Immunoprofilaktyka chorób

zakaźnych psów i kotów

Nosówka psów

Wirus nosówki psów (CDV) jest ściśle

spokrewniony z:

• wirusem odry (MV)
• pomoru bydła (RPV)
• pomoru małych przeżuwaczy (PPRV)
• nosówki fok (PDV) i delfinów

Rodzina Paramyxoviridae

Wirus składa się z sześciu białek strukturalnych:
• nukleoproteiny (N)
• enzymów (P i L) w nukleotydzie
• wewnętrznego białka membranowego (M)
• białek H i F znajdujących się na zewnątrz

lipoproteinowej otoczki

Pomimo stwierdzenia niewielkich różnic

antygenowych pomiędzy poszczególnymi

szczepami wirusa nosówki uważa się, że

istnieje tylko jeden jego serotyp. Stwierdza

się jednak znaczne różnice w patogenności

poszczególnych izolatów wirusa.

Na zakażenie wirusem nosówki są wrażliwe

psy w każdym wieku. Najbardziej podatne na

zakażenie są szczenięta w czasie, gdy

dochodzie u nich do zaniku przeciwciał

matczynych. Psy, u których choroba przebiega

w ostrej postaci wydalają wirus wraz ze

wszystkimi wydzielinami ustrojowymi, bez

względu na to, czy widoczne są u nich objawy

choroby, czy też nie. Do zakażenia dochodzi

najczęściej drogą aerogenną. Chore psy

wydalają wirus z organizmu około 7-go dnia

po zakażeniu. Poza organizmem wirus ulega

szybkiej inaktywacji.

Psy, które przechorowały nosówkę są odporne na

reinfekcję przez całe życie. Nie są one trwale

zakażone i nie sieją wirusa. Zdarzają się jednak

wyjątki. Psy z tzw. „zapaleniem mózgu starych

psów” mogą być nosicielami wirusa przez długi

okres czasu.

Istnieje możliwość przeniesienia zakażenia przez

łożysko. Dowodem na to jest stwierdzenie nosówki

u szczeniąt pochodzących od zdrowych suk,

utrzymywanych w warunkach sterylnych, bez

możliwości poporodowej ekspozycji na zakażenie.

Profilaktyka i zwalczanie

Szczepienie psów jest obecnie jedyną skuteczną

metodą zapobiegania zakażeniom.

Niektóre czynniki wpływające na skuteczność szczepień:

• zjadliwy parwowirus powoduje immunosupresję u psów, w

wyniku czego zakażenie wirusem nosówki może przebiegać
ostrzej,

• przypuszczenia dotyczące immunosupresyjnego wpływu

atenuowanego parwowirusa szczepionkowego nie zostały
jeszcze potwierdzone,

• szczepionkowy adenowirus psów typu 1 może zwiększyć

zjadliwość wirusa nosówki

Szczepionki zawierające wirus atenuowany

 Obecnie dostępne szczepionki

zawierające wirus

atenuowany powstały w wyniku jego adaptacji do
komórek ptasich lub do hodowli komórek psów.

 Indukują one odporność utrzymującą się przez rok, a u

niektórych psów nawet przez kilka lat, chroniąc w
100% zwierzęta wrażliwe przed zachorowaniem.

 Wada

– zawarte w nich wirusy zaadaptowane do

hodowli komórek psa sporadycznie mogą powodować
wystąpienie poszczepiennego zapalenia mózgu.

 Są one również zjadliwe dla lisów polarnych.

Szczepionki zawierające wirus atenuowany

 Szczepy wirusa adaptowane do komórek ptasich są

bezpieczniejsze dla psów i niepatogenne dla lisów
polarnych, ale odpowiedź poszczepienna może pojawić się
dopiero 2 do 3 dni później niż po zaszczepieniu zwierząt
szczepionką zawierającą wirus adaptowany do komórek
psa.

 Nie wszystkie wrażliwe psy ulegają uodpornieniu

szczepami wirusa adaptowanymi do komórek ptasich.

 Po zastosowaniu niektórych szczepionek atenuowanych

może dojść do padnięć niektórych gatunków zwierząt dziko
żyjących lub zwierząt będących w ogrodach zoologicznych
(np. Rude pandy lub czarnostope fretki).

Szczepionki zawierające wirus inaktywowany

 Nie są w stanie skutecznie ograniczyć zachorowań

psów

 Skuteczność ich można poprawić poprzez zastosowanie

dobrych adiuwantów.

 W ciągu ostatnich 20 lat szczepionki inaktywowane

stosuje się jedynie w ogrodach zoologicznych i
ośrodkach zajmujących się badaniem zwierząt dziko
żyjących.

Szczepienie wirusem heterotypowym

 Szczepienie wirusem heterotypowym (wirusem odry) stanowi

najlepszą

drogę

ominięcia

neutralizacji

wirusa

szczepionkowego przez przeciwciała matczyne.

 Tak, jak w przypadku szczepionek inaktywowanych, wirus odry

indukuje ograniczoną odporność, która zabezpiecza psy przed
wystąpieniem choroby, ale nie chroni przed zakażeniem
wirusem.

