Psychologiczno-socjologiczne

Psychologiczno-socjologiczne

aspekty uzależnienia

aspekty uzależnienia

od narkotyków

od narkotyków

Przygotowała Elżbieta Kwiecień

Przygotowała Elżbieta Kwiecień

Kielce 2010

Kielce 2010

Krótka historia zjawiska

Krótka historia zjawiska

narkomanii

narkomanii



Używanie narkotyków towarzyszyło człowiekowi od zarania

Używanie narkotyków towarzyszyło człowiekowi od zarania

dziejów. Ludzie zawsze interesowali się substancjami

dziejów. Ludzie zawsze interesowali się substancjami

psychoaktywnymi, które wpływały na zmianę nastroju i

psychoaktywnymi, które wpływały na zmianę nastroju i

zachowania się, począwszy od wieków średnich, dzieje

zachowania się, począwszy od wieków średnich, dzieje

używania i nadużywania substancji psychoaktywnych toczą

używania i nadużywania substancji psychoaktywnych toczą

się w oddzielnych od siebie wątkach.

się w oddzielnych od siebie wątkach.



Pierwszy nurt obejmuje losy tych specyfików, które związane

Pierwszy nurt obejmuje losy tych specyfików, które związane

są z oficjalna medycyną- aż do początków XIX wieku, jest to

są z oficjalna medycyną- aż do początków XIX wieku, jest to

przede wszystkim historia opium. Nurt drugi obejmuje te

przede wszystkim historia opium. Nurt drugi obejmuje te

środki odurzające, które znane były medycynie ludowej 9

środki odurzające, które znane były medycynie ludowej 9

związanej z magią , czarami).Dopiero w ostatnich czasach oba

związanej z magią , czarami).Dopiero w ostatnich czasach oba

te nurty zdają się łączyć

te nurty zdają się łączyć

Problem narkomani w Polsce uwidocznił się szczególnie w

Problem narkomani w Polsce uwidocznił się szczególnie w

momencie zmian społeczno-gospodarczych zachodzących w

momencie zmian społeczno-gospodarczych zachodzących w

naszym państwie.

naszym państwie.

Bardzo trudny okres transformacji systemowej potęguje m.in.

Bardzo trudny okres transformacji systemowej potęguje m.in.

lawina negatywnych zachowań dzieci i młodzieży. Zjawisko

lawina negatywnych zachowań dzieci i młodzieży. Zjawisko

narkomani zaczyna wnikać do zupełnie nieprzygotowanej

narkomani zaczyna wnikać do zupełnie nieprzygotowanej

młodzieży. Przenikanie podkultury narkomańskiej na grunt

młodzieży. Przenikanie podkultury narkomańskiej na grunt

szkoły wywołało to pojawienie się dealerów narkotyków ( dosyć

szkoły wywołało to pojawienie się dealerów narkotyków ( dosyć

często są nimi uczniowie), którzy zachęcają na początku do

często są nimi uczniowie), którzy zachęcają na początku do

wzięcia za darmo, ,,na próbę”- poszerzając kręgi swoich

wzięcia za darmo, ,,na próbę”- poszerzając kręgi swoich

odbiorców. Narkotyk na początku brania daje poczucie

odbiorców. Narkotyk na początku brania daje poczucie

przyjemności, niejednokrotnie odbiera instynkt

przyjemności, niejednokrotnie odbiera instynkt

samozachowawczy, a zatem dziecko czy młodzież sięgają

samozachowawczy, a zatem dziecko czy młodzież sięgają

kolejny raz- nie przewidując niebezpieczny, a zatem dziecko czy

kolejny raz- nie przewidując niebezpieczny, a zatem dziecko czy

młodzież sięgają kolejny raz- nie przewidując

młodzież sięgają kolejny raz- nie przewidując

niebezpieczeństwa.

niebezpieczeństwa.

