Zapalenia wsierdzia
Zapalenia mięśnia
sercowego
Zapalenia osierdzia

Choroby wsierdzia

1.

Infekcyjne zapalenia wsierdzia

2.

Gorączka reumatyczna

INFEKCYJNE ZAPALENIA
WSIERDZIA

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Definicja

choroba rozwijająca się w wyniku:
- zakażenia wsierdzia, najczęściej w
obrębie
zastawek,
- zakażenia dużych naczyń krwionośnych
klatki
piersiowej
- zakażenia połączeń naczyniowych
- ciał obcych w sercu

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Etiologia i patogeneza

1.

Bakterie

- paciorkowce
- gronkowce
- enterokoki
- bakterie Gram-ujemne
- prątki gruźlicy i prątki atypowe

2.

Grzyby

3.

Chlamydie, riketsje, mykoplazmy

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Choroby predysponujące:

-

przebyta choroba reumatyczna

- wrodzone wady serca
- wypadanie płatka zastawki mitralnej
z towarzyszącą niedomykalnością
- inne choroby serca
(kardiomiopatia przerostowa, inne wady
serca)

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



IZW prowadzi do:

- miejscowego niszczenia wsierdzia

i aparatu zastawkowego

- zatorów obwodowych
- odpowiedzi immunologicznej



Swoiste zmiany patologiczne:

- wegetacje
- tętniaki zapalne (tzw. mykotyczne)

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Obraz kliniczny

- Zajęcie prawej części serca:

- dominują objawy zapalenia płuc:
osłabienie, poty nocne,
- objawy podmiotowe zatorowości

płucnej:

kaszel i ból o charakterze

opłucnowym
- Zajęcie lewej części serca

- objawy zw. z zatorami obwodowymi

oraz

zajęciem zastawki mitralnej i

aortalnej

- objawy niewydolności serca

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Objawy podmiotowe

1.

Podwyższona temperatura ciała

2.

Złe samopoczucie, osłabienie

3.

Ból stawów i mięśni

4.

Brak apetytu

5.

Ból głowy

6.

Duszność, kaszel (objaw zatorowości

płucn)

7.

Nudności i wymioty

8.

Splątanie (udar mózgu)

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Objawy podmiotowe

9.

Ból o niejasnej przyczynie

- brzucha lub pleców
- w klatce piersiowej
(charakter opłucnowy)
- kończyny dolnej

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Objawy przedmiotowe

1.

Szmery nad sercem

2.

Objawy niewydolności serca

3.

Objawy neurologiczne

4.

Palce pałeczkowate

5.

Powiększenie śledziony

6.

Skóra barwy „kawy z mlekiem”

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Objawy przedmiotowe

(nie występują w IZW ograniczonym do zastawki

trójdzielnej)

7.

Obwodowe objawy naczyniowe

- wybroczyny w skórze
- wybroczyny pod płytką paznokciową
- objaw Janewaya
- guzki Oslera
- plamki Rotha

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Badania pomocnicze

1.

Badania laboratoryjne

- przyspieszone OB >50 mm po 1h
- leukocytoza z przewagą neutrofilów
- niedokrwistość normochromiczna
- wzrost CRP
- wzrost stężenia fibrynogenu
i immunoglobin we krwi
- krwinkomocz i niewielki białkomocz

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia

2.

EKG

- zmiany nieswoiste

3.

RTG klatki piersiowej

- może ujawnić stopień niewydolnośi

serca

lub powikłania płucne

4.

Badania mikrobiologiczne

- posiewy krwi w celu ustalenia

czynnika

etiologicznego

- PCR i badania serologiczne

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia

5.

