Etiologia:
- ubikwitarne szczepy bakterii ropnych :
*A.pyogenes
*hemolizujące szczepy gronkowców
*E.coli,
* F.necrophorum
*wyjątkowo – bakterie czerwonki i grzyby
Patogeneza:
- pierwotne ognisko może znajdować się w każdym narządzie,
- najczęściej zawleczenie patogenów na teren serca w wyniku posocznicy, tworzenia się ropni odległych (pyaemia) lub powstawania zakażonych zatorów
- najczęściej z zainfekowanych ognisk zapalnych umiejscowionych na terenie popołogowej macicy,wymienia,racic,stawów i pochewek ścięgnowych oraz otrzewnej, ropnie wątroby,ropny zator żyły głównej doogonowej, cienkie ostre i głęboko penetrujące ścianę czepca ciała obce (urazowe zapalenie osierdzia i wsierdzia)
Zapalenie wsierdzia może towarzyszyć zarazie płucnej,szelestnicy(posocznica) oraz gruźlicy(guzy gruźlicze w sercu)
Defekty zastawek jako wynik bakteryjnego zapalenia wsierdzia!!
Zapalenie wsierdzia może rozwijać się bezpośrednio jako schorzenie towarzyszące infekcji szerzącej się przerzutowo lub na drodze posocznicy,uwidaczniając się nagłym pogorszeniem stanu ogólnego, częściej rozpoczyna się jako proces przewlekły
W przypadku umiejscowienia procesu chorobowego w prawej połowie serca dochodzi do przerzutowo-ropnego zapalenia płuc i zakrzepów pnia płucnego oraz jego odgałęzień
Zapalenie wsierdzia lewej połowy serca prowadzi do zmian na terenie nerek(krwawe i niedokrwienne zawały miąższu, przerzutowo-ropne zapalenie nerek)
Artritis, tendovaginitis, bursitis Pierwotne ognisko zakażenia ciało obce przebijające czepiec
(pierwotny) (żyły krążenia dużego lub małego)
(przerzutowe)
Endocarditis valvularis Endocarditis traumatica
Ropno-zatorowe zamknięcie światła naczynia
(drogą aorty) (drogą tętnicy płucnej) defekt zastawki serca
Przerzutowo-ropne zapalenie nerek nieprawidłowe szmery wsierdzia
Przerzutowo-ropne zapalenie oskrzeli I płuc
Osłabienie serca
Hipowolemia,hipoproteinemia, niedokrwistość Objawy zastoju krwi
(krążenie małe)
Zastój krwi w płucach
(krążenie duże)
Kaszel, duszność,nieprawidłowe szmery oddechowe,
krwawienie do płuc
Białkomocz zastój krwi w nerkach
Zastój krwi w wątrobie(wodobrzusze)
Zastój krwi w dużych żyłach(„dodatnie” tętno żylne)
Obrzęki
Objawy kliniczne:
Przebieg najczęściej podostry lub przewlekły; przebieg ostry tylko przy urazowym zapaleniu wsierdzia i zatorach dużych pni naczyniowych
Zmniejszony apetyt
Zatrzymanie produkcji mleka
Osowiałość
Tętno i oddechy przyspieszone – tachykardia!
Rzuty gorączki do 410C!
Zwiększenie częstotliwości skurczów serca (100-120 uderzeń/minutę)
Zwiększenie intensywności tonów serca
Szmery dodatkowe (endokardialne)! jako wynik zwężenia lub niedomykalności jednej lub kilku zastawek
Objawy zastoju krwi: dodatnie tętno żylne, uwypuklenie się żyły jarzmowej,silne wypełnienie żył wymienia,obrzęki podgardla i gardzieli)
Objawy przerzutowych zapaleń narządów: obrzmienie kończyn, ropne zapalenie stawów lub pochewek ścięgnowych, kulawizny aż do całkowitego zalegania
Duszność(przy ropniach przerzutowych w płucach, obrzęku i rozedmie płuc)
Zmiany w moczu (białkomocz) przy ropniach przerzutowych w nerkach
Rozpoznanie
Dodatkowe szmery endokardialne(świszczące lub bulgoczące odgłosy) synchronicznie występujące z określonymi fazami pracy serca(systoliczne lub diastoliczne) i ich umiejscowienie ( punctum maximum)
Szmery systoliczne świadczą o niemożności domknięcia zastawek przedsionkowo-komorowych lub o stenozie zastawek półksiężycowatych
Szmery diastoliczne świadczą o stenozie zastawek przedsionkowo-komorowych lub niewydolności zastawek półksiężycowatych
Puncta maxima poszczególnych zastawek:
- pnia płucnego – po stronie lewej, w połowie odległości między liniami poziomymi prowadzonymi przez staw barkowy i łokciowy,gdy głowica fonendoskopu wsunięta jest maxymalnie dogłowowo pomiędzy wysuniętą do przodu kończynę a ścianę klatki piersiowej
-aorty – po stronie lewej, nieznacznie poniżej lini poziomej prowadzonej przez staw barkowy , trochę do przodu od p.maximum zastawki dwudzielnej
-dwudzielna – po stronie lewej, nieznacznie poniżej lini poziomej prowadzonej prze staw barkowy, w 5 p.m.ż
-trójdzielna – po stronie prawej, w połowie odległości między stawem barkowyma łokciowym, tak daleko do przodu jak to tylko możliwe
Rozpoznanie może być potwierdzone wykonaniem posiewu z krwi(3 próbki pobierane w ciągu 1-3 godzin) lub USG
Objawy osłabienia serca i zastoju krwi w żyłach,w płucach,nerkach,wątrobie
Rozpoznanie różnicowe:
Rozróżnić szmery endokardialne od perikardialnych lub dodatkowych szmerów czynnościowych (szmery na tle niedokrwistości)!(łatwe)
Wrodzone defekty zastawek i ubytki przegrody – często powodują szmery endokardialne,ale nie przebiegające z objawami osłabienia serca i zaburzeniami ogólnymi
Badanie sekcyjne
Wodnistość ciała
Gromadzenie płynów w jamach ciała
Zmiany na terenie worka osierdziowego (endocarditis traumatica) – ciało obce
Hipertroficzne serce, czasami rozstrzeń serca; rzadko zmiany mięśniówki serca (myocarditis, zawał blady)
Kalafiorowate narośla z reguły na zastwkach dwu i trójdzielnej, rzadziej pnia płucnego i aorty
Leczenie
Antybiotykoterapia,chemioterapia - nieskuteczne – brak unaczynienia wytworów wsierdzia na tle zakrzepowym