 Podawanie atenuowanego wirusa odry z atenuowanym

wirusem nosówki jest nadal powszechnie wykonywane u 6 – 10
tygodniowych szczeniąt. Jest to korzystne ze względu na
możliwość zabezpieczenia szczeniąt przed chorobą w
przypadku braku swoistych przeciwciał i stanowi częściową
ochronę w przypadku obecności przeciwciał matczynych.
Miano przeciwciał poszczepiennych skierowanych przeciwko
wirusowi odry jest niższe od poziomu, który mógłby
interferować z wirusem CDV zawartym w szczepionce podanej
szczeniętom 6 – 10 tygodniowym.

Szczepienie wirusem heterotypowym

 Pojawiła się obawa, że atenuowany wirus odry może

być wydalany przez szczepione psy i ulegać mutacji, w
efekcie której powstanie wirus zakaźny dla ludzi.

 Ta obawa jest jednak nieuzasadniona, ponieważ wirus

odry namnaża się u psów tylko w bardzo ograniczonym
stopniu i tylko w tkankach limfatycznych.

 Psy szczepione żywym, atenuowanym wirusem odry,

podobnie jak szczepione atenuowanym wirusem
nosówki, nie sieją wirusa szczepionkowego.

Szczepionki rekombinowane

 Geny kodujące proteinę H i F wirusa nosówki używa się jako

wstawek do genomu obcego wirusa. W tym celu
wykorzystuje się wirusy wakcinii, ospy ptaków, adeno- lub
bakulowirusy.

 Przeciwciała skierowane przeciwko tym antygenom

zabezpieczają psy przed chorobą.

 Na rynku jest szczepionka rekombinowana zawierająca

wirus ospy kanarków z wbudowanymi w jego genom
wstawkami kodującymi proteiny H i F wirusa nosówki.

 Tego typu szczepionka jest bezpieczna, ale nie będzie w

stanie dorównać skutecznością oraz czasem utrzymywania
się odporności, jaki uzyskuje się po zastosowaniu
szczepionek atenuowanych.

 Zanim zostanie potwierdzona jej skuteczność, wydaje się

przedwczesnym zalecanie szczepionki rekombinownej dla
psów przebywających na terenach gdzie występuje nosówka.

Przeciwciała matczyne

• Obecne u szczeniąt przeciwciała matczyne interferują z

wirusem zawartym w szczepionce, co decyduje o czasie
przeprowadzenia pierwszego szczepienia.

• Ilość przeciwciał, które zostaną przekazane szczenięciu

przez łożysko mieści się w granicach 3 – 20% wartości
poziomu przeciwciał stwierdzanych we krwi suki.

• Największa ich część (około 80%) znajduje się w siarze.
• Są one dobrze wchłaniane w przewodzie pokarmowym

szczenięcia, szczególnie w pierwszym dniu życia.

• Okres półtrwania przeciwciał matczynych wynosi 8,4

dnia.

Program szczepień

• Program szczepień przeciwko nosówce powinien uwzględniać

zastosowanie żywej, skojarzonej szczepionki MV – CDV (wirus odry –
wirus nosówki) w 6 – 8 tygodniu życia.

• Kolejne, dwukrotne szczepienia przeciwko nosówce należy wykonać

w odstępach 3 – 4 tygodniowych.

• Zaleca

się

przeprowadzenie

corocznych

szczepień

przypominających, gdyż u niektórych psów po tym okresie może
dojść do zaniku przeciwciał.

• Wykonywanie szczepień w odstępach dwu, trzyletnich jest

prawdopodobnie

wystarczające

dla

większości

psów

(Aby

potwierdzić utrzymywanie się odporności, należy określić poziom
przeciwciał neutralizujących).

• Szczenięta, które nie otrzymały siary, nie należy szczepić żywą

szczepionką zawierającą CDV przed ukończeniem przez nie 4
tygodnia życia. U szczeniąt, nie posiadających przeciwciał
matczynych może powodować ona padnięcia, podobnie jak u
niektórych zwierząt dzikich lub przebywających w ogrodach
zoologicznych.

Bierna immunizacja

• Bierna

immunizacja

podnosi

poziom

przeciwciał

matczynych, które interferują z wirusem zawartym w
szczepionce, dlatego zaprzestano jej stosowania.

• Przeprowadza się ją tylko w wyjątkowych sytuacjach np.: u

szczeniąt, które nie otrzymały siary lub u wrażliwych psów
eksponowanych wcześniej na zakażenie wirusem nosówki.

Parwowiroza psów

• Odporność na zakażenie parwowirusem jest zależna

głównie od przeciwciał.

• Miano przeciwciał 1:80, oznaczone w odczynie

zahamowania hemaglutynacji, chroni szczenięta przed
zakażeniem; jakkolwiek niższe ich poziomy hamują
kliniczny przebieg choroby.

• Używane w laboratoriach testy serologiczne nie są

wystandaryzowane, stąd porównanie miana przeciwciał
oznaczonego w różnych laboratoriach, nie jest w pełni
możliwe.

