Transport - LOGISTYKA

Transport - LOGISTYKA

Wyższa Szkoła

Wyższa Szkoła

Przedsiębiorczości i

Przedsiębiorczości i

Administracji w

Administracji w

Lublinie

Lublinie

Dr Piotr Witkowski

Dr Piotr Witkowski

Termin

Termin

„logistyka"

„logistyka"

pojawił się w USA

pojawił się w USA

w latach sześćdziesiątych poprzedniego

w latach sześćdziesiątych poprzedniego

wieku w pracach na temat ekonomii i

wieku w pracach na temat ekonomii i

zarządzania,

ale

dopiero

w

latach

zarządzania,

ale

dopiero

w

latach

osiemdziesiątych

znalazł

swoje

trwałe

osiemdziesiątych

znalazł

swoje

trwałe

miejsce

w

gospodarkach

krajów

miejsce

w

gospodarkach

krajów

rozwiniętych.

rozwiniętych.

Większość autorów doszukuje

Większość autorów doszukuje

się źródeł pojęcia „logistyka" w

się źródeł pojęcia „logistyka" w

działaniach wojskowych

działaniach wojskowych

(franc.

(franc.

loger

loger

lub

lub

logis

logis

- zakwaterowanie, kwatera),

- zakwaterowanie, kwatera),

polegających na dyslokacji i zaopatrzeniu wojsk oraz

polegających na dyslokacji i zaopatrzeniu wojsk oraz

sprawnym przygotowaniu akcji militarnych.

sprawnym przygotowaniu akcji militarnych.

Przy

definiowaniu

istoty

logistyki

Przy

definiowaniu

istoty

logistyki

wskazuje się na konieczność ujmowania jej

wskazuje się na konieczność ujmowania jej

w skali makro- i mikroekonomicznej.

w skali makro- i mikroekonomicznej.

Logistyka makroekonomiczna

Logistyka makroekonomiczna

to

to

całokształt

procesów

logistycznych

całokształt

procesów

logistycznych

rozpatrywanych w szerszej skali, np.

rozpatrywanych w szerszej skali, np.

gospodarki narodowej, ale również w skali

gospodarki narodowej, ale również w skali

regionu, działu gospodarki narodowej czy

regionu, działu gospodarki narodowej czy

kontynentu (np. euro-logistyka).

kontynentu (np. euro-logistyka).

Logistyka

mikroekonomiczna

Logistyka

mikroekonomiczna

to

to

logistyka

konkretnego

podmiotu

logistyka

konkretnego

podmiotu

gospodarczego.

gospodarczego.

Takie

ujęcie

ma

Takie

ujęcie

ma

podstawowe znaczenie do zrozumienia

podstawowe znaczenie do zrozumienia

istoty i treści logistyki.

istoty i treści logistyki.

Dlatego

też

dalsze

uwagi

będą

Dlatego

też

dalsze

uwagi

będą

dotyczyć

właśnie

logistyki

w

ujęciu

dotyczyć

właśnie

logistyki

w

ujęciu

mikroekonomicznym.

mikroekonomicznym.

Ze względu na wieloznaczny i ewolucyjny

Ze względu na wieloznaczny i ewolucyjny

charakter logistyki, w literaturze istnieje duża

charakter logistyki, w literaturze istnieje duża

liczba definicji tego zjawiska.

liczba definicji tego zjawiska.

Niewątpliwie

w

sferze

Niewątpliwie

w

sferze

mikroekonomicznej

logistyka

mikroekonomicznej

logistyka

stanowi

stanowi

element

strategii

zarządzania

element

strategii

zarządzania

przedsiębiorstwem.

przedsiębiorstwem.

Logistyka to bowiem

Logistyka to bowiem

proces kierowania

proces kierowania

ruchem;

ruchem;

-

surowców,

półfabrykatów

i

gotowych

surowców,

półfabrykatów

i

gotowych

produktów,

produktów,

-

przepływ związanych z tym informacji

przepływ związanych z tym informacji

pomiędzy

miejscami

ich

pochodzenia

i

pomiędzy

miejscami

ich

pochodzenia

i

konsumpcji,

począwszy

od

pierwotnego

konsumpcji,

począwszy

od

pierwotnego

producenta, a skończywszy na ostatecznym

producenta, a skończywszy na ostatecznym

odbiorcy, poprzez wszystkie fazy procesów

odbiorcy, poprzez wszystkie fazy procesów

przetwarzania.

przetwarzania.

Definicja, sformułowana przez amerykańską

Definicja, sformułowana przez amerykańską

Radę Zarządzania Logistycznego mówi, że:

Radę Zarządzania Logistycznego mówi, że:

logistyka to proces planowania, realizacji i

logistyka to proces planowania, realizacji i

kontrolowania sprawnego oraz efektywnego

kontrolowania sprawnego oraz efektywnego

ekonomicznie

przepływu

i

składowania

ekonomicznie

przepływu

i

składowania

surowców,

materiałów

do

produkcji,

surowców,

materiałów

do

produkcji,

wyrobów gotowych i usług oraz związanej z

wyrobów gotowych i usług oraz związanej z

tym informacji z punktu pochodzenia do

tym informacji z punktu pochodzenia do

punktu konsumpcji - w celu zaspokojenia

punktu konsumpcji - w celu zaspokojenia

wymagań klientów.

wymagań klientów.

Popularnym

określeniem

logistyki

jest

tzw.

Popularnym

określeniem

logistyki

jest

tzw.

definicja

7W

definicja

7W

, według

której celem działań

, według

której celem działań

logistycznych jest dostarczenie:

logistycznych jest dostarczenie:

właściwemu klientowi,

właściwemu klientowi,

właściwych produktów,

właściwych produktów,

we właściwej ilości,

we właściwej ilości,

we właściwej kondycji - jakości,

we właściwej kondycji - jakości,

we właściwym miejscu,

we właściwym miejscu,

we właściwym czasie,

we właściwym czasie,

po właściwych kosztach.

po właściwych kosztach.

Najbardziej lapidarna definicja brzmi:

Najbardziej lapidarna definicja brzmi:

logistyka

logistyka

jest procesem zarządzania całym łańcuchem dostaw.

jest procesem zarządzania całym łańcuchem dostaw.