Charakterystyka problemu

Charakterystyka problemu

narkomanii

narkomanii

Narkomania

Narkomania

- podobnie jak alkoholizm, jest zjawiskiem

- podobnie jak alkoholizm, jest zjawiskiem

zarówno medycznym, jak i kulturowo-społecznym. Termin ten

zarówno medycznym, jak i kulturowo-społecznym. Termin ten

oznacza chorobliwy wewnętrzny przymus używania środków

oznacza chorobliwy wewnętrzny przymus używania środków

chemicznych w celu doprowadzenia się do stanu odurzenia.

chemicznych w celu doprowadzenia się do stanu odurzenia.

Z gr.narke

Z gr.narke

-

-

odurzenie, mania- szaleństwo.

odurzenie, mania- szaleństwo.

Zdaniem Stanisława Górskiego, ,, w potoczmy rozumieniu

Zdaniem Stanisława Górskiego, ,, w potoczmy rozumieniu

narkomania jest to nałogowe, spowodowane wewnętrznym

narkomania jest to nałogowe, spowodowane wewnętrznym

przymusem, zażywanie różnymi sposobami ( połykani,

przymusem, zażywanie różnymi sposobami ( połykani,

wstrzykiwanie, wdychanie) rozlicznych środków chemicznych

wstrzykiwanie, wdychanie) rozlicznych środków chemicznych

po to,aby wprowadzić się w stan odurzenia”.

po to,aby wprowadzić się w stan odurzenia”.



Narkomania

Narkomania

- to stałe lub okresowe przyjmowanie w celach

- to stałe lub okresowe przyjmowanie w celach

niemedycznych środków odurzających lub psychotropowych

niemedycznych środków odurzających lub psychotropowych

albo środków zastępczych, w wyniku czego może powstać lub

albo środków zastępczych, w wyniku czego może powstać lub

powstała zależność. Można tu również, przy okazji,

powstała zależność. Można tu również, przy okazji,

sprecyzować terminy:,, nadużywanie”, „środek odurzający”,

sprecyzować terminy:,, nadużywanie”, „środek odurzający”,

„ uzależnienie”

„ uzależnienie”

NARKOMANIA

NARKOMANIA

- jest to

- jest to

stan

stan

okresowej

okresowej

lub

lub

przewlekłej

przewlekłej

intoksykacji

intoksykacji

,

,

przynoszący

przynoszący

jednostce

jednostce

szkodę

szkodę

,

,

wywołany

wywołany

powtarzającym

powtarzającym

się

się

zażywaniem

zażywaniem

środka

środka

odurzającego

odurzającego

lub

lub

pobudzającego (

pobudzającego (

naturalnego

naturalnego

lub

lub

syntetycznego

syntetycznego

).

).

Stan ten

Stan ten

charakteryzuje

charakteryzuje

się

się

następującymi

następującymi

objawam

objawam

i

i

:

:

-

-

nieodpartą

nieodpartą

koniecznością

koniecznością

(

(

przymusem

przymusem

)

)

przyjmowania

przyjmowania

danego

danego

środka

środka

,

,

-

-

dobywaniem

dobywaniem

go

go

wszelkimi

wszelkimi

możliwymi

możliwymi

sposobami

sposobami

,

,

-

-

tendencją

tendencją

do

do

zwiększania

zwiększania

dawki

dawki

,

,

-

-

psychicznymi

psychicznymi

a

a

niekiedy

niekiedy

fizycznymi

fizycznymi

uzależnieniami

uzależnieniami

od

od

danego

danego

środka.

środka.

Nadużywanie - oznacza przyjmowanie leków bez wskazań

Nadużywanie - oznacza przyjmowanie leków bez wskazań

medycznych lub w sposób z nimi sprzeczny ( w nadmiernych

medycznych lub w sposób z nimi sprzeczny ( w nadmiernych

dawkach),a w wypadku innych niż leki substancji

dawkach),a w wypadku innych niż leki substancji

odurzających, niezgodnie z ich przeznaczeniem.

odurzających, niezgodnie z ich przeznaczeniem.



