SWOBODA PRZEPŁYWU

OSÓB W UNII

EUROPEJSKIEJ

AUTORZY:

Swoboda przepływu osób

Swoboda przepływu osób

Traktat z Maastricht ustanowił obywatelstwo Unii

Europejskiej, w związku, z którym, każdy obywatel

państwa członkowskiego Unii Europejskiej jest

równocześnie obywatelem UE. Obywatelstwo unijne

pociąga za sobą takie przywileje, jak np. prawo do

swobodnego przemieszczania się i osiedlania w

dowolnym kraju Unii Europejskiej, w celu podjęcia

zatrudnienia czy nauki, bierne i czynne prawo wyborcze

w wyborach samorządowych i do Parlamentu

Europejskiego oraz prawo do opieki dyplomatycznej i

konsularnej w państwie trzecim. Swobodny przepływ

osób jest jedną z czterech fundamentalnych wolności

wewnętrznego rynku Wspólnoty.

Swoboda przepływu osób według
prawa Unii Europejskiej polega na
możliwości przemieszczania się osób
wewnątrz Unii Europejskiej. Ta
swoboda oznacza likwidację
ograniczeń administracyjnych w
państwach Unii, które utrudniałyby ich
obywatelom przemieszczanie się,
osiedlanie oraz podejmowanie
zatrudnienia w państwach
członkowskich.

We Wspólnotowej Karcie znajdują

się prawa z takich dziedzin, jak:

• ochrona socjalna;
• ochrona dzieci i młodzieży;
• ochrona zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy;
• szkolenia zawodowe;
• informacja, konsultacje i zaangażowanie

pracowników;

• równość traktowania kobiet i mężczyzn;
• prawa ludzi starszych i niepełnosprawnych;
• swobodne zrzeszanie się i układy zbiorowe;
• swobodny przepływ, zatrudnianie oraz

wynagradzanie pracowników.

Swoboda przepływu

pracowników

Swoboda przepływu osób obejmuje

głównie kwestie podejmowania

zatrudnienia i wykonywania

pracy. Zgodnie z Traktatem Wspólnoty

Europejskiej swoboda przepływu

pracowników obejmuje zakaz

dyskryminacji obywateli państw UE z

uwagi na ich narodowość.

Swoboda przepływu osób

obejmuje prawo do:

• Przyjmowania składanych przez

pracodawców ofert pracy,

• Swobodnego poruszania się na terytorium

państw UE w celu poszukiwania pracy,

• Pobytu w danym kraju UE w celu

wykonywania pracy na warunkach
mających zastosowanie wobec jego
obywateli,

• Pozostania w danym państwie UE po

zakończeniu zatrudnienia.

Ograniczenia – zatrudnienie

w służbie publicznej

Zasadą swobodnego przepływu osób
nie są objęci: sędziowie, niektórzy
urzędnicy państwowi zajmujący
stanowiska, na których biorą
bezpośredni lub pośredni udział w
sprawowaniu władzy publicznej.

Pojęcie pracownika

W prawie europejskim przyjmuje się
jedno wspólne pojęcie pracownika.
Europejski Trybunał Sprawiedliwości
przyjął, że pracownikiem jest osoba,
która przez określony czas wykonuje
czynności na rachunek i pod
kierownictwem innej osoby, otrzymując
za to wynagrodzenie.

Pracownik udający się do innego

kraju ma następujące prawa:

• prawo do podjęcia zatrudnienia w innym Kraju

Członkowskim bez konieczności posiadania
pozwolenia na pracę;

• równouprawnienie z obywatelami danego kraju

w kwestiach zatrudnienia;

• prawo do tych samych świadczeń socjalnych i ulg

podatkowych, jak obywatele danego kraju;

• rodzina pracobiorcy ma prawo do mieszkania razem

z pracobiorcą;

• zastosowanie znajdują przepisy wspólnotowe

o wzajemnym uznawaniu kwalifikacji zawodowych.

Prawo do przemieszczania

się i prawo pobytu.

Każdy obywatel państw UE, bez względu
na miejsce pobycia, ma prawo do
podjęcia działalności jako pracownik
najemny i prowadzenie tej
działalności na terytorium innego
państwa członkowskiego zgodnie z
obowiązującymi przepisami.

