UCZEŃ Z DYSLEKSJĄ W

SZKOLE

- w świetle prawa

oświatowego.

Zadania pracowników

placówki.

Dr Beata Kapela-

Bagińska

Uniwersytet Gdański

I. Prawa ucznia

dyslektycznego w świetle

przepisów:

· Konwencja o Prawach Dziecka, art. 28 i
29,

przyjęta przez ONZ 20.11.1989 r.,

podpisana przez Polskę 26.01.1990 r.,

ratyfikowana 7.06.1991 r.
· Ustawa o Systemie Oświaty z 7.09.1991
r.

rozdz. I, art. 1, p. 1, 4, 5.
· Rozporządzenie MEN z dnia 15.01.2001
r.

(Dz. U. nr 13/2001, p.110).

I. Prawa ucznia

dyslektycznego w świetle

przepisów:

· Rozporządzenie MEN z dnia 21.03.2001 r.
(Dz. U. nr 29/2001, p.323)
i zmiana z 24.04.2002 r.
(Dz. U. nr 46/2002, p. 433).
· Rozporządzenie MENiS z dnia 7.09.2004 r.
(Dz. U. nr 199/2004, p. 2046

I. Prawa ucznia

dyslektycznego w świetle

przepisów:



Rozporządzenie MENiS z dnia 7 września 2004
roku w sprawie warunków i sposobu oceniania,
klasyfikowania i promowania uczniów i
słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i
egzaminów w szkołach publicznych stawia przed
nauczycielami wymóg oceniania osiągnięć
edukacyjnych i zachowania ucznia (paragraf 2)
oraz wymóg formułowania wymagań
edukacyjnych niezbędnych do uzyskiwania
poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen
klasyfikacyjnych a także informowania uczniów i

ich rodziców o tych wymaganiach i sposobach
sprawdzania osiągnięć edukacyjnych uczniów.

Zasady oceniania, klasyfikowania i promowania
uczniów, w tym również uczniów ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi w szkołach publicznych
reguluje też aktualne

Rozporządzenie MEN z dnia 30. 04. 2007 r

( Dz. U. z 2007 r Nr 83 poz. 562), w
sprawie warunków i sposobu oceniania,
klasyfikowania i promowania uczniów i
słuchaczy oraz przeprowadzania
sprawdzianów i egzaminów.

Uczeń ma prawo do indywidualizacji
procesu edukacyjnego przez dostosowanie
treści i tempa uczenia się do jego
aktualnych możliwości, ograniczeń i
potrzeb.

CZYM RÓŻNIĄ SIĘ WYMAGANIA

PROGRAMOWE A WYMAGANIA

EDUKACYJNE?



wymagania programowe

to zamierzone

osiągnięcia ucznia wynikające z programu

nauczania (a więc sformułowane przez

autora programu);



wymagania edukacyjne

to oczekiwane

przez nauczyciela osiągnięcia ucznia i

formułowane przez niego (tak poleca

rozporządzenie MENiS) w oparciu o

realizowany program nauczania.

II. Prawa ucznia z

dysleksją rozwojową

· wczesne rozpoznawanie (diagnoza) i
ukierunkowanie edukacji,

· zapewnienie specjalnych metod nauczania,

· korzystanie z opieki specjalisty (pedagoga,
psychologa, logopedy) w zakresie
indywidualnej terapii w poradni,

·

dostosowanie wymagań do możliwości i

potrzeb ucznia według zaleceń zawartych w
opinii poradni,

· uzyskanie specjalistycznej pomocy w ramach
zajęć korekcyjno-kompensacyjnych w szkole
/grupowych lub indywidualnych/,

· uczęszczanie do klas terapeutycznych i
integracyjnych,

II. Prawa ucznia z

dysleksją rozwojową - cd.

