Współczesne teorie

Współczesne teorie

kultury

kultury

Ćwiczenia III

Ćwiczenia III

Polityka kulturalna w

Polityka kulturalna w

nowej sytuacji

nowej sytuacji

historycznej

historycznej

Transformacja systemowa

Transformacja systemowa

Radykalna zmiana społeczna i polityczna,

Radykalna zmiana społeczna i polityczna,

która nastąpiła w krajach Europy Środkowo-

która nastąpiła w krajach Europy Środkowo-

Wschodniej po 1989 roku – zmiana

Wschodniej po 1989 roku – zmiana

ustroju

ustroju

politycznego

politycznego

, zmiana

, zmiana

świadomości

świadomości

społecznej i politycznej

społecznej i politycznej

, przyjęcie

, przyjęcie

odmiennego

odmiennego

systemu wartości

systemu wartości

, nabycie

, nabycie

cech innej

cech innej

kultury politycznej i prawnej.

kultury politycznej i prawnej.

Transformacja ustrojowa

Transformacja ustrojowa

–

–

pojęcie węższe,

pojęcie węższe,

prawno-organizacyjne, obejmującą tylko jeden

prawno-organizacyjne, obejmującą tylko jeden

wymiar (poziom) procesu.

wymiar (poziom) procesu.

Tranzycja

Tranzycja

–

–

okres przejściowy, który dzieli dwa

okres przejściowy, który dzieli dwa

momenty: początek rozmontowywania określonego

momenty: początek rozmontowywania określonego

reżimu politycznego oraz osiągnięcie stanu konsolidacji

reżimu politycznego oraz osiągnięcie stanu konsolidacji

nowego reżimu. Jego treścią jest intensywna zmiana

nowego reżimu. Jego treścią jest intensywna zmiana

polityczna.

polityczna.

Huntington

Huntington

–

–

jedna z faz transformacji systemowej:

jedna z faz transformacji systemowej:

Rozpad rządów autorytarnych

Rozpad rządów autorytarnych

Tranzycja

Tranzycja

Konsolidacja

Konsolidacja

Dojrzewanie demokracji

Dojrzewanie demokracji

Początek tranzycji:

Początek tranzycji:

deklaracja przeprowadzenia

deklaracja przeprowadzenia

rywalizacyjnych wyborów

rywalizacyjnych wyborów

(J. Linz)

(J. Linz)

Transformacja systemowa

Transformacja systemowa

Ekonomiczne

Ekonomiczne

– nieefektywność gospodarki

– nieefektywność gospodarki

centralnie planowanej, trwała nadwyżka popytu nad

centralnie planowanej, trwała nadwyżka popytu nad

podażą, regulowane ceny, ukryta inflacja – brak

podażą, regulowane ceny, ukryta inflacja – brak

zdolności gospodarki do zaspokojenia aspiracji

zdolności gospodarki do zaspokojenia aspiracji

konsumenckich społeczeństwa (gospodarka

konsumenckich społeczeństwa (gospodarka

niedoborów).

niedoborów).

Polityczne

Polityczne

– system o cechach autorytarnych, brak

– system o cechach autorytarnych, brak

swobód politycznych, odrzucenie takich wartości jak

swobód politycznych, odrzucenie takich wartości jak

wolność i pluralizm, łamanie praw człowieka, brak

wolność i pluralizm, łamanie praw człowieka, brak

reform. Prawomocność władzy wynika z samego faktu

reform. Prawomocność władzy wynika z samego faktu

jej posiadania i zdolności wymuszania posłuchu.

jej posiadania i zdolności wymuszania posłuchu.

Zawężenie możliwości partycypacji politycznej.

Zawężenie możliwości partycypacji politycznej.

Zaprzeczenie liberalnej demokracji – odrzucenie jej

Zaprzeczenie liberalnej demokracji – odrzucenie jej

instytucji i procedur (rywalizacyjne wybory, opozycja,

instytucji i procedur (rywalizacyjne wybory, opozycja,

autonomia polityczna)

autonomia polityczna)

Przyczyny transformacji systemowej:

Przyczyny transformacji systemowej:

Zewnętrzne

Zewnętrzne

– kryzys wewnętrzny w Związku

– kryzys wewnętrzny w Związku

Radzieckim i próby ratowania komunizmu poprzez

Radzieckim i próby ratowania komunizmu poprzez

jego stopniowe samoograniczanie.

jego stopniowe samoograniczanie.



