Zaburzenia snu

Sen odgrywa rolę m.in. w:

• Odbudowie tkanek
• Termoregulacji
• Czynnościach immunologicznych
• Utrzymaniu pamięci
• Regulacji wrażliwości receptorów

noradrenergicznych

Architektura snu

• Sen zaczyna się fazą snu płytkiego
• Prawidłowy sen zaczyna się fazą snu

non REM trwającą 80-100 min. (fazy 1,
2, 3, 4), po której następuje faza snu
REM trwająca ok. 15 min

• W czasie prawidłowego snu u

dorosłych pełen cykl snu powtarza się
4 lub 5-krotnie

Klasyfikacja zaburzeń snu wg

ICD-10

F 51 Nieorganiczne zaburzenia snu
• F 51.0 Bezsenność nieorganiczna
• F 51.1 Nieorganiczna hipersomnia
• F 51.2 Nieorganiczne zaburzenia rytmu snu

i czuwania

• F 51.3 Somnambulizm (sennowłództwo)
• F 51.4 Lęki nocne
• F 51.5 Koszmary senne

Klasyfikacja zaburzeń snu wg

ICD-10

G 25 Inne zaburzenia

pozapiramidowe i

zaburzenia czynności

ruchowych

• G 25.3 Mioklonie
• G 25.8 Zespół niespokojnych nóg

Klasyfikacja zaburzeń snu wg

ICD-10

G 47 Zaburzenia snu
• G 47.0 Zaburzenia w rozpoczynaniu i trwaniu

snu

• G 47.1 Zaburzenia snu z nadmierną sennością
• G 47.2 Zaburzenia rytmu snu i czuwania
Zespół opóźnionej fazy sennej
Nieregularny rytm snu i czuwania
• G 47.3 Bezdech senny (ośrodkowy , zatorowy)
• G 47.4 Narkolepsja i katalepsja
• G 47.8 Zespół Kleinego-Levina

Klasyfikacja zaburzeń snu wg

DSM-IV

Pierwotne zaburzenia snu

Dyssomnie:

• Insomnia
• Hipersomnia
• Narkolepsja
• Zaburzenia oddychania podczas snu

Parasomnie:

• Koszmar nocny
• Lęk nocny
• Somnambulizm
• Zaburzenia okołodobowego rytmu snu

Dyssomnie- zaburzenia ilości,
jakości lub pory snu i czuwania z
przyczyn emocjonalnych
Parasomnie – zaburzenia
przysenne, które polegają na
występowaniu niepożądanych
objawów lub zachowań podczas
snu lub w czasie budzenia

Klasyfikacja zaburzeń snu wg

DSM-IV

Zaburzenia snu występujące w
przebiegu innych zaburzeń
psychicznych
Zaburzenia snu spowodowane
ogólnym stanem medycznym
Zaburzenia snu wywołane
substancjami

Bezsenność

Utrudnienie zasypiania
Upośledzenie utrzymania snu

• Częste budzenie
• Sen nie dający wypoczynku

Następstwa przewlekłej

bezsenności

• Stałe uczucie zmęczenia
• Upośledzenie nastroju z jego

chwiejnością

• Trudności w koncentracji uwagi
• Zaburzenia pamięci
• Senność w ciągu dnia

Wpływ bezsenności przewlekłej

na zdrowie fizyczne

•

Liczba hospitalizacji: 2x

•

Ryzyko wystąpienia chorób psychosomatycznych:
2x

•

Ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej
serca: 2x

•

Upośledzenie czynności układu odpornościowego

•

Wzrost liczby wypadków: 2-4x

•

Wzrost ryzyka zgonu u osób sypiających mniej niż

7 godz.

Rozpowszechnienie

bezsenności

• Problemy ze snem ma około 30%

populacji

• Przeważają kobiety
• Narasta z wiekiem

Podział bezsenności

• Przygodna

– kilka dni (praca

zmianowa, zespół odrzutowca, nagły

stres – oczekiwanie na operację)

• Krótkotrwała

– do 3 tygodni (nagła

choroba somatyczna, żałoba)

• Przewlekła

– ponad 3 tygodnie

(pierwotne zaburzenia snu, zaburzenia

psychiczne, schorzenia somatyczne)

Przyczyny bezsenności wg

Parkersa

• Fizjologiczne
• Psychologiczne
• Zaburzenia psychiczne
• Choroby i dolegliwości somatyczne
• Czynniki toksyczne
• Parasomnie
• Bezsenność pierwotna

Zaburzenia psychiczne

• Schizofrenia
• Zaburzenia afektywne
• Zaburzenia lękowe
• Otępienie

Choroby i dolegliwości

somatyczne

• Bóle
• Świąd skóry
• Parcie na mocz
• Duszność
• Zespół cieśni nadgarstka
• Urazy głowy i mózgu
• Zatrucia
• Miażdżyca naczyń mózgowych