· zwolnienia z nauki drugiego języka
obcego w przypadku stwierdzonej
głębokiej dysleksji,
·

dostosowania rozwiązań

organizacyjnych i technicznych na
sprawdzianie, egzaminie
gimnazjalnym i maturalnym zgodnie z
zaleceniami OKE zawartymi w opinii
PPP w celu wyrównania szans
edukacyjnych,

· wyrażenia własnej decyzji co do
chęci skorzystania z powyższych praw.

OPINIA PORADNI

Nauczyciel jest obowiązany, na
podstawie
opinii publicznej poradni psychologiczno-
pedagogicznej, w tym publicznej poradni
specjalistycznej, dostosować wymagania
edukacyjne do indywidualnych potrzeb
psychofizycznych i edukacyjnych
ucznia, u którego stwierdzono
zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub
specyficzne trudności w uczeniu się,
uniemożliwiające sprostanie tym
wymaganiom.

Specjalne potrzeby

edukacyjne



Specjalne potrzeby edukacyjne

wykazują uczniowie, którzy nie mogą
sprostać powszechnie
obowiązującemu programowi
edukacyjnemu. Wykazują większe
trudności w uczeniu się, niż ich
rówieśnicy. Są w stanie kontynuować
naukę, ale potrzebują pomocy
pedagogicznej w różnorodnej formie.

FORMY POMOCY UCZNIOWI



-nauczyciele – specjaliści



-specjalne, zindywidualizowane w zakresie
tempa i wymagań programy oraz
adekwatne metody nauczania



-odpowiednie warunki lokalowo – bytowe,

w jakich odbywa się proces nauczania



-specjalne formy odpytywania i
sprawdzania

poziomu ich wiedzy i umiejętności czyli

oceniania wewnętrznego i

zewnętrznego.

 

Uczeń ze specjalnymi potrzebami

edukacyjnymi to taki uczeń, u którego
niepowodzenia szkolne wynikają przede
wszystkim z

szeroko pojętych zaburzeń

rozwojowych

czyli różnego rodzaju dysfunkcji,

w tym także uczniowie ze specyficznymi
trudnościami w uczeniu się (dyslektycy). Będą
to również uczniowie, u których
stwierdzono problemy w uczeniu się
spowodowane innymi przyczynami, a
którzy, aby prawidłowo funkcjonować w
środowisku szkolnym, wymagają
dostosowywania wymagań edukacyjnych
do ich potrzeb, zgodnie z zaleceniami
zawartymi w opiniach poradni psychologiczno -
pedagogicznych.

Ocenianie i dostosowywanie wymagań

do umiejętności uczniów ze specjalnymi

potrzebami edukacyjnymi.

Ustawa o systemie oświaty z 7 września 1991
r. zapewnia w szczególności:
• prawo każdego obywatela do kształcenia się,
•  dostosowanie organizacji, treści i metod
nauczania do możliwości psychofizycznych
uczniów,
•  korzystanie z opieki psychologiczno-
pedagogicznej i specjalnych form pracy
dydaktycznej,
•  pobieranie nauki we wszystkich typach szkół
przez dzieci i młodzież niepełnosprawną
zgodnie z indywidualnymi predyspozycjami,
potrzebami rozwojowymi oraz edukacyjnymi.

W zależności od rodzaju dysfunkcji
dostosowanie wymagań edukacyjnych
będzie dotyczyło albo formy sprawdzania
wiedzy, albo treści, albo formy i treści
jednocześnie.

Jeśli u ucznia zdiagnozowano :

-

dysgrafię

– dostosowanie wymagań będzie

dotyczyło

formy

tj. sprawdzenie pracy może

być niekonwencjonalne (uczeń może sam
odczytać pracę lub napisać ją na komputerze),

- dysortografię

- można również zmienić

formę

sprawdzania wiedzy, zaś w żadnym

wypadku nie należy zwalniać ucznia z
konieczności nauki ortografii,

dysleksję

- zaburzenie to dotyczy uczniów w normie

intelektualnej, dlatego nie daje podstaw do obniżania
wymagań jakościowych i może dotyczyć tylko

formy

sprawdzania wiedzy,

–

Dysleksja jest jednym z wielu różnych rodzajów

trudności w uczeniu się.

