KULTURA POLITYCZNA - całokształt indywidualnych postaw i orientacji politycznych uczestników danego systemu.

Jest to sfera subiektywna leżąca u podstaw działań politycznych i nadająca im znaczenie.

Owe orientacje łączą w sobie kilka składników:

• orientacja poznawcza - prawdziwa lub fałszywa wiedza o obiektach i ideach politycznych

Jednostka może mieć stosunkowo dużą, sprawdzona wiedze o tym, jak działa całość systemu politycznego, kim są osobistości kierujące i jakie są problemy aktualnej polityki

• o. afektywna - poczucie więzi, zaangażowania wobec obiektów politycznych

Jednostka może doznawać uczucia obcości lub sprzeciwu wobec systemu

• o. oceniająca - sądy i opinie o obiektach politycznych, zwykle wymagających użycia kryteriów wartościujących.

Jednostka może oceniać system w kategoriach moralnych

Orientacje te w danej społeczności będą miały istotny wpływ na sposób działania systemu politycznego. Żądania pod adresem systemu, skargi wnoszone do sądów i trybunałów - warunkują powszechne wzory orientacji

Są to bowiem utajone tendencje polityczne, wyznaczniki zachowania politycznego, które jako takie mają wielki znaczenie dla wyjaśnienia i przewidywania zjawisk politycznych.

Trudność jednak powyższej czynności sprowadza się jednak do faktu, iż również działania indywidualne mogą niekiedy wywierać ogromny wpływ na funkcjonowanie systemu.

Pojęcie kultury politycznej obejmuje zespół zjawisk, które mogą być zidentyfikowane i mierzone.

Dokonuje się tego w sposób następujący: badanie opinii publicznej, postaw, wywiad, analiza psychologiczna, wypowiedzi publiczne, przemówienia, publikacje, mity i legendy samo zachowanie pozwala rozpoznać rodzaj orientacji, z którą jest związane. Jednak wnioskowanie na ich podstawie wiąże się z pewnym ryzykiem.

Kultura polityczna może stanowić dla nas cenne pojecie, pozwalające powiązać w teorii politycznej mikro - i makroanalizę.

Kultura polityczna, ujawniając rozkład orientacji wobec działań politycznych, pozwala powiązać dążności indywidualne z charakterystyką systemu.

OBIEKTY ORIENTACJI POLITYCZNEJ:

• system polityczny jako całość,

• poszczególne role i struktury polityczne,

• indywidualni lub grupowi wykonawcy owych ról oraz

• specyficzne dążności i decyzje publiczne,

• wszyscy aktorzy gry politycznej, włącznie z podmiotem, nosicielem danej orientacji.

Problem orientacji wobec systemu politycznego jako całości jest dość poważnym zagadnieniem.

Proces kształtowania narodu wymaga pewnego upowszechnienia informacji o jedności narodowej i zaakceptowania tej jedności.

Skrajnym typem rozwiązania konfliktów solidarności może być wzmożony nacjonalizm, który koncentruje charyzmatyczna osobistość polityczna (Nasser w Egipcie)

W pewnym punkcie historii nowego narodu, gdy solidarność wobec tradycyjnych całości przednarodowych wchodzi w konflikt z solidarnością narodową i z celami państwa, fundamentalnego znaczenia nabiera kwestia identyfikacji narodowej.

Pojęcie identyfikacji narodowej można precyzować w wielu aspektach:

Charakteryzowanie kultury politycznej w oparciu o rozkład ogólnych postaw wobec systemu politycznego oraz mechanizmów jego „wejść” i „wyjść”. >>>>> opis kultury w terminach świadomości zjawisk politycznych i ich znaczenia dla działania indywidualnego.:

• zaściankowość - mała albo zgoła żadna świadomość narodowa.

Wśród obywateli świadomych istnienia systemu narodowego możemy wyróżnić dwie najbardziej ogólne kategorie

• poddani - osobnicy mający świadomość systemu oraz wpływu, jaki na ich życie wywierają wytwory systemu, takie jak świadczenia socjalne, prawa, itp., ale nieskłonni brać udział w jego działalności.

• uczestnicy - jednostki kierujące się ku strukturom i procesom „wejściowym” systemu i biorące udział lub dostrzegające możliwość wzięcia udziału w artykulacji potrzeb oraz w podejmowaniu decyzji.