Marzec 1985

Marzec 1985

– Gorbaczow zostaje sekretarzem generalnym

– Gorbaczow zostaje sekretarzem generalnym

Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego –

Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego –

POKOJOWE

POKOJOWE

WSPÓŁISTNIENIE, PIERESTROJKA, GŁASNOSTI

WSPÓŁISTNIENIE, PIERESTROJKA, GŁASNOSTI

.

.



Lipiec 1988

Lipiec 1988

– konferencja KPZR – postulat wprowadzenia

– konferencja KPZR – postulat wprowadzenia

systemu prezydenckiego i włączenia społeczeństwa w

systemu prezydenckiego i włączenia społeczeństwa w

system sprawowania władzy.

system sprawowania władzy.



Kwiecień 1989

Kwiecień 1989

– pierwsze wybory do Zgromadzenia

– pierwsze wybory do Zgromadzenia

Deputowanych Ludowych.

Deputowanych Ludowych.

Przyczyny transformacji systemowej:

Przyczyny transformacji systemowej:

Transformacja systemowa

Transformacja systemowa

w Polsce:

w Polsce:

6 II – 5 IV – obrady Okrągłego Stołu:

6 II – 5 IV – obrady Okrągłego Stołu:



Legalizacja Solidarności

Legalizacja Solidarności



Wolne wybory do Senatu

Wolne wybory do Senatu



Przywrócenie urzędu prezydenta

Przywrócenie urzędu prezydenta



35% posłów wybieranych w wolnych wyborach

35% posłów wybieranych w wolnych wyborach



Wprowadzenie samorządu

Wprowadzenie samorządu

Tranzycja poprzez transakcję

Tranzycja poprzez transakcję

(D. Share),

(D. Share),

Poddanie

Poddanie

władzy

władzy

(P.Schmitter),

(P.Schmitter),

Przemieszczenie władzy

Przemieszczenie władzy

(S.

(S.

Huntigton),

Huntigton),

Wynegocjowana reforma

Wynegocjowana reforma

(J. Linz).

(J. Linz).

Demokratyzacja kultury - wymiar

Demokratyzacja kultury - wymiar

medialny:

medialny:

Diagnoza

Diagnoza

– system komunikacji społecznej jest

– system komunikacji społecznej jest

przestarzały, zmonopolizowany i nieodpowiedni

przestarzały, zmonopolizowany i nieodpowiedni

wobec przemian; rozpaczliwy stan bazy materialnej.

wobec przemian; rozpaczliwy stan bazy materialnej.

Postulaty:

Postulaty:

- Konieczność budowy nowego ładu informacyjnego;

- Konieczność budowy nowego ładu informacyjnego;

- Media mają spełniać nowe funkcje;

- Media mają spełniać nowe funkcje;

- Wydawanie prasy niezależnej;

- Wydawanie prasy niezależnej;

- Nowelizacja prawa prasowego;

- Nowelizacja prawa prasowego;

- Rozszerzenie zakresu swobody wypowiedzi, likwidacja drugiego

- Rozszerzenie zakresu swobody wypowiedzi, likwidacja drugiego

obiegu.

obiegu.

-Reaktywowanie Związku Polskich Artystów Plastyków i

-Reaktywowanie Związku Polskich Artystów Plastyków i

Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

Niezależne Forum Kultury

Niezależne Forum Kultury

(1 kwietnia 1989)

(1 kwietnia 1989)



Podkreśla zasługi twórców drugiego obiegu;

Podkreśla zasługi twórców drugiego obiegu;



Diagnozuje stan kultury polskiej;

Diagnozuje stan kultury polskiej;



Omawia zagrożenia wynikające z pluralizacji kultury.

Omawia zagrożenia wynikające z pluralizacji kultury.



Przyjmuje KARTĘ KULTURY POLSKIEJ.

Przyjmuje KARTĘ KULTURY POLSKIEJ.

Karta Kultury Polskiej

Karta Kultury Polskiej



Kultura jest jedna,

Kultura jest jedna,



Konieczność stworzenia nowych struktur

Konieczność stworzenia nowych struktur

organizacyjnych w dziedzinie kultury,

organizacyjnych w dziedzinie kultury,



Zmiana modelu PK;

Zmiana modelu PK;



Wolność egzystencji wszystkiego, co służy

Wolność egzystencji wszystkiego, co służy

tworzeniu i rozpowszechnianiu kultury;

tworzeniu i rozpowszechnianiu kultury;



Przywrócenie pamięci zbiorowej postaci i

Przywrócenie pamięci zbiorowej postaci i

wydarzeń zapominanych lub wykreślonych z

wydarzeń zapominanych lub wykreślonych z

historii;

historii;



Przemiana systemu oświaty i wychowania.

Przemiana systemu oświaty i wychowania.

