w w w . e l e k t r o . i n f o . p l

n r 3 / 2 0 0 5

a u t o m a t y k a

24

a u t o m a t y k a

układy samoczynnego
załączania rezerwy (SZR)

Michał Matuszewski

W

przypadku obiektów wyma-
gających większej pewności

zasilania stosuje się zasilanie dwu-
stronne, a w torze zasilania insta-
luje się układ samoczynnego załą-
czania rezerwy (SZR). Układy te po-
zwalają na automatyczne załącza-
nie odbiorników do toru rezerwo-
wego w przypadku zaniku napięcia
w torze zasilania podstawowego.
Po powrocie napięcia w torze pier-
wotnym następuje automatyczny
powrót układu zasilania do stanu
pierwotnego. Układy SZR są najczę-
ściej stosowane w obiektach, w któ-
rych wymagana jest ciągłość zasi-
lania, na przykład w szpitalach,
bankach czy budynkach użyteczno-
ści publicznej o podwyższonym
standardzie. Szpital jest obiektem,
w którym nawet krótka, kilkuse-
kundowa, przerwa w zasilaniu mo-
głaby spowodować zagrożenie ży-
cia i zdrowia pacjentów. W przy-
padku banków czy budynków uży-
teczności publicznej o podwyższo-
nym standardzie układy SZR są sto-

sowane, ponieważ w tych obiek-
tach przerwa w zasilaniu mogłaby
narazić firmy mające siedzibę w da-
nym budynku na ogromne straty
finansowe.

Układy SZR można podzielić na

układy dla niskiego i średniego napię-
cia. Są one dobierane do potrzeb kon-
kretnych źródeł zasilania i obiektów,
w których mają funkcjonować. Naj-
częściej stosowane układy SZR pra-
cujące w układzie sieć-agregat (sche-
mat zasilania odbiorców przy zasto-
sowaniu rezerwy jawnej i rezerwy
ukrytej ilustruje rysunek 1) składa-
ją się z dwóch styczników o prądzie
znamionowym zależnym od parame-
trów pracy układu lub pary wyłączni-
ków i układu kontrolującego napięcie
sieci z możliwością regulacji parame-
trów zadziałania automatyki. Układy
takie są też wyposażane przez produ-
centów w blokady (elektryczne i me-
chaniczne) uniemożliwiające jedno-
czesne zasilanie z obu źródeł.

W układach SZR istotną rolę od-

grywa maksymalny czas przerwy za-

silania, która jest dobierana do wa-
runków pracy odbiorników. W przy-
padku zasilania silników należy pa-
miętać o takim doborze czasu prze-
rwy, który wytłumi napięcie szcząt-
kowe silnika. W przypadku silni-
ków czas niezbędny do wytłumienia
szczątkowego napięcia powinien być
większy od 0,4 s. Są jednak urządze-
nia, które wymagają ciągłego zasila-
nia, tzn. takiego, które nie spowoduje
rozejścia się wektora napięcia szcząt-
kowego - w tym przypadku przerwa

Każdy odbiornik energii elektrycznej w warunkach normalnej pracy jest zasilany
z sieci elektroenergetycznej. Większość z nich nie wymaga specjalnych warunków
zasilania, dlatego jest ono wykorzystywane jako jednostronne, bez możliwości re-
zerwowania.

2

T

T

1

1

W

W

3

W

2

4

W

01

02

02

01

W

4

2

W

3

W

W

1

1

T

T

2

5

W

Schemat zasilania odbiorów przy zastosowaniu

rezerwy jawnej

rezerwy ukrytej

Rys. 1 Schemat zasilania odbiorców przy zastosowaniu rezerwy jawnej i rezerwy ukrytej

w dostawie napięcia nie powinna być
większa niż 0,25 s.

Na polskim rynku producentów

i dystrybutorów układów SZR przewa-
żają oferty gotowych szaf rozdzielczych
z układami lub modułami, które moż-
na zainstalować w już pracującym polu
rozdzielni. Większość firm proponuje też
swoim nabywcom możliwość zaprojek-
towania układu SZR dopasowanego do
ich potrzeb. W tym numerze przygoto-
waliśmy dla Państwa przegląd wyrobów
wybranych producentów układów SZR.

Fot. 1 Układ SZR pracujący w układzie T1, T2, G,

fot. Moeller Electric

Fot. 2 Moduł automatyki SZR - TYP MAX -3S,

fot. Moeller Electric

e.i_03_2005.indb 24

e.i_03_2005.indb 24

2005-02-21 15:52:51

2005-02-21 15:52:51