Występujące w tej ostatniej definicji

Występujące w tej ostatniej definicji

określenie

określenie

„łańcuch dostaw"

„łańcuch dostaw"

jest rozumiane jako

jest rozumiane jako

przepływ materiałów i usług od ich oryginalnych

przepływ materiałów i usług od ich oryginalnych

źródeł przez wszystkie formy pośrednie, aż do

źródeł przez wszystkie formy pośrednie, aż do

postaci, w której produkty i usługi są

postaci, w której produkty i usługi są

konsumowane przez ostatecznego klienta.

konsumowane przez ostatecznego klienta.

Obejmuje więc;

Obejmuje więc;

-

źródła surowców, zakupy i gromadzenie

źródła surowców, zakupy i gromadzenie

surowców,

surowców,

-

przepływ materiałów wewnątrz firmy,

przepływ materiałów wewnątrz firmy,

-

przechowywanie produktów finalnych, ich

przechowywanie produktów finalnych, ich

dystrybucję,

transport,

spedycję

i

dystrybucję,

transport,

spedycję

i

magazynowanie.

magazynowanie.

Tak więc

Tak więc

„łańcuch dostaw"

„łańcuch dostaw"

to koncepcja

to koncepcja

koncentrująca swą uwagę na współpracy i

koncentrująca swą uwagę na współpracy i

współzależnościach kolejnych producentów i

współzależnościach kolejnych producentów i

konsumentów,

którzy

stanowią

ogniwa

konsumentów,

którzy

stanowią

ogniwa

łańcucha.

łańcucha.

Należą do nich;

Należą do nich;

-

dostawcy,

dostawcy,

-

producenci,

producenci,

-

hurtownicy,

hurtownicy,

-

detaliści,

detaliści,

-

klienci .

klienci .

W całym łańcuchu dostaw następuje

W całym łańcuchu dostaw następuje

przepływ produktów od dostawców do

przepływ produktów od dostawców do

klientów w jedną stronę oraz przepływ

klientów w jedną stronę oraz przepływ

pieniądza w stronę przeciwną - od odbiorców

pieniądza w stronę przeciwną - od odbiorców

do dostawców.

do dostawców.

Spoiwem przepływów rzeczowych i

Spoiwem przepływów rzeczowych i

finansowych

jest

informacja,

ale

finansowych

jest

informacja,

ale

również

w

przypadku

przepływów

również

w

przypadku

przepływów

rzeczowych transport.

rzeczowych transport.

Podsumowując można stwierdzić, że

Podsumowując można stwierdzić, że

logistyka

logistyka

jest dziedziną

jest dziedziną

działalności, która obejmuje kompleks zadań z zakresu fizycznego i

działalności, która obejmuje kompleks zadań z zakresu fizycznego i

organizacyjnego przepływu towarów i materiałów. W jej ramach

organizacyjnego przepływu towarów i materiałów. W jej ramach

możemy wyodrębnić trzy podstawowe fazy:

możemy wyodrębnić trzy podstawowe fazy:

-

-

zaopatrzenie

przedsiębiorstwa

w

zaopatrzenie

przedsiębiorstwa

w

czynniki

produkcji,

a

przede

czynniki

produkcji,

a

przede

wszystkim w materiały, surowce i

wszystkim w materiały, surowce i

półfabrykaty -

półfabrykaty -

faza zaopatrzenia

faza zaopatrzenia

,

,

-

-

przepływ tych czynników w samym

przepływ tych czynników w samym

procesie produkcji -

procesie produkcji -

faza produkcji,

faza produkcji,

-

-

dystrybucję wyrobów gotowych -

dystrybucję wyrobów gotowych -

faza

faza

zbytu

zbytu

.

.

-

-

Podstawowym zadaniem logistyki jest

Podstawowym zadaniem logistyki jest

więc znalezienie optymalnych rozwiązań

więc znalezienie optymalnych rozwiązań

organizacyjnych,

technicznych

i

organizacyjnych,

technicznych

i

technologicznych, które przyczynią się do

technologicznych, które przyczynią się do

racjonalizacji fizycznego przepływu dóbr

racjonalizacji fizycznego przepływu dóbr

rzeczowych w obrębie powyższych trzech faz.

rzeczowych w obrębie powyższych trzech faz.

Działania logistyczne powinny tworzyć

Działania logistyczne powinny tworzyć

system,

należy

więc

traktować

je

jako

system,

należy

więc

traktować

je

jako

zamkniętą

całość,

nie

mogą

być

one

zamkniętą

całość,

nie

mogą

być

one

rozproszone i zlokalizowane w wielu komórkach

rozproszone i zlokalizowane w wielu komórkach

organizacyjnych.

organizacyjnych.

Istotą logistyki powinno być podejmowanie

Istotą logistyki powinno być podejmowanie

decyzji nie w celu rozwiązywania problemów

decyzji nie w celu rozwiązywania problemów

pojawiających

się

w

poszczególnych

pojawiających

się

w

poszczególnych

podsystemach,

ale

w

celu

poszukiwania

podsystemach,

ale

w

celu

poszukiwania

rozwiązań optymalnych dla całego systemu.

rozwiązań optymalnych dla całego systemu.

Aby zracjonalizować operacje zaopatrzenia i

Aby zracjonalizować operacje zaopatrzenia i

zbytu, należało przede wszystkim zmienić w tym

zbytu, należało przede wszystkim zmienić w tym

względzie sposób myślenia.

względzie sposób myślenia.

Kształtowanie

przepływów

materiałów

i

Kształtowanie

przepływów

materiałów

i

wyrobów gotowych w przestrzeni i czasie nie mogło

wyrobów gotowych w przestrzeni i czasie nie mogło

być dłużej traktowane w przedsiębiorstwach

być dłużej traktowane w przedsiębiorstwach

produkcyjnych i handlowych (ale również i w takich

produkcyjnych i handlowych (ale również i w takich

instytucjach,

jak

np.

szpitale)

jako

sfera

instytucjach,

jak

np.

szpitale)

jako

sfera

działalności o charakterze podrzędnym.

działalności o charakterze podrzędnym.

Logistykę należy umiejscowić na tym samym

Logistykę należy umiejscowić na tym samym

szczeblu zarządzania, co produkcję, finanse i

szczeblu zarządzania, co produkcję, finanse i

marketing.

marketing.

