CYKLE KONIUNKTURALNE, PRZEBIEG

CYKLE KONIUNKTURALNE, PRZEBIEG

I PRZYCZYNY POWSTAWANIA

I PRZYCZYNY POWSTAWANIA

•

W gospodarce rynkowej takie agregatowe wielkości jak

W gospodarce rynkowej takie agregatowe wielkości jak

:

:

- dochód narodowy, produkcja, konsumpcja, zatrudnienie, akumulacja i inwestycje,

- dochód narodowy, produkcja, konsumpcja, zatrudnienie, akumulacja i inwestycje,

nie rosną równomiernie, ich tempo charakteryzuje się okresowymi wahaniami

nie rosną równomiernie, ich tempo charakteryzuje się okresowymi wahaniami

.

.

•

Te

Te

okresowe zmiany poziomu aktywności gospodarczej

okresowe zmiany poziomu aktywności gospodarczej

nazywamy

nazywamy

cyklem koniunkturalnym

cyklem koniunkturalnym

.

.

•

Klasyczne cykle

Klasyczne cykle

(XIX w. i XX w. do lat 30-tych)

(XIX w. i XX w. do lat 30-tych)

wyróżniały się

wyróżniały się

występowaniem

występowaniem

czterech faz

czterech faz

:

:

- kryzysu, depresji, ożywienia, rozkwitu.

- kryzysu, depresji, ożywienia, rozkwitu.

•

Przebieg cyklów był nieregularny, a poszczególne fazy różniły się długością i amplitudą wahań.

Przebieg cyklów był nieregularny, a poszczególne fazy różniły się długością i amplitudą wahań.

•

Współcześnie zamiast wyżej wymienionych czterech faz wyodrębnia się dwie fazy

Współcześnie zamiast wyżej wymienionych czterech faz wyodrębnia się dwie fazy

:

:

- fazę spadkową - stagnacji określaną jako fazę recesji, które łączy fazy kryzysu i depresji,

- fazę spadkową - stagnacji określaną jako fazę recesji, które łączy fazy kryzysu i depresji,

- fazę wzrostową – ekspansji odpowiadającą ożywieniu i rozkwitowi.

- fazę wzrostową – ekspansji odpowiadającą ożywieniu i rozkwitowi.

•

Modyfikacja przebiegu cyklu jest skutkiem interwencjonizmu państwowego, który ma na celu

Modyfikacja przebiegu cyklu jest skutkiem interwencjonizmu państwowego, który ma na celu

oddziaływanie stabilizacyjne na gospodarkę przez zmniejszenie amplitudy wahań,

oddziaływanie stabilizacyjne na gospodarkę przez zmniejszenie amplitudy wahań,

przedłużenie faz spadkowych, przy zmniejszeniu ich głębokości.

przedłużenie faz spadkowych, przy zmniejszeniu ich głębokości.

•

Kryzys przedłuża się zmniejszając jego głębokość – przestaje pełnić rolę swoistego katharsis.

Kryzys przedłuża się zmniejszając jego głębokość – przestaje pełnić rolę swoistego katharsis.

Cykl koniunkturalny

Cykl koniunkturalny

Cykl koniunkturalny

Cykl koniunkturalny

trend

wzro

stu

trend

wzro

stu

czas

czas

A

A

C

C

B

B

D

D

E

E

PNB (dochód narodowy)

PNB (dochód narodowy)

AB – faza kryzysu

AB – faza kryzysu

BC – faza depresji

BC – faza depresji

Recesja gospodarcza:

Recesja gospodarcza:

Ekspansja gospodarcza

Ekspansja gospodarcza

:

:

CD – faza ożywienia (poprawy)

CD – faza ożywienia (poprawy)

DE – faza rozkwitu (prosperity)

DE – faza rozkwitu (prosperity)

Modyfikacja cyklu koniunkturalnego

Modyfikacja cyklu koniunkturalnego

trend

wzro

stu

trend

wzro

stu

czas

czas

A

A

C

C

B

B

PNB (dochód narodowy)

PNB (dochód narodowy)

Faza recesji

Faza recesji

Faza ekspansji

Faza ekspansji

•

W literaturze ekonomicznej, najczęściej wyróżnia się trzy rodzaje wahań

W literaturze ekonomicznej, najczęściej wyróżnia się trzy rodzaje wahań

cyklicznych

cyklicznych

:

:

- cykle Kitchina trwające około 3,5 roku,

- cykle Kitchina trwające około 3,5 roku,

- cykle Juglara (8 – 12 lat) – cykle średnie,

- cykle Juglara (8 – 12 lat) – cykle średnie,

- cykle Kondriatiewa (50 – 60 lat).