Echokardiografia – główne cechy IZW:

- wegetacje
- uszkodzenie zastawek
- niedomykalność zastawki
- przedziurawienie płatka zastawki
- pęknięcie struny ścięgnistej
- tętniak zastawki mitralnej
- powikłania okołozastawkowe
- ropnie
- tętniaki rzekome
- przetoki wewnątrzsercowe

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Rozpoznanie

- Czynne IZW

- dodatni wynik posiewów krwi
- cechy ZW stwierdzone

śródoperacyjnie
- Nawrót IZW

- rozpoznajemy, gdy od poprzedniego

IZW

minął rok lub jeśli IZW jest

spowodowane innym patogenem

W każdym przypadku podejrzenia IZW należy
wykonać
badanie echokardiograficzne i posiew krwi.

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Rozpoznanie różnicowe:

1.

Choroby układowe tkanki łącznej

2.

Choroba nowotworowa

3.

Rzut gorączki reumatycznej

4.

Inne przyczyny gorączki

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Leczenie

Rozpoznanie IZW jest wskazaniem do

hospitalizacji

Wyróżniamy:

- leczenie farmakologiczne
- leczenie inwazyjne

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Leczenie farmakologiczne

- antybiotykoterapia dożylna

na podstawie antybiogramu

- profilaktyka przeciwgrzybicza
(flukonazol)
- IZW związane z zakażeniem elektrod
stymulatora – rozważa się usunięcie
całego
urządzenia

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Leczenie inwazyjne

- Leczenie operacyjne
- Wskazania:

- umiarkowana lub ciężka NS

spowodowana

dysfunkcją zastawki
- utrzymywanie się zakażenia
- zajęcie struktur okołozastawkowych
- nawracająca zatorowość
- obecność ruchomych wegetacji >10

mm

Infekcyjne zapalenia
wsierdzia



Powikłania

1.

Incydenty zatorowe

2.

Powikłania płucne

3.

Ostra niedomykalność zastawki

mitralnej
lub aortalnej

4.

Zaburzenia rytmu lub przewodzenia

5.

Ostra niewydolność nerek

GORĄCZKA REUMATYCZNA

Gorączka reumatyczna



Definicja

Układowa choroba tkanki łącznej, polega

na rozwoju procesu zapalnego na tle

immunologicznym w odpowiedzi na

zakażenie hemolizującym paciorkowcem

gr. A

Zmiany powstają w wielu narządach:

- serce
- stawy
- OUN

Gorączka reumatyczna



Etiologia i patogeneza

Gorączka reumatyczna rozwija się w
wyniku nie leczonego antybiotykami
paciorkowcowego zapalenia gardła i
migdałków.

Mechanizm polega na wywołaniu
nieprawidłowej odpowiedzi
immunologicznej przeciwko białkom serca
(podobieństwo epitopów tk. serca i
paciorkowców)
Prawdopodobnie istnieje predyspozycja
genetyczna do zachorowania na GR.

Gorączka reumatyczna



Obraz kliniczny

Objawy paciorkowcowego zapalenia
gardła:

- gorączka, ból głowy, ból gardła

Objawy GR pojawiają się po ok. 3
tygodniach:

- zapalenie dużych stawów
- zapalenie serca
- pląsawica (pląsawica Syndenhama)
- rumień brzeżny
- guzki podskórne Meyneta

Gorączka reumatyczna



Rozpoznanie

Rozpoznajemy GR gdy obecne są:
- 2 objawy duże lub
- 1 duży i 2 małe objawy

Kryteria duże

Kryteria małe

Zapalenie serca

Ból stawów

Zapalenie
wielostawowe

Gorączka

Pląsawica

Wydłuż. odstęp
PQ

Rumień brzeżny

Przebyta GR

Guzki podskórne

CRP lub OB

Gorączka reumatyczna



Leczenie

1.

Salicylany (ASA) 4 – 8 g/d (w 4 – 5

dawkach)

2.

Glikokorytkosteroidy

- Prednizon 1 – 2 mg/kg/d przez 2 – 8 tyg.

3.

