POSTĘPOWANIE Z CHORYM PO

POSTĘPOWANIE Z CHORYM PO

ALLOPLASTYCE STAWU

ALLOPLASTYCE STAWU

BIODROWEGO

BIODROWEGO

Joanna Kaczyńska

Joanna Kaczyńska

Alloplastyka:

Alloplastyka:

operacja wszczepienia do tkanki elementu z

operacja wszczepienia do tkanki elementu z

metalu, porcelany lub tworzywa

metalu, porcelany lub tworzywa

sztucznego, mająca na celu usprawnienie

sztucznego, mająca na celu usprawnienie

działania chorego narządu, np. alloplastyka

działania chorego narządu, np. alloplastyka

stawu biodrowego

stawu biodrowego

polega na wszczepieniu

polega na wszczepieniu

sztucznej części lub całego stawu

sztucznej części lub całego stawu

biodrowego w miejsce naturalnego

biodrowego w miejsce naturalnego

(operacji tej dokonuje się przy ciężkich

(operacji tej dokonuje się przy ciężkich

zmianach zwyrodnieniowych lub u osób

zmianach zwyrodnieniowych lub u osób

starszych po złamaniu szyjki kości udowej,

starszych po złamaniu szyjki kości udowej,

gdy nie ma szans na naturalne zrośnięcie

gdy nie ma szans na naturalne zrośnięcie

się złamania).

się złamania).

Wskazaniem do implantacji

Wskazaniem do implantacji

endoprotezy, w przebiegu

endoprotezy, w przebiegu

przewlekłych chorób

przewlekłych chorób

obejmujących staw biodrowy

obejmujących staw biodrowy

są zaawansowane zmiany

są zaawansowane zmiany

destrukcyjnie w obrazie

destrukcyjnie w obrazie

radiologicznym, ból i

radiologicznym, ból i

ustawienie stawu często w

ustawienie stawu często w

przykurczu.

przykurczu.

Endoprotezy najczęściej zakłada się w

Endoprotezy najczęściej zakłada się w

:

:



chorobie zwyrodnieniowej stawu

chorobie zwyrodnieniowej stawu

biodrowego,

biodrowego,



chorobach układowych tkanki łącznej

chorobach układowych tkanki łącznej

takich jak

takich jak

:

:



reumatoidalne zapalenie stawów,

reumatoidalne zapalenie stawów,



zesztywniające zapalenie stawów

zesztywniające zapalenie stawów

kręgosłupa,

kręgosłupa,



toczeń rumieniowaty układowy.

toczeń rumieniowaty układowy.

Przed zabiegiem operacyjnym, jeśli jest to

Przed zabiegiem operacyjnym, jeśli jest to

możliwe, wskazane są :

możliwe, wskazane są :



ćwiczenia: oddechowe, wzmacniające

ćwiczenia: oddechowe, wzmacniające

obręcz barkową,

obręcz barkową,



nauczenie pacjenta: prawidłowych

nauczenie pacjenta: prawidłowych

napięć mięśni, szczególnie

napięć mięśni, szczególnie

pośladkowych i brzucha oraz chodzenia

pośladkowych i brzucha oraz chodzenia

z pomocą kul łokciowych,

z pomocą kul łokciowych,



zmniejszenie przykurczu stawu

zmniejszenie przykurczu stawu

biodrowego za pomocą różnych technik

biodrowego za pomocą różnych technik

wyciągów i redresji.

wyciągów i redresji.

Po zabiegu operacyjnym celem rehabilitacji

Po zabiegu operacyjnym celem rehabilitacji

jest ochrona endoprotezy przed

jest ochrona endoprotezy przed

zwichnięciem i obluzowaniem,jak również

zwichnięciem i obluzowaniem,jak również

zapewnienie długotrwałej żywotności

zapewnienie długotrwałej żywotności

mechanicznej.

mechanicznej.

Zagrożeniem dla endoprotezy, szczególnie

Zagrożeniem dla endoprotezy, szczególnie

w pierwszych tygodniach po operacji jest

w pierwszych tygodniach po operacji jest

niepełny zakres ruchów, zmniejszona siła

niepełny zakres ruchów, zmniejszona siła

mięśni, nieprawidłowy stereotyp ruchu i

mięśni, nieprawidłowy stereotyp ruchu i

dysfunkcja obwodowych stawów: staw

dysfunkcja obwodowych stawów: staw

skokowy, kolanowy i kręgosłup.

skokowy, kolanowy i kręgosłup.