Kultura

Kultura

w nowej sytuacji historycznej:

w nowej sytuacji historycznej:

Zmniejszenie się sektora publicznego w

Zmniejszenie się sektora publicznego w

kulturze – ekonomizacja kultury;

kulturze – ekonomizacja kultury;

Zmniejszenie znaczenia mediów publicznych

Zmniejszenie znaczenia mediów publicznych

w zakresie ochrony i rozwoju kultury;

w zakresie ochrony i rozwoju kultury;

Zmiana modelu uczestnictwa w kulturze –

Zmiana modelu uczestnictwa w kulturze –

cud audiowizualny;

cud audiowizualny;

Rozwój ilościowy podmiotów PK;

Rozwój ilościowy podmiotów PK;

Wymiana międzynarodowa dóbr kultury

Wymiana międzynarodowa dóbr kultury

.

.

Zniesienie cenzury

Zniesienie cenzury

Cenzura

Cenzura

–

–

kontrola wypowiedzi (także

kontrola wypowiedzi (także

artystycznych) pod kątem ich zgodności z polityką

artystycznych) pod kątem ich zgodności z polityką

władz i promowanych przez nie wartości.

władz i promowanych przez nie wartości.

Styczeń 1945

Styczeń 1945

– rozkaz o utworzeniu przy

– rozkaz o utworzeniu przy

Ministerstwie

Bezpieczeństwa

Publicznego

Ministerstwie

Bezpieczeństwa

Publicznego

Centralnego Biura Kontroli Prasy.

Centralnego Biura Kontroli Prasy.

1946

1946

– dekret o utworzeniu Głównego Urzędu

– dekret o utworzeniu Głównego Urzędu

Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk.

Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk.

1981

1981

– ustawa o kontroli prasy, publikacji i

– ustawa o kontroli prasy, publikacji i

widowisk.

widowisk.

11 kwietnia 1990

11 kwietnia 1990

– ustawa o zniesieniu cenzury.

– ustawa o zniesieniu cenzury.

Demonopolizacja mediów

Demonopolizacja mediów

(prasa):

(prasa):

1973

1973

–

–

powstaje koncern RSW „Prasa – Książka –

powstaje koncern RSW „Prasa – Książka –

Ruch”.

Ruch”.

22 marca 1990

22 marca 1990

–

–

likwidacja RSW, powołanie Komisji

likwidacja RSW, powołanie Komisji

Likwidacyjnej (6 kwietnia), opublikowanie Planu

Likwidacyjnej (6 kwietnia), opublikowanie Planu

Zagospodarowania Majątku RSW (22 października).

Zagospodarowania Majątku RSW (22 października).

Prywatyzacja dwukierunkowa

Prywatyzacja dwukierunkowa

Konsekwencje:

Konsekwencje:

-

-

powstanie rynku prasy,

powstanie rynku prasy,

- zmiana oferty,

- zmiana oferty,

- rewolucja techniczna,

- rewolucja techniczna,

- obcy kapitał.

- obcy kapitał.

Demonopolizacja mediów (radio

Demonopolizacja mediów (radio

i TV)

i TV)

Radiokomitet

Radiokomitet

– instytucja zajmująca się kontrolą i organizacją

– instytucja zajmująca się kontrolą i organizacją

pracy państwowych stacji radiowych i telewizyjnych. Pod jego

pracy państwowych stacji radiowych i telewizyjnych. Pod jego

kontrolą były wszystkie ogólnopolskie i lokalne stacje

kontrolą były wszystkie ogólnopolskie i lokalne stacje

Polskiego Radia i Telewizji Polskiej.

Polskiego Radia i Telewizji Polskiej.

2 sierpnia 1951

2 sierpnia 1951

– powstaje Komitet do Spraw Radiofonii

– powstaje Komitet do Spraw Radiofonii

"Polskie Radio" jako organ rządu w zakresie tworzenia i

"Polskie Radio" jako organ rządu w zakresie tworzenia i

przekazywania programów radiofonicznych i telewizyjnych.

przekazywania programów radiofonicznych i telewizyjnych.

Do jego zakresu działania należało m.in.

Do jego zakresu działania należało m.in.

ustalenie

ustalenie

wytycznych rozwoju radiofonii i telewizji, tworzenie

wytycznych rozwoju radiofonii i telewizji, tworzenie

programów budowa i eksploatacja rozgłośni radiofonicznych i

programów budowa i eksploatacja rozgłośni radiofonicznych i

telewizyjnych oraz popieranie twórczości artystycznej,

telewizyjnych oraz popieranie twórczości artystycznej,

literackiej i naukowej w dziedzinie radiofonii i telewizji

literackiej i naukowej w dziedzinie radiofonii i telewizji

.