–

Jest specyficznym zaburzeniem o podłożu językowym,

uwarunkowanym konstytucjonalnie.

–

Charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu

pojedynczych słów, co najczęściej odzwierciedla

niewystarczające zdolności przetwarzania

fonologicznego.

–

Trudności w dekodowaniu pojedynczych słów są

zazwyczaj niewspółmierne do wieku oraz innych

zdolności.

SZKOLNY MODEL POMOCY

UCZNIOM

Z DYSLEKSJĄ

RODZICE

• pogadanka o specyficznych trudnościach w
uczeniu się (zebranie dla rodziców, biuletyn),
• ankietowanie rodziców
(skala ryzyka dysleksji),
• konsultacje indywidualne dla rodziców dzieci
z trudnościami w nauce (nauczyciele języka polskiego,
pedagog),
• proponowanie rodzicom konsultacji ze specjalistami
Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej,
• udostępnienie rodzicom przygotowanego poradnika ze
wskazówkami do pracy z dzieckiem dyslektycznym w
domu,
• zapoznanie rodziców z ofertą pomocy dziecku w szkole.

NAUCZYCIELE

szkolenie dotyczące specyficznych trudności

w nauce (szkoleniowe rady pedagogicznej,

indywidualne doskonalenie warsztatu pracy),
• gromadzenie literatury (biblioteka szkolna),
• wstępne rozpoznanie uczniów zagrożonych

dysleksją na podstawie obserwacji i analizy

prac uczniów,
• zapoznanie nauczycieli uczących dziecko z

zaleceniami PPP jako punktem wyjścia do

pracy z uczniem,
• przygotowanie oferty zajęć dla uczniów ze

specyficznymi trudnościami w nauce (zajęcia

wyrównawcze, zajęcia korekcyjno-

kompensacyjne,
• praca własna ucznia w domu pod kierunkiem

nauczyciela

UCZNIOWIE

- zajęcia wychowawcze dla uczniów

zapoznające ich ze specyficznymi

trudnościami w uczeniu się,
• udzielanie indywidualnych porad uczniom z

trudnościami w uczeniu się (nauczyciele języka

polskiego, wychowawcy, pedagog),
• udział uczniów w zajęciach proponowanych

przez szkołę,
• praca własna ucznia pod kontrolą nauczyciela

lub pedagoga,
• na prośbę rodziców uczeń z dysleksją korzysta z

do-stosowanej formy egzaminu gimnazjalnego

(na podstawie aktualnej opinii PPP

).

sprawność intelektualną niższą od

przeciętnej -

w przypadku tych uczniów

konieczne jest dostosowanie zarówno w zakresie

formy, jak i treści.

Właściwie tylko w tej grupie możemy mówić o
obniżeniu wymagań.

Trzeba również pamiętać o tym, że w grupie tej
często występują uczniowie z zaburzeniami
sprzężonymi i program szkoły ogólnodostępnej
jest dla nich zbyt trudny i zbyt szybko
przerabiany.

-

dysfunkcję narządów percepcyjnych

oraz

narządów ruchu, w tych przypadkach
dostosowywanie potrzeb i wymagań będzie ściśle
związane z typem i stopniem ich
niepełnosprawności.

Procedury działania szkoły w zakresie

dostosowania wymagań wobec uczniów

posiadających opinię PPP



1.Pedagog szkolny po otrzymaniu opinii

informuje wychowawcę, bądź odwrotnie.



2.Pedagog wpisuje opinię do ewidencji, a

wychowawca odnotowuje fakt posiadania

opinii w dzienniku lekcyjnym.