Model postępowania z

Model postępowania z

chorym po operacji:

chorym po operacji:

1 doba – ćwiczenia:

1 doba – ćwiczenia:

oddechowe, czynne stóp, napięcia

oddechowe, czynne stóp, napięcia

izometryczne mięśni pośladkowych

izometryczne mięśni pośladkowych

i czworogłowego.

i czworogłowego.

Operowana

Operowana

kończyna ułożona jest w zgięciu

kończyna ułożona jest w zgięciu

biodra około 20 stopni i zgięciu

biodra około 20 stopni i zgięciu

kolana około 20 stopni.

kolana około 20 stopni.

2 doba:

2 doba:

ćwiczenia oddechowe, czynne stóp

ćwiczenia oddechowe, czynne stóp

i napięcia izometryczne mięśni jak

i napięcia izometryczne mięśni jak

w pierwszej dobie.

w pierwszej dobie.

Włączamy

Włączamy

ćwiczenia bierne operowanego

ćwiczenia bierne operowanego

biodra w osi kończyny, pozycji

biodra w osi kończyny, pozycji

pośredniej i odwiedzeniu.

pośredniej i odwiedzeniu.

Kończyna ułożona jest w bucie

Kończyna ułożona jest w bucie

derotacyjnym. Pacjent siada w

derotacyjnym. Pacjent siada w

łóżku.

łóżku.

3 doba:

3 doba:

ćwiczenia i ułożenie kończyny

ćwiczenia i ułożenie kończyny

jak w drugiej dobie.

jak w drugiej dobie.

Pacjenta

Pacjenta

pionizujemy w balkoniku, z

pionizujemy w balkoniku, z

pełnym odciążeniem

pełnym odciążeniem

operowanej kończyny.

operowanej kończyny.

4 doba:

4 doba:

ćwiczenia i ułożenie kończyny

ćwiczenia i ułożenie kończyny

jak w drugiej dobie.

jak w drugiej dobie.

Pacjent

Pacjent

chodzi z pomocą balkonika i

chodzi z pomocą balkonika i

pełnym odciążeniem

pełnym odciążeniem

kończyny. Wyrównanie

kończyny. Wyrównanie

obcasem ewentualnej różnicy

obcasem ewentualnej różnicy

w długości kończyn.

w długości kończyn.

5-14 doba:

5-14 doba:

ćwiczenia czynno-bierne,

ćwiczenia czynno-bierne,

samowspomagane i

samowspomagane i

czynne przyłóżkowe, w

czynne przyłóżkowe, w

pozycji siedzącej i leżącej.

pozycji siedzącej i leżącej.

Nauka chodzenia z pomocą

Nauka chodzenia z pomocą

2 kul łokciowych.

2 kul łokciowych.

Od 14 doby:

Od 14 doby:

doskonalenie chodu, zwiększanie

doskonalenie chodu, zwiększanie

dystansu.

dystansu.

Pacjent wykonuje napięcie

Pacjent wykonuje napięcie

izometryczne mięśni pośladkowych i

izometryczne mięśni pośladkowych i

brzucha wielokrotnie w ciągu dnia.

brzucha wielokrotnie w ciągu dnia.

Rozpoczynamy ćwiczenia w systemie

Rozpoczynamy ćwiczenia w systemie

bloczkowo-ciężarkowym: na plecach, w

bloczkowo-ciężarkowym: na plecach, w

płaszczyźnie czołowej – odwiedzenie, nie

płaszczyźnie czołowej – odwiedzenie, nie

przekraczając linii pośrodkowej ciała,

przekraczając linii pośrodkowej ciała,

oraz na boku nieoperowanym, w

oraz na boku nieoperowanym, w

płaszczyźnie strzałkowej – zginanie i

płaszczyźnie strzałkowej – zginanie i

prostowanie

prostowanie

Po operacji implantacji endoprotezy

Po operacji implantacji endoprotezy

stawu biodrowego pacjent może

stawu biodrowego pacjent może

przyjmować następujące pozycje w

przyjmować następujące pozycje w

łóżku:

łóżku:



leżenie na plecach – kończyna operowana w

leżenie na plecach – kończyna operowana w

odwiedzeniu i pozycji pośredniej (bez rotacji),

odwiedzeniu i pozycji pośredniej (bez rotacji),



leżenie na boku nieoperowanym – jest możliwe

leżenie na boku nieoperowanym – jest możliwe

po usunięciu drenów, a kończyna operowana

po usunięciu drenów, a kończyna operowana

musi być w odwiedzeniu na wysokości uda i

musi być w odwiedzeniu na wysokości uda i

goleni,

goleni,



leżenie na boku operowanym – po 2 miesiącach

leżenie na boku operowanym – po 2 miesiącach

po operacji, jedynie za zgodą operatora.

po operacji, jedynie za zgodą operatora.

Chodzenie po schodach z

Chodzenie po schodach z

pomocą dwóch kul:

pomocą dwóch kul:



wchodzenie: na stopniu wyżej postawić

wchodzenie: na stopniu wyżej postawić

kończynę nieoperowaną i prostując ją w

kończynę nieoperowaną i prostując ją w

kolanie dostawić kończynę

kolanie dostawić kończynę

nieoperowaną wraz z kulami,

nieoperowaną wraz z kulami,



schodzenie: na stopniu niżej postawić

schodzenie: na stopniu niżej postawić

kończynę operowaną wraz z kulami,

kończynę operowaną wraz z kulami,

dostawić kończynę nieoperowaną.

dostawić kończynę nieoperowaną.

Chodzenie po schodach z

Chodzenie po schodach z

pomocą jednej kuli

pomocą jednej kuli

:

:



wchodzenie: kończynę

wchodzenie: kończynę

nieoperowaną postawić na stopniu

nieoperowaną postawić na stopniu

wyżej, prostując kolano dostawić

wyżej, prostując kolano dostawić

wraz z kulą kończynę operowaną,

wraz z kulą kończynę operowaną,



schodzenie: na stopniu niżej

schodzenie: na stopniu niżej

postawić kończynę operowaną wraz

postawić kończynę operowaną wraz

z kulą, dostawić kończynę zdrową.

z kulą, dostawić kończynę zdrową.

Pacjentowi z endoprotezą biodra

Pacjentowi z endoprotezą biodra

nie

nie

wolno

wolno

wykonać gwałtownych ruchów

wykonać gwałtownych ruchów

pochylania na boki i do przodu, skręcać

pochylania na boki i do przodu, skręcać

stóp na zewnątrz i do wewnątrz, długo

stóp na zewnątrz i do wewnątrz, długo

stać oraz zakładać nogi na nogę w

stać oraz zakładać nogi na nogę w

pozycji siedzącej.

pozycji siedzącej.

Wykonywanie zajęć

Wykonywanie zajęć

związanych z ryzykiem upadku takich

związanych z ryzykiem upadku takich

jak jazda na rowerze, wchodzenie po

jak jazda na rowerze, wchodzenie po

drabinie, praca z wyciągniętymi rękami

drabinie, praca z wyciągniętymi rękami

jest szczególnie przeciwwskazana u

jest szczególnie przeciwwskazana u

osób zaawansowanych wiekiem.

osób zaawansowanych wiekiem.

W domu chorego powinny być

W domu chorego powinny być

udogodnienia takie jak:

udogodnienia takie jak:



łóżko do spania, ze sprężystym materacem,

łóżko do spania, ze sprężystym materacem,

dopasowane do wzrostu chorego,

dopasowane do wzrostu chorego,



w ściany łazienki i toalety należy wmontować

w ściany łazienki i toalety należy wmontować

uchwyty ułatwiające zmianę pozycji,

uchwyty ułatwiające zmianę pozycji,



prysznic, a nie kąpiel w wannie, będzie

prysznic, a nie kąpiel w wannie, będzie

bezpieczny przy wchodzeniu i wychodzeniu,

bezpieczny przy wchodzeniu i wychodzeniu,



obuwie powinno być stabilne, na miękkiej

obuwie powinno być stabilne, na miękkiej

podeszwie, z ewentualnym wyrównaniem

podeszwie, z ewentualnym wyrównaniem

długości kończyn, zarówno do chodzenia po

długości kończyn, zarówno do chodzenia po

domu jak i po ulicy,

domu jak i po ulicy,



łyżka do butów powinna mieć wydłużoną

łyżka do butów powinna mieć wydłużoną

rączkę.

rączkę.