Szczepionki inaktywowane

• Szczepionki zabite zapewniają ochronę przed zakażeniem

jedynie na okres kilku tygodni, jakkolwiek mogą chronić
psy przed zachorowaniem przez okres 9 – 10 miesięcy.

• Jeśli w tym czasie psy ulegną zakażeniu, będą siały wirus

przez ~1 tydzień.

• Po

upływie

roku

wskazana

jest

rewakcynacja

inaktywowaną szczepionką CPV (należy się spodziewać,
że

szczepionki

podjednostkowe

i

niewektorowe

szczepionki

rekombinowane

wytworzą

podobną

odporność).

Szczepionki inaktywowane

• Po zastosowaniu szczepionek zabitych nie należy

podawać preparatów zawierających atenuowany wirus,
ponieważ przeciwciała przeciwciała wytworzone na
skutek początkowego szczepienia neutralizują wirus
żywy.

• Szczepionka zabita podana po szczepionce atenuowanej

może zostać zniszczona, o ile szczepionka atenuowana
wytworzyła odporność u szczeniąt.

Szczepionki inaktywowane

• Nie wiadomo czy wszystkie szczepionki zabite działają w

podobny sposób, ponieważ dawki wirusów w nich zawarte
nie są wystandaryzowane, a poziom odporności humoralnej
jest związany z ilością podanego antygenu wirusowego.

• Ponieważ szczepionki inaktywowane nie przerywają

transmisji zjadliwego wirusa, z wyjątkiem okresu  2 – 3

miesięcy po szczepieniu, nie są one zalecane w przypadku
dużego zagęszczenia zwierząt np. hodowle, sklepy ze
zwierzętami, schroniska dla zwierząt lub przy narażeniu
zwierząt na kontakt z wirusem np. na wystawach.

Szczepionki atenuowane

• Skuteczność

szczepionek

atenuowanych

przeciwko

chorobie parwowirusowej jest bardzo wysoka przy ich
podaniu szczeniętom seronegatywnym lub u psów z bardzo
niskim mianem przeciwciał.

• Szczepionki te zwykle wywołują gwałtowną i trwałą

odporność, utrzymującą się przez kilka lat po zastosowaniu
„dobrej szczepionki”.

• Miano przeciwciał  1 : 320, określone testem

zahamowania hemaglutynacji utrzymywało się 6 lat u psów
szczepionych szczepem „Cornell LP”.

• Badania

przeprowadzone

nad

szczepionkami

komercyjnymi wskazują, że u wielu psów szczepionych,
miano przeciwciał w czasie 2,5 lat obniżyło się do
poziomów niemal niewykrywalnych (1:10 – 1:40).

Tak jak w przypadku szczepionki przeciwko

nosówce, podstawową przyczyną niepowodzeń

immunizacji szczeniąt przeciwko chorobie

parwowirusowej, jest interferencja z

przeciwciałami matczynymi.

Komercyjne szczepionki atenuowane różnią się

zdolnościami do przełamania niskiego poziomu

przeciwciał matczynych, lecz żadna szczepionka

nie uodpornia szczeniąt w okresie, kiedy posiadają

one wyższe poziomy przeciwciał (1:80),

chroniące przed zakażeniem wirusem zjadliwym.

Dobór optymalnego harmonogramu szczepień

szczenięcia:

• Nie ma jednego uniwersalnego kalendarza szczepień

pasującego do wszystkich sytuacji i lekarz musi uwzględnić
wiele czynników rzutujących na skuteczność uodpornienia.

• Najistotniejszy jest wiek. Szczenię podczas pierwszego

szczepienia nie może być zbyt młode, gdyż odporność
bierna uniemożliwia uodpornienie. Nie można też
niepotrzebnie opóżniać szczepienia, by zwierzę nie
zachorowało zanim je uodpornimy.

Luka immunologiczna – czas (2 – 5 tygodni), w
którym szczenięta stają się wrażliwe na
zakażenie

wirusem

zjadliwym,

ale

nie

odpowiadają na szczepienie.

Odporność bierna przeciw parwowirozie trwa około 6 –
13 tygodni, ale istnieją tu duże różnice nawet wśród
rodzeństwa jednego miotu. Trzeba się liczyć z tym, że w
wieku 4 tygodni pojedyncze zwierzęta są wrażliwe na
chorobę, w wieku 6 tygodni już 50 – 60%, a wieku 8
tygodni – prawie wszystkie.

Dla uzyskania najlepszej odporności, przy minimalnym
koszcie i ryzyku należy polecić następujące generalne
zalecenia:

1.

Zaleca się stosowanie szczepionek atenuowanych,
zawierających żywy wirus z uwagi na ich bezpieczeństwo,
skuteczność, a także możliwość przerwania transmisji
wirusa.

2.

Należy

podkreślić

rolę

warunków

higienicznych

środowiska, w którym przebywają szczenięta w wieku
poniżej

3

miesięcy.

Przeprowadzanie

szczepień

profilaktycznych przy braku higieny środowiska nie jest
skuteczną metodą zwalczania zakażeń parwowirusowych.

3.

Nie uodporniać wcześniej niż w wieku 6 tygodni.

4.