Środek odurzający - to każda substancja pochodzenia

Środek odurzający - to każda substancja pochodzenia

naturalnego albo syntetycznego działająca na ośrodkowy

naturalnego albo syntetycznego działająca na ośrodkowy

układ nerwowy ( środek odurzający to inaczej środek

układ nerwowy ( środek odurzający to inaczej środek

uzależniający)

uzależniający)



Uzależnienie

Uzależnienie

-wg Komitetu Ekspertów Światowej Organizacji

-wg Komitetu Ekspertów Światowej Organizacji

Zdrowia to stan okresowej lub przewlekłej intoksykacji

Zdrowia to stan okresowej lub przewlekłej intoksykacji

szkodliwej dla jednostki i społeczeństwa, wywołany

szkodliwej dla jednostki i społeczeństwa, wywołany

powtarzającym się zażywaniem środka naturalnego lub

powtarzającym się zażywaniem środka naturalnego lub

syntetycznego.

syntetycznego.



Wyodrębnia się trzy rodzaje uzależnień:

Wyodrębnia się trzy rodzaje uzależnień:



a)

a)

uzależnienie psychiczne

uzależnienie psychiczne

- jest to stan psychiczny

- jest to stan psychiczny

powstały w wyniku przyjmowania środka uzależniającego,

powstały w wyniku przyjmowania środka uzależniającego,

przejawiający się różnym stopniu pragnienia przyjmowanie

przejawiający się różnym stopniu pragnienia przyjmowanie

tych środków. Trwałość i nasilenie psychicznej zależności

tych środków. Trwałość i nasilenie psychicznej zależności

zależy o rodzaju środka narkotycznego, od osobowości,

zależy o rodzaju środka narkotycznego, od osobowości,

charakteru i struktury psychicznej użytkownika oraz od

charakteru i struktury psychicznej użytkownika oraz od

działających na niego wpływów mikro- i

działających na niego wpływów mikro- i

makrośrodowiskowych;

makrośrodowiskowych;

b) zależność fizyczna lub fizjologiczna- polega na tym,że

b) zależność fizyczna lub fizjologiczna- polega na tym,że

narkotyki w miarę ich zażywania, stają się chemicznym

narkotyki w miarę ich zażywania, stają się chemicznym

składnikiem wewnętrznych substancji organizmu i wskutek

składnikiem wewnętrznych substancji organizmu i wskutek

tego komórki i tkanki przyzwyczajają się do nich, narkotyk jest

tego komórki i tkanki przyzwyczajają się do nich, narkotyk jest

wówczas konieczny do zachowania równowagi biologicznej i

wówczas konieczny do zachowania równowagi biologicznej i

chemicznej ustroju. Na nagłe odstawienie środka uzależniony

chemicznej ustroju. Na nagłe odstawienie środka uzależniony

organizm reaguje zaburzeniami: pojawia się wówczas zespół

organizm reaguje zaburzeniami: pojawia się wówczas zespół

abstynencyjny, polegający na wielu przykrych zmianach w

abstynencyjny, polegający na wielu przykrych zmianach w

organizmie i psychice człowieka, występują np. poty, brak

organizmie i psychice człowieka, występują np. poty, brak

apetytu, drgawki, dreszcze, bezsenność, wymioty, biegunki.

apetytu, drgawki, dreszcze, bezsenność, wymioty, biegunki.



Z uzależnieniem fizycznym wiąże się zjawisko,,

Z uzależnieniem fizycznym wiąże się zjawisko,,

tolerancji”

tolerancji”

, które polega na zwiększającej się odporności

, które polega na zwiększającej się odporności

organizmu na działanie środków uzależniających w miarę

organizmu na działanie środków uzależniających w miarę

czasu lub używania( występuje więc konieczność zwiększania

czasu lub używania( występuje więc konieczność zwiększania

dawki przyjmowanego środka odurzającego).

dawki przyjmowanego środka odurzającego).

