Słowo ergonomia pochodzi od

greckiego słowa :

ergon = praca
nomos = prawo , zasada

Definicje ergonomii

Wg.E. Franusa

Ergonomia jest to regulacja

wzajemnych stosunków między
człowiekiem i światem wytworów
technicznych oraz organizacyjnych w
różnych przejawach życia. Ergonomia
bada relację człowiek – technika.

Wg. Międzynarodowego

Towarzystwa Ergonomicznego

(1976)

Ergonomia określa relacje

kształtujące się między człowiekiem i
jego pracą zawodową, wyposażeniem
technicznym i otoczeniem w
najszerszym tego słowa znaczeniu,
włączając w to sytuacje związane z
pracą , zabawą ,rekreacją , domem i
podróżą.

Ergonomia bada funkcjonalne

możliwości i właściwości

człowieka w procesach pracy i stwarza

takie warunki, metody i organizację

pracy, które czynią pracę człowieka

najbardziej wydajną, a jednocześnie

przyczyniają się do jego duchowego i

fizycznego rozwoju, zapewniając mu

bezpieczeństwo i wygodę, chroniąc

jego zdrowie i zdolność do pracy.

Wg. Polskiego Towarzystwa

Ergonomicznego

Ergonomia zmierza do dostosowania

narzędzi, maszyn, urządzeń,
technologii i materialnego
środowiska pracy i życia oraz
przedmiotów powszechnego użytku
do wymogów fizycznych i
psychicznych człowieka.

Wg. S. Klonowicza

Ergonomia jest syntetyczną dyscypliną

wiedzy, zajmującą się problematyką
dostosowania warunków pracy do
morfologicznych, fizjologicznych i
psychologicznych możliwości
człowieka oraz człowieka do warunków
pracy i mającą na celu zapewnienie
maksymalnej wydajności pracy, nie
powodując pogorszenia stanu zdrowia.

1.Antropologia ( antropologia ergonomiczna,
antropometria)
2.Biomechanika
3.Fizjologia ( wysiłku fizycznego i pracy )
4.Psychologia ( inżynieryjna, pracy )
5.Higiena ( bezpieczeństwo, ochrona pracy)
6.Medycyna (pracy)
7.Pedagogika (pracy)
8.Socjologia (pracy)
9.Nauki techniczne

W skład ergonomii wchodzą:

Kierunki działania ergonomii

Ergonomia korekcyjna

Zajmuje się badaniem i

dostosowaniem istniejącej już
techniki i stanowisk pracy do
człowieka, ze względu na jego
właściwości anatomiczne,
fizjologiczne i psychiczne.

Kierunki działania ergonomii

Ergonomia koncepcyjna

Przedmiotem jej badań jest właściwe

tworzenie projektowanych wyrobów i

dostosowanie ich do możliwości przyszłych

użytkowników. Poprawne projektowanie

ergonomiczne polega na uwzględnieniu w

praktykach projektowych danych liczbowych

antropometrycznych, fizjologicznych i

psychologicznych, otrzymanych w wyniku

dogłębnej analizy oraz specjalistycznych

pomiarów i badań laboratoryjnych.

Działy ergonomii

Ergonomia branżowa

Powszechnie wykorzystuje się

charakterystyki antropometryczne
określonych populacji. Zadaniem jest
optymalizacja określonych środowisk
pracy i miejsc, z których masowo
korzystają anonimowi użytkownicy.

Działy ergonomii

Ergonomia wyrobów codziennego

użytku

Produkty codziennego użytku muszą

spełniać wymogi funkcjonalne.
Ergonomia jest wykorzystana do
wzornictwa przemysłowego.

Działy ergonomii

Ergonomia warunków pracy

Jest powiązana ściśle z

bezpieczeństwem pracy (bhp).

Działy ergonomii

Ergonomia osób starszych oraz osób

o ograniczonej sprawności fizycznej.

Ważnym społecznie problemem jest

dostosowywanie materialnego

środowiska życia i pracy do potrzeb

osób niepełnosprawnych, z

uwzględnieniem formy oraz stopnia

nasilenia niepełnosprawności.