- cykle Kondriatiewa (50 – 60 lat).

–

–

wahania sezonowe odnoszące się do poszczególnych gałęzi np.

wahania sezonowe odnoszące się do poszczególnych gałęzi np.

budownictwie, przemyśle, rolnictwie (cykl świński).

budownictwie, przemyśle, rolnictwie (cykl świński).

•

Teorie wahań cyklicznych:

Teorie wahań cyklicznych:

- określenie źródeł cyklicznego rozwoju jest bardzo trudne większość teorii

- określenie źródeł cyklicznego rozwoju jest bardzo trudne większość teorii

wskazuje na wahania popytu inwestycyjnego jako przyczynę generującą

wskazuje na wahania popytu inwestycyjnego jako przyczynę generującą

cykliczny charakter wzrostu gospodarczego,

cykliczny charakter wzrostu gospodarczego,

- natomiast różne są wskazania przyczyn tych fluktuacji popytu inwestycyjnego,

- natomiast różne są wskazania przyczyn tych fluktuacji popytu inwestycyjnego,

- wyróżnia się dwa nurty: TEORIĘ NEOKLASYCZNĄ i KEYNESISTOWSKĄ,

- wyróżnia się dwa nurty: TEORIĘ NEOKLASYCZNĄ i KEYNESISTOWSKĄ,

•

Teorie neoklasyczne

Teorie neoklasyczne

– wynikają z założenia, że system gospodarczy cechuje

– wynikają z założenia, że system gospodarczy cechuje

stabilność tzn. po każdym zakłóceniu gospodarka powraca do stanu równowagi.

stabilność tzn. po każdym zakłóceniu gospodarka powraca do stanu równowagi.

Zwolennicy uważają, że czynniki zakłócające równowagę maja charakter

Zwolennicy uważają, że czynniki zakłócające równowagę maja charakter

egzogeniczny w stosunku do mechanizmów gospodarczych. Zachwianie równowagi

egzogeniczny w stosunku do mechanizmów gospodarczych. Zachwianie równowagi

uruchamia mechanizmy endogeniczne (tkwiące wewnątrz sytemu).

uruchamia mechanizmy endogeniczne (tkwiące wewnątrz sytemu).

Rodzaje wahań cyklicznych

Rodzaje wahań cyklicznych

Cykl koniunkturalny

Cykl koniunkturalny

•

Czynniki zewnętrzne pochodzą z poza ekonomicznego systemu gospodarczego.

Czynniki zewnętrzne pochodzą z poza ekonomicznego systemu gospodarczego.

Można tu wymienić: wojny, rewolucje i inne wydarzenia polityczne, odkrycia

Można tu wymienić: wojny, rewolucje i inne wydarzenia polityczne, odkrycia

nowych złóż, zasobów, zmiany demograficzne, innowacje techniczne, a nawet

nowych złóż, zasobów, zmiany demograficzne, innowacje techniczne, a nawet

zjawiska przyrodnicze.

zjawiska przyrodnicze.

Teoria plam na Słońcu

Teoria plam na Słońcu

–

–

autorem W. S. Jevons w latach 1835 – 1882, plamy na

autorem W. S. Jevons w latach 1835 – 1882, plamy na

słońcu jego zdaniem powodują okresy nieurodzaju, periodyczne zmiany produkcji

słońcu jego zdaniem powodują okresy nieurodzaju, periodyczne zmiany produkcji

rolnej oraz zmiany w rytmie produkcji.

rolnej oraz zmiany w rytmie produkcji.

•

Teoria innowacji

Teoria innowacji

– falowe pojawienie się innowacji organizacyjno technicznych

– falowe pojawienie się innowacji organizacyjno technicznych

(teoria J. Schumpetera, lata 1883 – 1950). Rozprzestrzenianie się innowacji

(teoria J. Schumpetera, lata 1883 – 1950). Rozprzestrzenianie się innowacji

(dyfuzja techniki), sprawiają falę wzmożonych inwestycji i wzrostu produkcji.

(dyfuzja techniki), sprawiają falę wzmożonych inwestycji i wzrostu produkcji.