Substancje wywołujące

bezsenność

• Betablokery
• Metyldopa
• Preparaty rozszerzające oskrzela
• Leki psychostymulujące
• Leki hamujące apetyt
• Diuretyki
• Steroidy
• Preparaty tarczycy
• Leki leki nasenne i uspokajające
• Alkohol
• Kofeina
• kokaina

Zasady postępowania w

bezsenności

Rozpoznanie przyczyny

Leczenie przyczynowe

• Usunięcie przyczyn zewnętrznych
• Zwalczanie chorób somatycznych
• Leczenie zaburzeń psychicznych

Leczenie objawowe

• Zasady higieny snu
• Metody niefarmakologiczne
• Farmakoterapia

Leczenie bezsenności

przygodnej

• leczenie środkami nasennymi tylko

przez

1-2 noce w minimalnej dawce

(agonista rec.BDA w dawce nie
większej niż równoważna 2-5 mg
diazepamu)

Leczenie bezsenności

krótkotrwałej

• leczenie środkami nasennymi nie

dłużej niż przez 2 tygodnie co 2-3
noce w minimalnej dawce (agonista
rec.BDA w dawce nie większej niż
równoważna 10 mg diazepamu)

Leczenie bezsenności

przewlekłej

• Leczenie przyczynowe, np.

depresji

• Jak bezsenności krótkotrwałej

Kryteria idealnego leku

nasennego

• Dobra skuteczność w ułatwianiu

zasypiania

• Dobra skuteczność w utrzymywaniu snu
• Długotrwała skuteczność bez rozwoju

tolerancji

• Szeroki zakres terapeutyczny (bez

intoksykacji przy przedawkowaniu)

• Poprawa jakości snu
• Zachowanie prawidłowej struktury snu

Zasady przyjmowania

leków nasennych

• Na pół godziny przed położeniem się do snu
• Nie dłużej niż 2-3 tygodnie
• W sposób nieciągły: 2-3 razy w tygodniu
• W jak najmniejszej dawce
• Wakacje farmakologiczne gdyż nasilenie

bezsenności jest zmienne

• Dla osób starszych połowa dawki
• Odstawianie: redukcja 1/8-1/4 dawki dziennej
co 1-2 tygodnie

Działanie nasenne BDA

• Skrócenie czasu zasypiania
• Wydłużenie łącznego czasu snu
• Opóźnienie występowania snu REM
• Zmniejszenie procentowe stadium 3

i 4

• Zmniejszenie procentowe snu REM

Działania niepożądane

BDA

• Nadmierna senność następnego dnia
(leki o długim T½)
• Zaburzenia pamięci i bezsenność z

odbicia (leki o krótkim T½)

• Zwiększone ryzyko upadków i złamania

szyjki kości udowej u osób starszych

• Powstanie tolerancji i ryzyko

uzależnienia

Zopiklon

• Działa wybiórczo na receptor omega-1
• Szybko się wchłania
• Po 30 min. osiąga próg działania nasennego
• Okres półtrwania wynosi ok. 5 godz.
• Ma mniejszy potencjał uzależniający w porównaniu

do BDA

• Nie redukuje snu wolnofalowego (stadia 3 i 4),
nie wpływa w istotny sposób na sen REM
• Nie zaburza funkcji psychomotorycznych rano
po obudzeniu

Melatonina

• Neurohormon produkowany przez komórki

szyszynki

• Bierze udział w indukcji snu i odgrywa rolę

wewnętrznej synchronizacji cyklu
dobowego i zegara biologicznego

• Stosowana w zaburzeniach rytmu

dobowego snu i czuwania u pacjentów
niewidomych oraz w zaburzeniach snu
związanych ze zmianą stref czasowych

Metody

niefarmakologiczne

Techniki poznawcze – osłabienie
lękowego nastawienia do snu poprzez
koncentrację na spokojnych,
przyjemnych myślach, przełamaniu
rozmyślań zakłócających sen

Metody

niefarmakologiczne

Techniki behawioralne –
wzmocnienie roli łóżka i sypialni w
indukowaniu senności, ograniczenia
zaburzonych zachowań związanych ze
snem

Metody

niefarmakologiczne

Techniki relaksacyjne – odprężenie
poprzez rozluźnienie grup mięśni,
odczuwanie cielesne ciepła i ciężaru
ciała (trening autogenny Schultza,
medytacja, joga)

Kontrola impulsów

• Kładź się do łóżka tylko wtedy, gdy czujesz się

śpiący

• Używaj łóżka tylko do spania
• Jeśli nie możesz zasnąć, wstań i przejdź do innego

pokoju (nie leż w łóżku dłużej niż 10-15 min.),

pozostań tam tak długo, dokąd nie zechcesz

położyć się spać

• Wstawaj rano o stałej porze, niezależnie od tego ile

godzin przespałeś w nocy, to pomoże uzyskać ci

stały rytm snu

• Nie śpij w ciągu dnia