Virginia Henderson

Model pielęgniarstwa

Anna Idzik

Warszawa, 2005 r.

Virginia Henderson

była kontynuatorką idei F.

Nightingale,). W wyjaśnianiu pielęgniarstwa
„wskazywała, inspirowała działanie i uzasadniała
znaczenie zajmowania się podstawowymi
aktywnościami człowieka, aby nie dochodziło do
rozprzestrzeniania się chorób i aby zapewniać
komfort pacjentom jako niezbędne
uwarunkowanie tego, by natura mogła w nich
funkcjonować na rzecz ich zdrowia”
(Nightingale, 1859).

W licznych publikacjach Henderson
przedstawiła swoją definicję pielęgniarstwa
i 14 uniwersalnych potrzeb życiowych
człowieka jako podstawowych
komponentów pielęgniarstwa, opisała je
jako przewodniki zarówno dla zapewniania
opieki pielęgniarskiej, jak i dla rozwoju
pielęgniarstwa.

Henderson -

definicja pielęgniarstwa

„Każdy człowiek podejmuje podstawowe

aktywności ważne dla własnego zdrowia oraz

on sam i jego rodzina ponoszą za to

odpowiedzialność”.

V. Henderson stawiała kluczowe pytania:

1. Jakie funkcje podejmują pielęgniarki?

2. Czym jest praktyka pielęgniarska?

3. Jakie funkcje są specyficzne (unikatowe), a
więc wyłączne dla pielęgniarek?

Henderson przywiązywała wagę do:

zapewniania w szpitalu czystości powietrza i

jego właściwego obiegu,

higieny,

zapewniania chorym komfortu i dobrego

żywienia.

W nowoczesnym szpitalu osiągnięte zostało więc
to, co swoimi założeniami wspierała F.
Nightingale.

Nastąpiła krytyka takiego systemu opieki nad
zdrowiem, w którym głównym ośrodkiem jest
choroba i szpital jako miejsce jej leczenia.

Zadania nowego systemu opieki zdrowotnej:



promowanie zdrowia



zapobieganie chorobie



podstawowa opieka zdrowotna



rola pielęgniarki jako profesjonalistki

Pielęgniarstwo podejmuje zmiany



Kształcenie na poziomie akademickim (likwidacja

szkół przyszpitalnych.)



Zmieniały się treści kształcenia na coraz bardziej

pielęgniarskie.



Wprowadzane były metody rozwijające

samodzielność i odpowiedzialność profesjonalną
pielęgniarki.



Tytuły naukowe dla pielęgniarek

(w różnych dyscyplinach naukowych, a następnie w
samym pielęgniarstwie.)

W kształceniu teoretycznym V Henderson
krytykowała:

przedmioty medyczne, realizowane przez
lekarzy, którzy przedstawiali treści skupiające
się wyłącznie wokół choroby, jej diagnozowania i
leczenia.

Brakowało treści związanych z zapobieganiem
chorobie i rehabilitacją.

V. Henderson podjęła najpierw pracę w
pielęgniarstwie środowiskowym co zaowocowało:

potrzebą wyraźnego określenia funkcji wyłącznie

pielęgniarskich

potrzebą pogłębiania wiedzy pielęgniarskiej,

konieczności wdrażania modelu pielęgniarskiego i
odchodzenia od modelu medycznego.

Definicja pielęgniarstwa sformułowana przez V.

Henderson 1955r.

"Pielęgniarstwo jest przede wszystkim

asystowaniem jednostce (człowiekowi zdrowemu

albo choremu) w podejmowaniu tych aktywności,

znaczących dla zdrowia albo dla przywracania

zdrowia (lub dla spokojnego umierania), które

podejmowałby on bez pomocy gdyby miał

potrzebną do tego siłę, wolę albo wiedzę. Podobnie

unikatowe dla pielęgniarstwa jest pomaganie

jednostce w osiąganiu niezależności od tego

asystowania - tak szybko, jak tylko to jest możliwe"

Przed

pielęgniarką

postawione

zostało

zadanie :

Podejmowania wysiłków zmierzających do
możliwie szybkiego uniezależniania pacjenta
od jej asystowania.

(pielęgniarka przestawała wykonywać różne
procedury jako wykonawca zleceń lekarza, a
zaczynała je wykonywać także po to, aby
pacjentowi pomagać w usamodzielnianiu się.)