Ergonomia oparta jest na:

• Znajomości człowieka
• Stwarzaniu przyjaznego środowiska

pracy

• Projektowaniu właściwego

środowiska pracy

Korzyści ergonomii

• Zwiększenie wydajności pracy

• Zmniejszenie liczby pomyłek pracowników

• Zmniejszenie liczby braków

• Obniżenie kosztów związanych z brakami oraz reklamacją

produktów wadliwych

• Lepsze wykorzystanie czasu pracy

• Zwiększenie bezpieczeństwa pracy

• Obniżenie ryzyka zawodowego na określonym stanowisku

• Obniżenie absencji chorobowej pracownika

• Zmniejszenie kosztów pracy związanych z wysiłkiem

fizycznym człowieka

• Zwiększenie satysfakcji z pracy i poprawy samopoczucia

pracowników

Pozycje ciała podczas pracy

• Wszystkie pozycje oprócz leżenia są

uznawane za pozycje w równowadze

chwiejnej. Utrzymanie tych pozycji wymaga

takiego napięcia mięśni, które przeciwdziała

przesunięciu punktu ciężkości poza obręb

płaszczyzny podparcia.

• W czasie pracy i odpoczynku przyjmowane są

pozycje aktywne i pasywne

• Niektóre wykonywane zawody charakteryzują

się wymuszonymi pozycjami np. prace

polowe, stanie z pochylonym tułowiem.

Pozycja ciała a wydatek

energetyczny

• Wydatek energetyczny uzależniony

jest od:
1.kąta
wychylenia ciała od pionu

2.masy podtrzymywanych narzędzi i

przedmiotów

3.odległości od tułowia, w jakiej

operuje się tymi przedmiotami

Pozycja klęcząca

• Występuje w zawodach – górnicy, brukarze,

posadzkarze, formierze itp.

• Masę ciała podtrzymuje głównie mięsień

czworogłowy uda

• Masa ciała przenoszona jest na podłoże przez

kolana

• Długotrwałe uciskanie kolan może być powodem

występujących zmian zwyrodnieniowych i stanów

zapalnych kaletek maziowych stawu kolanowego

• Niedogodność może być zmniejszona przez

użycie niskiego wózka z rowerowym siodłem.

Pozycja siedząca

• Występuje w zawodach – kierowca,

szwaczka, maszynista, pracownik biurowy

itp

• Większość populacji przebywa w tej pozycji

około 10 godzin na dobę

• W tej pozycji nie występuje napięcie

statyczne mięśni ud, podudzi i stóp

• U siedzącego 75% masy ciała spoczywa na

guzach kulszowych

• Nacisk na 1 cen.kw. powierzchni siedzenia

wynosi około 1kg; przy założeniu nogi na

nogę nacisk podwaja się

• Konsekwencją długotrwałego siedzenia

(pozycja wymuszona) może być
szewska klatka, poszerzenie bioder,
skolioza, dyskopatia, upośledzona
wentylacja płuc, bóle mięśni grzbietu,
zastój w żyłach nóg i narządach
miednicy małej, osłabienie mięśni dna
miednicy, ściśnienie jamy brzusznej,
nieżyt jelita grubego, żylaki odbytu

Jakie wymogi powinno spełniać

dobre siedzisko?

• Powinno posiadać wygodne i

ruchome w poziomie i pionie

siedzisko z regulacją wysokości i

podparcia stosownie do wzrostu

• Powierzchnia płyty siedziska powinna

być odbiciem kształtu ud z

zaokrąglonym przodem

• Stopy całą swoją powierzchnią

powinny się opierać na podłożu

Wymogi wysokości płaszczyzny

pracy w pozycji siedzącej

• Osobnik o przeciętnym wzroście powinien

mieć płaszczyznę pracy na wysokości:

1.Prace i czynności proste
M – 68cm
K – 65cm
2. Pisanie na maszynie i obsługa

komputera

M – 68cm
K – 65cm

3.Prace biurowe ręczne
M – 70cm
K – 74cm
4.Czynności wymagające precyzji lub

nieruchomości rąk

M – 90 – 110cm
K – 80 – 100cm
Ważnym elementem w planowaniu

czynności w pozycji siedzącej jest podpór

rąk, przedramion lub łokci !!