Penicylina prokainowa 1 200 000 j. 1xdz

ZAPALENIE MIĘŚNIA
SERCOWEGO

Zapalenie mięśnia
sercowego



Definicja

choroba o różnej etiologii, w której
proces zapalny obejmuje kardiomiocyty,
tkankę śródmiąższową, naczynia,
osierdzie
i może prowadzić do kardiomiopatii
zapalnej
i niewydolności serca.

Zapalenie mięśnia
sercowego



Etiologia

1.

Wirusy

2.

Bakterie

(B.burgdorferi, prątrk gruźlicy,

Haemophilus)

3.

Riketsje, mykoplazmy

4.

Robaki

5.

Grzyby

(Aspergillus sp., Candida sp.)

6.

Pierwotniaki

(Toxoplasma gondii, Trypanosoma

cruzi)

7.

Leki i substancje toksyczne

Zapalenie mięśnia
sercowego



Objawy podmiotowe

-

Duszność wysiłkowa lub spoczynkowa,

związana z niewydolnością serca
- Ból w klatce piersiowej
- Kołatanie serca związane z tachykardią



Objawy przedmiotowe

-

Objawy niewydolności serca

- Objawy zapalenia osierdzia (

tarcie

osierdziowe

)

- Objawy zatoru obwodowego

Zapalenie mięśnia
sercowego



Badania pomocnicze

1.

Badania laboratoryjne

- przyspieszone OB.
- leukocytoza, eozynofilia (robaczyce)
- podwyższone stężenie CK-MB
i sercowej troponiny T
- 4-krotny wzrost miana wirusowo

swoistej

immunoglobuliny G w fazie zdrowienia

Zapalenie mięśnia
sercowego



Badania pomocnicze

2.

EKG

- nieprawidłowe
- może wykazywać cechy ostrego

uszkodzenia mięśnia sercowego

- zmiany odcinka ST i załamka T
- zaburzenia przewodzenia AV

3.

RTG klatki piersiowej

- objawy niewydolności serca
- objawy zastoju w krążeniu płucnym

Zapalenie mięśnia
sercowego



Badania pomocnicze

4.

Echokardiografia

5.

MR

- obrzęk mięśnia sercowego
- może ułatwić wykonanie biopsji

6.

Biopsja endomiokardialna

- do rozpoznania aktywnego MZS

konieczne

jest stwierdzenie rozsianego nacieku
zapalnego z towarzyszącym

zwyrodnieniem

lub martwicą kardiomiocytów.

Zapalenie mięśnia
sercowego



Rozpoznanie

Ostre ZMS należy podejrzewać u osób
młodych,
u których nagle wystąpiła:
niewydolność serca, arytmie, zaburzenia
przewodzenia, cechy zawału serca.

Pewne rozpoznanie można postawić w
oparciu

o biopsję endomiokardialną.

Zapalenie mięśnia
sercowego



Rozpoznanie różnicowe

1.

Świeży zawał mięśnia sercowego

2.

Sepsa

3.

Ostra niedomykalność mitralna

4.

Kardiomiopatia tachyarytmiczna

5.

Kardiomiopatia rozstrzeniowa

Zapalenie mięśnia
sercowego



Leczenie – głównie objawowe

1.

Ograniczenie aktywności fizycznej

2.

Unikanie NLPZ

3.

Leczenie niewydolności serca

4.

Aminy presyjne – piorunujące ZMS

5.

Immunosupresja – w przebiegu chorób

układowych
- kortykosteroidy
- cyklosporyna

Zapalenie mięśnia
sercowego



Powikłania

- postępująca niewydolność serca
- zaburzenia rytmu
- zatory obwodowe
- zgon

OSTRE ZAPALENIE
OSIERDZIA

Ostre zapalenie osierdzia



Definicja

choroba o różnej etiologii, związana z
pierwotnym lub wtórnym procesem
zapalnym jego blaszek.
Często towarzyszy mu gromadzenie płynu
w worku osierdziowym.

Ostre zapalenie osierdzia



Etiologia i patogeneza

1.