3.Pedagog szkolny zwołuje zespół nauczycieli

uczących w celu dostosowania wymagań

edukacyjnych dla danego ucznia (pisemne

opracowanie form pomocy i oceniania).



4.Wychowawca uzyskuje pisemną zgodę

rodziców na proponowane przez zespół

uczących działania i przekazuje ją

pedagogowi.



5.Nauczyciele realizują zalecenia wynikające

z dostosowania wymagań, zawartych w

opinii.



6.Koordynacją zaplanowanych działań

zajmuje się wychowawca klasy.



7.Pedagog szkolny współpracuje z rodzicami

ucznia.



8.Wychowawca klasy dokonuje semestralnej

analizy osiągnięć ucznia i przekazuje wnioski

do pedagoga szkolnego.



9.Pedagog wraz z wychowawcą klasy

planują działania na kolejne okresy.

Kto (poradnia czy nauczyciel) powinien

określać na czym konkretnie ma polegać

dostosowanie wymagań edukacyjnych do

indywidualnych potrzeb   psychofizycznych

i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono

trudności w uczeniu się, uniemożliwiające

sprostanie tym wymaganiom

?

Nauczyciel

– wychowawca

jest odpowiedzialny

za

program i jego realizację.

Poradnia

daje przede wszystkim

wskazania ogólne

na

podstawie badań diagnostycznych, zaś nauczyciele
konkretyzują je w ciągu bezpośredniej pracy uczniem.
 

Zatem i

indywidualny program edukacji opracowuje

dla każdego ucznia, zespół nauczycieli i specjalistów
pracujących w szkole.

 

Zespół stanowią osoby:

* nauczyciel-wychowawca oraz pozostali
(wszyscy) nauczyciele

* specjaliści: psycholog, logopeda, terapeuci,
rehabilitant, inni.

Konstruując indywidualny program edukacji,
należy pamiętać o tym, że powinien on mieć
charakter

edukacyjno-terapeutyczny

, z uwagi na

fakt, że w przypadku uczniów ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi obu tych funkcji nie
można od siebie oddzielać.

Jak oceniać i czego wymagać od

uczniów z różnego rodzaju

zaburzeniami?

Szczegółowe warunki i sposób oceniania
wewnątrzszkolnego określa statut szkoły.
Pamiętać należy o dwóch elementarnych
zasadach:

1.

Nie można zejść poniżej podstawy programowej,

a zakres wiedzy i umiejętności powinien dać szansę
na sprostanie wymaganiom kolejnego etapu
edukacyjnego
.
2. Należy oceniać ucznia według kryteriów
ogólnodostępnych przy jednoczesnym
uwzględnianiu

wkładu pracy i wysiłku

adekwatnego do jego możliwości.

Przykłady proponowanych

sposobów dostosowania wymagań

1.Ograniczyć pisanie dyktand. Jako
alternatywę przygotować inną formę –
przygotować ćwiczenia na sprawdzenie
danej – konkretnej zasady.
2.Uczeń ma prawo pisać wszelkie prace
domowe na komputerze.
3.Umożliwić uczniowi korzystanie ze
słowników podczas lekcji (dokonywanie
autokorekty) - wskazany czas wydłużony.
4.Kontrolować pracę samokształceniową
ucznia i stopniować poziom wymagań.

5.Upewnić się, czy uczeń zrozumiał zapis
poleconych zadań pisemnych i sprawdzić
poprawność zapisu w zeszycie lub przygotować
zadania wydrukowane na kartce.
6.Akcentować mocne strony osobowości i
dotychczasowe sukcesy edukacyjne ucznia.
7.Stwarzać możliwość realizowania się w rolach
typu: dyżurny, grupowy, organizator.
( np. w przypadku nadpobudliwości
psychoruchowej)
8.W czasie lekcji uczeń powinien zajmować
miejsce jak najbliżej nauczyciela.
9.W trakcie zadań tekstowych (pracy
samodzielnej) należy upewnić się czy uczeń
rozumie treść.