Logistyka stała się zatem narzędziem, za

Logistyka stała się zatem narzędziem, za

pomocą

którego

racjonalizowano

operacje

pomocą

którego

racjonalizowano

operacje

związane z fizycznym przepływem materiałów i

związane z fizycznym przepływem materiałów i

wyrobów gotowych, traktując je w szerokim

wyrobów gotowych, traktując je w szerokim

kontekście wzajemnych związków.

kontekście wzajemnych związków.

Powinno to w rezultacie doprowadzić do

Powinno to w rezultacie doprowadzić do

obniżki łącznych kosztów zaopatrzenia, produkcji

obniżki łącznych kosztów zaopatrzenia, produkcji

i dystrybucji, czyli kosztów funkcjonowania

i dystrybucji, czyli kosztów funkcjonowania

przedsiębiorstwa, a w rezultacie ceny towaru w

przedsiębiorstwa, a w rezultacie ceny towaru w

miejscu ostatecznej konsumpcji.

miejscu ostatecznej konsumpcji.

Osiąga

się

to

poprzez

dostarczenie

Osiąga

się

to

poprzez

dostarczenie

pożądanego

asortymentu

towarów

w

pożądanego

asortymentu

towarów

w

odpowiedniej ilości i jakości, w momencie, gdy

odpowiedniej ilości i jakości, w momencie, gdy

pojawia

się

na

nie

zapotrzebowanie

w

pojawia

się

na

nie

zapotrzebowanie

w

konkretnym miejscu.

konkretnym miejscu.

Zgodnie z coraz wyraźniejszą dominacją

Zgodnie z coraz wyraźniejszą dominacją

konsumenta na rynku oraz intensyfikacją

konsumenta na rynku oraz intensyfikacją

konkurencji powodowały, że producenci zaczęli

konkurencji powodowały, że producenci zaczęli

koncentrować uwagę na obsłudze dostaw

koncentrować uwagę na obsłudze dostaw

wyprodukowanych przez siebie towarów.

wyprodukowanych przez siebie towarów.

Zaczęto wdrażać

Zaczęto wdrażać

marketingowe koncepcje

marketingowe koncepcje

zarządzania przedsiębiorstwami

zarządzania przedsiębiorstwami

, zorientowane

, zorientowane

na odbiorców.

na odbiorców.

W związku z tym w pierwszym rzędzie

W związku z tym w pierwszym rzędzie

zwrócono uwagę na

zwrócono uwagę na

znaczenie transportu

znaczenie transportu

w

w

procesie dystrybucji wyrobów finalnych,

procesie dystrybucji wyrobów finalnych,

szukając tutaj obniżki kosztów obsługi towarów

szukając tutaj obniżki kosztów obsługi towarów

na drodze od producenta do konsumenta.

na drodze od producenta do konsumenta.

Rosły bowiem wymagania klientów co do

Rosły bowiem wymagania klientów co do

jakości procesów dystrybucyjnych, żądali oni

jakości procesów dystrybucyjnych, żądali oni

dostaw ściśle określonych partii towarów, a co

dostaw ściśle określonych partii towarów, a co

za tym idzie - odpowiedniej częstotliwości

za tym idzie - odpowiedniej częstotliwości

dostaw, ich terminowości, prędkości itp.

dostaw, ich terminowości, prędkości itp.

Fragmentaryczne

rozwiązywanie

Fragmentaryczne

rozwiązywanie

problemów ruchu fizycznego dóbr nie przynosiło

problemów ruchu fizycznego dóbr nie przynosiło

jednak spodziewanych rezultatów.

jednak spodziewanych rezultatów.

Wzrastały koszty sprzedaży, które nie

Wzrastały koszty sprzedaży, które nie

znajdowały rekompensaty w poziomie zysków.

znajdowały rekompensaty w poziomie zysków.

Producenci rozpoczęli więc poszukiwania

Producenci rozpoczęli więc poszukiwania

nowych rezerw. Odkryli je w całym kompleksie

nowych rezerw. Odkryli je w całym kompleksie

spraw związanych z

spraw związanych z

- manipulacjami surowcami, materiałami i

- manipulacjami surowcami, materiałami i

wyrobami gotowymi,

wyrobami gotowymi,

-

w

ich

przewozie,

magazynowaniu,

-

w

ich

przewozie,

magazynowaniu,

składowaniu i przeładunkach, mających miejsce

składowaniu i przeładunkach, mających miejsce

zarówno w samym zakładzie produkcyjnym, jak i

zarówno w samym zakładzie produkcyjnym, jak i

poza nim.

poza nim.

Zasady

stosowane

już

w

dystrybucji

Zasady

stosowane

już

w

dystrybucji

wyrobów

znalazły

swoje

zastosowanie

w

wyrobów

znalazły

swoje

zastosowanie

w

dostawach;

dostawach;

- surowców, materiałów i półproduktów

- surowców, materiałów i półproduktów

- w samych procesach produkcyjnych

- w samych procesach produkcyjnych

.

.

Dopiero tak kompleksowe potraktowanie

Dopiero tak kompleksowe potraktowanie

sfer zaopatrzenia, produkcji i zbytu przyniosło

sfer zaopatrzenia, produkcji i zbytu przyniosło

oczekiwaną racjonalizację kosztów działalności

oczekiwaną racjonalizację kosztów działalności

przedsiębiorstw.

przedsiębiorstw.

Okazało się bowiem, że globalne koszty

Okazało się bowiem, że globalne koszty

logistyczne stanowią od 10 do 40% wartości

logistyczne stanowią od 10 do 40% wartości

sprzedawanych towarów i są tą grupą kosztów,

sprzedawanych towarów i są tą grupą kosztów,

gdzie istnieją duże rezerwy oszczędnościowe.

gdzie istnieją duże rezerwy oszczędnościowe.

W ten sposób narodziła się

W ten sposób narodziła się

koncepcja

koncepcja

logistyki, która oznaczała ukształtowanie się

logistyki, która oznaczała ukształtowanie się

nowego systemu powiązań pomiędzy podmiotami

nowego systemu powiązań pomiędzy podmiotami

rynkowymi,

wymagającego

modyfikacji

rynkowymi,

wymagającego

modyfikacji

dotychczasowych rozwiązań organizacyjnych.

dotychczasowych rozwiązań organizacyjnych.