Dokonana przez Scotta charakterystyka przemian systemu meksykańskiego ilustruje użyteczność analizy owych orientacji wobec struktur stanowiących „wejścia” i „wyjścia” systemu albowiem odbijają się w nich głębokie przemiany systemu.

Prawo i porządek w społeczeństwie opiera się, na pozytywnych orientacjach wobec instytucji + egzekwowanie świadczeń + roszczenia + posłuszeństwo wobec praw.

ELEMENTEM ORIENTACJI POLITYCZNYCH - wyobrażenia człowieka o sobie jako uczestniku gry politycznej.

• Decydująca rolę odgrywa tutaj postawa osobistej kompetencji politycznej. Osoby zainteresowane strukturami stanowiącymi „wejścia” systemu i wyróżniające się kompetencją politycznymi będą starały się wpływać na politykę, jeśli tylko leży to w ich interesie. Ponadto istotne jest rozeznanie jednostki w dostępnych jej sposobach działania.

• Rzeczą istotną jest również sprawdzenie ogólnego poziomu zaufania politycznego w społeczeństwie. W takich społeczeństwach jak Włochy i Niemcy, bolesne doświadczenia ostatniego półwiecza sprawiły, że w kontaktach osobistych unika się polityki. Rzutuje to na spójność grup politycznych i ich skłonność do wzajemnych kontaktów.

• Czy polityka jest procesem harmonijnym czy konfliktowym?:

1. Wielka Brytania - przekonanie, że ludzie zajmujący się polityką podejmują się zgodnej z prawem reprezentacji interesu publicznego; tradycja konsultacji i negocjacji ze wszystkimi zainteresowanymi partiami w toku prac ustawodawczych odzwierciedla te koncepcje życia politycznego polegającego na uzgadnianiu uzasadnionych potrzeb i żądań. >>>>> HARMONIA.

2. marksizm - permanentna walka o władzę; wszystkie działania polityczne są wyrazem dążeń klasy rządzącej do utrzymania swojej władzy nad klasami podporządkowanymi albo też wysiłkiem ciemiężonych, zmierzającym do uwolnienia się z kajdan. >>>> KONFLIKT.

• stopień ogłady w kontaktach politycznych - stopień, w jakim zasady

kurtuazji łagodzą brutalność sporów politycznych.

• zdolność do przekazywania władzy zwierzchniej z rąk jednej grupy w ręce innej - jeśli poziom osobistego zaufania jest niski, jeśli proces polityczny traktowany jest jako konflikt na śmierć i życie, jeśli konflikt ten tylko w minimalnym stopniu łagodzi kurtuazja polityczna, to bardzo trudno będzie istniejącej elicie zrezygnować ze swej roli w życiu politycznym i ustąpić na rzecz nowej grupy działaczy.

Pewne jednak ogólne cele i sposoby działań politycznych mogą znaleźć oparcie w kulturze politycznej, a inne nie. Występują zatem stosunek pomiędzy kulturą polityczną a możliwościami systemu politycznego.

Podstawową kwestią jest rola systemu politycznego w społeczeństwie. Kultura polityczna ustanawia pewne ograniczenia ogólne, a spor dotyczy tylko problemu, czy konkretna polityka realizuje te podstawowe założenia.

SEKULARYZACJA KULTURY POLITYCZEJ

W pracach o polityce amerykańskiej często podkreśla się komercjalną postawę polityków; ludzie którzy zajmują się polityką, traktują ją jako szereg aktów wymiany, w których każda strona liczy mniej lub bardziej określone zyski.

Jean Grossholtz w swojej analizie kultury politycznej Filipin podkreśla handlowe nastawienie polityków. Pisze on o „manipulacyjnej postawie w kontaktach z ludźmi” i o „postrzeganiu polityki jako rozszerzenia kręgu stosunków społ dla potrzeb kontaktów z obcymi”, głosy i obietnice są przedmiotem przetargów między politykami i ich wyborcami.

CECHY SEKULARYZACJI:

• formowanie się orientacji pragmatycznej, empirycznej

• przejście od orientacji całościowej do aspektowej

W tradycyjnej lub prymitywnej kulturze politycznej role polityczne nie są wyróżnione spośród innych ról społecznych.

