HORMONALNE

UWARUNKOWANIA

CYKLU

MIESIĄCZKOWEGO



Cykl płciowy

- powtarzające się

przygotowanie ustroju kobiety do

podjęcia funkcji rozrodczych



Proces regulowany jest na

poziomie podwzgórza i przysadki

oraz gonady

Cykl miesiączkowy



Rozwój jaja zdolnego do zapłodnienia



Przygotowanie błony śluzowej

macicy dla

zapłodnionego jaja



Prawidłowy rozwój zapłodnionego

jaja

Prawidłowy cykl

miesiączkowy



długość cyklu 28+/-5 dni



utrata krwi : 50 - 100 ml

Integracja hormonalna

cyklu miesiączkowego



Podwzgórze i ośrodki

ponadpodwzgórzowe



Przysadka



Jajnik

Gonadoliberyna

(GnRH)



Schally, Guillemin (1971)



Dekapeptyd



Wydzielanie



Centralne: podwzgórze (jądro łukowate)



Obwodowe:



jajnik



łożysko

Neurohormony podwzgórza



Liberyny



(RF-releasing factors RH – releasing hormones)



GnRH Gonadoliberyna



TRH Tyreoliberyna



CRH Kortykoliberyna



GHRH Czynnik Stymulujący Hormon Wzrostu



MRH Melanotropina



VIP Wazoaktywny Peptyd Jelitowy



Statyny



(IF-inhibiting factors, IH-inhibiting hormones)



SIH Somatostatyna



MIH Melanostatyna



PIF Inhibitor Prolaktyny (Dopamina)

Kontrola wydzielania GnRH



Mechanizm sprzężeń zwrotnych



Wpływ neuropeptydów i

neurotransmiterów



Stymulujący:



Adrenalina



Noradrenalina



Hamujący:



Dopamina



Melatonina



Peptydy opioidowe

Gonadoliberyna

(GnRH)



Sposób wydzielania – pulsacyjny



I faza cyklu miesiączkowego



Pulsy co - 60 – 90 minut



II faza cyklu miesiączkowego



Pulsy co 120 – 360 minut

LH- RH



Dekapeptyd



Synteza w jądrach podwzgórza GAP -

LH- RH



Uwalniany do układu wrotnego w

sposób pulsacyjny



Generator impulsów w jądrze

łukowatym

Generator impulsów



Samoistna częstość -

1 impuls na 70

min



Czynniki fizjologiczne i

farmakologiczne zmniejszają

aktywność generatora



Czynniki - neuromediatory

aminonergiczne, neuropeptydy

( układ opiatowy), steroidy

jajnikowe , nadnerczowe, leptyna

Przysadka



Synteza i sekrecja gonadotropin



Pulsacyjny charakter wydzielania

gonadotropin



Glikoproteiny



Stopień glikozylacji decyduje o

aktywności biologicznej

gonadotropin.

Przekazywanie sygnału w

przysadce



wiązanie z receptorem



mikroagregacja receptora



internalizacja receptora



drugie przekaźniki - fosfolipidy i

wapń



kinazy białkowe - kinaza C i kinaza A



Synteza LH i FSH



podjednostki

zależy od



częstotliwości

impulsów GnRH

Podwzgórze

GnRH

Przysadka

FSH LH

Jajnik

Estradiol Progesteron

Regulatory wzrostu

pęcherzyka



Czynniki pierwotne



FSH



PRL



Stymulatory – inhibitory – steroidy

jajnikowe



Estrogeny



Androgeny



Progesteron

Rola FSH



Stymulacja wzrostu i rozwoju

pęcherzyka



wzrost aktywności aromatazy



wzrost produkcji receptorów dla

FSH i w

komórkach ziarnistych



wzrost produkcji inhibiny, aktywiny,

IGF-I



bezpośredni wpływ na podział

komórek ziarnistych

Rola LH



stymulacja komórek tekalnych do

produkji androgenów (androstedion

aromatyzacja E2)



plik LH w środku cyklu jest

odpowiedzialny za

owulację



remodelowanie komórek ziarnistych w

procesie luteinizacji

Rola PRL



Wysokie stężenia PRL działają

inhibicyjnie na wydzielanie

GnRH w podwzgórzu



wzrost i utrzymanie receptorów

dla LH w ciałku żółtym

Estradiol



Źródło:



pęcherzyk jajnikowy, kora nadnerczy



Działanie:



żeńskie wtórne cechy płciowe,



proliferacja endometrium,



wpływ na gruczoł sutkowy



Szczyt wydzielania:



dwa dni przed owulacją

Rola estrogenów



wzrost stężęnia E

w środku fazy

folikularnej powoduje obniżenie

stężenia FSH



odgrywa to rolę w selekcji pęcherzyka

dominującego



pik E

w fazie przedowulacyjnej

wywołuje pik LH



sprzężęnie zwrotne dodatnie



powoduje proliferację komórek

ziarnistych



wzmacnia aktywność aromatazy

Testosteron



Źródło:



konwersja obwodowa, kora nadnerczy,

jajnik



Działanie:



rozwój mięśni i kości, libido, męski typ

osobowości



Niski T



opóźnione dojrzewanie,



brak męskich cech płciowych



Wysoki T



przedwczesne dojrzewanie u chłopców



obojnactwo u dziewczynek,



choroba wieńcowa,



nadciśnienie

Rola androgenów



Andorstendion główny prekursor

dla syntezy estrogenów



Nadmiar androgenów



atrezja pęcherzyka



Nadmiar androstendionu



Dihydrotestosteron inhibicja

pozytywnego wpływu estrogenów na

rozwój pęcherzyka

Progesteron



Źródło:



ciałko żółte,



kora nadnerczy



Działanie:



zmiany sekrecyjne w endometrium



niewydolność lutealna



spadek progesteronu

CYKL

JAJNIKOWY

Struktura jajnika:



liczne pęcherzyki jajnikowe w

różnych stadiach rozwojowych



zrąb jajnika



naczynia krwionośne, włókna

nerwowe



nabłonek pokrywający



W gonadzie żeńskiej w VI miesiącu

ciąży około

6 mln komórek jajowych



U noworodka

około 2 mln



Po pierwszym roku życia

około 1 mln



U dziewczynki w okresie pokwitania

około

400 000



W życiu kobiety około

400 cykli



Owuluje około

0,1% komórek jajowych



funkcja germinatywna



funkcja hormonalna

Pęcherzyk jajnikowy



Faza gonadotropowo

niezależna

kontrolowana prawdopodobnie przez

czynniki wzrostu od pęcherzyka

primordialnego

do pęcherzyka antralnego o

wymiarach 2 - 5 mm



Faza gonadotropowo

zależna

pęcherzyków antralnych do ciałka

żółtego

Fazy rozwoju

pęcherzyków

Procesy w jajniku

zale

ne od gonadotropin



Rekrutacja

- z puli wolno rosnących

pęcherzyków antralnych pęcherzyki

wchodzą w drogę rozwoju zależną od

gonadotropin



Selekcja

- wybranie z puli

wzrastających pęcherzyków jednego,

który uzyska dominację



Dominacja

- jeden pęcherzyk

uzyskuje czynnościową przewagę i

kontynuuje rozwój

Selekcja



dokonuje się między 1 a 5 dniem

cyklu



w jednym pęcherzyku w płynie

pęcherzykowym FSH i Estradiol

osiągają najwyższe stężenia



w jednym pęcherzyku indeks

mitotyczny komórek ziarnistych jest

najwyższy

Selekcja

dokonuje się, ponieważ

zarekrutowane pęcherzyki mają

różną

wrażliwość na gonadotropiny,

a tylko

jeden najwyższą

Mechanizmy

odpowiedzialne za selekcję

pęcherzyka



w pęcherzyku FSH stymuluje

aktywność aromatazy



pobudza proliferację komórek

ziarnistych



pobudza syntezę w komórkach

ziarnistych inhibiny, aktywiny, IGFI

oraz rLH



estradiol działa synergistycznie z

FSH



lokalne czynniki potencjalizują

działanie FSH



wzrastające stężenie estradiolu i

inhibiny obniża stężenie FSH w

surowicy krwi

Mechanizmy

odpowiedzialne za selekcję

pęcherzyka



stężenie FSH jest niewystarczające

do podtrzymania wysokiej

aktywności aromatazy w pozostałych

pęcherzykach



powstający w komórkach tekalnych

testosteron nie jest aromatyzowany

do estrogenów, a jest redukowany do

5a DHT



5a DHT nasila apoptozę w

komórkach ziarnistych i powoduje

atrezję pęcherzyków

Mechanizmy kontrolujące

rozwój pęcherzyka



Mechanizmy endokrynne



Mechanizmy lokalne:



parakrynne



autokrynne



ultrakrynne

Fazy rozwoju

pęcherzyka jajnikowego



Pęcherzyk zawiązkowy



Pęcherzyk przedjamowy



Pęcherzyk jamowy



Pęcherzyk przedowulacyjny



Pęcherzyk owulacyjny

Pęcherzyk zawiązkowy



Otoczony przez pojedynczą warstwę

komórek ziarnistych



Zawiera oocyt w stadium diplotenu

profazy II podziału

mejotycznego

Pęcherzyk przedjamowy



Struktura



Otoczony kilkoma warstwami komórek

ziarnistych



Formowanie jamki wypełnionej płynem

pęcherzykowym



Indukowana FSH aromatyzacja

androgenów do estrogenów w

warstwie komórek ziarnistych



FSH łącznie z estrogenami zwiększa

zawartość receptorów FSH w

pęcherzyku

Pęcherzyk jamowy



Struktura



Otoczony wieloma warstwami komórek

ziarnistych



Wykształcona jamka wypełniona płynem

pęcherzykowym



Wybór pęcherzyka dominującego zachodzi

pomiędzy 5 a 7 dniem cyklu

miesiączkowego



Estradiol pochodzący z pęcherzyka

dominującego wzrasta i wpływa poprzez

negatywne sprzężenie zwrotne wpływu na

supresję FSH



FSH indukuje pojawienie się receptorów

dla LH



Odpowiedź folikularna na gonadotropiny

jest modulowana przez różne czynniki

wzrostu peptydy auto- i parakrynne

Pęcherzyk przedowulacyjny



Produkcja estrogenów staje się

wystarczająca do osiągnięcia i

utrzymania obwodowego progu

stężenia estradiolu wymaganego do

wywołania piku LH



Działając poprzez swoje receptory

LH inicjuje luteinizację i produkcję

progesteronu w

warstwie ziarnistej

Pęcherzyk przedowulacyjny



Przedowulacyjny wzrost progesteronu

ułatwia sprzężenie zwrotne estrogenów i

może być wymagany do wystąpienia piku

FSH w środku cyklu



występuje lokalny i obwodowy wzrost

stężenia androgenów pochodzących z

komórek tekalnych mniejszych

pęcherzyków

LH i FSH

Dojrzewanie komórki

jajowej



Dojrzewanie cytoplazmatyczne: w

procesie folikulogenezy gromadzony

jest poliadenylo- mRNA,

wykształcane są struktury

wewnątrzkomórkowe , syntezowane

białka strukturalne i enzymatyczne



Dojrzewanie błonowe - receptor

plemnikowy



Dojrzewanie kortykalne



Dojrzewanie jądrowe

Owulacja



Pik LH stymuluje występowanie:



podziału redukcyjnego w oocycie,



luteinizację komórek ziarnistych oraz



syntezę progesteronu i prostaglandyn

wewnątrz pęcherzyka



Progesteron nasila aktywność enzymów

proteolitycznych odpowiedzialnych razem

z prostaglandynami za

trawienie i pęknięcie ściany pęcherzyka

jajnikowego

Owulacja



Wywołany pod wpływem

progesteronu pik FSH powoduje:



uwolnienie oocytu,



przekształcenie plazminogenu w

plazminę



zapewnia odpowiednią ilości

receptorów dla LH potrzebnego dla

prawidłowego przebiegu fazy lutealnej

Owulacja



wzrastające stężenie estradiolu

powoduje wyrzut gonadotropin z

przysadki



pik owulacyjny nasila syntezę

prostaglandyn i enzymów

proteolitycznych, zapoczątkowuje

luteinizację



pobudza syntezę kwasu hialuronowego i

mukopolisacharydów i powoduje

rozluźnienie polączeń

międzykomórkowych w kompleksie

wzgórek jajonośny wieniec promienisty

komórka jajowa



kończy I podział redukcyjny i

rozpoczyna II

Ciałko żółte



Po owulacji powstaje nowy gruczoł

dokrewny - ciałko żółte



zanika błona podstawna między k. ż

a k. t.