.

Przewodniczący Komitetu był mianowany i odwoływany przez

Przewodniczący Komitetu był mianowany i odwoływany przez

Prezydenta RP na wniosek premiera.

Prezydenta RP na wniosek premiera.

Demonopolizacja mediów (radio

Demonopolizacja mediów (radio

i TV)

i TV)

8 grudnia 1960

8 grudnia 1960

- Komitet do Spraw Radiofonii

- Komitet do Spraw Radiofonii

przekształcono w

przekształcono w

Komitet do Spraw Radia i Telewizji

Komitet do Spraw Radia i Telewizji

"Polskie Radio i Telewizja"

"Polskie Radio i Telewizja"

(ustawa z 2 grudnia

(ustawa z 2 grudnia

1970). Przewodniczący Komitetu powoływany był

1970). Przewodniczący Komitetu powoływany był

przez Prezesa Rady Ministrów. Przy Komitecie

przez Prezesa Rady Ministrów. Przy Komitecie

działały: Rada Programowa i Rada Naukowo-

działały: Rada Programowa i Rada Naukowo-

Techniczna, jako organy doradcze i opiniodawcze.

Techniczna, jako organy doradcze i opiniodawcze.

wrzesień 1989

wrzesień 1989

– na czele radiokomitetu Andrzej

– na czele radiokomitetu Andrzej

Drawicz.

Drawicz.

29 grudnia 1992

29 grudnia 1992

- ustawa likwidująca radiokomitet.

- ustawa likwidująca radiokomitet.

Część jego zadań przeszła na publicznych

Część jego zadań przeszła na publicznych

nadawców radia i telewizji.

nadawców radia i telewizji.

Demonopolizacja mediów (radio

Demonopolizacja mediów (radio

i TV)

i TV)

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

-

-

organ

organ

konstytucyjny, który stoi na straży wolności

konstytucyjny, który stoi na straży wolności

słowa, prawa do informacji oraz interesu

słowa, prawa do informacji oraz interesu

publicznego w radiofonii i telewizji (ustawa

publicznego w radiofonii i telewizji (ustawa

z grudnia 1992 roku).

z grudnia 1992 roku).

W skład Rady wchodzi

W skład Rady wchodzi

(po nowelizacji

(po nowelizacji

ustawy z 29 grudnia 2005 roku)

ustawy z 29 grudnia 2005 roku)

5 członków

5 członków

wybieranych przez:

wybieranych przez:

–

Sejm - 2 członków,

Sejm - 2 członków,

–

Senat - 1,

Senat - 1,

–

Prezydenta RP – 2.

Prezydenta RP – 2.

Demonopolizacja mediów (radio

Demonopolizacja mediów (radio

i TV)

i TV)

Postulat trójsektorowego systemu RTV:

Postulat trójsektorowego systemu RTV:

Media publiczne

Media publiczne

Media komercyjne

Media komercyjne

Media społeczne

Media społeczne

Rozbicie państwowej jednostki organizacyjnej

Rozbicie państwowej jednostki organizacyjnej

Polskie Radio i Telewizja

Polskie Radio i Telewizja

– powołanie spółki

– powołanie spółki

akcyjnej Telewizja Polska, spółki akcyjnej

akcyjnej Telewizja Polska, spółki akcyjnej

Polskie Radio oraz spółek radiofonii

Polskie Radio oraz spółek radiofonii

regionalnej.

regionalnej.

Rozwój sektora mediów prywatnych

Rozwój sektora mediów prywatnych

Temat kolejnych zajęć:

Temat kolejnych zajęć:

Polityka kulturalna

Polityka kulturalna

w programach

w programach

Unii Europejskiej

Unii Europejskiej

Literatura:

Literatura:

Kultura w procesie integracji europejskiej; Program Kultura

Kultura w procesie integracji europejskiej; Program Kultura

2000 jako przykład ewolucji działań Unii Europejskiej w

2000 jako przykład ewolucji działań Unii Europejskiej w

dziedzinie kultury

dziedzinie kultury

, [w:]

, [w:]

Europeistyka w zarysie

Europeistyka w zarysie

, (red.) Alojzy Z.

, (red.) Alojzy Z.

Nowak, Dariusz Milczarek, Warszawa 2006.

Nowak, Dariusz Milczarek, Warszawa 2006.

Kazimerz Waluch,

Kazimerz Waluch,

Polityka kulturalna Unii Europejskiej

Polityka kulturalna Unii Europejskiej

, Płock

, Płock

2001

2001

Dziękuję za uwagę!

Dziękuję za uwagę!