-

-

krzyżowa swoista( całkowita)

krzyżowa swoista( całkowita)

, gdy używanie jednego

, gdy używanie jednego

środka uzależniającego powoduje zwiększenie tolerancji

środka uzależniającego powoduje zwiększenie tolerancji

również i w stosunku do innych środków należących do tej

również i w stosunku do innych środków należących do tej

samej grupy chemicznej:

samej grupy chemicznej:

-

-

krzyżowa nieswoista ( niecałkowita)

krzyżowa nieswoista ( niecałkowita)

, gdyż używanie

, gdyż używanie

jednego środka uzależniającego powoduje tylko częściową

jednego środka uzależniającego powoduje tylko częściową

tolerancję w stosunku do innych środków należących do tej

tolerancję w stosunku do innych środków należących do tej

samej grupy chemicznej.

samej grupy chemicznej.



c)

c)

uzależnienie społeczne

uzależnienie społeczne

- wiąże się z zażywaniem

- wiąże się z zażywaniem

środków toksycznych w grupę ludzi; istotą tego zjawiska jest

środków toksycznych w grupę ludzi; istotą tego zjawiska jest

bardzo silnie uzależnienie od grupy; często jest to

bardzo silnie uzależnienie od grupy; często jest to

charakterystyczne dla młodzieży wyobcowanej ze środowiska

charakterystyczne dla młodzieży wyobcowanej ze środowiska

rodzinnego 9 działa tu więc silny motyw psychologiczno-

rodzinnego 9 działa tu więc silny motyw psychologiczno-

społeczny; potrzeba afiliacji, której realizacji pocią za sobą

społeczny; potrzeba afiliacji, której realizacji pocią za sobą

uzależnienie społeczne).

uzależnienie społeczne).

Reasumując, narkomania charakteryzuje się :

Reasumując, narkomania charakteryzuje się :



- nie zwalczonym pragnieniem, potrzebą lub wewnętrznym

- nie zwalczonym pragnieniem, potrzebą lub wewnętrznym

przymusem stałego środka odurzającego i chęcią zdobycia

przymusem stałego środka odurzającego i chęcią zdobycia

go wszelkimi

go wszelkimi

sposobami i za wszelką cenę,

sposobami i za wszelką cenę,

- tendencją do zwiększania dawki,

- tendencją do zwiększania dawki,

- psychiczne, a niekiedy fizycznym uzależnieniem,

- psychiczne, a niekiedy fizycznym uzależnieniem,

- występowaniem zespołu abstynencji w razie nie otrzymania

- występowaniem zespołu abstynencji w razie nie otrzymania

odpowiedniej ilości środka,

odpowiedniej ilości środka,

- postępują szkodliwością skutków dla człowieka i społeczeństwa

- postępują szkodliwością skutków dla człowieka i społeczeństwa

Przyczyny uzależnienia

Przyczyny uzależnienia



Narkomania to zjawisko złożone, uwarunkowane wieloma

Narkomania to zjawisko złożone, uwarunkowane wieloma

czynnikami, między innymi:Filozoficznymi, religijnymi,

czynnikami, między innymi:Filozoficznymi, religijnymi,

psychologicznymi, wychowawczymi, społecznymi, a nawet

psychologicznymi, wychowawczymi, społecznymi, a nawet

ekonomicznymi.

ekonomicznymi.



Otto Lipkowski usystematyzował przyczyny narkomanii w

Otto Lipkowski usystematyzował przyczyny narkomanii w

następujący sposób:

następujący sposób:



a) o charakterze społecznym

a) o charakterze społecznym



- makrospołecznym: niekorzystna sytuacja ekonomiczna,

- makrospołecznym: niekorzystna sytuacja ekonomiczna,

społeczna, brak perspektyw i szans na godziwe życie,

społeczna, brak perspektyw i szans na godziwe życie,



- mikrospołeczne: dotyczące najbliższego otoczenia jednostki,

- mikrospołeczne: dotyczące najbliższego otoczenia jednostki,

np. wadliwiej funkcjonująca rodzina, błędy wychowawcze

np. wadliwiej funkcjonująca rodzina, błędy wychowawcze

szkoły i oddziaływanie grupy rówieśniczej, której członkowie

szkoły i oddziaływanie grupy rówieśniczej, której członkowie

mają kontakt z narkotykami;

mają kontakt z narkotykami;

b) o charakterze osobniczym

b) o charakterze osobniczym



- występuje brak akceptacji struktury ,, ja '' w osobowości:

- występuje brak akceptacji struktury ,, ja '' w osobowości:

rodzi się negatywna ocena własnej osoby ( ,,, jestem nikim,

rodzi się negatywna ocena własnej osoby ( ,,, jestem nikim,

nic nie jestem wart, niczego nie potrafię”).

nic nie jestem wart, niczego nie potrafię”).



