Pomoc i wsparcie rodziny patologicznej

WYKŁAD 9

Leczenie uzależnień pokarmowych

ODŻYWIANIE



Zaspokaja wiele potrzeb



Dziecko karmione przez matkę otrzymuje od niej

- pokarm fizyczny,
- miłość,
- czułość,
- bliskość,
- poczucie bezpieczeństwa,
- kontakt osobisty.



Odżywianie nadaje jest rytuałem w rodzinie

i w każdej wspólnocie osób.



problemy psychiczne, zaburzone kontakty i toksyczne więzi

mogą prowadzić do poważnych zaburzeń w odżywianiu.

SOMATYZACJA



Sygnalizowanie i odreagowanie problemów psychicznych

za pomocą języka ciała



gdy ktoś nie jest świadomy swoich problemów

psychicznych czy społecznych



lub gdy nie chce albo też nie potrafi ich przezwyciężyć.



dokonuje się najczęściej poprzez:

- zaburzenia snu,
- zaburzenia układu oddychania (do astmy włącznie),
- zaburzenia funkcji krążenia
(nadciśnienie, zakłócenia pracy mięśnia sercowego),
- zaburzenia funkcji odżywania.

ZABURZENIA FUNKCJI ODŻYWIANIA



kompulsywne, odruchowe sięganie po pokarm,



odrzucanie pokarmu,

ANOREKSJA

- jadłowstręt psychiczny - anorexia nervosa

(z grec. an – brak, pozbawienie, orexis – apetyt)



zaburzenie odżywiania, polegające na celowej utracie wagi

wywołanej i podtrzymywanej przez osobę chorą,



obraz własnego ciała jest zaburzony,



występują objawy dysmorfofobii,



lęk przybiera postać uporczywej idei nadwartościowej,

w związku z czym pacjent wyznacza sobie niski limit wagi,



największe zagrożenie zachorowaniem dotyczy dziewcząt

wieku między 14 a 18 rokiem życia



po raz pierwszy opisana w połowie XIX wieku,



nieleczona prowadzi do śmierci w około 10% przypadków

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE ANOREKSJI
wg ICD-10



zmniejszenie masy ciała (albo brak przyrostu – u dzieci)

prowadzące do osiągnięcia masy ciała
15% poniżej prawidłowej lub oczekiwanej dla wieku



spadek wagi jest narzucony samemu sobie

przez unikanie "tuczącego pożywienia".



ocenianie siebie jako osoby otyłej

oraz pojawienie się lęku przed przytyciem



zaburzenia endokrynne

manifestujące się u kobiet zanikiem miesiączki
a u mężczyzn utratą zainteresowań seksualnych i potencji



zaburzenie nie spełnia kryteriów rozpoznania

bulimii psychicznej

DYSMORFOFOBIA

(ang. Body Dysmorphic Disorder, BDD)



zaburzenie psychiczne, charakteryzujące się

występowaniem lęku związanego z przekonaniem
o nieestetycznym wyglądzie lub budowie ciała.



najczęściej defekt ciała jest wyolbrzymiony.

(„jestem za gruba, mam za grube uda”)



skóra (73%), włosy (56%), nos (37%), waga (22%),

brzuch (22%), piersi/brodawki (21%),

MYŚLI NADWARTOŚCIOWE
- idee nadwartościowe



rodzaj przekonań wyznawanych przez osobę,

które są zasadniczo prawdziwe, nie są urojeniami,



ale mają nadmierny wpływ na jej decyzje i zachowanie,



wyraźnie odróżniają się swoją siłą oddziaływania

na tle wpływu innych wyznawanych przez nią poglądów,

TYPY ANOREKSJI

ICD-10 wyróżnia:



jadłowstręt psychiczny (jak wyżej)



jadłowstręt psychiczny atypowy

trudny do rozpoznania
bo nie ma tak charakterystycznych objawów jak:
- brak miesiączek
- nasilony lęk przed otyłością,
występuje natomiast znaczny spadek wagi ciała
oraz zachowanie ukierunkowane na utratę wagi.

BULIMIA
żarłoczność psychiczna

(łac. būlīmia nervosa)

(bulimis z gr. oznacza "byczy głód„)



zaburzenie odżywiania charakteryzujące się

napadami objadania się,
po których występują zachowania kompensacyjne
- wywoływanie wymiotów,
- głodówki,
- użycie środków przeczyszczających,
- wykonywanie lewatyw,
- nadmierne ćwiczenia fizyczne

KRYTERIA BULIMII WG ICD-10

Niezbędne jest spełnienie 4 poniższych kryteriów

1. stałe zaabsorbowanie jedzeniem i niepowstrzymane
pragnienie lub poczucie przymusu jedzenia,

2. nawracające epizody przejadania się,
polegające na pochłanianiu olbrzymich ilości jedzenia
w krótkich odstępach
- co najmniej 2 razy tygodniowo w ciągu trzech miesięcy,

3. przeciwdziałanie przybieraniu na wadze;
stosowanie w tym celu co najmniej jednej z metod:
- prowokowanie wymiotów,
- nadużywanie środków przeczyszczających,
- okresowe głodówki,
- przyjmowanie leków tłumiących łaknienie,
- preparatów tarczycy lub środków moczopędnych;
- zaniechać przyjmowania insuliny
w przypadku współistniejącej cukrzycy,