Henderson określa unikatowość pielęgniarstwa w
opiece nad zdrowiem :



zapewnianie pomocy poprzez asystowanie

człowiekowi,



podejmowanie codziennych aktywności

znaczących dla jego zdrowia (zachorowanie
przywracanie) oraz dla spokojnego umierania,

lecz:



jedynie wtedy, gdy do ich podejmowania jemu

samemu brakuje siły, woli, wiedzy.



w taki sposób, jaki doprowadza do osiągania

pełnej niezależności w możliwie najkrótszym
czasie.

Henderson podaje 14 fundamentalnych potrzeb
człowieka, w których zaspokojeniu asystuje mu
pielęgniarka.

Potrzebami tymi są:

1. normalne oddychanie;

2. odpowiednie odżywianie i dostarczanie płynów

3. wydalanie

4. poruszanie się i zachowywanie właściwej
postawy ciała (chodzenie, leżenie, zmiany
pozycji);

5. sen i odpoczynek;

6. dobieranie odpowiedniej odzieży i bielizny

7. utrzymywanie prawidłowej ciepłoty ciała

8. utrzymywanie czystości i schludnego
wyglądu.

9. unikanie zagrożeń ze strony środowiska oraz
unikanie ranienia innych

10. komunikowanie się z innymi oraz wyrażanie
emocji, potrzeb, lęków itd.;

11. podejmowanie praktyk religijnych zgodnie z
własnymi wierzeniami;

12. podejmowanie pracy zapewniającej
zyskiwanie poczucia osiągnięć

13.zabawa lub uczestniczenie w różnych formach
rekreacji

14 uczenie się, odkrywanie i zaspokajanie
ciekawości poznania nowego jako niezbędnych
dla zdrowia i dla normalnego rozwoju.

Nadrzędne

pojęcia

pielęgniarstwa

modelu V. Henderson

Osoba - niezależna całość, cechująca się 14
uniwersalnymi potrzebami.

dziewięć z nich (1-9) to potrzeby biologiczne

cztery (10-12-13 14) to potrzeby psychiczne i
społeczne

jedna (11) jest potrzebą duchowo-moralną

Zdrowie zostało zdefiniowane przez V.
Henderson jako zdolność człowieka do
niezależnego funkcjonowania w zaspokajaniu
jego 14 podstawowych potrzeb zdrowotnych.

Środowisko jest wzajemnym oddziaływaniom
człowieka i środowiska V. Henderson poświęca
najwięcej uwagi w odniesieniu do zaspokajania
i pomocy w zaspokojeniu 14 podstawowych
potrzeb ludzkich. Podkreśla znaczenie
zdrowego środowiska, a także znaczenie
kultury.

Funkcje pielęgniarki:

asystowanie człowiekowi zdrowemu lub
choremu w jego codziennych aktywnościach,

znaczących dla zachowania i przywracania

zdrowia (także dla spokojnego umierania).

podejmowanych przez niego w pełni

niezależnie i w specyficzny dla siebie sposób.

asystowanie zaś tylko wtedy, kiedy brakuje mu

koniecznych do tego sił, woli wiedzy

w taki sposób, aby odzyskiwał pełną

niezależność tak szybko, jak to tylko możliwe.

Złożone komponenty pielęgniarstwa skupiają się
wokół 14 uniwersalnych potrzeb człowieka.

Ogólna charakterystyka modelu (analiza i
ocena)

szerokie i całościowe ujmowanie zagadnień

pielęgniarstwa;

wnikliwość, systematyczność i jasność

przedstawianych opisów i wyjaśnień

ukierunkowanie na przydatność praktyczną;

adresowanie opracowania do szerokiego kręgu

odbiorców;

stwierdzanie, że ta opieka (samoopiekowanie się),

ma istotne znaczenie zarówno dla zachowania, jak i
dla przywracania zdrowia, a także dla rozwoju
człowieka;

Głównymi pojęciami modelu są:

fundamentalne ludzkie potrzeby;

biofizjologia;

kultura;

międzyludzkie interakcje i komunikowanie się.

V. Henderson wyodrębniła pielęgniarstwo z
uwzględnieniem:

14 podstawowych potrzeb człowieka określiła
pielęgniarstwo - w ścisłym połączeniu z
naukowym pojęciem ludzkich potrzeb oraz
teorią ich hierarchizacji (Maslow, 1970).