Obywatel wspólnotowy powinien wystąpić

o wydanie mu karty pobytu. Władze

państwa przyjmującego taki wniosek

muszą go wydać, jeżeli dana osoba

spełnia następujące warunki:

• Przedstawi dokument (paszport lub

dowód osobisty) na podstawie którego

wjechała na terytorium państwa;

• Jeżeli jest pracownikiem najemnym,

przedstawi umowę o pracę lub

świadectwo zatrudnienia dla osób

pracujących na własny rachunek.

Karta pobytu - ważność

Karta pobytu jest ważna na terytorium
państwa pobytu przez okres 5 lat. Po upływie
tego terminu automatycznie jest odnawiana.
Może być wycofana, jeżeli posiadacz przerwie
pobyt na czas nie krótszy niż 6 kolejnych
miesięcy lub z własnej przyczyny zostanie
bezrobotny.

Prawo dostępu do rynku

Oprócz prawa do przemieszczania się i prawa
pobytu każdy obywatel państw UE ma prawo
do podjęcia zatrudnienia z takim samym
pierwszeństwem, z jakiego korzystają
obywatele tego państwa. Każdy obywatel
państw UE i każdy pracodawca mogą
wzajemnie wymieniać między sobą oferty
zatrudnienia zgodnie z obowiązującymi
przepisami, w sposób wolny od wszelkiej
dyskryminacji.

Na podstawie Rozporządzenia Rady

1612/68 każdy pracownik

ma ponadto prawo do:

• Takiej samej pomocy w poszukiwaniu pracy

jak obywatele tego kraju,

• Korzystania z takich samych przywilejów

podatkowych jak obywatele tego kraju,

• Przynależności do związków zawodowych i

praw zawodowych,

• Korzystania z praw i świadczeń

mieszkalnych.

Rodziny pracowników

Uprawnienia rodzin

pracowników mają

następujące osoby:

• Współmałżonek i zstępni poniżej 21

roku życia lub pozostający na
utrzymaniu pracownika,

• Wstępni pracownika lub jego

współmałżonka pozostający na jego
utrzymaniu.

Prawo pracownika do pozostania

na terytorium państwa UE po

ustaniu zatrudnienia przysługuje:

• Pracownikowi, który w momencie zaprzestania pracy

osiągnął wiek emerytalny i był zatrudniony przez co

najmniej 12 ostatnich miesięcy oraz przebywał

w państwie UE nieprzerwanie przez ponad 3 lata;

• Pracownikowi, który przebywając nieprzerwanie

przez ponad 2 lata, zaprzestał wykonywania pracy z

powodu trwałej niezdolności do pracy;

• Pracownikowi, który pracując i przebywając

nieprzerwanie przez ponad 3 lata podjął pracę w

innym państwie UE, jednak co dzień lub raz w

tygodniu wraca do pierwszego państwa.

Wspomniane okresy zatrudnienia na
terenie innego państwa UE są tak
uznawane przy nabywaniu praw
emerytalnych i rentowych, jakby były
realizowane na terytorium
państwa pobytu.
Po śmierci pracownika członkowie jego
rodziny, którzy przebywali wraz z nim na
terytorium państwa, mają prawo do
pozostawania w nim na stałe, jeśli
pracownik uzyskał prawo do
pozostawania.

Zabezpieczenie społeczne

pracowników

W UE stworzono system umożliwiający

pracownikom migrantom i

osobom uprawnionych osobom od nich

zależnym:

• Zaliczenie wszystkich okresów

uwzględnionych w prawie poszczególnych
państw do nabycia i zachowania prawa
do świadczeń oraz naliczania wysokości
świadczeń (emerytalne, rentowe i inne
społeczne);

• Wypłatę świadczeń osobom zamieszkałym

na terytoriach państw UE.

System zabezpieczenia

społecznego obejmuje

świadczenia:

• w razie choroby i macierzyństwa,
• w razie inwalidztwa,
• starości,
• śmierci żywiciela,
• wypadku przy pracy i choroby zawodowej,
• zasiłki pogrzebowe,
• bezrobocie,
• świadczenia rodzinne.

W Rozporządzeniu uregulowano

zasady, na jakich opiera się

koordynacja krajowych systemów. Są

to:

• Równe traktowanie osób

zamieszkujących na terytorium państw
UE,

• Związek pomiędzy uprawnieniami

socjalnymi a zamieszkaniem na danym
terytorium,

• Zapobieganie nakładaniu się

uprawnień.

Ograniczenia swobody

przepływu osób

1) Zatrudnienie w administracji

publicznej,

2) Prawa wyborcze w wyborach

samorządowych,

3) Ograniczenia uzasadnione względami

porządku, bezpieczeństwa i zdrowia
publicznego.