Do pierwszego szczepienia używać preparatów o dużej
koncentracji wirusa (typ puppy, first dose czy forte), które
dają 90% szansę na uodpornienie szczeniąt o poziomie
przeciwciał

1:80,

co

eliminuje

problem

luki

immunologicznej.

Dla uzyskania najlepszej odporności, przy minimalnym
koszcie i ryzyku należy polecić następujące generalne
zalecenia:

5.

Odporność powstaje 14 dni po szczepieniu. W tym czasie
zwierzę należy izolować od innych szczeniąt (również
zdrowych) i przedmiotów, które mogłyby przenosić wirusa
(buty).

6.

Ostatnie szczepienie nie może być wcześnie niż 12
tygodnia.

7.

Większość szczepionek wykazuje właściwości immunogenne
w przypadku szczepień szczeniąt seronegatywnych,
natomiast szczepionki różnią się pod względem właściwości
właściwości uodparniających w przypadku ich zastosowania
u szczeniąt z niskimi poziomami przeciwciał matczynych.

8.

Rasy psów: Rottweiler i Doberman Pincher są niezwykle
wrażliwe na zakażenie parwowirusem, które ma ciężki
przebieg, ale psy te wytwarzają przeciwciała poszczepienne
w sposób analogiczny do innych ras.

Dla uzyskania najlepszej odporności, przy minimalnym
koszcie i ryzyku należy polecić następujące generalne
zalecenia:

9.

Czas utrzymywania się odporności nie został określony dla
większości komercyjnych szczepionek parwowirusowych,
ale w niektórych przypadkach wykazano utrzymywanie się
przeciwciał poszczepiennych przez co najmniej 6 lat.

10. Racjonalnym wydaje się zalecenie rewakcynacji w

odstępach 3 lat, po wykonaniu programu szczepień
szczeniąt oraz ich doszczepieniu w wieku 1 roku.

11. Szczepionki parwowirusowe są wyjątkowo bezpieczne. Psy,

u

których

występują

objawy

kliniczne

choroby

parwowirusowej w czasie 5 dni po wykonaniu szczepienia
musiały

być

zakażone

wirusem

zjadliwym

przed

wykonaniem szczepień lub w czasie immunizacji. Ten
problem często występuje w schroniskach dla psów,
klinikach weterynaryjnych, gdzie wirus jest obecny w
środowisku.

CAV-1 (Infectious canine hepatitis, choroba Rubartha)
CAV-2 (zakaźne zapalenie oskrzeli i tchawicy)

• Sporadyczne zachorowania psów nieszczepionych lub w

hodowlach i schroniskach o złych warunkach zoohigienicznych
i niedostatecznej opiece weterynaryjnej.

• Szczenięta szczepi się heterologiczną szczepionką zawierającą

atenuowany wirus CAV-2 dwukrotnie, w odstępie 2 – 3
tygodni, z rewakcynacją po ukończeniu przez nie roku.

• Tak jak w przypadku innych szczepionek, przeciwciała

matczyne interferują z wirusem szczepionkowym. Ten problem
może zostać rozwiązany poprzez wprowadzenie szczepień
donosowych, ponieważ namnażanie wirusa w górnych drogach
oddechowych nie jest blokowany przez przeciwciała matczyne.

• Z drugiej jednak strony, zakażenia wywołane przez CAV-2 są

dzisiaj rzadkie, a parenteralne podanie szczepionki okazuje się
również skuteczne. Obecność wirusa CAV-2 w szczepionkach
skojarzonych nie wywołuje u szczepionych psów objawów
ubocznych.

Zakaźne zapalenie oskrzeli i tchawicy (kaszel psiarniany)

• Na rynku dostępne są szczepionki zawierające atenuowany wirus

parainfluenzy oraz Bordetella bronchseptica.

• Szczepionka może być podawana donosowo lub parenteralnie.
• Obydwie drogi podania szczepionki zapewniają psom ochronę

przed wystąpieniem choroby, ale tylko droga donosowa chroni
przed infekcją, co najprawdopodobniej jest związane z
rozwinięciem miejscowej odporności błon śluzowych (przeciwciała
klasy IgA).

• Psy uprzednio nie szczepione powinny otrzymać szczepionkę

zawierającą

CPIV

oraz

B.

bronchseptica

lub

tylko

B.

bronchseptica , na co najmniej 5 dni przed ich wprowadzeniem do
hodowli, w której występuje ryzyko wystąpienia infekcji górnych
dróg oddechowych.

• W przypadku szczególnego zagrożenia, szczenięta mogą być

szczepione donosowo w wieku 2 tygodni, z coroczną rewakcynacją.

Zakaźne zapalenie oskrzeli i tchawicy (kaszel psiarniany)

• W przypadku zaszczepienia szczeniąt szczepionką zabitą, należy

je poddać rewakcynacji po osiągnięciu przez nie wieku ok. 4
miesięcy.

• Niepożądane reakcje poszczepienne występują rzadko i są z

reguły łagodne – miejscowe zaczerwienienie po parenteralnym
podaniu szczepionki oraz lekki kaszel i wyciek z nosa mogący
pojawić się po 2 – 5 dni po donosowym podaniu preparatu.

