Co to znaczy być

zdrowym?

Podstawy profilaktyki

psychologicznej

Psychologia kliniczna i

zdrowia

• Podejście

patogenetyczne

(gr. pathos -

cierpienie)

• Podejście

salutogenetyczne

(łac. salus – zdrowie,

bezpieczeństwo)

Ewolucja pytań o zdrowie

psychiczne

• Etyka (filozofia i religia)
• Psychoanaliza
• Profilaktyka psychologiczna (higiena

psychiczna)

• Psychologia humanistyczna
• Psychologia zdrowia
• Psychologia jakości życia
• Psychologia pozytywna

Zdrowie psychiczne -

definicje

• Brak choroby psychicznej (cierpienia)
• Wykazywanie pozytywnych cech

psychiki: np. równowagi i świeżości
emocjonalnej, inteligencji i kreatywności,
pozytywnej samooceny itd…

• Zdolność przystosowania się do

otoczenia fizycznego i społecznego

• Zdolność przekraczania ograniczeń

tkwiących w danej kulturze

Zdrowie psychiczne -

definicje

• Zdolność do zmiany i rozwoju przy

zachowaniu poczucia tożsamości

• Zdolność urzeczywistnienia swojej

prawdziwej natury

• Taki styl funkcjonowania, który wyraża

optymalny rozwój osobowości w
kierunku zarówno dojrzałego myślenia,
jak i dobrego samopoczucia

Zdrowie – definicja

holistyczna

• „

Zdrowie jest pełnym dobrostanem

fizycznym, psychicznym i społecznym, a nie
tylko brakiem choroby lub niedomagania.
Zdrowa osoba realizuje własne zdolności,
potrafi radzić sobie z normalnym stresem
życiowym, pracuje produktywnie i skutecznie
oraz jest zdolna wnieść wkład w życie
społeczności, do której należy”

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, 1946)

Zdrowie psychiczne w

psychologii zdrowia

Proces, w ramach którego jednostka

wykorzystując swoje zasoby
promuje własne zdrowie, ochrania
je i uczestniczy w procesie leczenia,
gdy na skutek zbyt silnego działania
patogenów i obniżonej odporności
dochodzi do załamania

dynamicznej

równowagi

, czyli do choroby.

Inne ważne słowa

• Szczęście
• Umiejętność dobrego życia
• Cnoty
• Dojrzałość, siła charakteru
• Norma
• Patologia
• Dobrostan (well-being, poczucie jakości

życia)

• Optymalne funkcjonowanie
• Prosperowanie (flourishing)

Szczęście, podobnie jak

zdrowie:

• Może być uznawane za stan chwilowy

lub stały układ okoliczności

• Może być rozpoznawane subiektywnie

lub obiektywnie

• Może być ujmowane na bazie badań

empirycznych lub jako wzorzec idealny

• Jest różnie pojmowane przez różnych

ludzi

Szczęście…

• Szczęściem jednego człowieka jest drugi

człowiek. (J.-P. Sartre)

• Rozmawiać i poznawać – to stanowi szczęście

życia. (Platon)

• Radość to jedyna rzecz, która daje szczęście

w gotówce, wszystko inne to tylko weksel na

nie (A. Schopenhauer)

• Ludzkie szczęście to nic innego, jak dobre

zdrowie i słaba pamięć (A. Schweitzer)

• Jeśli a oznacza szczęście, to a=x+y+z, gdzie

x – praca, y – rozrywki, z – umiejętność

trzymania języka za zębami

• Bez próżnowania nie ma prawdziwego

szczęścia (A. Czechow)

Szczęście…

• Aby osiągnąć szczęście trzeba spełnić trzy

warunki: być imbecylem, być egoistą i cieszyć

się dobrym zdrowiem. Jeśli jednak nie spełnicie

pierwszego warunku, wszystko jest stracone.

(G.Flaubert)

• Pieniądze szczęścia nie dają. Dopiero zakupy.

(M.Monroe)

• Co jest szczęściem? Uczucie, że moc rośnie, że

przezwycięża się opór. (F. Nietzsche)

• Być zadowolonym z samego siebie – to

największe szczęście. (T. Mann)

• Szczęśliwy, kto może być kompozytorem i

wykonawcą zarazem (F. Chopin)

Władysław Tatarkiewicz

„Poczucie szczęścia

jest objawem
zdrowia
psychicznego,
naturalnym, choć
nie zawsze
możliwym. A
zdrowie jest
warunkiem
szczęścia, istotnym,
choć nie jedynym.”

Norma

• ilościowa – odzwierciedla rozkład

cechy w populacji

• społeczno-kulturowa – odzwierciedla

typowe oczekiwania społeczne

• teoretyczna – wzorzec idealny,

będący wizją teoretyka

• indywidualna – typowe zachowania

danej jednostki

Sokrates (469 – 399) - „Jak

żyć?

„

Nie warto żyć bezmyślnym

życiem”

„Wolałbym znaleźć się w

niezgodzie z większością

ludzi i mówić coś

przeciwnego niż oni, niż być

w niezgodzie z jednym

człowiekiem – samym sobą

i przeczyć samemu sobie.

Sokrates

Człowiek zdrowy, szczęśliwy, to ten, który

dobrze żyje ze swoim „daimonionem” –

wewnętrznym głosem (eudajmonizm)

• „Poznaj samego

siebie”

• Człowiek zdrowy

jest „brzemienny

mądrością”, czyli

wiedzą o właściwym

postępowaniu.

Wydobywa tę

mądrość w dialogu z

innymi i według niej

postępuje, co daje

mu szczęście.

Starożytne wizje zdrowia psychicznego

:

Szczęście to…

• Hedonizm: umiejętność przyjemnego

życia, czyli przeżywania możliwie wielu
rozkoszy (pozytywnych doznań
zmysłowych) jednak bez zatracenia się.

• Epikureizm: umiejętność cieszenia się

tym, że nie cierpimy, tym, że żyjemy, a
także wyszukiwania sobie przyjemności
mądrych, pięknych i sprawiedliwych

Starożytne wizje zdrowia psychicznego

:

Szczęście to…

• Cynizm: niezależność od rzeczy zewnętrznych i

własnych potrzeb, wiedza praktyczna o tym jak
oprzeć się pokusom i konwenansom

• Stoicyzm: życie zgodne z wewnętrznym

głosem rozumu, obojętność wobec namiętności
i potrzeb. Przezorność, dzielność,
sprawiedliwość, umiarkowanie. Kierowanie
swoim życiem, poważny stosunek do życia.

• Sceptycyzm: nie ma żadnego stałego wzorca

właściwego życia, każdy winien żyć tak jak
podpowiada mu jego natura