10.W czasie lekcji wykorzystywać spektrum metod
(bazować na konkretach). Wprowadzać i zachęcać
ucznia do korzystania z technik
mnemotechnicznych – używanie kolorów, symboli
graficznych, skojarzeń. Umożliwić uczenie się za
pomocą wielu zmysłów.

11. Zapewniać w miarę możliwości uczenie się
poprzez własne doświadczenie np. dochodzenie do
faktów poprzez pracę w formie dyskusji, uczenie
się w parach, w grupach itp.

12.Zaczynać pracę z uczniem od zadań o niższym
stopniu trudności (nawet o kilka poziomów).

13.Stosowanie pochwał nawet za drobne sukcesy
szkolne i nie tylko. Traktować ucznia łagodnie i
pochwałami zachęcać do pracy na lekcjach.

14.Oceniać postępy, osiągnięcia. Należy
uwzględnić różnorakie czynniki wpływające na
jakość pracy i doceniać włożony wysiłek, a nie
tylko uzyskany efekt.

15. W przedmiotach ścisłych:
- Akceptować własne strategie obliczeń.
- Oceniać przede wszystkim tok rozumowania, a nie
ostateczny wynik.
- Nie wymagać dokładnych definicji, reguł twierdzeń, itp.
- Możliwość korzystania z tablic matematycznych,
fizycznych, chemicznych.
- Przy rozwiązywaniu zadań z treścią odczytać treść lub
upewnić się, czy zrozumiał ją.
- Uwzględnić trudności z rysowaniem wykresów, rzutów
figur, wzorów i równań chemicznych, przekrojów, itp.
- W zadaniach z treścią pomóc w wskazaniu zależności
(dane, szukane …).
- Zeszyty gładkie zastąpić w kratkę.
- W toku lekcji z matematyki oraz na klasówkach, należy
pozwolić uczniowi na korzystanie z gotowej tabliczki
mnożenia.

Prawa uczniów z dysleksją to nie

PRZYWILEJE i ZWOLNIENIE od pracy.

Uczeń zobowiązany jest do:
• Systematycznej pracy zgodnie ze

wskazówkami nauczyciela, pedagoga lub

terapeuty.
• Bardzo dobrej znajomości zasad pisowni –

powtarzania i utrwalania.
• Doskonalenia umiejętności czytania

poprzez codzienne ćwiczenie w domu.
• Dokumentowania prowadzonej pracy

wyrównawczej.

Prawa uczniów z dysleksją to nie

PRZYWILEJE i ZWOLNIENIE od pracy.

Uczeń zobowiązany jest do:
• dostarczenia opinii PPP ze stwierdzonymi

specyficznymi trudnościami w uczeniu się

nie później niż do końca września roku

szkolnego, w którym odbywa się egzamin,

• zgłoszenie si

ę

na badania kontrolne w

wyznaczonym terminie.

ZADANIA DYREKTORA

SZKOŁY



tworzenie warunków organizacyjnych

służących wspomaganiu dzieci, u
których stwierdzono trudności w
uczeniu się;



nadzór nad pracą nauczycieli

zwłaszcza klas młodszych w zakresie
rozwijania umiejętności czytania i
pisania;



czuwanie nad wyborem programów

nauczania i podręczników
dostosowanych do możliwości
zespołów klasowych;



Rozsądne wykorzystywanie godzin do
dyspozycji dyrektora



Organizowanie pomocy
psychologiczno-pedagogicznej



Pozyskiwanie dla szkoły specjalistów
w zakresie terapii



Czuwanie nad szkolnym programem
profilaktyki

ZADANIA WYCHOWAWCY



obserwacja ucznia, konsultacja ze

specjalistami (psychologiem, pedagogiem,
logopedą),



przekonanie rodziców do przeprowadzenia

badań psychologiczno-pedagogicznych w
poradni,



zapoznanie nauczycieli z opinią poradni

psychologiczno-pedagogicznej.