Koordynacja w czasie i w przestrzeni zadań

Koordynacja w czasie i w przestrzeni zadań

związanych z kształtowaniem i

związanych z kształtowaniem i

sterowaniem procesami zaopatrzenia, produkcji i zbytu

sterowaniem procesami zaopatrzenia, produkcji i zbytu

musi objąć wiele obszarów, które trzeba zbadać i

musi objąć wiele obszarów, które trzeba zbadać i

precyzyjnie określić.

precyzyjnie określić.

Są to m. in.:

Są to m. in.:

struktura dostawców i nabywców pod względem

struktura dostawców i nabywców pod względem

ich przestrzennego rozmieszczenia oraz potencjału

ich przestrzennego rozmieszczenia oraz potencjału

gospodarczego i handlowego,

gospodarczego i handlowego,

wybór źródeł zakupów,

wybór źródeł zakupów,

struktura

asortymentowa

produktów

struktura

asortymentowa

produktów

dostarczanych

do

fabryki

i

fabrykę

tę

dostarczanych

do

fabryki

i

fabrykę

tę

opuszczających,

opuszczających,

program produkcyjny, jego wielkość i struktura,

program produkcyjny, jego wielkość i struktura,

struktura ilościowa i asortymentowa zleceń i

struktura ilościowa i asortymentowa zleceń i

zamówień,

zamówień,

warunki zakupów i dostaw,

warunki zakupów i dostaw,

gospodarka magazynowa

gospodarka magazynowa

,

,

Po przeanalizowaniu tych elementów

Po przeanalizowaniu tych elementów

można dopiero stworzyć dostosowaną do

można dopiero stworzyć dostosowaną do

indywidualnych potrzeb ofertę logistyczną.

indywidualnych potrzeb ofertę logistyczną.

Stopień

złożoności

procesów

Stopień

złożoności

procesów

logistycznych zależy przede wszystkim od

logistycznych zależy przede wszystkim od

reprezentowanej przez dane przedsiębiorstwo

reprezentowanej przez dane przedsiębiorstwo

branży.

branży.

W

przedsiębiorstwach

przemysłowych

W

przedsiębiorstwach

przemysłowych

zależy to od;

zależy to od;

-

charakteru procesów produkcyjnych i

charakteru procesów produkcyjnych i

stosowanych technologii, co w konsekwencji

stosowanych technologii, co w konsekwencji

określa liczbę kupowanych asortymentów

określa liczbę kupowanych asortymentów

materiałowych,

materiałowych,
-

różnorodność operacji produkcyjnych,

różnorodność operacji produkcyjnych,

transportowych i manipulacyjnych,

transportowych i manipulacyjnych,
-

ilością sprzedawanych wyrobów

ilością sprzedawanych wyrobów

finalnych i ich strukturę.

finalnych i ich strukturę.

W związku z tym inaczej muszą być ukształtowane

W związku z tym inaczej muszą być ukształtowane

procesy logistyczne w różnych przedsiębiorstwach,

procesy logistyczne w różnych przedsiębiorstwach,

przykładowo;

przykładowo;

-

w

zakładach

spożywczych,

odzieżowych

czy

w

zakładach

spożywczych,

odzieżowych

czy

chemicznych (z kilku surowców wytwarza się wiele,

chemicznych (z kilku surowców wytwarza się wiele,

bardzo

zróżnicowanych

wyrobów

finalnych,

bardzo

zróżnicowanych

wyrobów

finalnych,

sprzedawanych następnie w ogromnej liczbie punktów

sprzedawanych następnie w ogromnej liczbie punktów

detalicznych),

detalicznych),

-

w przemyśle samochodowym (z bardzo dużej liczby

w przemyśle samochodowym (z bardzo dużej liczby

materiałów i elementów przetworzonych wytwarza się

materiałów i elementów przetworzonych wytwarza się

niewielki

asortyment

produktów

końcowych,

niewielki

asortyment

produktów

końcowych,

sprzedawanych w stosunkowo ograniczonej liczbie

sprzedawanych w stosunkowo ograniczonej liczbie

punktów detalicznych),

punktów detalicznych),

-

w przemyśle stoczniowym, gdzie praktycznie nie ma

w przemyśle stoczniowym, gdzie praktycznie nie ma

fazy dystrybucji

fazy dystrybucji

.

.

W przedsiębiorstwie handlowym natomiast

W przedsiębiorstwie handlowym natomiast

(mamy tu na myśli przedsiębiorstwo handlu

(mamy tu na myśli przedsiębiorstwo handlu

hurtowego) nie istnieje sfera produkcji, a zatem

hurtowego) nie istnieje sfera produkcji, a zatem

działania logistyczne skupiają się wyłącznie na

działania logistyczne skupiają się wyłącznie na

wejściu i wyjściu, czyli na zaopatrzeniu i

wejściu i wyjściu, czyli na zaopatrzeniu i

dystrybucji.

dystrybucji.

Mogą tu zachodzić jednak inne operacje,

Mogą tu zachodzić jednak inne operacje,

przykładowo;

przykładowo;

-

sortowanie i konfekcjonowanie partii dostaw,

sortowanie i konfekcjonowanie partii dostaw,

-

pakowanie, przepakowywanie,

pakowanie, przepakowywanie,

-

oznakowanie, kompletowanie,

oznakowanie, kompletowanie,

-

przygotowywanie wzorów reklamowych itp.

przygotowywanie wzorów reklamowych itp.

Koncepcje logistyczne znalazły swoje

Koncepcje logistyczne znalazły swoje

odbicie

w

odbicie

w

wewnętrznych

strukturach

wewnętrznych

strukturach

organizacyjnych

organizacyjnych

przedsiębiorstw.

przedsiębiorstw.

Przed ich pełnym wdrożeniem czynności

Przed ich pełnym wdrożeniem czynności

składające się na procesy logistyczne były

składające się na procesy logistyczne były

rozmieszczone w

rozmieszczone w

różnych działach i komórkach

różnych działach i komórkach

przedsiębiorstw

przedsiębiorstw

, które spełniały własne cele i

, które spełniały własne cele i

zadania, rzadko w sposób skoordynowany

zadania, rzadko w sposób skoordynowany

i zintegrowany.

i zintegrowany.

Sprawy zakupów (prognozowanie popytu,

Sprawy zakupów (prognozowanie popytu,

planowanie potrzeb, wybór źródeł dostawy,

planowanie potrzeb, wybór źródeł dostawy,

organizacja zakupów, kształtowanie wielkości

organizacja zakupów, kształtowanie wielkości

zapasów) były zlokalizowane w służbach

zapasów) były zlokalizowane w służbach

zaopatrzeniowych,

marketingowych

i

zaopatrzeniowych,

marketingowych

i

produkcyjnych.

produkcyjnych.