- wśród narkomanów

- wśród narkomanów

Przyczyny uzależnienia

Przyczyny uzależnienia

PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ

PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ

Używanie różnorodnych środków odurzających, powoduje

Używanie różnorodnych środków odurzających, powoduje

nieobliczalne szkody we wszystkich sferach życia człowieka.

nieobliczalne szkody we wszystkich sferach życia człowieka.

Rosnące koszty społeczne tego rodzaju zjawisk, sprawiają, że

Rosnące koszty społeczne tego rodzaju zjawisk, sprawiają, że

coraz intensywniejsze stają się działania zmierzające do

coraz intensywniejsze stają się działania zmierzające do

ograniczania używania środków odurzających we wszystkich

ograniczania używania środków odurzających we wszystkich

grupach wiekowych. Szczególny nacisk kładzie się na

grupach wiekowych. Szczególny nacisk kładzie się na

profilaktykę uzależnień w grupie dzieci i młodzieży. Profilaktyka

profilaktykę uzależnień w grupie dzieci i młodzieży. Profilaktyka

ta, może być ujmowana w różnorodny sposób.

ta, może być ujmowana w różnorodny sposób.

Pierwszym rodzajem zachowań, jest pogląd, że należy zapobiegać

Pierwszym rodzajem zachowań, jest pogląd, że należy zapobiegać

nadużywaniu środków odurzających, a przez nadużywanie,

nadużywaniu środków odurzających, a przez nadużywanie,

rozumie się taki model patologicznego używania, które trwa co

rozumie się taki model patologicznego używania, które trwa co

najmniej jeden miesiąc i przynosi negatywne skutki w życiu

najmniej jeden miesiąc i przynosi negatywne skutki w życiu

społecznym i rodzinnym osoby odurzającej się.

społecznym i rodzinnym osoby odurzającej się.

Drugim rodzajem zachowań, jest regularne używanie substancji

Drugim rodzajem zachowań, jest regularne używanie substancji

psychoaktywnych i to niezależnie od tego, czy temu odurzaniu

psychoaktywnych i to niezależnie od tego, czy temu odurzaniu

się, towarzyszą negatywne skutki w różnych wymiarach życia.

się, towarzyszą negatywne skutki w różnych wymiarach życia.

W takim przypadku podstawą podejmowania działań

W takim przypadku podstawą podejmowania działań

zapobiegawczych, jest pogląd, że niezależnie od tego, czy

zapobiegawczych, jest pogląd, że niezależnie od tego, czy

aktualnie są już obserwowane przejawy dysfunkcjonalności, to

aktualnie są już obserwowane przejawy dysfunkcjonalności, to

na pewno zawsze w konsekwencji regularne używanie

na pewno zawsze w konsekwencji regularne używanie

środków odurzających, np. palenia papierosów, prowadzi do

środków odurzających, np. palenia papierosów, prowadzi do

negatywnych skutków zdrowotnych.

negatywnych skutków zdrowotnych.

Trzecim rodzajem zachowań, jest wszelkie używanie środków

Trzecim rodzajem zachowań, jest wszelkie używanie środków

odurzających, niezależnie od tego, czy ma ono charakter

odurzających, niezależnie od tego, czy ma ono charakter

regularny, czy też okazjonalny. W tym przypadku uzasadnienia

regularny, czy też okazjonalny. W tym przypadku uzasadnienia

profilaktyki poszukuje się przynajmniej w dwóch wymiarach.

profilaktyki poszukuje się przynajmniej w dwóch wymiarach.