Przykłady niektórych zachowań w życiu

Przykłady niektórych zachowań w życiu

codziennym, jakie powinien znać

codziennym, jakie powinien znać

pacjent:

pacjent:



zmiana pozycji w łóżku – nogę zdrową pacjent

zmiana pozycji w łóżku – nogę zdrową pacjent

układa pod operowaną, którą przesuwa po

układa pod operowaną, którą przesuwa po

podłożu do pozycji siedzącej

podłożu do pozycji siedzącej



zmiana pozycji z siedzącej na stojącą – pacjent

zmiana pozycji z siedzącej na stojącą – pacjent

opierając obie stopy o podłoże, podpiera się

opierając obie stopy o podłoże, podpiera się

oboma rękoma o łóżko i wówczas wstaje

oboma rękoma o łóżko i wówczas wstaje



zakładanie skarpet – pacjent stoi na zdrowej

zakładanie skarpet – pacjent stoi na zdrowej

kończynie, operowaną opiera kolanem o krzesło,

kończynie, operowaną opiera kolanem o krzesło,

od tyłu zakłada skarpetę (ryc.a – pozycja

od tyłu zakłada skarpetę (ryc.a – pozycja

niewłaściwa, ryc.b – pozycja właściwa),

niewłaściwa, ryc.b – pozycja właściwa),



prace domowe w pozycji siedzącej – pacjent

prace domowe w pozycji siedzącej – pacjent

siedzi przy stole, kończyny dolne odwiedzione,

siedzi przy stole, kończyny dolne odwiedzione,

oparte o podłoże całymi stopami, kręgosłup

oparte o podłoże całymi stopami, kręgosłup

wyprostowany, oparty o siedzisko, blat stołu na

wyprostowany, oparty o siedzisko, blat stołu na

wysokości przedramion (ryc.a – pozycja

wysokości przedramion (ryc.a – pozycja

niewłaściwa, ryc.b – pozycja właściwa),

niewłaściwa, ryc.b – pozycja właściwa),



prace domowe na podłodze powinny być

prace domowe na podłodze powinny być

wykonywane w klęku podpartym, stawy

wykonywane w klęku podpartym, stawy

biodrowe i kolanowe pod kątem 90 stopni (ryc.a

biodrowe i kolanowe pod kątem 90 stopni (ryc.a

– pozycja niewłaściwa, ryc.b – pozycja

– pozycja niewłaściwa, ryc.b – pozycja

właściwa),

właściwa),



schylanie po przedmioty – pacjent stoi na

schylanie po przedmioty – pacjent stoi na

zdrowej nodze opierając się o stół po stronie

zdrowej nodze opierając się o stół po stronie

kończyny operowanej, którą odchyla do tyłu

kończyny operowanej, którą odchyla do tyłu

wyprostowaną w stawie biodrowym i kolanowym

wyprostowaną w stawie biodrowym i kolanowym

(ryc.a – pozycja niewłaściwa, ryc.b – pozycja

(ryc.a – pozycja niewłaściwa, ryc.b – pozycja

właściwa),

właściwa),



przy konieczności długiego stania chory

przy konieczności długiego stania chory

powinien przenieść ciężar ciała na nogę zdrową,

powinien przenieść ciężar ciała na nogę zdrową,

po stronie operowanej opiera się ręką o blat

po stronie operowanej opiera się ręką o blat

stołu, uginając w stawie biodrowym i

stołu, uginając w stawie biodrowym i

kolanowym kończynę z endoprotezą biodra

kolanowym kończynę z endoprotezą biodra

(ryc.a – pozycja niewłaściwa, ryc.b – pozycja

(ryc.a – pozycja niewłaściwa, ryc.b – pozycja

właściwa),

właściwa),



siedzenie – siedzisko powinno mieć długość ud,
kończyny dolne odwiedzione, stopy oparte o
podłoże, kręgosłup podparty w odcinku
lędźwiowo-krzyżowym, (ryc.a – pozycja
niewłaściwa, ryc.b – pozycja właściwa),



wszystkie ciężary powinny być przewożone w
wózku na kółkach (ryc.a – pozycja niewłaściwa,
ryc.b – pozycja właściwa).