Sprawy

magazynowania

(manipulacje

Sprawy

magazynowania

(manipulacje

transportowe,

składowanie,

gospodarka

transportowe,

składowanie,

gospodarka

opakowaniami) były w gestii zarówno służb

opakowaniami) były w gestii zarówno służb

magazynowych,

jak

i

innych

służb

magazynowych,

jak

i

innych

służb

produkcyjnych.

produkcyjnych.

Sprawami

dystrybucji

natomiast

Sprawami

dystrybucji

natomiast

(opracowywanie

zamówień

klientów,

(opracowywanie

zamówień

klientów,

kształtowanie zapasów wyrobów gotowych,

kształtowanie zapasów wyrobów gotowych,

transport, spedycja, obsługa klienta) zajmowały

transport, spedycja, obsługa klienta) zajmowały

się

służby

handlowe,

transportowe,

się

służby

handlowe,

transportowe,

marketingowe i serwisowe

marketingowe i serwisowe

.

.

Zgodnie

z

tym,

co

przedstawiłem

Zgodnie

z

tym,

co

przedstawiłem

wcześniej, istotą logistyki jest działalność

wcześniej, istotą logistyki jest działalność

kompleksowa i zintegrowana.

kompleksowa i zintegrowana.

W związku z tym powstała koncepcja

W związku z tym powstała koncepcja

logistycznego zarządzania przedsiębiorstwem

logistycznego zarządzania przedsiębiorstwem

,

,

która obejmuje następujące obszary;

która obejmuje następujące obszary;

-

źródła surowców,

źródła surowców,

-

wybór dostawców,

wybór dostawców,

-

politykę zakupu i gromadzenia surowców,

politykę zakupu i gromadzenia surowców,

-

przepływ

materiałów

wewnątrz

przepływ

materiałów

wewnątrz

przedsiębiorstwa,

przedsiębiorstwa,

-

transport,

transport,

-

magazynowanie i dystrybucję.

magazynowanie i dystrybucję.

W obrębie tej koncepcji wszystkie procesy,

W obrębie tej koncepcji wszystkie procesy,

czynności,

zjawiska

i

funkcje

logistyczne

czynności,

zjawiska

i

funkcje

logistyczne

zorientowane są na osiągnięcie strategicznych

zorientowane są na osiągnięcie strategicznych

celów przedsiębiorstwa, do których przykładowo

celów przedsiębiorstwa, do których przykładowo

należą;

należą;

- maksymalizacja zysku w długim horyzoncie

- maksymalizacja zysku w długim horyzoncie

czasowym,

czasowym,

- umocnienie pozycji na rynku czy uzyskanie

- umocnienie pozycji na rynku czy uzyskanie

przewodnictwa kosztowego.

przewodnictwa kosztowego.

Zarządzanie logistyczne ma więc na celu

Zarządzanie logistyczne ma więc na celu

nie

uzyskanie

efektu

cząstkowego,

lecz

nie

uzyskanie

efektu

cząstkowego,

lecz

osiągnięcie efektu w całym zintegrowanym

osiągnięcie efektu w całym zintegrowanym

systemie,

jakim

jest

nowoczesne

systemie,

jakim

jest

nowoczesne

przedsiębiorstwo

przedsiębiorstwo

.

.

W celu prawidłowego wykonania powierzonych zadań

W celu prawidłowego wykonania powierzonych zadań

służbom logistycznym muszą one dysponować odpowiednią

służbom logistycznym muszą one dysponować odpowiednią

infrastrukturą procesów logistycznych.

infrastrukturą procesów logistycznych.

Ma ona umożliwiać określoną szybkość i

Ma ona umożliwiać określoną szybkość i

sprawność przepływu produktów, ochronę zapasów przed

sprawność przepływu produktów, ochronę zapasów przed

utratą ich właściwości użytkowych oraz umożliwiać

utratą ich właściwości użytkowych oraz umożliwiać

racjonalne sterowanie procesami logistycznymi.

racjonalne sterowanie procesami logistycznymi.

Do technicznej infrastruktury logistyki zaliczamy:

Do technicznej infrastruktury logistyki zaliczamy:

budynki i budowle magazynowe umożliwiające składowanie i

budynki i budowle magazynowe umożliwiające składowanie i

ochronę zapasów, techniczne środki manipulacji i transportu

ochronę zapasów, techniczne środki manipulacji i transportu

wewnętrznego, wyposażenie magazynów (urządzenia do

wewnętrznego, wyposażenie magazynów (urządzenia do

składowania, pomiarowo-kontrolne, przeciwpożarowe itd.),

składowania, pomiarowo-kontrolne, przeciwpożarowe itd.),

środki transportu służące przemieszczaniu produktów

środki transportu służące przemieszczaniu produktów

między

przedsiębiorstwami,

maszyny

i

urządzenia

między

przedsiębiorstwami,

maszyny

i

urządzenia

zapewniające manipulacje załadowcze i wyładowcze,

zapewniające manipulacje załadowcze i wyładowcze,

opakowania spełniające funkcje ochronne, magazynowe,

opakowania spełniające funkcje ochronne, magazynowe,

transportowe, manipulacyjne, informacyjne, reklamowe i

transportowe, manipulacyjne, informacyjne, reklamowe i

utylizacyjne,

utylizacyjne,

jednostki ładunkowe do wielokrotnego użytku, takie jak

jednostki ładunkowe do wielokrotnego użytku, takie jak

palety czy kontenery

palety czy kontenery

.

.

Powyższe środki możemy uznać za tradycyjne,

Powyższe środki możemy uznać za tradycyjne,

dlatego nie bez powodu twierdzi się natomiast, iż

dlatego nie bez powodu twierdzi się natomiast, iż

logistyka praktycznie nie mogłaby zaistnieć, gdyby nie

logistyka praktycznie nie mogłaby zaistnieć, gdyby nie

zastosowano

odpowiednich

środków

i

technik

zastosowano

odpowiednich

środków

i

technik

przetwarzania

informacji

w

postaci

systemów

przetwarzania

informacji

w

postaci

systemów

komputerowych

i

specjalistycznych

programów

komputerowych

i

specjalistycznych

programów

użytkowych.

użytkowych.