Podaży nie towarzyszy odpowiedni wzrost popytu, prowadzi to do zniżki cen

Podaży nie towarzyszy odpowiedni wzrost popytu, prowadzi to do zniżki cen

i spadku stopy zysku, w efekcie maleje popyt inwestycyjny i gospodarka wchodzi

i spadku stopy zysku, w efekcie maleje popyt inwestycyjny i gospodarka wchodzi

w fazę kryzysu. Zmniejszająca się stopa zysku staje się impulsem do

w fazę kryzysu. Zmniejszająca się stopa zysku staje się impulsem do

wprowadzania nowych technik wytwarzania. Impuls innowacyjny, jego

wprowadzania nowych technik wytwarzania. Impuls innowacyjny, jego

rozpowszechnianie wprowadza gospodarkę w fazę ożywienia. Zdaniem

rozpowszechnianie wprowadza gospodarkę w fazę ożywienia. Zdaniem

Schumpetera wprowadzanie i rozpowszechnianie innowacji warunkuje nie tylko

Schumpetera wprowadzanie i rozpowszechnianie innowacji warunkuje nie tylko

rozwój gospodarczy ale również cykliczny przebieg tego rozwoju. Autor ten

rozwój gospodarczy ale również cykliczny przebieg tego rozwoju. Autor ten

wyróżnia innowacje, których skutki powodują cykle Juglara (średnie) oraz

wyróżnia innowacje, których skutki powodują cykle Juglara (średnie) oraz

innowacje epokowe warunkujące cykle Kondratiewa (długie fale).

innowacje epokowe warunkujące cykle Kondratiewa (długie fale).

Cykl koniunkturalny

Cykl koniunkturalny

•

Pierwsza długa fala

Pierwsza długa fala

przypadała na lata 1787 – 1842, przebiegała pod znakiem

przypadała na lata 1787 – 1842, przebiegała pod znakiem

maszyny parowej i związanej z tym wynalazkiem rewolucji przemysłowej.

maszyny parowej i związanej z tym wynalazkiem rewolucji przemysłowej.

•

Druga fala

Druga fala

(1843 -1897) zapoczątkowana budowa kolei żelaznej, zaś

(1843 -1897) zapoczątkowana budowa kolei żelaznej, zaś

trzecia

trzecia

(1998 – 1945) z zastosowaniem elektryczności i wynalazków z dziedziny chemii.

(1998 – 1945) z zastosowaniem elektryczności i wynalazków z dziedziny chemii.

•

Czwarta fala

Czwarta fala

(1946 – II połowy lat 70-tych) spowodowana rozwojem motoryzacji,

(1946 – II połowy lat 70-tych) spowodowana rozwojem motoryzacji,

budownictwa.

budownictwa.

•

Piąta fala występująca obecnie spowodowana m. in. rozwojem elektrotechniki,

Piąta fala występująca obecnie spowodowana m. in. rozwojem elektrotechniki,

mikroelektroniki, informatyki, liberalizacją polityki światowej.

mikroelektroniki, informatyki, liberalizacją polityki światowej.

•

Teoria cyklu politycznego

Teoria cyklu politycznego

– tłumaczy rozwój zmiana priorytetów ekonomicznych

– tłumaczy rozwój zmiana priorytetów ekonomicznych

władzy, poprzedzających wybory, prze ekspansywna politykę fiskalną

władzy, poprzedzających wybory, prze ekspansywna politykę fiskalną

i monetarną. Władza gospodarcza doprowadza do ożywienia gospodarczego

i monetarną. Władza gospodarcza doprowadza do ożywienia gospodarczego

spadku bezrobocia przed wyborami.

spadku bezrobocia przed wyborami.

•

Teorie Keynesistowskie

Teorie Keynesistowskie

– z kolei wyjaśniają cykliczny rozwój uwarunkowaniami

– z kolei wyjaśniają cykliczny rozwój uwarunkowaniami

i manętnie związanymi z systemem gospodarczym.

i manętnie związanymi z systemem gospodarczym.

