5.

7. Rysunek techniczny opisujemy

a) pismem ozdobnym.
b) pismem odręcznym.
c) pismem technicznym.
d) literami rzymskimi.

8. Rozróżniamy pismo techniczne

a) pochyłe i ozdobne.
b) pochyłe i proste.
c) proste i ozdobne.
d) blokowe i proste.

9. Majuskuła to

a) małe litery alfabetu.
b) duże litery alfabetu
c) małe i duże litery alfabetu.
d) cyfry.

10. Wskaż wysokość małych liter alfabetu pisma technicznego

a) 1d.
b) 2d.
c) 10d.
d) 7d.

11. Zaznacz, które z liter są typu otwartego

a) O, U, G.
b) I, J, L.
c) W, M, D.
d) Q, B, D.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

49

12. Rysunek przedstawia układ tekstu

a) symetryczny.
b) asymetryczny.
c) otwarty.
d) zamknięty.

13. Tabliczka opisowa w rysunku technicznym znajduje się

a) w lewym dolnym rogu.
b) w prawym dolnym rogu.
c) w prawym górnym rogu.
d) w lewym górnym rogu.

14. Obramowanie arkusza kreślarskiego wykonuje się

a) 10 mm od krawędzi arkusza.
b) 15 mm od krawędzi arkusza.
c) 5 mm od krawędzi arkusza.
d) 2,5 mm od krawędzi arkusza.

15. Linią ciągłą cienką wykonuje się

a) osie przedmiotów.
b) niewidoczne krawędzie.
c) wszelkie linie pomocnicze, linie wymiarowe, kreskowanie przekrojów, oznaczanie

symboli na rysunku instruktażowym.

d) urwania i wyrwania przedmiotu.

16. Liczbę wymiarową umieszcza się

a) pod linią wymiarową.
b) nad linią wymiarową.
c) z boku linii wymiarowej.
d) na środku pod linią wymiarową.

17. Do powiększenia rysunku zastosujesz skalę

a) 1:1.
b) 2:1.
c) 1:2.
d) 1:6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

50

18. Przedstawiony symbol określa

a) ścieg obrzucający.
b) ścieg czółenkowy.
c) dziurkę bieliźnianą.
d) prawą stronę materiału.

19. Wskazany symbol określa

a) ścieg czółenkowy.
b) ścieg obrzucający.
c) prawą stronę materiału.
d) dziurkę bieliźnianą.

20. Za pomocą tego symbolu przedstawiany jest szew

a) łączący francuski.
b) łączący nakładany.
c) łączący zwykły.
d) brzegowy obrębiający.

21. Symbol ten wskazuje szew

a) brzegowy obrębiający.
b) łączący zwykły.
c) łączący francuski.
d) łączący nakładany.

22. Na rysunkach instruktażowych wykonawczych przedstawia się

a) zwymiarowany rysunek wyrobu odzieżowego.
b) kolejne etapy powstawania wyrobu odzieżowego.
c) naszkicowany wyrób odzieżowy.
d) pierwszy i ostatni etap powstawania wyrobu odzieżowego.

23. Węzłem konstrukcyjnym nazywamy

a) symbol graficzny.
b) rysunek instruktażowy.
c) przecięcie dwóch linii konstrukcyjnych w wyrobie odzieżowym.
d) graficzny zapis wyrobu.

24. Program AutoCAD to

a) edytor tekstu.
b) profesjonalny program wspomagający projektowanie.
c) arkusz kalkulacyjny.
d) program do tworzenia prezentacji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

51

25. Polecenie ZOOM z programu AutoCAD

a) zmniejsza widziany na ekranie rysunek.
b) zwiększa widziany na ekranie rysunek.
c) wykonuje lustrzane odbicie rysowanego elementu.
d) rysuje okręgi poprzez określenie środka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

52

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Sporządzanie rysunku technicznego odzieżowego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1.

a

b

c

d

2.

a

b

c

d

3.

a

b

c

d

4.

a

b

c

d

5.

a

b

c

d

6.

a

b

c

d

7.

a

b

c

d

8.

a

b

c

d

9.

a

b

c

d

10.

a

b

c

d

11.

a

b

c

d

12.

a

b

c

d

13.

a

b

c

d

14.

a

b

c

d

15.

a

b

c

d

16.

a

b

c

d

17.

a

b

c

d

18.

a

b

c

d

19.

a

b

c

d

20.

a

b

c

d

21.

a

b

c

d

22.

a

b

c

d

23.

a

b

c

d

24.

a

b

c

d

25.

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

53

6. LITERATURA

1. AutoCAD 13 PL; Obsługa programu i podstawy tworzenia dokumentacji technicznej,

Autoryzowane Centrum Szkolenia, Politechnika Łódzka, Instytut Automatyki, 1996

2. AutoCAD R14; Podręcznik użytkownika, Autodesk, Inc. lipiec 1997
3. AutoCAD dla modułu ogólnego Użytkowanie komputera. Biuro Koordynacji Kształcenia

Kadr w Warszawie, Łódź 1995

4. Białczak B.: Maszyny i urządzenia w przemyśle odzieżowym. WSiP, Warszawa 1999

5. Buksiński T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1997

6. Czapnik E.: Zestaw ćwiczeń z zakresu komputerowego wspomagania projektowania
7. Czurkowa M.H., Ulawska-Bryszewska J.: Rysunek zawodowy dla szkół odzieżowych.

WSiP, Warszawa 1996

8. Czyżewski H., Stasiak E., Zieliński J.: Technologia odzieży. WNT, Warszawa 1979
9. Easy PC; redakcja: Łański J., Gnitecki R., wydawca Vogel International GmbH, London

1997

10. Fałkowska – Rękawek E.: Podstawy projektowania odzieży. WSiP, Warszawa 2000
11. Hansen A.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1998
12. Instrukcja: Rysunek techniczny dla przemysłu odzieżowego. Podstawowe symbole

stosowane do opisu rysunków węzłów konstrukcyjnych odzieży. Politechnika Łódzka

13. Koludo A., Skotnicki St., Wróbel J.: Komputerowe wspomaganie projektowania,

podręcznik dla liceum technicznego. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
1996

14. Praca dyplomowa inżynierska wykonana na Politechnice Łódzkiej przez Annę Wolską
15. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1998
16. PN-80/N-01612 – Rysunek techniczny, format arkuszy
17. PN-80/N-01610 – Rysunek techniczny, podziałki
18. PN-80/N-01606 – Rysunek techniczny, pismo
19. PN-80/N-01616 – Rysunek techniczny, linie rysunkowe
20. PN-85/M-01119 – Dokumentacja konstrukcyjna, tabliczki rysunkowe
21. PN-80/N-01608 – Rysunek techniczny, rzutowanie prostokątne
22. PN-80/N-01619 – Rysunek techniczny, rzutowanie aksonometryczne
23. PN-79/M-01124 – Widoki, przekroje, kłady
24. PN-82/N-01614 – Rysunek techniczny, wymiarowanie, zasady ogólne