Dopiero wykorzystanie informatyki do sterowania

Dopiero wykorzystanie informatyki do sterowania

przepływem dóbr pomogło uczynić z logistyki sprawne i

przepływem dóbr pomogło uczynić z logistyki sprawne i

efektywne

narzędzie,

pomocne

w

zarządzaniu

efektywne

narzędzie,

pomocne

w

zarządzaniu

przedsiębiorstwem.

przedsiębiorstwem.

Potoki

informacyjne,

towarzyszące

Potoki

informacyjne,

towarzyszące

przepływom materialnym, cechuje masowość,

przepływom materialnym, cechuje masowość,

konieczność bieżącego przetwarzania w czasie

konieczność bieżącego przetwarzania w czasie

realnym, wielokrotność wykorzystywania tych

realnym, wielokrotność wykorzystywania tych

samych informacji i ich nośników w procesie

samych informacji i ich nośników w procesie

zarządzania.

zarządzania.

Towarzyszy temu;

Towarzyszy temu;

-

globalizacja rynków,

globalizacja rynków,

-

rosnący asortyment produkowanych dóbr,

rosnący asortyment produkowanych dóbr,

skracanie cyklu życia produktów,

skracanie cyklu życia produktów,

-

terytorialne rozproszenie dostawców i

terytorialne rozproszenie dostawców i

odbiorców,

odbiorców,

-

rozwinięta kooperacja w sferze procesów

rozwinięta kooperacja w sferze procesów

produkcyjnych przyczyniają się do wzrostu ilości

produkcyjnych przyczyniają się do wzrostu ilości

informacji

przesyłanych

w

kanałach

informacji

przesyłanych

w

kanałach

logistycznych i zasięgu przestrzennego tych

logistycznych i zasięgu przestrzennego tych

kanałów.

kanałów.

Trudno jest dzisiaj wyobrazić sobie przesyłanie i

Trudno jest dzisiaj wyobrazić sobie przesyłanie i

przetwarzanie tak wielu informacji bez wykorzystania

przetwarzanie tak wielu informacji bez wykorzystania

nowoczesnych

technik

komputerowych

i

nowoczesnych

technik

komputerowych

i

telekomunikacyjnych.

telekomunikacyjnych.

Powszechnie wykorzystywane środki informatyczne w

Powszechnie wykorzystywane środki informatyczne w

logistyce służą

logistyce służą

:

:

planowaniu procesów logistycznych w różnych

planowaniu procesów logistycznych w różnych

przekrojach i horyzontach czasowych,

przekrojach i horyzontach czasowych,

koordynacji

zdarzeń,

operacji

i

procesów

koordynacji

zdarzeń,

operacji

i

procesów

logistycznych,

logistycznych,

monitoringowi i kontroli przebiegu operacji

monitoringowi i kontroli przebiegu operacji

logistycznych,

logistycznych,

operacyjnemu

sterowaniu

procesami

operacyjnemu

sterowaniu

procesami

logistycznymi.

logistycznymi.

Przepływ dóbr w przedsiębiorstwach ze

Przepływ dóbr w przedsiębiorstwach ze

względów technicznych, organizacyjnych i

względów technicznych, organizacyjnych i

ekonomicznych nie zawsze może być ciągły.

ekonomicznych nie zawsze może być ciągły.

W większości przypadków nie jest bowiem

W większości przypadków nie jest bowiem

ani

możliwe,

ani

celowe

takie

ani

możliwe,

ani

celowe

takie

zsynchronizowanie procesów zaopatrzenia i

zsynchronizowanie procesów zaopatrzenia i

zbytu w czasie i przestrzeni, a także pod

zbytu w czasie i przestrzeni, a także pod

względem ich intensywności i rozmiarów, aby

względem ich intensywności i rozmiarów, aby

nie występowały przerwy.

nie występowały przerwy.

Powstaje zatem konieczność tworzenia

Powstaje zatem konieczność tworzenia

zapasów,

które

mają

zapewnić

dopływ

zapasów,

które

mają

zapewnić

dopływ

materiałów do produkcji i wyrobów gotowych

materiałów do produkcji i wyrobów gotowych

do odbiorców wówczas, gdy występuje na nie

do odbiorców wówczas, gdy występuje na nie

zapotrzebowanie.

zapotrzebowanie.

Zapasy występują w różnych ogniwach

Zapasy występują w różnych ogniwach

procesów przepływu dóbr i pełnią rozmaite

procesów przepływu dóbr i pełnią rozmaite

funkcje.

funkcje.

Przede wszystkim jednak powinny one

Przede wszystkim jednak powinny one

tworzyć warunki do nie zakłóconego rytmu

tworzyć warunki do nie zakłóconego rytmu

zaspokajania

potrzeb

konsumpcyjnych

i

zaspokajania

potrzeb

konsumpcyjnych

i

produkcyjnych poszczególnych podmiotów.

produkcyjnych poszczególnych podmiotów.

Do

ważniejszych,

cząstkowych

celów

Do

ważniejszych,

cząstkowych

celów

logistyki należy tworzenie właściwych proporcji

logistyki należy tworzenie właściwych proporcji

między

wielkością

produkcji,

potencjałem

między

wielkością

produkcji,

potencjałem

magazynowym producenta, wielkością partii

magazynowym producenta, wielkością partii

dostaw i poziomem zapasów.

dostaw i poziomem zapasów.

Wymaga to ścisłej współpracy z dostawcami

Wymaga to ścisłej współpracy z dostawcami

i odbiorcami oraz synchronizacji przepływu

i odbiorcami oraz synchronizacji przepływu

strumieni

rzeczowych

wewnątrz

strumieni

rzeczowych

wewnątrz

przedsiębiorstwa.

przedsiębiorstwa.

W wyniku tego obserwuje się skracanie cykli

W wyniku tego obserwuje się skracanie cykli

produkcyjnych (wymagają tego również klienci

produkcyjnych (wymagają tego również klienci

oczekujący nowych i atrakcyjnych wyrobów) i

oczekujący nowych i atrakcyjnych wyrobów) i

obniżanie poziomu zapasów produkcyjnych.

obniżanie poziomu zapasów produkcyjnych.

W tym kontekście znalazły zastosowanie nowoczesne

W tym kontekście znalazły zastosowanie nowoczesne

metody usprawniania procesów logistycznych, określane

metody usprawniania procesów logistycznych, określane

mianem

mianem

just in time.

just in time.