•

Gospodarka rynkowa

Gospodarka rynkowa

:

:

- wahania dość regularne,

- wahania dość regularne,

- uwarunkowania popytowe,

- uwarunkowania popytowe,

- kryzysy nadprodukcji,

- kryzysy nadprodukcji,

- mechanizmy endogeniczne są

- mechanizmy endogeniczne są

w stanie wyprowadzić gospodarkę

w stanie wyprowadzić gospodarkę

z kryzysu,

z kryzysu,

- stosunkowo mała rola uwarunkowań

- stosunkowo mała rola uwarunkowań

społeczno – politycznych

społeczno – politycznych

w cyklicznym przebiegu gospodarki

w cyklicznym przebiegu gospodarki

•

Po stronie podażowej

Po stronie podażowej

:

:

- wahania mało regularne,

- wahania mało regularne,

- uwarunkowania podażowe,

- uwarunkowania podażowe,

- nasilające się niedobory,

- nasilające się niedobory,

- brak takich mechanizmów,

- brak takich mechanizmów,

- bardzo duża rola czynników społeczno -

- bardzo duża rola czynników społeczno -

politycznych w wywołaniu arytmii

politycznych w wywołaniu arytmii

i kryzysów

i kryzysów

Cechy charakteryzujące cykl koniunkturalny oraz arytmię

w gospodarce socjalistycznej

•

Ważniejsze czynniki wywołujące arytmię i stany kryzysowe w gospodarce

Ważniejsze czynniki wywołujące arytmię i stany kryzysowe w gospodarce

socjalistycznej

socjalistycznej

:

:

- nierynkowa alokacja zasobów,

- nierynkowa alokacja zasobów,

- ekstensywny system gospodarowania, którego cechą było rozszerzanie

- ekstensywny system gospodarowania, którego cechą było rozszerzanie

działalności produkcyjnej, a tym samym rosnący popyt przedsiębiorstw na czynniki wytwórcze,

działalności produkcyjnej, a tym samym rosnący popyt przedsiębiorstw na czynniki wytwórcze,

- chroniczne braki pewnych dóbr inwestycyjnych,

- chroniczne braki pewnych dóbr inwestycyjnych,

- inwestycje w dziedzinie dóbr konsumpcyjnych traktowano jako nie priorytetowe,

- inwestycje w dziedzinie dóbr konsumpcyjnych traktowano jako nie priorytetowe,

- zwiększenie rozwarcia między popytem, a podażą dóbr konsumpcyjnych (luka inflacyjna),

- zwiększenie rozwarcia między popytem, a podażą dóbr konsumpcyjnych (luka inflacyjna),

- wewnętrzna niespójność planu inwestycyjnego,

- wewnętrzna niespójność planu inwestycyjnego,

- przedsiębiorstwa minimalizowały ryzyko niewykonania zadań planowych.

- przedsiębiorstwa minimalizowały ryzyko niewykonania zadań planowych.

BEZROBOCIE

•

Bezrobocie

Bezrobocie

-

-

jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, że część

jest zjawiskiem społecznym, polegającym na tym, że część

ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje

ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje

faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

faktycznego zatrudnienia z różnych powodów.

Ludność

Ludność

w wieku

w wieku

produkcyjnym

produkcyjnym

Aktywni zawodowo

Aktywni zawodowo

(zasoby siły roboczej)

(zasoby siły roboczej)

Sr

Sr

Bierni zawodowo

Bierni zawodowo

NSr

NSr

Zatrudnieni

Zatrudnieni

(Z)

(Z)

Bezrobotni

Bezrobotni

(B)

(B)

•

Rozmiary bezrobocia:

Rozmiary bezrobocia:

B = Sr - Z

B = Sr - Z

•

Wskaźnik stopy bezrobocia =

Wskaźnik stopy bezrobocia =

= (B/Sr) x 100%

= (B/Sr) x 100%

BEZROBOCIE

•

Stopa bezrobocia

Stopa bezrobocia

–

–

to stosunek liczby ludzi uznanych za bezrobotnych do

to stosunek liczby ludzi uznanych za bezrobotnych do

liczby ludzi wchodzących w skład siły roboczej w procentach.

liczby ludzi wchodzących w skład siły roboczej w procentach.

•

Naturalna stopa bezrobocia

Naturalna stopa bezrobocia

–

–

minimalny procent siły roboczej, który nie

minimalny procent siły roboczej, który nie

znajduje zatrudnienia z powodu strukturalnych problemów gospodarki

znajduje zatrudnienia z powodu strukturalnych problemów gospodarki

i przechodzenia pomiędzy poszczególnymi miejscami pracy.

i przechodzenia pomiędzy poszczególnymi miejscami pracy.