Z jednej strony, wskazuje się, że wszelkie środki

Z jednej strony, wskazuje się, że wszelkie środki

psychoaktywne, przyjmowane w okresie dojrzewania,

psychoaktywne, przyjmowane w okresie dojrzewania,

stanowią realne zagrożenie dla prawidłowego rozwoju. Z

stanowią realne zagrożenie dla prawidłowego rozwoju. Z

drugiej, podkreśla się, że każde eksperymentowanie ze

drugiej, podkreśla się, że każde eksperymentowanie ze

środkami odurzającymi, stanowi potencjalne

środkami odurzającymi, stanowi potencjalne

niebezpieczeństwo przejścia w fazę używania zależnego.

niebezpieczeństwo przejścia w fazę używania zależnego.

Czwartym sposobem rozumienia profilaktyki, jest traktowanie jej

Czwartym sposobem rozumienia profilaktyki, jest traktowanie jej

jako działań zmierzających do opóźnienia wieku, w jakim człowiek

jako działań zmierzających do opóźnienia wieku, w jakim człowiek

dokonuje inicjacji alkoholowej lub narkotycznej. Stanowisko takie

dokonuje inicjacji alkoholowej lub narkotycznej. Stanowisko takie

wyrasta z licznych badań, które w sposób jednoznaczny wykazują,

wyrasta z licznych badań, które w sposób jednoznaczny wykazują,

że im wcześniejszy kontakt ze środkami odurzającymi, tym

że im wcześniejszy kontakt ze środkami odurzającymi, tym

większe niebezpieczeństwo rozwoju uzależnienia, duża łatwość

większe niebezpieczeństwo rozwoju uzależnienia, duża łatwość

rozszerzenia kręgu przyjmowanych środków i przechodzenie do

rozszerzenia kręgu przyjmowanych środków i przechodzenie do

substancji bardziej szkodliwych oraz większe

substancji bardziej szkodliwych oraz większe

prawdopodobieństwo angażowania się w inne rodzaje działań

prawdopodobieństwo angażowania się w inne rodzaje działań

dewiacyjnych. Opóźnianie inicjacji, jest więc jednocześnie,

dewiacyjnych. Opóźnianie inicjacji, jest więc jednocześnie,

zmniejszeniem zagrożeń.

zmniejszeniem zagrożeń.

Piątym sposobem rozumienia profilaktyki, jest podejmowanie działań

Piątym sposobem rozumienia profilaktyki, jest podejmowanie działań

ukierunkowanych na zapobieganie używania określonych

ukierunkowanych na zapobieganie używania określonych

rodzajów środków odurzających. zasadność tych działań wynika z

rodzajów środków odurzających. zasadność tych działań wynika z

faktu, że człowiek używający jednego rodzaju środków

faktu, że człowiek używający jednego rodzaju środków

odurzających, znacznie łatwiej sięga po następne. Jeśli więc

odurzających, znacznie łatwiej sięga po następne. Jeśli więc

podejmie się działania zapobiegające używaniu środków

podejmie się działania zapobiegające używaniu środków

odurzających, znajdujących się na początku tego łańcucha

odurzających, znajdujących się na początku tego łańcucha

(głównie tytoń, alkohol i marihuana), to tym samym zapobiega się

(głównie tytoń, alkohol i marihuana), to tym samym zapobiega się

sięganiu po środki bardziej niebezpieczne (np. opiaty).

sięganiu po środki bardziej niebezpieczne (np. opiaty).

POZIOMY PROFILAKTYKI

POZIOMY PROFILAKTYKI

Zapobieganie uzależnieniom, może być realizowane na trzech

Zapobieganie uzależnieniom, może być realizowane na trzech

poziomach - wyróżnia się profilaktykę pierwszo-, drugo- i

poziomach - wyróżnia się profilaktykę pierwszo-, drugo- i

trzeciorzędową.

trzeciorzędową.