• Odporność poszczepienna utrzymuje się przez co najmniej 1 rok,

ale brak jest szczegółowych danych na ten temat. W związku z
tym zalecana jest coroczna rewakcynacja psów

Koronawiroza

• W zapobieganiu tej choroby stosuje się bezpieczne

szczepionki zawierające inaktywowany wirus, co
wymaga dwukrotnej immunizacji w początkowym
okresie, a potem corocznego doszczepiania.

Leptospiroza

• Szczepienia nie chronią przed siewstwem, ani

zakażeniami innymi serotypami niż szczepionkowe.

• Odporność poszczepienna trwa około 3 – 6 miesięcy.

Wścieklizna

Zgodnie z obowiązującą ustawą psy podlegają

obowiązkowi szczepienia profilaktycznego w terminie 2

miesięcy od dnia ukończenia dwóch miesięcy lub w

terminie określonym przez lekarza weterynarii podczas

poprzedniego szczepienia.

Testy diagnostyczne stosowane w chorobach

wirusowych kotów

Testy te stały się możliwe do wykonania
dzięki

wykorzystaniu

nowych,

wysoce

oczyszczonych materiałów biologicznych jak:

–

przeciwciała monoklonalne,

–

rekombinowane proteiny wirusowe.

W wyborze sposobu opracowania testu, producent musi wziąć

pod uwagę kilka czynników:

1.

Pierwszy i najważniejszym, to biologia zakażenia danym

wirusem. W zakażeniu wirusem białaczki (FeLV) antygen

wirusowy, a nie swoiste przeciwciała są obecne we krwi

zakażonych kotów. W związku z tym, testy w kierunku

białaczki kotów wykrywają antygen wirusowy. Natomiast u

kotów zakażonych wirusem niedoboru immunologicznego we

krwi stwierdzić można obecność zarówno wirusa, jak i

przeciwciał. Jednakże wykazanie obecności wirusa jest

procesem skomplikowanym i pracochłonnym, zatem szybkie

testy są przeznaczone do wykrywania przeciwciał swoistych

dla FIV.

W wyborze sposobu opracowania testu, producent
musi wziąć pod uwagę kilka czynników:

2.

Zadawalająca czułość i swoistość testu. Czułość jest
wykładnikiem liczby uzyskanych wyników fałszywie ujemnych w
danym teście i może być poprawiona poprzez dobór
odpowiedniej koncentracji zastosowanych odczynników. Na
swoistość testu wskazuje ilość wyników fałszywie dodatnich i
może ona zależeć od jakości odczynników. Uzyskiwane dodatnie
i ujemne wyniki testu zależą od wyżej przedstawionych wartości
oraz od stopnia istniejącego zakażenia w badanej populacji.

3.

Cena testu

Białaczka kotów, FeLV – felineleukemia wirus

Wszystkie szczepionki przeciwko białaczce kotów
indukują wytwarzanie przeciwciał neutralizujących,
skierowanych przeciwko białku otoczkowemu gp70. Są
preparatami zawierającymi zabite, pełne cząsteczki
wirusowe lub izolowane białka strukturalne wirionu.
Mogą także zawierać tylko jedno białko odpowiedzialne
za

indukcję

przeciwciał

neutralizujących,

np.

szczepionka rakombinowana p45.

Białaczka kotów, FeLV – felineleukemia wirus

Żadna ze szczepionek nie gwarantuje 100% ochrony przed
zakażeniem FeLV. Szczepionki pełnowirionowe z zabitymi
zarazkami mogą nawet paradoksalnie zwiększać podatność
immunizowanych kotów na zakażenie, co związane jest
przypuszczalnie

z

immunosupresyjną

aktywnością

wirusowego

białka

p15E.

Stosowanie

szczepionek

zawierających żywe zarazki limitowane jest możliwością
rewersji wirusa szczepionkowego do formy zjadliwej,
zwłaszcza u młodych kociąt.
Pomimo tych ograniczeń, szczepienia przeciwko białaczce są
zalecane. Dotyczy to zwłaszcza kotów utrzymywanych w
domu, ale mających możliwość częstych kontaktów z
osobnikami zakażonymi.

Białaczka kotów, FeLV – felineleukemia wirus

Szczepienie nie wpływa na wyniki rutynowo stosownych
testów diagnostycznych z użyciem krwi, w których
identyfikuje się białko rdzenia wirusowego p27 !!!.
Szczepieniu powinno się poddawać wyłącznie osobniki
zdrowe, wolne od wirusa białaczki.
Młode kocięta szczepi się zazwyczaj dwukrotnie w wieku
9 i 12 tyg. Dawkę przypominającą powinno się podawać
w odstępach rocznych.

Białaczka kotów, FeLV – felineleukemia wirus

Koty, które trzymane są w domu, nie wychodzą na
zewnątrz bez kontroli ze strony właściciela, nie
uczestniczą w wystawach, pokazach itp. nie muszą być
szczepione. Jeśli kiedyś okaże się, że taki kot będzie miał
w najbliższej przyszłości kontakt z innymi kotami, należy
go zaszczepić dwukrotnie w odstępie 3-4 tygodni, przy
czym drugie szczepienie musi mieć miejsce na min. 3
tygodnie przed ewentualnym kontaktem z innym kotem.