Wirusowe zapalenie osierdzia

- spowodowane namnażaniem się

wirusów

w blaszce osierdzia, z odpowiedzią
imunologiczną prowadzącą do zmian.

2.

Bakteryjne zapalenia osierdzia

3.

Gruźlicze zapalenie osierdzia

- chorzy z upośledzoną odpornością
- ostry przebieg z tamponadą serca

Ostre zapalenie osierdzia



Etiologia i patogeneza

4.

W przebiegu chorób tkanki łącznej

- twardzina układowa
- toczeń rumieniowaty układowy
- RZS

5.

Pozawałowe zapalenie osierdzia

- postać wczesna – rzadko

rozpoznawana

- postać opóźniona – Zespół Dresslera

(uszkodzenie blaszki trzewnej)

Ostre zapalenie osierdzia



Etiologia i patogeneza

6.

Zespół po perikardiotomii

- główna rola: p.ciała przeciwko

sarkolemmie

7.

Mocznicowe zapalenie osierdzia

8.

Urazowe zapalenie osierdzia

- bezpośrednie uszkodzenie w urazie
drążącym klatki piersiowej
- podczas operacji klatki piersiowej
i zabiegów przezskórnych

Ostre zapalenie osierdzia



Etiologia i patogeneza

9.

Popromienne zapalenie osierdzia

- najczęściej związane z

napromienianiem

klatki piersiowej z powodu nowotworu
śródpiersia.

10.

Polekowe odczyny osierdziowe

11.

Nawracające zapalenia osierdzia

- spowodowane reakcją

autoimmunologiczną

na antygeny serca

Ostre zapalenie osierdzia



Obraz kliniczny

Postaci zapalenia osierdzia:

1.

Ostre

- suche, włóknikowe, wysiękowe

2.

przewlekłe

- trwające >3 miesięcy
- wysiękowe, adhezyjne, zaciskające

3.

nawracające

- przerywane, uporczywe

Ostre zapalenie osierdzia



Objawy podmiotowe i

przedmiotowe:

1.

Ból

- okolica zamostkowa lub

przedsercowa

- promieniuje do pleców
- nasila się w pozycji leżącej, zmniejsza

się

w pozycji siedzącej
- charakter bólu opłucnowy/wieńcowy
- towarzyszący kaszel i duszność
- poprzedzony stanem

podgorączkowym

lub gorączką < 39 C

Ostre zapalenie osierdzia



Objawy podmiotowe i
przedmiotowe:

2.

Tarcie osierdziowe

- najlepiej słyszalne podczas wydechu

3.

Wysięk w worku osierdziowym

- tamponada serca

4.

Może towarzyszyć zapalenie mięśnia

sercowego

5.

Utrata apetytu i masy ciała

Ostre zapalenie osierdzia



Badania dodatkowe

1.

Badania laboratoryjne

- przyspieszone OB.
-

wzrost stężenia białka CRP

- zwiększone stężenie troponin sercowych

2.

EKG

- uogólnione, poziome uniesienie

odcinków ST

- poziome obniżenie odcinków PQ
- normalizacja w ciągu kilku dni

Ostre zapalenie osierdzia



Badania dodatkowe

3.

RTG klatki piersiowej

- płyn w worku osierdziowym

4.

Echokardiografia

- może ujawnić płyn w worku

osierdziowym

- u chorych z zapaleniem suchym – obraz

prawidłowy

5.

Cewnikowanie serca

6.

Biopsja osierdzia

7.

Badanie płynu osierdziowego

Ostre zapalenie osierdzia



Rozpoznanie

Rozpoznanie opiera się na obrazie

klinicznym oraz na wynikach badań

pomocniczych.

Rozpoznanie nowotworowego zapalenia

osierdzia
ustala się na podstawie cytologicznego

badania płynu osierdziowego, badania

histologicznego, zwiększonego stężenia

markerów nwotworowych
w płynie osierdziowym oraz rozpoznania

guza pierwotnego w przypadku przerzutów.