4. chorobliwa obawa przed otyłością
chory określa nieprzekraczalne granice masy ciała,
znacznie poniżej przedchorobowej
czy optymalnej masy ciała
określonej przez lekarza.



często, choć nie zawsze, w przeszłości miał miejsce

epizod jadłowstrętu psychicznego,



okres dzielący te dwa zaburzenia wynosi

od kilku miesięcy do wielu lat,



poprzedzający epizod jadłowstrętu był pełnoobjawowy

lub przebiegł w łagodny sposób,
z umiarkowanym spadkiem masy ciała
i przejściowym zatrzymaniem miesiączek.

PRZYCZYNY BULIMII



brak samoakceptacji



konflikty rodzinne



zaburzenia mechanizmów samoregulacji i samokontroli



emocjonalne zaniedbanie dziecka w dzieciństwie



brak akceptacji przez grupę rówieśniczą

(wiążący się często ze zmianą środowiska)



uszkodzenie ośrodka sytości w mózgu

LECZENIE ANOREKSJI

Hospitalizacji (zwykle 2 – 3 miesiące), często wbrew woli
pacjentki.

I etap
terapia ratująca życie,
- niweluje objawy odwodnienia,
- zaburzeń wodno-elektrolitowych oraz wyniszczenia.

II etap
uzyskanie w miarę szybkiego przyrostu masy ciała
(ok. 200 gramów dziennie).

 
 
 

DIETA W LECZENIU



początkowo uboga w tłuszcz i laktozę,

żeby nie wywoływała zaburzeń jelitowych



kaloryczności 1200-1500 kcal.



stopniowo kaloryczność zwiększana do 3500 kcal dziennie

FARMAKOTERAPIA



jedynie jako leczenie wspomagające



czasem - małe dawki insuliny, aby wywołać objawy

wegetatywnego pobudzenia ośrodka łaknienia



przy stanach lękowe, bezsenności czy zmianie nastroju

pomocne mogą być leki przeciwdepresyjne,
(ich wpływ na przebieg schorzenia jest jednak pośredni)



gdy nie dochodzi do powrotu miesiączki, mimo uzyskania

prawidłowej masy ciała - terapia hormonalna

PSYCHOTERAPIA

I obszar:



Koncentracja na "tu i teraz„



Jej celem jest zniesienie konkretnego objawu anoreksji



Stosuje się metody wzmocnień

- pozytywnych - przyrost wagi ciała jest nagradzany
- negatywnych (awersyjnych)- spadek wagi ciała jest karany

II obszar



terapia skupiona na aktualnych sprawach

i problemach pacjentki

III obszar



psychoterapia wspierająca,



cel - odzyskanie równowagi psychicznej pacjentki,

- zredukowanie jej lęku i strachu
- pomoc w przystosowaniu się do nowych sytuacji.
 
 
 

TERAPIA RODZINNA



Cel - poprawa relacji miedzy członkami rodziny

- radzenie sobie z kolejnymi fazami cyklu życia rodzinnego



Jest metodą „z wyboru”



Prowadzona w trybie ambulatoryjnym.



Sesje odbywają się

- początkowo co 2 tygodnie,
- później rzadziej, co 3 – 5 tygodni.

Wsparcie rodzin



grupy wsparcia, grupy samopomocy

dla rodzin z problemem anoreksji

 
 

DWIE TENDENCJE W PRZEBIEGU ANOREKSJI



wzrost wskaźnika umieralności w miarę trwania choroby

- główna przyczyna (połowa zgonów) - niedożywienie
i powikłania z tym związane,
- druga przyczyna - samobójstwa



możliwość wyzdrowienia nawet po wielu latach choroby

WYZDROWIENIE



gdy waga utrzymuje się w 15% przedziale

przeciętnej wagi dla danego wieku



gdy pacjentka regularnie miesiączkuje

 

LECZENIE BULIMII



Leczenie bulimii odbywa się podobnymi metodami

- jak w przypadku anoreksji



Bulimiczki częściej niż anorektyczki deklarują chęć leczenia,

ale mają trudności z kontynuowaniem terapii.



Poprawa:

- duża - gdy pacjentka posiadła umiejętność kontroli
jedzenia przy braku napadów objadania się i wymiotów,
- średnia - gdy od czasu do czasu występują epizody
utraty kontroli nad jedzeniem

UWAGI OGÓLNE DO LECZENIA ZABURZEŃ JEDZENIA



Nie ma ustalonego jednego modelu terapeutycznego.



Każda pacjentka wymaga indywidualnego podejścia

- stan zdrowia,
- przebieg choroby,
- sytuacja osobista i rodzinna
- motywacja do leczenia.



Leczenie - jak najwcześniej,



Podstawowy element terapii - nawiązanie więzi terapeutycznej



Leczenie powinien prowadzić zespół złożony

z różnych specjalistów:
psychiatra, internista, psycholog, pielęgniarki,
dietetyk, terapeuta zajęciowy.

.