Białaczka kotów, FeLV – felineleukemia wirus

Szczepionki przeciwko białaczce mają niestety swoją wadę.
Zdarza się, niezmiernie rzadko, że mogą one spowodować
powstanie w miejscu szczepienia bardzo złośliwego
nowotworu (tzw. mięsaka). Te guzy nie poddają się niestety
leczeniu, nawet po ich chirurgicznym usunięciu, bardzo
szybko dochodzi do wznowy i przerzutów. Dlatego poleca się
wykonanie szczepienia (iniekcji) podskórnie jak najniżej w
lewą tylną kończynę – dzięki temu w przypadku pojawienia
się nowotworu istnieje szansa, że dzięki amputacji całej
kończyny, uda się uratować życie kota.

Testy w kierunku białaczki i ich interpretacja

Test powinno się wykonywać w następujących sytuacjach:
1.

W przypadku adopcji kota, niezależnie od tego, w
jakim jest wieku. Jeżeli w domu są już inne koty, test
należy wykonać przed przyniesieniem nowego kota
do domu. Trzeba podkreślić, że nie wolno zaniechać
badania pod wpływem np. ustnego zapewnienia
hodowcy, że koty w hodowli są zdrowe. Nawet
negatywne wyniki testu ELISA wszystkich kotów
znajdujących się w hodowli nie oznaczają wcale, że
sprzedawane kocię jest wolne od wirusa.

Testy w kierunku białaczki i ich interpretacja

Test powinno się wykonywać w następujących sytuacjach:
2.

Jeżeli istnieje podejrzenie, że kot miał kontakt z
innymi zarażonymi kotami np. po ucieczce z domu, w
czasie wakacji na wsi itp. Test jest niezbędny także
wtedy, kiedy kot miał kontakt z kotem domowym, ale
niebadanym wcześniej w tym kierunku, nawet jeśli
był on zaszczepiony przeciwko białaczce.

Testy w kierunku białaczki i ich interpretacja

Test powinno się wykonywać w następujących sytuacjach:
3.

W przypadku pojawienia się objawów wskazujących
na białaczkę, nawet jeśli wcześniej testy były ujemne.

4.

Jeśli nie był nigdy wcześniej wykonany. Dzięki temu
uzyskamy prawie 100% pewność, że kot nie jest
nosicielem wirusa.

Fakt, że wcześniej kot był zaszczepiony przeciwko

białaczce nie jest powodem do odstąpienia od testu w

żadnej z powyższych sytuacji, ponieważ nie daje nam

gwarancji, że kot nie był zakażony jeszcze przed

szczepieniem.

Wcześniejsze podanie szczepionki nie wpływa w

żaden sposób na wyniki testu.

Testy w kierunku białaczki i ich interpretacja

Interpretacja wyników testu ELISA jest stosunkowo
trudna. Zdarzają się niestety zarówno wyniki
fałszywie dodatnie jak i fałszywie ujemne, choć te
ostatnie bardzo rzadko. Dlatego bardzo często
istnieje konieczność wykonania testu ponownie –
zwykle po około 60 dniach.

Testy w kierunku białaczki i ich interpretacja

Wynik dodatni – FeLV (+)
1.

U

zupełnie

zdrowego

kota

bez

objawów

jakichkolwiek chorób. Taki wynik oznacza, że test
musi być koniecznie powtórzony! Jeżeli drugie
badanie da również wynik dodatni, można uznać, że
najprawdopodobniej kot jest zarażony wirusem
FeLV i powinien być ściśle odizolowany od innych
kotów. Jednak nigdy nie może to być podstawą do
podjęcia decyzji o eutanazji – koty zakażone
białaczką mogą żyć przez wiele lat w świetnym
zdrowiu, bez żadnych objawów choroby.
Jeśli wynik drugiego badania jest ujemny, należy
powtarzać test co 60 dni aż do uzyskania
dwukrotnie tych samych wyników.

Testy w kierunku białaczki i ich interpretacja

Wynik dodatni – FeLV (+)
2.

U kota z objawami wskazującymi na białaczkę.
Wskazuje na duże prawdopodobieństwo, że kot jest
zarażony wirusem białaczki. Dla pewności można
badanie powtórzyć po 60-90 dniach.

Testy w kierunku białaczki i ich interpretacja

Wynik ujemny – FeLV (-)
1.

U

zupełnie

zdrowego

kota,

bez

objawów

jakichkolwiek chorób.
Daje nam prawie 100% gwarancję, że kot jest
zdrowy i nie jest nosicielem wirusa.

2.

U kota z objawami wskazującymi na białaczkę
kotów.
Taki wynik oznacza, że białaczka jest raczej
wykluczona i można podejrzewać inne schorzenia
np. zespół nabytego niedoboru immunologicznego
kotów czy zakaźne zapalenie otrzewnej kotów

Ogólne zalecenia dla kotów FeLV:

1.

Unikanie stresu

2.

Domowa opieka weterynaryjna

3.

Odpowiednia dieta

4.

Ochrona przed pchłami

5.