Pozycja stojąca

• Występuje w zawodach – tokarz, tkacz

sprzedawca, stomatolog, fryzjer

• Długotrwała pozycja stojąca może być

przyczyną dolegliwości dolnego odcinka

kręgosłupa, żylaków kkd, płaskostopia

• Przy pracy stojącej zaleca się powolne

przechadzanie się, przestępowanie z

nogi na nogę, odpoczynek w pozycji

siedzącej z uniesieniem nóg powyżej

tułowia

Wymogi wysokości płaszczyzny

pracy w pozycji stojącej

• Osobnik o przeciętnym wzroście powinien mieć

płaszczyznę pracy na wysokości

1.Czynności proste wymagające dużej siły
M – 70 – 90cm
K – 70 – 85cm
2.Czynności średnio ciężkie
M – 90 – 95cm
K – 85 - 90cm
3.Czynności precyzyjne
M – 100 – 110cm
K – 95 – 105cm

Stanowisko pracy a jego

uciążliwość

• Stanowisko pracy według stopnia

jego uciążliwości klasyfikuje się po
końcowej ocenie wysiłku fizycznego
biorąc pod uwagę:

1.Wydatek energetyczny
2.Wysiłek statyczny
3.Monotypowość ruchów

Wydatek energetyczny

• Wydatek energetyczny przy pracy

jest oceniany według normatywów
jednostkowych operacji i czynności w
określonym czasie pracy.

Normatywy dla określenia zawodów i

czynności są zawarte w tablicach
wydatku energetycznego

Wysiłek statyczny

• Charakterystyczne dla wysiłku

statycznego są pozycje niewygodne,
wymuszone jakie pracownik
przyjmuje przez długi czas podczas
wykonywania pracy.

Monotypowość ruchów

• Wiąże się z powtarzaniem ruchów

identycznych, podczas których
zaangażowane są te same grupy
mięśni.

Materialne środowisko pracy

• Czynniki szkodliwe środowiska pracy

to:

1.Czynniki fizyczne
2.Czynniki chemiczne
3.Czynniki biologiczne
4.Czynniki wynikające z wadliwej

organizacji pracy lub środowiska
roboczego

Czynniki fizyczne

• Ergonomia interesuje się czynnikami

fizycznymi, do których zalicza się:

1.Oświetlenie
2.Hałas
3.Mikroklimat (temperatura,

wilgotność, ruch powietrza)

Oświetlenie

• Zadaniem dobrego oświetlenia jest

zapewnienie wymaganej ostrości

widzenia szybkości postrzegania i

odpowiedniej akomodacji oka.

• Na stanowisku pracy ważne jest

odpowiednie natężenie oświetlenia

oraz jaskrawość

• Obowiązują normy oświetlenia ,które

są zawarte w normie PN- 57/E-02030

Hałas

• Hałas jest to wszelki dźwięk niepożądany i w

zależności od jego natężenia szkodliwy lub

uciążliwy.

• Hałas szkodliwy może wywołać trwałe kalectwo w

postaci utraty słuchu, schorzeń nerwów

• Hałas uciążliwy powoduje rozproszenie uwagi,

wzrost ciśnienia tętniczego, podenerwowanie

• Ucho ludzkie zdolne jest do odbierania dźwięków

o intensywności 0-140dB i częstości 16-20000Hz.

• Tony poniżej16Hz odczuwane są jako wibracje,

powyżej 20000Hz jako ultradźwięki

Mikroklimat

• Jest to zespół elementów meteorologicznych

typowych dla określonego pomieszczenia lub

obszaru.

• Zalicza się: temperaturę, wilgotność, ruch

powietrza, promieniowanie cieplne

• Wyróżnia się mikroklimat naturalny i sztuczny
• Mikroklimat sztuczny jest produktem

ubocznym działalności produkcyjnej człowieka

• Wartości parametrów mikroklimatu określa się

normami

Wpływ parametrów

mikroklimatu na organizm

ludzki

Projektowanie stanowiska

pracy

• Przy projektowaniu bierze się pod uwagę:
1.Granice przestrzeni roboczej
2.Odpowiednią przestrzeń stanowiska pracy
3.Kształtowanie granic przestrzeni do

czynności roboczych

4.Wymiary i kształty siedzisk
5.Strefy identyfikacji i wygody wzrokowej
6.Warunki rozmieszczenia urządzeń

informacyjnych i sterujących