Stopa bezrobocia = (liczba bezrobotnych / zasoby siły roboczej) x 100%

Stopa bezrobocia = (liczba bezrobotnych / zasoby siły roboczej) x 100%

Zasoby siły roboczej = liczba bezrobotnych + liczba zatrudnionych

Zasoby siły roboczej = liczba bezrobotnych + liczba zatrudnionych

•

Stopa bezrobocia nigdy nie może zostać zredukowana do zera, gdyż

Stopa bezrobocia nigdy nie może zostać zredukowana do zera, gdyż

:

:

- w gospodarce ludzie zawsze będą zmieniać pracę i mogą być klasyfikowani jako

- w gospodarce ludzie zawsze będą zmieniać pracę i mogą być klasyfikowani jako

bezrobotni,

bezrobotni,

- niektórzy mogą odmówić przyjęcia pracy w nadziei znalezienia lepszej,

- niektórzy mogą odmówić przyjęcia pracy w nadziei znalezienia lepszej,

- niektórzy mogą nie pracować, aby otrzymywać zasiłek,

- niektórzy mogą nie pracować, aby otrzymywać zasiłek,

- niektórzy mogą nie zgłaszać zatrudnienia, pracując w gospodarce podziemnej,

- niektórzy mogą nie zgłaszać zatrudnienia, pracując w gospodarce podziemnej,

tzw. szarej strefie,

tzw. szarej strefie,

- część osób nie posiada nawet minimalnych umiejętności, koniecznych do

- część osób nie posiada nawet minimalnych umiejętności, koniecznych do

uzyskania minimalnej stawki płac płatnej za najprostsze prace ręczne.

uzyskania minimalnej stawki płac płatnej za najprostsze prace ręczne.

1995

1995

1996

1996

1997

1997

1998

1998

1999

1999

2000

2000

2001

2001

2002

2002

2003

2003

2004

2004

5

5

10

10

15

15

20

20

25

25

Stopa bezrobocia w latach 1995 - 2004

14,9

14,9

13,2

13,2

10,3

10,3

10,4

10,4

13,1

13,1

15,1

15,1

17,5

17,5

18,1

18,1

20,0

20,0

19,1

19,1

2005

2005

2006

2006

2007

2007

17,7

17,7

11,4

11,4

13,8

13,8

•

Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania

Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania

:

:

1) Bezrobocie przejściowe (frykcyjne):

1) Bezrobocie przejściowe (frykcyjne):

-

-

występuje, gdy ludzie przechodzą z jednego miejsca pracy na drugie,

występuje, gdy ludzie przechodzą z jednego miejsca pracy na drugie,

wymagające podobnych kwalifikacji pracowników,

wymagające podobnych kwalifikacji pracowników,

- może być ono spowodowane zmianą zawodu, zmianą miejsca zamieszkania,

- może być ono spowodowane zmianą zawodu, zmianą miejsca zamieszkania,

zmianą kwalifikacji pracowników,

zmianą kwalifikacji pracowników,

- tworzą je osoby o ułomnościach fizycznych lub psychicznych,

- tworzą je osoby o ułomnościach fizycznych lub psychicznych,

- zwykle ma charakter czasowy (od kilku dni do kilku tygodni) i jest to zjawisko

- zwykle ma charakter czasowy (od kilku dni do kilku tygodni) i jest to zjawisko

normalne w gospodarce, w której struktura siły roboczej oraz liczba

normalne w gospodarce, w której struktura siły roboczej oraz liczba

oferowanych miejsc pracy zmieniają się nieustannie.

oferowanych miejsc pracy zmieniają się nieustannie.

BEZROBOCIE

BEZROBOCIE

BEZROBOCIE

•

Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania

Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania

:

:

2) Bezrobocie strukturalne:

2) Bezrobocie strukturalne:

- spowodowane jest potrzebą znacznych zmian kwalifikacji pracowników,

- spowodowane jest potrzebą znacznych zmian kwalifikacji pracowników,

wywołanych innowacjami technicznymi lub zmianami względnej

wywołanych innowacjami technicznymi lub zmianami względnej

konkurencyjności danej gałęzi przemysłu,

konkurencyjności danej gałęzi przemysłu,

-

-

częstą przyczyną jest upadanie i kurczenie się danej dziedziny przemysłu, co

częstą przyczyną jest upadanie i kurczenie się danej dziedziny przemysłu, co

powoduje zwalnianie pracowników, nie mogących nigdzie znaleźć pracy,

powoduje zwalnianie pracowników, nie mogących nigdzie znaleźć pracy,

może to być spowodowane:

może to być spowodowane:

* ogólnym niedorozwojem gospodarczym,

* ogólnym niedorozwojem gospodarczym,

* czynnikami geograficznymi i demograficznymi,

* czynnikami geograficznymi i demograficznymi,

* konkurencją zagraniczną (kurczeniem eksportu),

* konkurencją zagraniczną (kurczeniem eksportu),

- bezrobocie to może powodować także zmiana technologiczna,

- bezrobocie to może powodować także zmiana technologiczna,

- może ono trwać latami, aż do czasu gdy robotnicy uzyskają nowe

- może ono trwać latami, aż do czasu gdy robotnicy uzyskają nowe

kwalifikacje odpowiednie do nowych miejsc pracy,

kwalifikacje odpowiednie do nowych miejsc pracy,

- występuje ono w masowej skali w krajach rozwijających się lub w byłych

- występuje ono w masowej skali w krajach rozwijających się lub w byłych

krajach socjalistycznych.

krajach socjalistycznych.

BEZROBOCIE

•

Przykłady powstawania bezrobocia strukturalnego

Przykłady powstawania bezrobocia strukturalnego

:

:

a) przemysł może stracić rynki eksportowe na rzecz nowo powstałych gałęzi

a) przemysł może stracić rynki eksportowe na rzecz nowo powstałych gałęzi

przemysłu w innych krajach np. konkurencja ze strony Japonii, Hongkongu,

przemysłu w innych krajach np. konkurencja ze strony Japonii, Hongkongu,

Korei Południowej w elektronice, przemyśle samochodowym itd.

Korei Południowej w elektronice, przemyśle samochodowym itd.

b) powstał lepszy substytut:

b) powstał lepszy substytut:

* ropa naftowa ograniczyła popyt na węgiel,

* ropa naftowa ograniczyła popyt na węgiel,

* transport samochodowy ograniczył zapotrzebowanie na transport kolejowy,

* transport samochodowy ograniczył zapotrzebowanie na transport kolejowy,

* połączenia samolotowe ograniczyły popyt na podróże statkami oceanicznymi,

* połączenia samolotowe ograniczyły popyt na podróże statkami oceanicznymi,

c) automatyka, robotyka, komputeryzacja ograniczyła zapotrzebowanie na

c) automatyka, robotyka, komputeryzacja ograniczyła zapotrzebowanie na

pracowników niezbędnych do uzyskania danej wielkości produkcji,

pracowników niezbędnych do uzyskania danej wielkości produkcji,

d) restrukturyzacja, przekształcenia własnościowe.

d) restrukturyzacja, przekształcenia własnościowe.

BEZROBOCIE

•

Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania

Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania

:

:

3) Bezrobocie koniunkturalne (cykliczne) – (AD < AS):

3) Bezrobocie koniunkturalne (cykliczne) – (AD < AS):

