Elektrostymulacja

mięśni (EMS)

Jest to zabieg elektroleczniczy,

zwany także elektrogimnastyką,

mający na celu wywołanie reakcji

motorycznej mięśnia lub grupy

mięśni. Efekt ten może być

osiągnięty dzięki dostatecznie

szybkiej zmianie natężenia prądu

zarówno stałego jak i zmiennego o

różnej częstotliwości, szerokości

oraz kształcie impulsu. Do

wszystkich zabiegów z zakresu

elektrostymulacji używa się

specjalnie do tego celu

skonstruowanych aparatów.

Celem EMS może być reedukacja

utraconej funkcji mięśnia lub

grupy mięśni, zwiększenie siły i

wytrzymałości, podniesienie lub

obniżenie tonusu, poprawa

krążenia obwodowego,

zabezpieczenie przed atrofią,

przez poprawę lokalnego krążenia

i podniesienie temperatury,

zmniejszenie obrzęków lub

rozgrzewka, zmniejszenie

spastyczności.

Niektóre parametry

elektrostymulacji

Częstotliwość impulsów

Skurcze fizjologiczne potrzebują

częstotliwości mniejszej niż 50

Hz. Taką częstotliwość można

stosować w elektrostymulacji w

ramach tzw. pielęgnowania

napięcia. Wysokość częstotliwości

wpływa zasadniczo na siłę

skurczu mięśnia. Dla skutecznej

poprawy siły w ramach

elektrogimnastyki włókno

mięśniowe, wzgl. jego nerw, musi

być maksymalnie pobudzony.

Daje to pewność, że procesy zmęczenia a

następnie superkompensacji spowodują

dostosowanie się do wysokiej wydolności.

Mięsień męczy się tym szybciej, im

wyższa jest częstotliwość. Przyczyną tego

jest prawdopodobnie ubytek substancji

nośnej na płytce końcowej i/lub

wyczerpanie się zapasu energii we

włóknie mięśniowym. Częstotliwość 50

Hz przyjęto za wystarczającą do poprawy

siły mięśnia. Częstotliwości z zakresu 20-

30Hz wpływają na przyrost wolnych

włókien mięśniowych.

Natężenie (amplituda)

impulsu i szerokość

impulsu

Oba te parametry muszą przekroczyć

wartość minimalną, aby spowodować

depolaryzację. U osób z obfitą

podściółką tłuszczową konieczne jest

często większe natężenie impulsu.

Amplitudę impulsu (natężenie prądu)

podaje się w miliamperach (mA),

szerokość impulsu w mikrosekundach

(µs). Im większe natężenie, tym więcej

włókien mięśniowych zostaje

aktywizowanych poprzez swoje włókna

nerwowe (najpierw grubsze, potem

cieńsze).

Natężenie impulsu wzrastające do ok.

100 mA pobudza całkowicie mięsień,

dalszy wzrost natężenia nie daje już

wzrostu siły skurczu. Oba parametry są

tak ze sobą powiązane, że i zwiększenie

jednego z nich i obu naraz, wzmaga

skurcz mięśnia. Np.: przy stałej

szerokości impulsu wynoszącej 300µs

można zmieniać natężenie impulsu od 15

– 40 mA lub przy stałym natężeniu 40 mA

można zwiększać siłę skurczu, zmieniając

szerokość impulsu od 40 – 300µs.

Czas stymulacji

(praca) / czas przerwy

(odpoczynek)

Stosunek pomiędzy czasem stymulacji

(czasem skurczu) a czasem przerwy jest

jeszcze stale przedmiotem rozważań, i

niekiedy dochodzi do nieprawidłowego

zastosowania. W czasie stymulacji aparat

wytwarza serię impulsów o ustalonym

natężeniu, szerokości i częstotliwości. Te

parametry muszą być tak dobrane, aby

mięsień był w czasie skurczu możliwie

najbardziej wyeksploatowany, gdyż to

uruchamia procesy adaptacji a w

następstwie zwiększenie siły. Uzyskuje się to

przy maksymalnym tężcowym skurczu przy

czasie stymulacji wynoszącym 5 – 10 sek.

W następującej potem przerwie mięsień

może odpocząć przed następną serią

impulsów. Proces odpoczynku polega na

wypełnieniu wewnątrzmięśniowych

magazynów energii oraz na

czynnościowym odnowieniu motorycznej

płytki końcowej. Optymalny jest stosunek

stymulacji do przerwy wynoszący 1 : 5.

Przy czasie stymulacji równym 10 sek., z

przerwą wynoszącą 50 sek., można

prowadzić trening elektrostymulacyjny

przez dłuższy czas, bez wyraźnego

zmęczenia mięśnia. Jeśli jednak skrócimy

przerwę, już po kilku minutach występuje

wyraźne zmęczenie mięśnia.