Polegają one na tym, że

Polegają one na tym, że

producent dysponuje jedynie niewielkim, awaryjnym

producent dysponuje jedynie niewielkim, awaryjnym

magazynem z „żelaznym" zapasem surowców.

magazynem z „żelaznym" zapasem surowców.

Poza tym cała produkcja jest obsługiwana na bieżąco

Poza tym cała produkcja jest obsługiwana na bieżąco

poprzez dowóz - na ustalony precyzyjnie termin - surowców

poprzez dowóz - na ustalony precyzyjnie termin - surowców

i materiałów i natychmiastowy odwóz wyrobów gotowych.

i materiałów i natychmiastowy odwóz wyrobów gotowych.

Podobnie postępują odbiorcy, zamawiając tylko tyle

Podobnie postępują odbiorcy, zamawiając tylko tyle

wyrobów, ile mieści się np. na półkach domu towarowego.

wyrobów, ile mieści się np. na półkach domu towarowego.

Tak więc podstawą idei

Tak więc podstawą idei

just in time

just in time

jest absolutna

jest absolutna

terminowość dostaw.

terminowość dostaw.

Badania przeprowadzone na początku naszego wieku w

Badania przeprowadzone na początku naszego wieku w

około 100 zachodnioeuropejskich przedsiębiorstwach,

około 100 zachodnioeuropejskich przedsiębiorstwach,

stosujących system just in time, wykazały, że:

stosujących system just in time, wykazały, że:

doprowadził on do zmniejszenia zapasów o 50-70%,

doprowadził on do zmniejszenia zapasów o 50-70%,

wyrobów gotowych o ponad 33%,

wyrobów gotowych o ponad 33%,

przyczynił się do lepszej obsługi rynku,

przyczynił się do lepszej obsługi rynku,

doprowadził

do

synchronizacji

zaopatrzenia

doprowadził

do

synchronizacji

zaopatrzenia

materiałowego z produkcją,

materiałowego z produkcją,

doprowadził do skrócenia cykli produkcyjnych o 30-

doprowadził do skrócenia cykli produkcyjnych o 30-

50%,

50%,

spowodował podwyższenie produktywności o ponad

spowodował podwyższenie produktywności o ponad

25%.

25%.

Aby jednak idea ta mogła być prawidłowo

Aby jednak idea ta mogła być prawidłowo

zrealizowana, potrzebne są

zrealizowana, potrzebne są

centra obsługi

centra obsługi

logistycznej

logistycznej

, czyli coś w rodzaju wielkich

, czyli coś w rodzaju wielkich

hurtowni, przejmujących od przedsiębiorstw

hurtowni, przejmujących od przedsiębiorstw

przemysłowych i handlowych takie funkcje

przemysłowych i handlowych takie funkcje

logistyczne, jak;

logistyczne, jak;

-

przewóz,

przewóz,

-

składowanie,

składowanie,

-

czynności manipulacyjne,

czynności manipulacyjne,

-

zamawianie i regulowanie dostaw.

zamawianie i regulowanie dostaw.

Przejęcie od przedsiębiorstw niektórych

Przejęcie od przedsiębiorstw niektórych

funkcji

i

zadań

związanych

z

logistyką

funkcji

i

zadań

związanych

z

logistyką

zaopatrzenia i logistyką dystrybucji umożliwia

zaopatrzenia i logistyką dystrybucji umożliwia

tym

przedsiębiorstwom

koncentrację

na

tym

przedsiębiorstwom

koncentrację

na

realizacji podstawowych zadań, a

realizacji podstawowych zadań, a

operatorzy

operatorzy

centrów logistycznych

centrów logistycznych

zapewniają profesjonalną

zapewniają profesjonalną

obsługę dotyczącą przepływu produktów od

obsługę dotyczącą przepływu produktów od

miejsc ich podaży do miejsc konsumpcji.

miejsc ich podaży do miejsc konsumpcji.

Działalność takich centrów należy też

Działalność takich centrów należy też

rozpatrywać w skali makro, tj. np. regionu.

rozpatrywać w skali makro, tj. np. regionu.

Świadczą one wówczas swoje usługi na

Świadczą one wówczas swoje usługi na

rzecz wielu przedsiębiorstw zlokalizowanych w

rzecz wielu przedsiębiorstw zlokalizowanych w

regionie, co podnosi efektywność ich działania,

regionie, co podnosi efektywność ich działania,

pomaga optymalizować ciągi transportowe,

pomaga optymalizować ciągi transportowe,

inwestować

w

nowoczesne

urządzenia

inwestować

w

nowoczesne

urządzenia

manipulacyjne itd.

manipulacyjne itd.

Wszystko to ma prowadzić do obniżki

Wszystko to ma prowadzić do obniżki

kosztów w tych przedsiębiorstwach, które

kosztów w tych przedsiębiorstwach, które

zdecydowały się na współpracę z takim centrum

zdecydowały się na współpracę z takim centrum

logistycznym.

logistycznym.

Ideę

Ideę

just

in

time

just

in

time

uzupełnia

koncepcja

uzupełnia

koncepcja

outsourcingu

outsourcingu

, wspierana zasadami

, wspierana zasadami

lean management

lean management

(zarządzania odchudzającego).

(zarządzania odchudzającego).

Polega to na wydzielaniu z przedsiębiorstw

Polega to na wydzielaniu z przedsiębiorstw

pewnych funkcji, a następnie

pewnych funkcji, a następnie

przeniesieniu ich do wyspecjalizowanych firm lub

przeniesieniu ich do wyspecjalizowanych firm lub

własnych spółek.

własnych spółek.

Tak więc koncepcja outsourcingu ma kształtować

Tak więc koncepcja outsourcingu ma kształtować

podejmowane przez producenta decyzje, w jakim stopniu

podejmowane przez producenta decyzje, w jakim stopniu

wykonywać czynności zaopatrzeniowo-dystrybucyjne we

wykonywać czynności zaopatrzeniowo-dystrybucyjne we

własnym zakresie, a w jakim powierzać ich wykonawstwo

własnym zakresie, a w jakim powierzać ich wykonawstwo

wyspecjalizowanym podmiotom.

wyspecjalizowanym podmiotom.

W ten sposób pojawia się

W ten sposób pojawia się

pośrednik

pośrednik

, który wiąże

, który wiąże

rynki zakupu i sprzedaży.

rynki zakupu i sprzedaży.

