LINGWISTYCZNE I

PSYCHOLOGICZNE PODSTAWY

LOGOPEDII

1. Marta Filipek
2. Monika Bielak
3. Małgorzata Grodek
4. Beata Czaja

O CZYM BĘDZIEMY MÓWIĆ?

1. CZYM JEST JĘZYK ?
2. FUNKCJE JĘZYKA
3. TEORIE JĘZYKOWE
- RODZAJE JĘZYKA
- KRYTERIA POPRAWNOŚCI JĘZYKOWEJ
- BŁĘDY JĘZYKOWE
4. ETAPY ROZWOJU MOWY I JĘZYKA
5. KOMUNIKAT I KOMUNIKOWANIE SIĘ
- REGUŁY KOMUNIKOWANIA SIĘ
- ZASADY WSPÓŁPRACY KOMUNIKACYJNEJ
6. UWARUNKOWANIA ROZWOJU PSYCHORUCHOWEGO
-PRZYCZYNY ZABURZEŃ ROZWOJU

PSYCHORUCHOWEGO DZIECKA.

- MECHANIZM POWSTAWANIA ZABURZEŃ

UWARUNKOWANYCH

BIOLOGICZNIE

- GAMETOPATIE i CHROMOSOPATIE.
- EMBRIOPATIE i FETOPATIE.
- SPOŁECZNE PRZYCZYNY ZABURZAŃ ROZWOJU

PSYCHOMOTORYCZNEGO

1. CZYM JEST JĘZYK ?

• JĘZYK to system znaków (dźwiękowych i

pisanych) służący do porozumiewania się w

obrębie danej społeczności . Składa się on z

określonych, uporządkowanych znaków, które w

danej społeczności są używane jako narzędzie

do komunikowania się.

• JĘZYK to rzeczywistość psychiczna(umysłowa),

która leży u podstawy mówienia i tworzy

kompetencję użytkownika języka. Podkreśla rolę

użytkownika w umiejętności tworzenia

wypowiedzi.

2. FUNKCJE JĘZYKA

• FUKNCJA KOMUNIKATYWNA I POZNAWCZA- wpływa

na losy życiowe jednostek, tzn. pozwala

sygnalizować różnorodne potrzeby (głodu,

zaspokojenia ciekawości)

• FUNKCJA INTEGRACYJNA- odpowiada za budowanie

stosunków międzyludzkich (komunikowane się ze

sobą, obcowanie z drugim człowiekiem)

• FUNKCJA KULTUROTWÓRCZA- pozwala na

tworzenie dzieł, zaliczamy do niej poznanie

religijne, artystyczne, filozoficzne i naukowe

3. TEORIE JĘZYKOWE

• Od urodzenia mamy do czynienia z

językiem. Poznajemy go, uczymy się nim

posługiwać by móc sygnalizować swoje

potrzeby (dziecko), następne wyrażać

swoje myśli, zaspokajać ciekawość,

poznawać rzeczywistość (dorosły).

• Początkowo zapoznajemy się tylko z

mówioną postacią języka, natomiast już na

etapie szkolnym spotykamy się z naukową

wiedzą o języku (gramatyka)

RODZAJE JĘZYKA:

• Język ogólny i nieogólny, np. żargony

środowiskowe (zasięg użycia)

• Język mówiony i pisany ( kanały przekazu)

• Język ogólnopolski, języki regionalne i

gwary (terytorium)

• Języki: potoczny, artystyczny, naukowy,

administracyjny, publicystyczny, religijny

(obsługiwana sfera życia społecznego)

• Inne (odmiany generacyjne, np. język

młodzieży, starszych i dzieci)

KRYTERIA POPRAWNOŚCI

JĘZYKOWEJ:

• Kryterium strukturalne- użycie języka

zgodnie z modelem (normą zwyczajową)

• Kryterium funkcjonalne- uzasadnione

użycie innowacyjnych słów ( skrótowce,
słowa zapożyczone) uzupełniające lukę
w języku.

