Wypalenie zawodowe

opracowała:

prof. Grażyna Bartkowiak

Definicja

Wypalenie zawodowe to stan fizycznego,

emocjonalnego i umysłowego wyczerpania

przejawiającego się poprzez chroniczne

zmęczenie. Towarzyszy mu negatywna postawa

wobec pracy, ludzi i życia, poczucie bezradności

oraz beznadziejności położenia. Obniżona

samoocena manifestuje się poczuciem własnej

nieadekwatności, niekompetencji

i zniechęceniem.
Stan ten często występuje u osób, które pracują

w zawodach, związanych z pomaganiem innym

ludziom.

Niektórzy autorzy różnicują stan

wypalenia (Burnout) i znużenia

(Tedium)

Wypaleniu ulegają ludzie,

którzy pracowali

z ogromnym

zaangażowaniem i energią,

podczas gdy osoby

ulegające znużeniu nie

miały nigdy takiego okresu

entuzjazmu.
Jednak i jedni i drudzy

pozbawieni są energii,

witalności i radości

codziennego życia.

Jako szczególnie ważne w budowaniu

syndromu wymieniane są:



Stawianie sobie wysokich wymagań przy

niewielkich możliwościach wpływu na sytuację.



Działania niezgodne ze swoimi wartościami,

nadmiarowe zachowania agresywne lub uległe

w różnych rolach (dom, praca, sytuacje

społeczne).



Życzeniowa interpretacja wydarzeń, nadmierna

racjonalizacja, defensywna postawa wobec

trudności, wyolbrzymianie porażek.



Brak lub mała dbałość o swoje ciało, dietę,

ćwiczenia fizyczne, rytm snu, relaks

i podstawową higienę.



Perfekcjonizm i nadodpowiedzialność

(uleganie przekonaniu, że terapeuta musi

wiedzieć wszystko i jest za wszystko

odpowiedzialny).



Zaniedbywanie rozwoju zawodowego.



Brak partnerskich relacji i systemu

wsparcia, zaniedbywanie intymności,

sztywność ról.



Brak lub słaba organizacja czasu

prywatnego i czasu pracy.

Zanim wypalenie rozwinie się

w pełni, pojawiają się

symptomy, które informują o

pogłębiających się

problemach.

Symptomy fizyczne:



Dominujące poczucie zmęczenia.



Zaniedbywanie aktywności fizycznej

(ćwiczeń fizycznych).



Zakłócenia snu.



Zaburzenia apetytu.



Zaniedbywanie wizyt kontrolnych u lekarza

i stomatologa, problemy zdrowotne.



Obniżenie potrzeb seksualnych.



Nadużywanie alkoholu, leków, palenie

tytoniu.

Symptomy emocjonalne i

behawioralne:



Trudności w relaksowaniu się.



Czytanie głównie pism i czasopism
zawodowych.



Utrzymujące się poczucie znużenia.



Obniżony nastrój.



Stała obecność negatywnych postaw i myśli.



Długotrwałe resentymenty lub urazy wobec
innych ludzi.



Regularnie występujące poczucie
osamotnienia i izolacji.



Nawracające lęki.



Poczucie pustki i braku celów.



Rosnąca ilość zachowań impulsywnych
bez względu na konsekwencje.



Niekontrolowane zachowania
agresywne.

cd. Symptomy emocjonalne i

behawioralne:

Symptomy rodzinne i społeczne:



Obniżenie zainteresowania członkami

rodziny.



Łatwiejsze wpadanie w irytację lub złość na

członków rodziny.



Spędzanie większej ilości czasu poza domem

lub bez rodziny bez wyraźnego powodu.



Opór przed wspólnym wypoczynkiem lub

niemożność cieszenia się nim.



Trudności w uczestniczeniu we wspólnych

rozrywkach.



Zwiększająca się ilość czasu
spędzanego samotnie.



Nadmierne oglądanie telewizji jako
sposób ucieczki od problemów.



Niezwykle nasilony stres towarzyszący
dużym zmianom w życiu (narodziny lub
śmierć, kłopoty finansowe).



Obniżenie poczucia wsparcia.

cd. Symptomy rodzinne i społeczne:



Utrata zapału.



Poczucie, iż stale brakuje na coś czasu.



Rosnące poczucie niekompetencji.



Poczucie „marnowania” czasu.



Trudności w kończeniu rozpoczętych zadań.



Narastające niezadowolenie z pracy, brak

pomysłu na dokonanie zmiany.



Trudności w wyrażaniu własnych opinii,

unikanie wypowiadania swojego zdania.

Symptomy dotyczące pracy:



Schematyczne traktowanie pacjentów.



Bardzo duża dyrektywność wobec pacjentów.



Zwierzanie się pacjentom ze swoich spraw

osobistych.



Unikanie trudnych tematów z pacjentami.



Zauważanie podobieństw w problemach

własnych i zgłaszanych przez pacjentów.



Rosnące poczucie winy wobec pacjentów.



Utrzymująca się złość i pielęgnowanie urazy

wobec przełożonych i kolegów.

cd. Symptomy dotyczące pracy:

Większość osób doświadczając

zawodowych obciążeń, podejmuje

doraźne działania mające przynieść ulgę

w trudnej sytuacji.

Częstym sposobem są rozmowy z

członkami rodziny lub zwierzanie się

przyjaciołom. Angażuje to krąg

najbliższych ludzi i czasem budzi poczucie

winy za nadmierne „zawracanie głowy”

swoimi sprawami.

Innym rozwiązaniem jest próba

ograniczania obowiązków zawodowych

lecz to bywa często sprzeczne z

wyznaczonym przez przełożonych

zakresem obowiązków.

W jaki sposób możemy zabezpieczyć

się przed zespołem wypalenia ?

Jest to możliwe, kiedy
rozumiemy przyczyny i
efektywnie radzimy sobie
ze stresem, kiedy jesteśmy
w stanie rozpoznać wczesne
sygnały ostrzegawcze,
wreszcie kiedy dbamy o
siebie i staramy się
utrzymać równowagę w
naszym życiu.

Jak osiągnąć równowagę ?



Postaraj się, aby Twoje cele były

realistyczne tzn. aby ich realizacja zależała

od Ciebie.



Staraj się być elastycznym,patrz na

problem z różnych perspektyw.



Bądź świadomy swoich braków i akceptuj

własne ograniczenia.



Bądź wrażliwy na własne potrzeby fizyczne,

psychiczne, emocjonalne, duchowe

i społeczne.



Dbaj o własne ciało, ćwicz tak jak
potrafisz, wypoczywaj, utrzymuj dietę.



Podejmuj nowe wyzwania.



Zwracaj uwagę na drobne radości
codziennego życia.



Twórz satysfakcjonujące relacje z innymi.



Używaj poczucia humoru.



Pamiętaj, że istniejesz również poza pracą.

Jak osiągnąć równowagę ?

Niezależnie od tego czy mamy do

czynienia

z syndromem wypalenia, czy z

pojedynczymi przejawami przeciążenia

pracą ważny jest sposób, w jaki sobie

radzimy.

Pojawiające się problemy nie muszą być

wyłącznie źródłem niezadowolenia i

frustracji. Możemy potraktować je jako

informacje zwrotne o własnych

zachowaniach

i wykorzystać do twórczej zmiany, nie

tylko po to, aby lepiej pracować, lecz

również po to, aby sobie czasem

odetchnąć.

Dziękuję Państwu za uwagę

Grażyna Bartkowiak