Profilaktyka pierwszorzędowa

Profilaktyka pierwszorzędowa

,

,

to działanie mające na celu z

to działanie mające na celu z

jednej strony promocję zdrowia i przedłużanie życia człowieka,

jednej strony promocję zdrowia i przedłużanie życia człowieka,

z drugiej zaś, zapobieganie pojawiania się problemów

z drugiej zaś, zapobieganie pojawiania się problemów

związanych z używaniem i nadużywaniem środków

związanych z używaniem i nadużywaniem środków

odurzających. Szczególnie wyraźnie tutaj akcentuje się

odurzających. Szczególnie wyraźnie tutaj akcentuje się

budowanie i rozwijanie różnorodnych umiejętności radzenia

budowanie i rozwijanie różnorodnych umiejętności radzenia

sobie z wymogami życia, gdyż deficyty w tym zakresie są

sobie z wymogami życia, gdyż deficyty w tym zakresie są

powszechnie spotykane w populacji osób, uwikłanych w

powszechnie spotykane w populacji osób, uwikłanych w

używanie środków odurzających.

używanie środków odurzających.

Profilaktyka drugorzędowa

Profilaktyka drugorzędowa

ma na celu ujawnianie osób o

ma na celu ujawnianie osób o

najwyższym ryzyku popadnięcia w uzależnienie oraz

najwyższym ryzyku popadnięcia w uzależnienie oraz

pomaganie im w redukcji tego ryzyka, a więc zapobieganie

pomaganie im w redukcji tego ryzyka, a więc zapobieganie

popadaniu w używanie zależne.

popadaniu w używanie zależne.

Profilaktyka trzeciorzędowa

Profilaktyka trzeciorzędowa

rozumiana jest jako interwencja

rozumiana jest jako interwencja

po wystąpieniu uzależnienia. Ma ona na celu z jednej strony,

po wystąpieniu uzależnienia. Ma ona na celu z jednej strony,

przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego, z

przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego, z

drugiej zaś, umożliwienie osobie leczącej się, powrotu do

drugiej zaś, umożliwienie osobie leczącej się, powrotu do

społeczeństwa, prowadzenia w nim satysfakcjonującego i

społeczeństwa, prowadzenia w nim satysfakcjonującego i

społecznie akceptowanego trybu życia, wolnego od środków

społecznie akceptowanego trybu życia, wolnego od środków

odurzających.

odurzających.

Wszystkie w/w poziomy działań profilaktycznych, charakteryzują

Wszystkie w/w poziomy działań profilaktycznych, charakteryzują

się wspólnymi celami, dotyczącymi w szczególności:

się wspólnymi celami, dotyczącymi w szczególności:

- promowania zdrowia i dobrego samopoczucia, a tym samym

- promowania zdrowia i dobrego samopoczucia, a tym samym

wydłużania jednostkowego życia,

wydłużania jednostkowego życia,

- redukowania liczby przypadków uzależnienia lub problemów

- redukowania liczby przypadków uzależnienia lub problemów

związanych z odurzaniem się w ogólnej populacji,

związanych z odurzaniem się w ogólnej populacji,

- redukowania zachorowalności i śmiertelności związanych z

- redukowania zachorowalności i śmiertelności związanych z

nadużywaniem środków odurzających,

nadużywaniem środków odurzających,

- obniżania prawdopodobieństwa długoterminowej niezdolności

- obniżania prawdopodobieństwa długoterminowej niezdolności

do pracy zawodowej

do pracy zawodowej

i odpowiedzialnego wywiązywania się z

i odpowiedzialnego wywiązywania się z

innych obowiązków społecznych.

innych obowiązków społecznych.

Pewną odmianą liberalizmu, jest ignorowania zjawiska. Polega to

Pewną odmianą liberalizmu, jest ignorowania zjawiska. Polega to

na przemilczaniu, wypieraniu, bagatelizowaniu, lekceważeniu

na przemilczaniu, wypieraniu, bagatelizowaniu, lekceważeniu

niebezpieczeństwa i odsuwaniu go z pola widzenia. jest to

niebezpieczeństwa i odsuwaniu go z pola widzenia. jest to

postawa cyniczna, manifestowana przez np. producentów oraz

postawa cyniczna, manifestowana przez np. producentów oraz

handlarzy narkotyków. ten liberalizm („kto chce, niech

handlarzy narkotyków. ten liberalizm („kto chce, niech

bierze”) ma charakter zbrodniczy.

bierze”) ma charakter zbrodniczy.