Kultury polityczne charakteryzujące się całościowym charakterem ról pokrywają się z tymi kulturami, które nazwaliśmy

• „zaściankowymi” - osoby o takim nastawieniu przejawiają wysoce całościowe orientacje społeczne, mając małą lub żadną świadomość systemu politycznego jako odrębnej i wyspecjalizowanej całości.

• „poddani” - jednostka może orientować się w rozmaitości ról związanych z administracją, może jednak nie orientować się w strukturze ”wejść” systemu. Z tego też względu wyobrażenie jednostki o sobie jako o inicjatorze postulatów społecznych pozostaje całościowe i nie rozwinięte, przypuszczalnie ograniczone do niejasnego wyobrażenia o możliwości spotkań z przywódcą lokalnym lub głową rodziny.

• poziom sekularyzacji (aspektowości) kulturalnej - uczestnik polityki rozwija w sobie szereg ściśle określonych postaw wobec struktury „wejść” systemu politycznego, takich jak partie i grupy interesu, oraz wobec ról, jakie mógłby odgrywać w tych strukturach.

• Orientacja „poddany-uczestnik” - struktura „wejść” jest wysoce pogmatwana albo wyodrębniła się nie uzyskując autonomii. W państwach totalitarnych i autorytarnych jedna partia może opanować system polityczny, i tak ograniczyć autonomię jego struktur składowych, że przestają spełniać roli kanałów wejściowych poza pewnymi określonymi warunkami. Jednostka wie, że powinna być aktywna, ale partia i różne grupy dają jej niewiele okazji do uczestniczenia w decyzjach.

Sekularyzacja kultury politycznej udostępnia:

• Zespół zasad skodyfikowanych, aspektowo politycznych i uniwersalistycznych

• Komercjalne i elastyczne działania polityczne

• Rozwój grup interesu i partii

We współczesnych systemach politycznych zdarza się całościowy, askryptywny protekcjonizm i sztywne wzorce kontaktów społecznych. Ogólny proces sekularyzacji niesie ze sobą zasadniczą zmianę wzorca dominującego.

We współczesnej kulturze politycznej aspektowe role i struktury oraz wzory otwartych, elastycznych stosunków społecznych mogą w pewnych przypadkach przenikać nawet polityczne aspekty życia rodzinnego.

Sekularyzacja tworzy swoistego rodzaju kontinuum z tradycyjną kulturą polityczną, gdzie kultura zorientowana na ideologię jest dość specyficznym przypadkiem >>>>> jednostka wykształciła już zespól aspektowych orientacji politycznych, ale nie zdołała jeszcze wyrobić sobie otwartych, komercjalnych postaw związanych z pełną sekularyzacją.

Miejsce całościowych przypisanych pozycji i sztywnych norm postępowania, narzuconych przez obyczaj, zajmuje formalny zespół reguł postępowania wyrażony w ideologii.

Ideologia kreuje jednoznaczny, zamknięty obraz życia politycznego i oferuje swoiste wyjaśnienie oraz kod postępowania politycznego w każdej niemal sytuacji.

Powyższa kultura polityczna wydaje się kształtować w wyniku dziedzictwa tradycji lub polityki niezdecydowania i bezruchu.

Wzorce takowej kultury są produktem takie stylu życia politycznego, w którym przetarg odgrywa znikomą rolę, a także produktem frustracji i niepewności, jakie towarzyszą doświadczeniom kolonializmu, modernizacji i konfliktów kulturowych.

Rozwój systemów politycznych - dyferencjacja strukturalna + sekularyzacja kulturalna + rozrost możliwości systemu politycznego:

• pewne elementy kult tradycyjnej, nielaickiej, mogą stanowić, przynajmniej przez jakiś czas, oparcie dla dążeń przywódców państwowych mających na celu dyferencjację i rozbudowanie możliwości systemu; dają systemowi czas na rozwiniecie swoistych zdolności zaspokajania nowych potrzeb i wychodzenia naprzeciw tendencjom sekularyzacyjnym>>>> Japonia i Anglia _{(postawa szacunku, posłuszeństwa wobec przełożonych ułatwia, proces przemian)}

• przy wzroście napięcia sekularyzacja postaw dotyczących wartości i celów narodu może osłabić poparcie dla systemu. Przyjęty zespół wartości powszechnie akceptowany i niekwestionowany, może być nieocenionym fundamentem odporności systemu politycznego na kryzysy.