Kontrole weterynaryjne

Zapalenie górnych dróg oddechowych

kotów

(katar koci)

Choroba występuje u kotów w każdym wieku,

najcięższy przebieg obserwuje się u zwierząt

bardzo młodych, tych w podeszłym wieku oraz

u kotów z silnie osłabioną odpornością, np. na

skutek zakażenia wirusem białaczki czy

kociego niedoboru immunologicznego.

Zapalenie górnych dróg oddechowych

kotów

(katar koci)

• herpeswirus typ 1 (FHV – 1)
• caliciwirus (FCV)
• bakterie z rodzaju Chlamydia, Mycoplasma,

Pasteurella, Bordetella

Większość przypadków kataru kociego jest skutkiem
zakażenia herpeswirusem lub caliciwirusem, do których
potem dołączają się bakterie. Zdarzają się także infekcje
mieszane, wywołane przez oba wirusy oraz zapalenia
wyłącznie bakteryjne.

Zapalenie górnych dróg oddechowych kotów

(katar koci)

Nie ma możliwości zabezpieczenia zwierzęcia

przed zachorowaniem na katar koci. Dzięki

szczepieniom minimalizuje się ryzyko rozwoju

choroby, choć nie likwidujemy go całkowicie.

Ograniczenie możliwości kontaktu kotów z

zarazkami powodującymi chorobę pozwala na

zredukowanie szans na zakażenie.

Zapalenie górnych dróg oddechowych kotów

(katar koci)

Obecnie w Polsce dostępne są jedynie

szczepionki iniekcyjne. Zaleca się dwukrotne

szczepienie w odstępie 2 –3 tygodni. Młode

koty szczepi się najczęściej w 8 i 12 tygodniu

życia, następnie po roku i potem co 3 lata.

W przypadku dużych hodowli i schronisk

stosuje się specjalne programy szczepień,

opracowane dla danej grupy kotów.

Koty zdrowe, nie ma nosicielstwa / kocięta nie

chorują

1–sze szczepienie – 8 tygodni (szczepionka żywa lub zabita)
2–gie szczepienie – 12 –14 tyg. (szczepionka inaktywowana)

Jeżeli kociak zostaje w hodowli lub jest sprzedany do
hodowli – należy go doszczepić za miesiąc
Potem szczepienie (jeżeli kociak jest w hodowli) za pół rok
Nabywca szczepi potem co rok
Hodowca szczepi potem co pół roku do 2-ch lat. Potem co
roku.

Hodowle zarażone i zagrożone

Kotki – szczepić w okresie względnie dobrej kondycji tylko

szczepionką zabitą. Doszczepiać za miesiąc. Potem co
pół roku (dalej inaktywowaną aż kotka wyzdrowieje –
żadnych wycieków ze spojówek). Następnie do 2-ch lat
szczepić szczepionką raz żywą raz zabitą. Potem co rok.
Uzyskanie zdrowego miotu świadczyć będzie o
uwolnieniu z nosicielstwa kotki.

Kocięta od chorych matek szczepić wg ogólnego schematu

po wyzdrowieniu.

Hodowle zapowietrzone

1–sze szczepienie – 8 – 12 tygodni lub później(szczepionka
żywa)
2–gie szczepienie 12 –14 tyg. (szczepionka inaktywowana)
Doszczepiać za miesiąc trzeci raz.
do hodowli kociąt chorych nie zostawiać.
Kotkę podejrzaną o nosicielstwo można szczepić w ciąży –
tylko szczepionka zabita – na 3 tygodnie przed porodem.

Podstawowe zasady postępowania w przypadku

hodowli kotów:

• przyjmowanie do krycia kotów zaszczepionych na katar koci

(minimum 4 tyg. wcześniej),

• izolacja ciężarnych i karmiących kotek od reszty hodowli,
• oddzielenie pomieszczenia dla młodych kotów, bez możliwości

kontaktu z dorosłymi, aż do chwili, kiedy od drugiego
szczepienia w wieku 12 tygodni upłynął minimum tydzień,

• częsta dezynfekcja misek, klatek, posłań, kuwet, zabawek,
• niedopuszczenie do nadmiernego zagęszczenia kotów,
• zapewnienie kotom odpowiedniej temperatury, wilgotności

powietrza i wentylacji w pomieszczeniach,

• ścisła izolacja kotów z objawami kataru kociego, stosowanie

dla nich oddzielnych kuwet, misek itp., z którymi nie mogą
mieć styczności inne, zdrowe koty.

Zakażenia koronawirusowe kotów

• Infekcje bezobjawowe
• Zapalenie jelit – FECV
• Zapalenie otrzewnej kotów – FIP

Duże prawdopodobieństwo występowania

mutacji w obrębie genomu koronawirusów,

prowadzących do zwiększenia zjadliwości tych

zarazków oznacza, że nawet pojedyncze koty

utrzymywane w ścisłej izolacji, ale będące

nosicielami koronawirusów jelitowych mogą

zachorować na FIP.