Rodzaje prądów

 prądy małej częstotliwości

( 0 – 1000Hz )

1. prądy diadynamiczne DD ( Bernard )

wykorzystywany jest prąd stały, na który nałożony

jest jednopołówkowo wyprostowany prąd

sinusoidalnie zmienny; uzyskuje się sześć postaci

tych prądów (DF, MF, CP, LP, RS, MM), mających

zróżnicowane działanie na tkanki. Do zabiegu

wykorzystuje się elektrody cyrklowe, punktowe, lub

płytkowe. Najczęściej wykorzystywane jest działanie

p.bólowe prądów DD

2. prąd Traberta ( prostokątny 143Hz ) działają

silnie bodźcowo, zmniejszając odczucie bólu,

szczególnie kilka godzin po stymulacji, poprawia

krążenie dzięki wywoływaniu drżenia mięśniowego,

obniża napięcie mięśniowe.

3. TENS ( 10 – 100Hz; 25 – 30 mA ) przezskórna

stymulacja nerwów - metoda elektrostymulacji

stosowana w zwalczaniu bólu. Poprawia również

krążenie.

 prądy średniej

częstotliwości

( 1000 – 100 000Hz )

1. Prądy zmienne

2. Prądy interferencyjne ( Nemeca )

dostarczane z aparatu w dwóch

obwodach różniących się częstotliwością

prądu. Po odpowiednim ułożeniu dwóch

par elektrod na skórze, dochodzi do

interferencji prądu wewnątrz tkanek.

Różnica w częstotliwości między

obwodami wynosi od 0 do 100 herców.

Efekt zależny jest od częstotliwości

prądu - działanie p.bólowe,

elektrogimnastyka mięśni, usprawnienie

krążenia obwodowego, zmniejszenie

napięcia współczulnego układu

nerwowego.

 prądy dużej

częstotliwości

( 500 kHz – 5000 MHz )

1. krótkie fale

( dł. 11,06m; 27,12MHz )

2. fale decymetrowe

( 69cm; częst. 433,92 MHz )

3. Mikrofale

( 12,5cm; 2450 MHz )

 prąd stały

( galwaniczny )

-galwinizacja ( prąd stały )

- jonoforeza ( prąd stały + lek )

- kąpiel elektryczno – wodna

Działanie

elektrostymulacji

na zdrowy (prawidłowo

unerwiony) mięsień

Liczne są doniesienia na temat

pozytywnego działania elektrostymulacji

na siłę mięśnia. Bardzo ważne jest

pytanie, czy przyczyną pozytywnych

wyników jest poprawa funkcji zespołu

nerwowo – mięśniowego, czy też

zachodzą w mięśniu zmiany strukturalne,

powodujące zwiększenie masy

mięśniowej i poprawę przemiany materii.

Pod wpływem elektrostymulacji

powiększa się zarówno siła jak i obwód

stymulowanego mięśnia. Zmniejszeniu

ulega ilość podskórnej tkanki tłuszczowej

w jego najbliższej okolicy. Średnica

włókien mięśniowych zwiększa się.

Każde włókno mięśniowe posiada wiele

tysięcy jąder odpowiedzialnych za

regulowanie wewnątrzkomórkowych

procesów budowy i rozpadu oraz całej

przemiany materii. Po elektrostymulacji

zwiększa się liczba jąder i ich wielkość.

Stwarza to warunki do pogrubienia

poszczególnych włókien mięśni.

Zwiększeniu liczby jąder towarzyszy

podwyższenie zawartości DNA w

poszczególnych jądrach, co przemawia za

zwiększoną aktywnością komórek w

kierunku odbudowy tkanki mięśniowej.

Elektrostymulacja ma większy wpływ na

włókna typu II - 35-55% zmian, podczas

gdy na zmiany w typie I przypada około

10-20 %. Poprawia się także kapilaryzacja

(poprawa ukrwienia) stymulowanego

mięśnia bez względu na wartość

częstotliwości impulsów. Wyżej opisane,

pozytywne efekty (zwiększenie masy i

aktywacja mięśnia), osiągnąć można

wykonując elektrostymulację przez kilka

tygodni, codziennie lub trzy razy w

tygodniu, przez 20-30minut,

wykorzystując prąd impulsowy o

częstotliwości 50-100Hz, szerokości

impulsu 150-300µs. Czas trwania

stymulacji 10sek. i czas odpoczynku 50

sek.

(stosunek praca : odpoczynek - 1:5).

Metoda elektrogimnastyki może

wspomagać trening sportowy, przede

wszystkim w tych dyscyplinach, które

wymagają maksymalnej siły i szybkości

(szczególny udział włókien typu II) a

także jako element rozgrzewki. W sporcie

wyczynowym zaniedbywany jest często

trening mięśni antagonistów. Prowadzi to

do zaburzeń równowagi mięśniowej i

odbija się niekorzystnie na stawach.

Elektrostymulacja może pomóc w

utrzymaniu odpowiednich proporcji.

Interesujący może być także redukujący

wpływ elektrostymulacji na tkankę

tłuszczową w bezpośredniej bliskości

stymulowanego mięśnia.

Typowym wskazaniem do

elektrostymulacji są zaniki mięśniowe po

unieruchomieniu stawów. Przeciwdziałać

zanikom można wykonując

elektrostymulację w opatrunku

gipsowym. Przepływ prądu oraz poprawa
ukrwienia sprzyjają gojeniu się złamania.