czuwanie nad przestrzeganiem zaleceń

poradni psychologiczno-pedagogicznej,



współpraca z poradnią psychologiczno-

pedagogiczną w zakresie wspomagania
dzieci z trudnościami w nauce (konsultacje,
pomoc
w formułowaniu wymagań, spotkania z
rodzicami, szkolenie nauczycieli),



koordynowanie współpracy nauczycieli

klasowego zespołu nauczycielskiego.



motywowanie ucznia wykazującego
trudności w nauce do pracy nad sobą,



włączenie rodziców w pracę z
dzieckiem w celu wykonywania w
domu ćwiczeń
usprawniających funkcje poznawcze.

ZADANIA NAUCZYCIELA



zapoznanie się z diagnozą zawartą w

opinii poradni psychologiczno-
pedagogicznej;



analiza opinii, uświadomienie sobie

trudności i ograniczeń jakie mogą
pojawić się na danym przedmiocie; (co
uczeń jest w stanie zrobić, a czego nie
jest w stanie wykonać).



- obserwacja trudności ucznia,

konsultacja ze specjalistami
(psychologiem, pedagogiem, logopedą);



podjęcie wysiłku dostosowania

wymagań edukacyjnych oraz metod
pracy do indywidualnych potrzeb ucznia;



realne planowanie procesu kształcenia,

na bieżąco modyfikowanie planów
dydaktycznych.



systematyczna praca z uczniem ,
niwelowanie trudności, (np.
wydłużanie

czasu pracy, zadawanie materiału w
mniejszych porcjach,
przygotowywanie dodatkowych ćwiczeń);



ocenianie wspierające ucznia, w
odniesieniu do wymagań
edukacyjnych z uwzględnieniem jego
możliwości i ograniczeń;



współpraca z wychowawcą klasy i
innymi nauczycielami z zespołu
uczącego w danej klasie oraz
rodzicami.

Sposoby dostosowań warunków

egzaminacyjnych

Problemy z czytaniem i rozumieniem

tekstu,

Problemy z koncentracją uwagi,

Problemy emocjonalne.

Pisanie sprawdzianu w osobnej Sali, w

której członek komisji raz głośno czyta

instrukcję, tekst wstępny oraz treść

zadań, a uczniowie mogą śledzić

zapisany tekst w arkuszu.

Wydłużony czas o 50%,

Członek komisji odczytuje głośno tekst

i instrukcję

Możliwość pisania samodzielnie

formułowanych odpowiedzi do zadań

drukowanymi literami.

Arkusz z czcionką bezszeryfową

Problemy z zastosowaniem zasad

ortografii i interpunkcji, z

prawidłowością graficzną zapisu i z

zachowaniem orientacji przestrzennej

Możliwość specjalnego kodowania

karty odpowiedzi, zadania

sprawdzane są za pomocą kryteriów

dostosowanych do dysfunkcji uczniów.

Problemy z koncentracją uwagi,

orientacją przestrzenną oraz

zaburzenia percepcji wzrokowej.

LITERATURA



M. Bogdanowicz,O dysleksji, Lublin,1994



M.Bogdanowicz, A.Adryjanek, Uczeń z
dysleksją w szkole,wyd.Operon,Gdynia 2004



M.Bogdanowicz, M.Smoleń, Dysleksja w
kontekście nauczania języków obcych,
wyd.Harmonia, Gdańsk 2004



A.Butkiewicz, K.Bogdanowicz, Dyslexia in the
English Classroom, wyd. Harmonia, Gdańsk
2004



G.Squires, S.Mckeown, Pomóż dziecku z...
Dysleksją wyd.K. E. LIBER, W-wa 2006

Dziękuję za uwagę.

Życzę sukcesów w pracy z

dziećmi!