Jest też postawa altruistyczna, przeniknięta próbą coraz lepszego

Jest też postawa altruistyczna, przeniknięta próbą coraz lepszego

rozumienia istoty uzależnienia, przeciwdziałania temu

rozumienia istoty uzależnienia, przeciwdziałania temu

zjawisku i pomocą na rzecz leczenia. Nienawiść wobec

zjawisku i pomocą na rzecz leczenia. Nienawiść wobec

narkomanii i wiara, że można i trzeba pomagać

narkomanii i wiara, że można i trzeba pomagać

uzależnionemu, często przyczyniają się do przywracania ich

uzależnionemu, często przyczyniają się do przywracania ich

normalnemu, społecznie akceptowanemu życiu. Postawa ta

normalnemu, społecznie akceptowanemu życiu. Postawa ta

wynika z głębokiej religijności lub humanistycznej lojalności

wynika z głębokiej religijności lub humanistycznej lojalności

wobec istoty ludzkiej, znajdującej się w potrzebie.

wobec istoty ludzkiej, znajdującej się w potrzebie.

Społeczne spostrzeganie

Społeczne spostrzeganie

uzależnień

uzależnień

Ogólnie bardzo niska wiedza na temat specyfiki, a w

Ogólnie bardzo niska wiedza na temat specyfiki, a w

szczególności etiologii uzależnień, kształtuje zazwyczaj

szczególności etiologii uzależnień, kształtuje zazwyczaj

postawy skrajne. Niektórzy uważają, że narkomania jest złem,

postawy skrajne. Niektórzy uważają, że narkomania jest złem,

zawsze podlegającym negatywnej ocenie moralnej. Sposobem

zawsze podlegającym negatywnej ocenie moralnej. Sposobem

na nią ma być pełna prohibicja, obwarowania surowymi karami

na nią ma być pełna prohibicja, obwarowania surowymi karami

za produkowanie, rozpowszechnianie i używanie. Jedyna

za produkowanie, rozpowszechnianie i używanie. Jedyna

pomoc uzależnionemu, polegać ma zaledwie na odtruciu i

pomoc uzależnionemu, polegać ma zaledwie na odtruciu i

następującej po nim perswazji w różnych

następującej po nim perswazji w różnych

formach. Każdy

formach. Każdy

powrót do narkotyku powinien być karany.

powrót do narkotyku powinien być karany.

Inną skrajnością jest liberalizm. W jego perspektywie,

Inną skrajnością jest liberalizm. W jego perspektywie,

narkomania jest zjawiskiem moralnie obojętnym, sprawą

narkomania jest zjawiskiem moralnie obojętnym, sprawą

osobistą. Pomoc jest bezcelowa, ponieważ narkomani sami

osobistą. Pomoc jest bezcelowa, ponieważ narkomani sami

poprzez swoje działania, dążą do śmierci. Co najwyżej można

poprzez swoje działania, dążą do śmierci. Co najwyżej można

dostarczać uzależnionym narkotyki i izolować ich, by nie

dostarczać uzależnionym narkotyki i izolować ich, by nie

czynili szkód społecznych.

czynili szkód społecznych.

PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ

PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ

- jest działalnością zapobiegawczą

- jest działalnością zapobiegawczą

obejmującą całą gamę różnorodnych, zdrowotnych i społecznych

obejmującą całą gamę różnorodnych, zdrowotnych i społecznych

zagrożeń związanych z używaniem środków psychoaktywnych. Nie

zagrożeń związanych z używaniem środków psychoaktywnych. Nie

chodzi w niej o działania związane z uzależnieniem, lecz o działania

chodzi w niej o działania związane z uzależnieniem, lecz o działania

skierowane na

skierowane na

unikanie szkód społecznych i zdrowotnych.

unikanie szkód społecznych i zdrowotnych.

2

2

5

5