- wynika z niedostatku globalnego popytu, a także ze spadku produkcji i

- wynika z niedostatku globalnego popytu, a także ze spadku produkcji i

zwalniania części, w szczególności mniej wykwalifikowanych pracowników,

zwalniania części, w szczególności mniej wykwalifikowanych pracowników,

- wywołane jest przez okresowe spadki koniunktury gospodarczej – tzn. przez

- wywołane jest przez okresowe spadki koniunktury gospodarczej – tzn. przez

szeroko zakrojoną obniżkę ogólnego poziomu wydatków w gospodarce,

szeroko zakrojoną obniżkę ogólnego poziomu wydatków w gospodarce,

- ten rodzaj bezrobocia istnieje wtedy, gdy całkowite wydatki w gospodarce

- ten rodzaj bezrobocia istnieje wtedy, gdy całkowite wydatki w gospodarce

są znacznie mniejsze od tych, jakie powinny być, aby zakupić wszystkie

są znacznie mniejsze od tych, jakie powinny być, aby zakupić wszystkie

dobra i usługi wyprodukowane przy pełnym zatrudnieniu siły roboczej,

dobra i usługi wyprodukowane przy pełnym zatrudnieniu siły roboczej,

- wielkość tego rodzaju bezrobocia jest płynna, gdyż w fazie ożywienia

- wielkość tego rodzaju bezrobocia jest płynna, gdyż w fazie ożywienia

gospodarczego, czy też wysokiej koniunktury ten rodzaj bezrobocia kurczy

gospodarczego, czy też wysokiej koniunktury ten rodzaj bezrobocia kurczy

się, a nawet może spaść do zera,

się, a nawet może spaść do zera,

- zwykle trwa ono kilka tygodni lub miesięcy, aż do chwili, gdy wzrost

- zwykle trwa ono kilka tygodni lub miesięcy, aż do chwili, gdy wzrost

poziomu działalności gospodarczej doprowadzi do wzrostu produkcji

poziomu działalności gospodarczej doprowadzi do wzrostu produkcji

i popytu na siłę roboczą.

i popytu na siłę roboczą.

BEZROBOCIE

•

Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania

Rodzaje bezrobocia według przyczyn powstania

:

:

4) Bezrobocie sezonowe:

4) Bezrobocie sezonowe:

- niektóre gałęzie gospodarki charakteryzują się sezonowym popytem na

- niektóre gałęzie gospodarki charakteryzują się sezonowym popytem na

pracę, w okresach natężeń prac pojawia się dodatkowy popyt na siłę

pracę, w okresach natężeń prac pojawia się dodatkowy popyt na siłę

roboczą, a w okresach ich osłabienia następuje redukcja tego typu popytu

roboczą, a w okresach ich osłabienia następuje redukcja tego typu popytu

np. w rolnictwie, budownictwie, turystyce.

np. w rolnictwie, budownictwie, turystyce.

BEZROBOCIE

•

Inne podziały bezrobocia

Inne podziały bezrobocia

:

:

1) Bezrobocie dobrowolne:

1) Bezrobocie dobrowolne:

- występuje, jeśli ludzie posiadający zdolność wykonywania pracy nie chcą

- występuje, jeśli ludzie posiadający zdolność wykonywania pracy nie chcą

podjąć jej z powodu nieodpowiednich warunków pracy lub innych względów.

podjąć jej z powodu nieodpowiednich warunków pracy lub innych względów.

2) Bezrobocie przymusowe:

2) Bezrobocie przymusowe:

- występuje, gdy ludzie poszukują pracy chcąc pracować przy jakiejkolwiek

- występuje, gdy ludzie poszukują pracy chcąc pracować przy jakiejkolwiek

cenie siły roboczej, a nie mogą znaleźć pracy.

cenie siły roboczej, a nie mogą znaleźć pracy.

3) Bezrobocie ukryte:

3) Bezrobocie ukryte:

- to węższe ujęcie bezrobocia przymusowego,

- to węższe ujęcie bezrobocia przymusowego,

- dotyczy ono ludzi nie ujętych w statystykach, gdyż są oni zatrudnieni

- dotyczy ono ludzi nie ujętych w statystykach, gdyż są oni zatrudnieni

w niepełnym wymiarze lub pracują na stanowiskach nie wymagających

w niepełnym wymiarze lub pracują na stanowiskach nie wymagających

posiadanych przez nich kwalifikacji albo też zostali zniechęceni do

posiadanych przez nich kwalifikacji albo też zostali zniechęceni do

poszukiwania pracy po długim okresie bezskutecznych prób podjęcia pracy,

poszukiwania pracy po długim okresie bezskutecznych prób podjęcia pracy,

- oznacza to, iż prawdziwe bezrobocie jest większe niż wskazują statystyki.

- oznacza to, iż prawdziwe bezrobocie jest większe niż wskazują statystyki.

•

Przyczyny bezrobocia

Przyczyny bezrobocia

•

Po stronie popytowej

Po stronie popytowej

:

:

- spowolnienie tempa wzrostu

- spowolnienie tempa wzrostu

gospodarczego,

gospodarczego,

- nadwyżka importu nad eksportem,

- nadwyżka importu nad eksportem,

- brak silnych zachęt do inwestowania,

- brak silnych zachęt do inwestowania,

- wysokie obciążenie kosztów działalności

- wysokie obciążenie kosztów działalności

organizacji gospodarczych,

organizacji gospodarczych,

- rygorystyczne regulacje zawarte w kodeksie

- rygorystyczne regulacje zawarte w kodeksie

pracy, usztywniające zatrudnienie.

pracy, usztywniające zatrudnienie.