Zapalenie osierdzia

Tamponada serca

perikardiocenteza

Wysięk osierdziowy

Bez tamponady

Monitorowanie

echokardiograficzne

Narastanie płynu

Rozważ

perikardiocentezę

Płyn w worku

osierdziowym

-Lecz. przyczyn.

-Lecz.obj. NLPZ

Ustąpienie obj.

Obserwacja

Utzrymywanie się

objawów

-Kolchicyna i NLPZ

-Kortykosteroidy

- Dalsze badania

-Pogorszenie

- Powikłania

-TTE lub TEE

-TK lub MR

- cewnikowanie

Ostre zapalenie osierdzia



Leczenie swoiste

1.

Ropne zapalenie osierdzia

- otwarty drenaż worka osierdziowego
- antybiotykoterapia dożylna
- antybiotykoterapia doosierdziowa
(gentamycyna)

2.

Gruźlicze zapalenie osierdzia

- 4 leki przeciwprątkowe
- korykosteroidy

Ostre zapalenie osierdzia



Leczenie swoiste

3.

Mocznicowe zapalenie osierdzia

- zwiększenie częstości dializ
- NLPZ
- kortykosteroidy

4.

Pozawałowe zapalenie osierdzia

- ibuprofen lub ASA (650 mg co 4h)

5.

Nowotworowe zapalenie osierdzia

- chemoterapia ogólnoustrojowa
- drenaż worka osierdziowego

ZACISKAJĄCE ZAPALENIE
OSIERDZIA

Zaciskające zapalenie
osierdzia



Definicja

następstwo przewlekłego zapalenia
osierdzia, charakteryzuje się utratą
elastyczności
worka osierdziowego.

Występuje rzadko, jednakże stanowi
poważne powikłanie.

Zaciskające zapalenie
osierdzia



Etiologia i patogeneza

- ZZO rozwija się głównie z bakteryjnego lub
gruźliczego zapalenia osierdzia
- polega na zroście osierdzia i jego
włóknistym
zgrubieniu

i zwapnieniu

- sztywny worek osierdziowy upośledza
napływ krwi w fazie rozkurczu powodując
wzrost ciśnienia napełniania komór
- rozwój objawów niewydolności serca

Zaciskające zapalenie
osierdzia



Objawy podmiotowe i
przedmiotowe

1.

Objawy podmiotowe są

niecharakterystyczne

- osłabienie, ból w klatce piersiowej
uczucie nierównego bicia serca

2.

Objawy przedmiotowe

- obj. Przewlekłego zastoju żylnego
(poszerzenie żż. szyjnych, wodobrzusze,

powiększona wątroba, obrzęki)

- wczesnorozkurczowy ton serca
- hipotonia z małym ciśnieniem tętna

Zaciskające zapalenie
osierdzia



Badania dodatkowe

1.

EKG

- mała amplituda QRS
- odwrócenie lub spłaszczenie załamków

T

- poszerzenie załamków P
- zaburzenia przewodnictwa AV

2.

RTG klatki piersiowej

- zwapnienie osierdzia
- płyn w jamie osierdziowej

Zaciskające zapalenie
osierdzia



Badania dodatkowe

3.

Echokardiografia

- powiększenie przedsionków przy

prawidłowej

wielkości komór
- ruch przegrody międzykomorowej
- wielkość lewej komory nie zmienia się

po

fazie szybkiego napełniania

4.

Cewnikowanie serca

5.

TK lub MR

Zaciskające zapalenie
osierdzia



Rozpoznanie

Ustala się na podstawie badań obrazowych
oraz pomiarów ciśnień w jamach serca.



Rozpoznanie różnicowe

1.

kardiomiopatia restrykcyjna



Leczenie

Metodą z wyboru jest perikardiektomia

Dziękuję za uwagę