• Kryterium narodowe- dające

pierwszeństwo narodowym słowom
przed zapożyczonymi

BŁĘDY JĘZYKOWE:

Czyli użycie języka, nie dające się

usprawiedliwić żadnym z kryteriów. Są to np.:
•Błędy w wymowie -( w artykulacji głosek i

akcentowaniu, użyciu pauz)
•Błędy w pisowni -(ortograficzne i

interpunkcyjne)
•Błędy morfologiczne -(fleksyjne i

słowotwórcze) w odmianie wyrazów np. dałem

kotowi mleka, zamiast dałem kotu mleka.
•Błędy składniowe -gramatyczne

niedopasowanie wyrazów, naruszenie reguł

szyku wyrazów w zdaniu

BŁĘDY JĘZYKOWE cd.

• Błędy leksykalne -nietrafny wybór

wyrazu np. dziewczynka została

zaadaptowana, zamiast zaadoptowana

• Błędy tekstowe -naruszające reguły

budowy tekstu (kompozycyjne,

treściowe w zakresie spójności)

• Błędy stylowe -niedostosowanie użytego

środka językowego np. Nie mam forsy,

zamiast Nie mam pieniędzy

4. ETAPY ROZWOJU MOWY I

JĘZYKA

wg Leona Kaczmarka:
 
•okres melodii,
•okres wyrazu,
•okres zdania,
•okres swoistej mowy dziecięcej.
 

wg Marii Przetacznikowej:
 
•Pierwszy etap- okres melodii (wstępna
i przygotowawcza faza rozwoju mowy
dziecka) do ok. 1,5 roku życia dziecka,
•Drugi etap- faza rozwoju werbalnych
form mowy od ok. 1,5 do 3 roku życia.
 

wg Daniela Slobina:
 
•faza przed językowa 1 rok życia,
•faza wypowiedzi jednowyrazowych
10-20 miesiąc życia,
•faza wypowiedzi dwuwyrazowych
koniec 2 roku życia,
•faza opanowania podstaw języka 3
rok życia.

5. KOMUNIKAT

Język jest kodem porozumiewania się,
natomiast komunikat jest
wiadomością, którą chcemy przekazać.
Komunikacja zatem jest zależnością
dwóch osób w celu przekazania jakiejś
informacji między uczestnikami
rozmowy
(komunikantami- nadawcą i odbiorcą)

KOMUNIKAT

INFORMACJE O STOSUNKU

KOMUNIKANTÓW

INFORMACJE O ŚWIECIE

ŚRODKI
NIEJĘZYKOW
E

ŚRODKI
JĘZYKOWE

ŚRODKI
JĘZYKOWE

ŚRODKI
NIEJĘZYKOWE

POZIOM
POWIERZCHOWNY

POZIOM „GŁĘBOKI”
(NIEJAWNY)

NA KOMUNIKAT SKŁADA SIĘ KILKA WARSTW:

MUSZĘ IŚĆ JESTEM
UMÓWIONY

MĘCZYSZ MNIE (DLATEGO CHCĘ
JUŻ IŚĆ)

REGUŁY KOMUNIKOWANIA

SIĘ:

• współpraca
• językowy kontakt nadawcy i odbiorcy
• użycie zrozumiałego języka, czyli

takiego, który uwzględnia kulturowe,
społeczne, czasowe, geograficzne
pochodzenie rozmówcy,

• podtrzymywanie wzajemnych więzi

ZASADY WSPÓŁPRACY

KOMUNIKACYJNEJ:

• ZASADY DOTYCZĄCE ILOŚCI INFORMACJI:

- Podawaj tyle informacji, ile potrzeba w danej sytuacji

- Nie wprowadzaj więcej informacji niż potrzeba

• ZASADY DOTYCZĄCE JAKOŚCI INFORMACJI:

- Nie mów tego o czym jesteś przekonany, że jest nieprawdą

- Nie mów tego czego nie jesteś pewien(unikaj mówienia

nieprawdy)

• ZASADA DOTYCZĄCA STOSUNKU DO TEMATYKI:

- Mów tylko to, co jest związane z przedmiotem rozmowy

• ZASADY DOTYCZĄCE SPOSOBU WYPOWIADANIA SIĘ:

- Unikaj niezrozumiałości w wyrażaniu się

- Unikaj wieloznaczności

- Bądź zwięzły

- Mów w sposób uporządkowany

ZASADY WSPÓŁPRACY KOMUNIKACYJNEJ

cd.:

• ZASADY GRZECZNOŚCI (WEDŁUG LEECHE’A)
- Bądź taktowny
- Bądź wielkoduszny
- Bądź życzliwy
- Bądź skromny
- Bądź zgodny
- Bądź sympatyczny

• ZASADA ORGANIZACJI TEKSTOWEJ:
- Przestrzegaj reguł poprawności językowej

6. UWARUNKOWANIA ROZWOJU

PSYCHORUCHOWEGO

Rozwój psychoruchowy to proces
rozwoju, w którym motoryka jest ściśle
powiązana z psychiką.

Myślenie niemowlęcia jest połączone z
jego aktywnością ruchową, dziecko
myśli, gdy bawi się, manipuluje.

• rozwój dziecka ocenia się w

poszczególnych sferach np. motoryki dużej,
motoryki małej, koordynacji wzrokowo-
ruchowej, mowy, rozwoju społecznego.

• jeśli rozwój dziecka przebiega bez zakłóceń

to

WŻ = WR
wiek życia = wiek rozwoju
Taka zależność oznacza, że dziecko rozwija

się prawidłowo do swojego wieku. Jednak
rozwój bywa szybszy lub wolniejszy.

PRZYCZYNY ZABURZEŃ ROZWOJU

PSYCHORUCHOWEGO DZIECKA.

•Czynniki wpływające na rozwój

psychomotoryczny:
*zadatki anatomiczno fizjologiczne
*aktywność i działalność
*środowisko
*wychowanie.

Zaburzenia psychoruchowe dziecka mogą

być skutkiem oddziaływania różnego

rodzaju czynników patogennych.

•Przyczyny zaburzeń:
*biologiczne
*społeczne

Rozróżnienie tych przyczyn ma wartość

praktyczną. Pomaga ukierunkować

zasadnicze oddziaływanie terapeutyczne

na dziecko lub jego środowisko.

Mechanizm powstawania

zaburzeń uwarunkowanych

biologicznie:

• Naruszenie struktury CUN.
• Czynniki działające na tkankę:
*bezpośrednio
*pośrednio
• Mogą to być również uwarunkowania

genetyczne:

*przed zapłodnieniem
*po zapłodnieniu

GAMETOPATIE i

CHROMOSOPATIE.

• GAMETOPATIE- uszkodzenie lub zaburzenia

rozwojowe komórek rozrodczych jednego lub

obydwojga rodziców. Geny mogą być

prawidłowe, lecz mieć niewłaściwą budowę.

Wówczas nieprawidłowa jest ilość lub jakość

materiału genetycznego.

• CHROMOSOPATIE- to anomalie, które dotyczą

liczby i budowy chromosomów, odpowiedzialne za

nieprawidłowy rozwój organizmu dziecka.

Najczęściej występującą i najbardziej znaną

anomalią chromosomalną (chromosomu 21) jest

zespół Downa.

EMBRIOPATIE i FETOPATIE.

• EMBRIOPATIE- to zaburzenia rozwoju życia

w skutek działania patogennych czynników

na zarodek w okresie prenatalnym.

Wyróżniamy: wirusowe, bakteryjne,

aktyniczne, w skutek niedożywienia,

toksyczne, w skutek konfliktu

serologicznego.

• FETOPATIE- to zaburzenia rozwoju w skutek

działania czynników patogennych w

późniejszym okresie niż opisany powyżej.

Społeczne przyczyny zaburzeń

rozwoju psychomotorycznego.

Mogą one tkwić w środowisku rodzinnym i

pozarodzinnym:
•Deprywacja sensoryczna (brak stymulacji) i

społeczna (brak kontaktów społecznych)

oraz niekorzystne sytuacje społeczne tj.:

nieprawidłowe oddziaływanie

psychologiczne powodujące niezaspokajanie

podstawowych potrzeb psychologicznych

dziecka, czy sytuacje trudne –przeżywanie

stresu zaburzającego zachowanie i

zakłócającego rozwój.

KONIEC