•

Po stronie podażowej

Po stronie podażowej

:

:

- nieodpowiednie kwalifikacje pracowników,

- nieodpowiednie kwalifikacje pracowników,

- wzrost zasobów pracy w efekcie wyżu

- wzrost zasobów pracy w efekcie wyżu

demograficznego,

demograficznego,

- mała mobilność zasobów pracy ze względu

- mała mobilność zasobów pracy ze względu

na ograniczoną dostępność mieszkań,

na ograniczoną dostępność mieszkań,

a nawet środków transportu,

a nawet środków transportu,

- zmniejszenie dyskryminacji ze względu na

- zmniejszenie dyskryminacji ze względu na

płeć, wiek, kalectwo itp. przy przyjmowaniu

płeć, wiek, kalectwo itp. przy przyjmowaniu

do pracy.

do pracy.

BEZROBOCIE

•

Prawo Okuna:

Prawo Okuna:

- stwierdza, że na każde 2% spadku realnego PKB w stosunku do PKB

- stwierdza, że na każde 2% spadku realnego PKB w stosunku do PKB

potencjalnego stopa bezrobocia wzrasta o 1 punkt procentowy.

potencjalnego stopa bezrobocia wzrasta o 1 punkt procentowy.

BEZROBOCIE

•

Przeciwdziałanie powstawaniu bezrobocia

Przeciwdziałanie powstawaniu bezrobocia

:

:

1)

1)

Bezrobocie frykcyjne

Bezrobocie frykcyjne

- nie może być wyeliminowane, ale może być

- nie może być wyeliminowane, ale może być

ograniczone, poprzez ulepszenie systemu informacji i porad o wolnych

ograniczone, poprzez ulepszenie systemu informacji i porad o wolnych

miejscach pracy, a także organizowanie pomocy przy podejmowaniu decyzji

miejscach pracy, a także organizowanie pomocy przy podejmowaniu decyzji

dla osób podejmujących pracę po raz pierwszy.

dla osób podejmujących pracę po raz pierwszy.

2)

2)

Bezrobocie strukturalne

Bezrobocie strukturalne

- można ograniczać pomagając zwalnianym

- można ograniczać pomagając zwalnianym

pracownikom przy przechodzeniu do innych zawodów wymagających zmiany

pracownikom przy przechodzeniu do innych zawodów wymagających zmiany

kwalifikacji (programy szkolenia zawodowego, zmiany w systemie oświaty),

kwalifikacji (programy szkolenia zawodowego, zmiany w systemie oświaty),

Jedną z metod za pomocą, której rząd może pomagać walczyć z tym rodzajem

Jedną z metod za pomocą, której rząd może pomagać walczyć z tym rodzajem

bezrobocia jest udzielanie subsydiów dla firm, jeśli zrezygnują one z redukcji

bezrobocia jest udzielanie subsydiów dla firm, jeśli zrezygnują one z redukcji

zatrudnienia lub stworzą nowe miejsca pracy. Inne metody to tworzenie

zatrudnienia lub stworzą nowe miejsca pracy. Inne metody to tworzenie

dodatkowych miejsc pracy, zmniejszanie czasu pracy pracowników , programy

dodatkowych miejsc pracy, zmniejszanie czasu pracy pracowników , programy

pomocy dla nowo powstałych firm, ulgi przy zatrudnianiu absolwentów.

pomocy dla nowo powstałych firm, ulgi przy zatrudnianiu absolwentów.

3)

3)

Bezrobocie koniunkturalne

Bezrobocie koniunkturalne

– rząd posiada możliwości zwiększenia popytu

– rząd posiada możliwości zwiększenia popytu

globalnego zwiększając podaż pieniądza i obniżając stopę procentową, aby

globalnego zwiększając podaż pieniądza i obniżając stopę procentową, aby

zachęcić do pożyczek. Można realizować politykę deficytu budżetowego, przez

zachęcić do pożyczek. Można realizować politykę deficytu budżetowego, przez

co zwiększa się wydatki na dobra i usługi w celu stworzenia większej liczby

co zwiększa się wydatki na dobra i usługi w celu stworzenia większej liczby

miejsc pracy. Można także manipulować wysokością wydatków państwowych,

miejsc pracy. Można także manipulować wysokością wydatków państwowych,

co może ograniczyć skalę wahań cykli gospodarczych.

co może ograniczyć skalę wahań cykli gospodarczych.