Zatrudnienie w administracji

publicznej

Swoboda przepływu osób w tym zakresie nie
ma zastosowania. Warto wspomnieć, że
Trybunał orzekł, iż stanowiskami a administracji
publicznej nie są stanowiska pielęgniarek,
pracowników naukowych oraz nauczycieli.
Ponadto nie utożsamia się administracji
publicznej ze służbą cywilną.

Prawa wyborcze w wyborach

samorządowych

Zgodnie z Art. 19 Traktatu każdy obywatel UE
mieszkający w państwie członkowskim, którego
nie jest obywatelem, ma prawo do głosowania
i kandydowania w wyborach
samorządowych w państwie
członkowskim na tych samych zasadach jak
obywatele tego kraju.

Ograniczenia uzasadnione względami

porządku, bezpieczeństwa i zdrowia

publicznego

Takie ograniczenie ma zastosowanie do
każdego obywatele państwa członkowskiego,
który zamieszkuje w innym państwie
członkowskim lub do niego podróżuje w celu
wykonywania pracy na własny rachunek bądź
jako pracownik najemny.
Państwo członkowskie może uznać zachowanie
danego obywatela innego państwa za
niezgodne z porządkiem publicznym
wtedy, gdy osoba ta dopuściła się określonych
czynów wystarczająco jednoznacznych, by
zagrożenie z nich wynikające było wyraźnie
widoczne.

Swoboda zakładania

przedsiębiorstw

W przypadku spółek swoboda przepływu

sprowadza się do wyboru miejsca

prowadzenia działalności gospodarczej.

Orzecznictwo ETS kładzie nacisk na

posiadanie stałego lokalu na terytorium

danego państwa oraz element stałej i

ciągłej działalności polegającej na

kontaktowaniu się z klientami.

Cechy swobody zakładania

przedsiębiorstw

• Cel gospodarczy – istotą korzystania ze swobody

zakładania przedsiębiorstw jest działalność
gospodarcza jako samodzielna działalność
zarobkowa,

• Organizacyjne zintegrowanie z gospodarką innego

państwa UE – działalność gospodarcza w
wybranym miejscu powinna być realizowana za
pomocą trwałej organizacji.

• Transgraniczność – korzystanie przez spółkę ze

swobody zakładania przedsiębiorstw musi przybrać
formę ekspansji gospodarczej z jednego państwa
członkowskiego do drugiego.

Zakres swobody zakładania

przedsiębiorstw

Ze swobodą zakładania przedsiębiorstw
związany jest zakaz dyskryminacji spółek
innych państw. Wszelkie ograniczenia związane
z zakładaniem przedsiębiorstw obywateli
jednego państwa UE na terytorium innego są
zakazane.

Środki zastosowane przez dane

państwo ograniczające swobodę

zakładania przedsiębiorstw są

usprawiedliwione jedynie wówczas,

gdy:

• Ich użycie jest konieczne ze względu na interes

państwa,

• Stosowane są w sposób niedyskryminujący,
• Są właściwe z uwagi na cel, który mają osiągnąć,
• Nie wykraczają poza to, co jest konieczne do

osiągnięcia celu.

Pojęcie przedsiębiorstwa

Pojęcie przedsiębiorstwa jest szerokie i
obejmuje w swym znaczeniu podmioty,
które mają osobowość prawną i zdolność do
czynności prawnych oraz zdolność
procesową. Przez spółki rozumie się spółki
prawa cywilnego lub handlowego,
spółdzielnie oraz inne osoby prawa
publicznego lub prywatnego, oprócz spółek
nie zmierzających do osiągnięcia zysku.

Wzajemne uznawanie dyplomów,

świadectw i innych dowodów

kwalifikacji zawodowych

Na podstawie dyrektyw dotyczących zawodu
lekarza wzorowano zasady nostryfikowania
dyplomów pielęgniarek, prawników, dentystów,
położnych, weterynarzy, architektów i
farmaceutów.
Szkolenie musi obejmować co najmniej
sześcioletni kurs lub 5000 godzin
teoretycznych i praktycznych studiów.

Ograniczenia swobody

zakładania przedsiębiorstw

Swoboda zakładania przedsiębiorstw nie

ma zastosowania do działalności,
która w jednym z państw UE
jest związana z wykonywaniem
władzy publicznej.