Systemy w fazie przejściowej często osłabia wielka zawziętość, z jaka kwestionuje się i atakuje w procesie sekularyzacji wszelkie możliwe cele i programy.

Dlatego być może tylko podświadoma, irracjonalna akceptacja pewnych wartości i celów umożliwia komercyjno-pragmatyczne postępowanie w innych dziedzinach.

Wiele zależy od charakteru i jednorodności owych tradycyjnych utajonych przekonań oraz od warunków, które wystawiają na próbę możliwości systemu.

Zachodzi zatem ścisły związek miedzy nastawieniem aspektowo - pragmatycznym (sekularyzacja) a skutecznym dzianiem współczesnych, zróżnicowanych struktur politycznych.

Podkultura polityczna - szczególny zespól orientacji politycznych, różniący się od innych w tym systemie.

Państwa jednak dążą do tego aby uzyskać pewne minimum zgody co do podstaw polityki, kierowniczej roli rządu w społeczeństwie oraz usankcjonowanych prawnych celów polityki i reguł uczestniczenia. >>>> warunek sprawnego działania wszelkiego systemu politycznego.

Socjalizacja polityczna - proces, dzięki któremu kultury polityczne utrzymują się i ewoluują. W tymże jednostki przyswajają sobie problemy kultury politycznej, kształtują orientacje wobec zjawisk politycznych:

• proces socjalizacji trwa prze całe życie człowieka - postawy podlegają ciągłej adaptacji lub wzmocnieniu, stosownie do doświadczeń społecznych jednostki

• dokonuje się w formie jawnej lub ukrytej.

1. JAWNA - polega na otwartym przekazywaniu informacji, sugerowaniu wartości i ocen zjawisk politycznych. >>>> NAUKA WOS

2. UKRYTA - przekazywanie wzorców niepolitycznych, które modyfikują postawy wobec odpowiednich ról i obiektów w systemie politycznym. >>>>> WYCHOWANIE ELEMENTARNE

CZYNNIKI SOCJALIZACJI POLITYCZNEJ

• rodzina - kształtowanie postaw wobec władzy; rodzina podejmuje decyzje kolektywne, ale dla dziecka SA to decyzje autorytatywne poparte potencjalnymi sankcjami

• szkoła - spełniają ważna rolę w kształtowaniu postaw dot. niepisanych „reguł gry politycznej”; wpajanie poczucia obowiązku obywatelskiego i politycznej prawości oraz znajomość nieformalnych stosunków politycznych; przywiązanie do systemu politycznego oraz udostępniają elementarne symbole uczuciowego odzewu wobec systemu

• grupy rówieśnicze lub grupy odniesienia - odgrywają ważna rolę w kształtowaniu systemu wartości i orientacji; mogą rodzic się i zanikać postawy wrogości i agresji; rozwija się zdolność współdziałania społecznego i uczestnictwa w grupowym podejmowaniu decyzji

• doświadczenia zawodowe - mogą stanowić kanały jawnego przekazywania informacji i poglądów politycznych

• środki masowego przekazu - kształtuje podstawową „mapę poznawczą” jednostki

• bezpośrednie kontakty z systemem politycznym

Typy socjalizacji:

W stabilnym systemie politycznym proces socjalizacji jest zazwyczaj jednorodny i konsekwentny. Może to być orientacja uległa i bierna, albo też agresywna i czynna.

W jednolitym procesie socjalizacji elementy oddziałujące na jednostce nie są konfliktowe ani wobec siebie, ani wobec jej dojrzałych poczynań i aspiracji politycznych (socjalizacja spójna)

Jednakże proces socjalizacji bywa wysoce niespójny - stwarza ona poważny potencjał niezadowolenia i konfliktów, a także poważną możliwość zmiany systemu.

Trwanie podkultur podtrzymuje działalność socjalizacyjną. Podkultury załamują się albo na skutek powstania nowych ośrodków socjalizacji albo na skutek działania ośrodków już istniejących.

Bez względu na typ społeczeństwa, socjalizacja polityczna na szczeblu elementarnym składa się z procesów utajonych, całościowych i askryptywnych, które kształtują dziecko, zanim zacznie się ono posługiwać rozumem.

askryptywny -

dyferencjacja -

5

G. Almond; G. Powell - „Kultura polityczna”

Teoria polityki - ćwiczenia Justyna Abdank - Kozubska gr. A

---