Do zadań takiego pośrednika powinno należeć m. in.

Do zadań takiego pośrednika powinno należeć m. in.

:

:

sterowanie dostawami zakupionych towarów,

sterowanie dostawami zakupionych towarów,

magazynowanie, utrzymywanie i dysponowanie

magazynowanie, utrzymywanie i dysponowanie

zapasami zarówno surowców, jak i produktów

zapasami zarówno surowców, jak i produktów

finalnych,

finalnych,

zawieranie umów z odbiorcami,

zawieranie umów z odbiorcami,

rozdział wyrobów gotowych według odbiorców,

rozdział wyrobów gotowych według odbiorców,

pakowanie towarów i ich konfekcjonowanie,

pakowanie towarów i ich konfekcjonowanie,

wykonywanie produkcji na zlecenie bezpośredniego

wykonywanie produkcji na zlecenie bezpośredniego

odbiorcy

odbiorcy

funkcje

handlowe,

fakturowanie,

obrót

płatniczy,

funkcje

handlowe,

fakturowanie,

obrót

płatniczy,

rewindykacje, usługi finansowe, prowadzenie zestawień

rewindykacje, usługi finansowe, prowadzenie zestawień

statystycznych,

statystycznych,

dystrybucja przygotowanych partii towarów,

dystrybucja przygotowanych partii towarów,

Spośród różnych podmiotów pojawiających

Spośród różnych podmiotów pojawiających

się

w

łańcuchach

dostaw

najbardziej

się

w

łańcuchach

dostaw

najbardziej

predestynowanym

do

świadczenia

usług

predestynowanym

do

świadczenia

usług

logistycznych

jest

odpowiedniej

rangi

logistycznych

jest

odpowiedniej

rangi

przedsiębiorstwo

spedycyjne

przedsiębiorstwo

spedycyjne

,

wyznające

,

wyznające

filozofię integralnego i opiekuńczego podejścia

filozofię integralnego i opiekuńczego podejścia

do

indywidualnych

klientów,

oferujące

do

indywidualnych

klientów,

oferujące

kompleksowe usługi obejmujące wszystkie

kompleksowe usługi obejmujące wszystkie

etapy procesów transportowych.

etapy procesów transportowych.

Spedytor

Spedytor

zawsze był członem łączącym

zawsze był członem łączącym

rynki zakupu i zbytu dla swoich klientów. A

rynki zakupu i zbytu dla swoich klientów. A

zatem realizacją następujących zadań, takich

zatem realizacją następujących zadań, takich

jak;

jak;

-

sterowanie

odbiorem

towarów

od

sterowanie

odbiorem

towarów

od

poszczególnych dostawców,

poszczególnych dostawców,

-

ustalanie wielkości partii dostaw,

ustalanie wielkości partii dostaw,

-

organizowanie transportu tych dostaw,

organizowanie transportu tych dostaw,

-

magazynowanie,

magazynowanie,

-

utrzymywanie i dysponowanie zapasami,

utrzymywanie i dysponowanie zapasami,

-

organizacja dostaw na stanowiska pracy,

organizacja dostaw na stanowiska pracy,

-

dystrybucja

gotowych

wyrobów

do

dystrybucja

gotowych

wyrobów

do

odbiorców.

odbiorców.

To działania w gruncie rzeczy typowo

To działania w gruncie rzeczy typowo

spedycyjne, i to spedytorzy, z racji charakteru

spedycyjne, i to spedytorzy, z racji charakteru

swej działalności, mają tu duże pole do popisu.

swej działalności, mają tu duże pole do popisu.

Spedytorzy

dysponują

wiedzą

i

Spedytorzy

dysponują

wiedzą

i

fachowością niezbędną do zorganizowania

fachowością niezbędną do zorganizowania

sprawnego systemu logistycznego swojemu

sprawnego systemu logistycznego swojemu

klientowi.

klientowi.

Aby system ten sprawnie funkcjonował,

Aby system ten sprawnie funkcjonował,

spedytor musi jednak zaangażować w jego

spedytor musi jednak zaangażować w jego

utworzenie

utworzenie

znaczne środki finansowe

znaczne środki finansowe

, na co nie

, na co nie

wszystkie firmy spedycyjne, zwłaszcza małe i

wszystkie firmy spedycyjne, zwłaszcza małe i

średnie, mogą sobie pozwolić.

średnie, mogą sobie pozwolić.

Spedytor, który chce być

Spedytor, który chce być

operatorem

operatorem

logistycznym

logistycznym

, musi być jednocześnie;

, musi być jednocześnie;

-

operatorem przewozów multimodalnych,

operatorem przewozów multimodalnych,

-

dysponować

własną

siecią

regularnych

dysponować

własną

siecią

regularnych

połączeń transportowych,

połączeń transportowych,

-

własnymi filiami i przedstawicielstwami

własnymi filiami i przedstawicielstwami

zarówno w kraju, jak i za granicą,

zarówno w kraju, jak i za granicą,

-

niezawodnym

systemem

łączności,

niezawodnym

systemem

łączności,

technologiami komputerowymi służącymi do

technologiami komputerowymi służącymi do

informatyzacji procesów logistycznych,

informatyzacji procesów logistycznych,

-

przede wszystkim doświadczoną i sprawną

przede wszystkim doświadczoną i sprawną

kadrą.

kadrą.

Rzeczą oczywistą jest, ze wykonując

Rzeczą oczywistą jest, ze wykonując

wszystkie czynności, związane z logistyczną

wszystkie czynności, związane z logistyczną

obsługą klientów, spedytor wykracza poza

obsługą klientów, spedytor wykracza poza

swoje tradycyjne zadania.

swoje tradycyjne zadania.

W związku z tym w ostatnich latach

W związku z tym w ostatnich latach

możemy obserwować zjawisko przekształcania

możemy obserwować zjawisko przekształcania

się wielu przedsiębiorstw o profilu spedycyjnym

się wielu przedsiębiorstw o profilu spedycyjnym

w operatorów logistycznych, dla których

w operatorów logistycznych, dla których

„zwykli"

spedytorzy

stają

się

jedynie

„zwykli"

spedytorzy

stają

się

jedynie

wykonawcami ściśle określonych usług.

wykonawcami ściśle określonych usług.

DZIĘKUJĘ

DZIĘKUJĘ