naczynia szybko penetrują do

wnętrza



k. ż uzyskują dostęp do substratu -

cholesterolu



pod wpływem LH przebudowa

struktury k. ż.



c. ż wydziela progesteron ,

androgeny, estrogeny, inhibinę,

relaksynę , oksytocynę , wazopresynę

Progesteron - hormon ciąży



Przygotowuje narząd rodny do

implantacji i utrzymuje ciążę do

czasu porodu



Miejsca produkcji:



ciałko żółte



syncytiotrofoblast łożyska



nadnercza

Dobowa produkcja
progesteronu

• ciałko żółte 25-50
mg

• łożysko 250
mg

• nadnercza 1
mg

Stężenie progesteronu w surowicy
krwi

• Faza follikularna 0,03ng/ml

• Środek fazy lutealnej 15-
25ng/ml

Faza lutealna



Prawidłowa funkcja lutealna wymaga

optymalnego przedowulacyjnego rozwoju

pęcherzyka (głównie odpowiednia

stymulacja FSH) i kontynuowanie

tonicznego wydzielania LH



Progesteron działa zarówno centralnie jak

i wewnątrz jajnika w celu zahamowania

wzrostu nowych pęcherzyków

Wpływ różnych czynników

na rozwój pęcherzyka



FSH aromatazy liczby rLH



Estradiol proliferacji komórek

ziarnistych aktywności

aromatazy, produkcji IGF i białek

wiążących



aktywina proliferacji k. ż ,

aktywności aromatazy

Wpływ różnych czynników

na rozwój pęcherzyka

jajnikowego



inhibina produkcji androgenów



EGF, bFGF proliferacji komórkowej

i różnicowania

komórkowego apoptozy

komórkowej



IGF s efekty działania FSH



VEGF unaczynienie w warstwie

tekalnej

CYKL

ENDOMETRIALNY

Cykl endometrialny



Faza miesiączkowania



Faza folikularna



Faza owulacyjna



Faza lutealna

Budowa błony śluzowej

macicy



Warstwa podstawowa



Warstwa czynnościowa



Warstwa powierzchniowa



Warstwa pośrednia

Wczesna

faza

proliferacyjn

Późna faza

proliferacyjn

Wczesna

faza

sekrecyjna

Późna faza

sekrecyjna

Zmiany w endometrium

pod wpływem progesteronu



po owulacji w komórkach

gruczołowych zahamowanie

podziałów



nasilenie proliferacji w komórkach

doczesnej



faza wydzielnicza akumulacja

glikogenu i glkoprotein a następnie

wydzielanie do światła gruczołu



faza zahamowania podziałów w

doczesnej

Diagnostyka owulacji



Oznaki pośrednie:



BBT



Ocena śluzu szyjkowego



Rozmaz cytohormonalny



Ból owulacyjny



Krwawienie owulacyjne



Oznaczenia hormonalne (E2, P, LH)



USG

Diagnostyka owulacji



Oznaki pewne



Ciąża



Bezpośrednie uwidocznienie komórki

jajowej

Ocena obwodowego

działania hormonów

jajnikowych



Badania cytohormonalna



Wskaźnik dojrzewania (MI)



Wskaźnik kariopyknozy (KI)



Wskaźnik eozynofilii (EI)



Wskaźnik zwijania (FI)



Wskaźnik grupowania (CI)

Wybrane normy

hormonalne



Surowica (7-9 dzień cyklu)



FSH 5 -10 IU/L



LH 5 -10 IU/L



PRL 5 -20 ng/ml



E2 40 -100

pg/ml



Testosteron 0,08 – 0,8

ng/ml



17OH Progesteron 0,3 – 1,0

ng/ml

Wybrane normy

hormonalne



Mocz (dobowa zbiórka)



17KS 10,0 +/- 4,0

mg/dobę



DHEA 0,5 -2,5 mg/dobę



17OHCS 2,2 – 7,0 mg/dobę



Pregnantriol 0,5 – 1,0

mg/dobę

Terminologia

zaburzeń cyklu

miesiączkowego



Amenorrhoea primaria



Amenorrhoea secundaria



Oligomenorrhoea



Polymenorrhoea



Hypermenorrhoea



Hypomenorrhoea



Menorrhagia



Metrorrhagia

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64
Slide 65

Fizjologia cyklu miesiączkowego 65 podstawowy

Document Outline