Zapalenie otrzewnej kotów – FIP

(zmutowane szczepy koronawirusów

kotóW)

Idealna szczepionka przeciwko FIP dla kotów

powinna zawierać niezjadliwy wirus o

zachowanej inwazyjności, indukujący odporność

krzyżową w stosunku do wszystkich znanych

szczepów oraz utrzymujący się w organizmie na

tyle długo, aby stymulować skuteczną

odporność typu komórkowego. Ważna jest także

droga podania antygenu szczepionkowego,

ponieważ niektóre szczepy FIPV indukują

odporność ochronną po podaniu donosowym,

natomiast nie są skuteczne po podaniu

podskórnym.

Zapalenie otrzewnej kotów – FIP

Szczepionka zawierające żywy atenuowany

szczep, zdolny do replikacji tylko w

temperaturze 31ºC.

Szczepionka zalecana jest do dwukrotnego

stosowania w odstępie 3 tygodni, z coroczną

rewakcynacją.

Według wskazań producenta szczepionki nie

powinno się stosować u kotów w wieku 16

tygodni z uwagi na brak skutecznej immunizacji

– zanim koty osiągną ten wiek przeszło połowa

z nich, zwłaszcza w rejonach endemicznych,

jest już zakażona koronawirusem.

Zapalenie otrzewnej kotów – FIP

Wyniki ostatnich badań dowodzą, że niektóre koty po
szczepieniu są bardziej wrażliwe na działanie wirusa
FIP niż przed podaniem szczepionki. Dlatego aktualnie
nie jest zalecane szczepienie kotów przeciwko FIP.

Panleukopenia kotów – zakaźne zapalenie jelit

kotów

Istnienie

jednego,

bardzo

immunogennego

serotypu wirusa panleukopenii daje możliwość
uzyskania

długotrwałej

odporności

poszczepiennej.
Na rynku dostępne są preparaty z atenuowanym
wirusem, które dają dobrą i szybką odporność,
ale nie wolno ich stosować u kotek w ciąży
(uszkodzenie móżdżku płodu) poza tym są to
preparaty bezpieczne.

Panleukopenia kotów – zakaźne zapalenie jelit

kotów

Trudno jest określić optymalny wiek na

szczepienie – luka immunologiczna.
Okres luki pojawia się w różnym czasie

i trwa około 2 tygodnie.
U większości kotów w wieku 8 – 12

tygodni przeciwciała matczyne osiągają

poziom

nie

przeszkadzający

immunizacji.

Panleukopenia kotów – zakaźne zapalenie jelit

kotów

Jeżeli

mamy

podejrzenie,

że

poziom

przeciwciał matczynych był wyjątkowo wysoki

– powtarzamy szczepienie w wieku 16 tyg.
Przy zagrożeniu można szczepić od 6 do 12 tg

co 2 – 4 tyg. lub nawet zacząć immunizację w 4

tyg. ale inaktywowanym wirusem.
Odporność powstaje po siedmiu dniach i

utrzymuje się kilka lat. Warto się zastanowić

nad koniecznością doszczepiania co 1 –2 lata,

gdyż dla dorosłego zwierzęcia schorzenie to

nie jest już tak groźne

Chlamydioza kotów

• Szczepionka przeciwko Chlamydiozie jest mało

skuteczna i nie powoduje powstania wysokiej
odporności.

• Bardzo często po podaniu szczepionki pojawiają się

niepożądane skutki uboczne m.in. wysoka gorączka, złe
samopoczucie, brak apetytu, które mogą trwać nawet
kilka dni i wymagać leczenia. W wyjątkowych
sytuacjach może także rozwinąć się ostra reakcja
alergiczna (wstrząs anafilaktyczny), która stanowi
zagrożenie życia.

• Ze względu na niewielką skuteczność i ryzyko skutków

ubocznych szczepienie przeciwko Chlamydiozie jest
zalecane jedynie u kotów przebywających w hodowli, w
której istnieje problem ze zwalczaniem tej choroby.

Chlamydioza kotów

• Szczepienie (preparaty skojarzone z katarem kocim,

panleukopenią)

– 1 szczepienie- 9 tyg.,
– Druga dawka po upływie 3-4 tyg.,
– Dawki przypominające w odstępach rocznych.

Grzybica (zakażenie Microsporum canis)

• Szczepionki przeciwko infekcji Microsporum canis jest

niezbyt skuteczna i nie zapobiega chorobie.

• Szczepienie jest zalecane jedynie jako leczenie

wspomagające w niektórych przypadkach grzybicy u
kotów

• Zalecane jest podawanie trzech dawek szczepionki w

odstępach 2-3 tygodniowych

Wścieklizna

1.

W Polsce nie ma obowiązku szczepienia kotów
przeciwko wściekliźnie, jednak zdarza się, że
okresowo taki obowiązek jest wprowadzany w
niektórych rejonach kraju.

2.

Szczepienie jest zalecane u wszystkich kotów, które
wychodzą na dwór, ze względu na potencjalne ryzyko
zakażenia się tą chorobą.

3.

Przeciwko wściekliźnie szczepi się koty powyżej 16
tygodnia życia.

4.

Szczepionki dostępne w Polsce zapewniają odporność
trwającą minimum 24 miesiące, stąd kolejne
szczepienia powinny być wykonywane co 2 lata.