„Niekonwencjonalne” środki

oddziaływania w

rehabilitacji

Piotr Pawłowski

Michał Predko

Marcin Cieloch

REHABILITACJA

MEDYCYNA NIEKONWENCJONALNA

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań, w szczególności
organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych,
edukacyjnych i społecznych zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym
udziale tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości
życia i integracji społecznej.

Metody leczenia wcale lub słabo akceptowane przez medycynę opartą na
badaniach naukowych. Zalicza się do niej zarówno metody leczenia, które w
opinii większości lekarzy są bezwartościowe jak i takie, których pewne
elementy zaadaptowano do medycyny głównego nurtu. Część metod leczenia
zaliczanych do medycyny niekonwencjonalnej ma swoje źródło w
wielowiekowej tradycji a inne powstały stosunkowo niedawno.
Reasumując – metody niekonwencjonalne to takie, których skuteczność nie
została potwierdzona rzetelnymi badaniami.

AKUPRESURA

Tradycyjna metoda leczenia wywodząca się z chińskiej medycyny naturalnej.
Metoda ta znana była w Chinach już kilka tysięcy lat temu. Polega ona na
dotykaniu, głaskaniu, uciskaniu lub opukiwaniu określonych miejsc na ciele
człowieka. Wykonane palcami okrężne ruchy akupresuralne są szybko
przyswajalne.

Akupresura zwana inaczej refleksoterapią jest pochodną akupunktury. Punkty
ucisku to tak zwane receptory. Są to unerwione miejsca pozostające w ścisłym
związku z określonymi organami. Poprzez masaż receptorów osiągamy ich
lepsze ukrwienie, a co za tym idzie, również ukrwienie określonego narządu.
Ten leczniczy masaż pozwala przywrócić zdrowie, poprawić samopoczucie,
zwiększyć energię i siły regenerujące organizm.

Akupresurę można wykonywać samemu.

AKUPUNKTURA

Celem akupunktury jest przywrócenie równowagi w organizmie przez
nakłuwanie określonych miejsc na ciele człowieka jednorazowymi igłami.
Akupunktura przyjmuje, że powierzchnia ciała opleciona jest specyficznymi
liniami energetycznymi zwanymi meridianami.
Na liniach tych mieszczą się szczególnie wrażliwe punkty, z których każdy
powiązany jest ze ściśle określonymi narządami wewnętrznymi. Poprzez te
punkty można regulować funkcjonowanie narządów, pobudzając lub obniżając
ich aktywność. Pomocna jest przy zwalczaniu migren, nerwic, astmy, chorób
tarczycy a także urazów poparaliżowych, nocnych moczeń i alergii u dzieci.

AROMATERAPIA

Polega na wprowadzeniu do organizmu pacjenta czynnych biologicznie
substancji zapachowych z olejków eterycznych pochodzenia roślinnego.
Uzyskuje się to poprzez układ oddechowy - inhalacje lub przez skórę - masaż,
kąpiel lub kompresy.

Dzięki antyseptycznym właściwościom olejków eterycznych stosowanych w
aromaterapii możliwe jest wspieranie terapii antybiotykowej. Zasadny więc
wydaje się obserwowany rozwój badań nad tą metodą leczenia, powracającą
do naturalnie rozwiniętych zmysłów człowieka – węchu. Jej zabiegi mają na celu
poprawę ogólnej kondycji organizmu człowieka poprzez przywrócenie mu
równowagi (homeostazy) i pobudzenie jego naturalnych sił odpornościowych

APITERAPIA

Leczenie chorób produktami pszczelimi:

-miodem leczy się schorzenia układu krążenia, oddechowego, pokarmowego i
moczowego, choroby skóry i błon śluzowych, hemoroidy, schorzenia
ginekologiczne

-propolisem, czyli kitem pszczelim – czyraki i odleżyny, alergie, choroby
reumatyczne, uszu i oczu oraz układu krążenia

-pyłkiem kwiatowym i pierzgą – choroby żołądkowo-jelitowe, wątroby, prostaty,
układu krwiotwórczego, schorzenia nerwowe i psychiczne

-mleczkiem pszczelim – schorzenia układu krążenia, przewodu pokarmowego
oraz skóry, błon śluzowych i oczu, zaburzenia przemiany materii, choroby
narządu ruchu i wieku starczego

-jadem pszczelim (apitoksynoterapia) – choroby reumatyczne, schorzenia
alergiczne, blizny pooperacyjne

BIOENERGIOTERAPIA

Odblokowywanie kanałów energetycznych w organizmie człowieka ( w
medycynie chińskiej owe kanały nazwane są "meridianami"), co umożliwia
organizmowi powrót do homeostazy i samozwalczania choroby. Terapia taka nie
zastępuje medycyny szkolnej, wspomaga procesy zdrowienia, jednak nie jest
panaceum na wszelkie dolegliwości.

Bioenergioterapia ma zarówno wielu przeciwników jak i zwolenników.

BAŃKI CHIŃSKIE

Terapia pomocna w leczeniu przeziębień, stanów grypowych, zapalenia
oskrzeli, zapalenia nerwów, urazów oraz choroby lokomocyjnej. Zabieg ma
korzystne działanie nie tylko na chore miejsca, ale również na cały organizm.
Pobudza przepływ energii w kanałach energetycznych (meridianach)
biegnących przez ludzkie ciało. Bańki chińskie wykorzystywane są by pobudzić
układ odpornościowy.

CZAKROTERAPIA

Teoria mówiąca, że każdy człowiek i każda istota posiadają energię pochodzącą
ze wszechświata, która wpływa na zdrowie, samopoczucie czy też
postępowanie. Za prawidłowy jej przepływ odpowiedzialne są czakry.

Zahamowanie przepływu energii powoduje zaburzenia emocjonalne czy też
fizyczne. W następstwie tego człowiek jest niezdolny do pozytywnego
odbierania innych osób ani siebie jako pełnej osoby. Może to skutkować
brakiem umiejętności zawierania związków intymnych.

Pacjent leczony jest przez punkty energii znajdujące się na jego ciele.
Czakroterapia dotyczy nie tylko sposobu leczenia pewnych dolegliwości, ale
także można go spotkać w różnych orientalnych systemach filozoficznych i
etycznych oraz technikach terapeutycznych. Za korzenie czakroterapii uważa
się starożytne Indie, terminologia powiązana jest z hinduizmem oraz jogą.

DELFINOTERAPIA

Jest to jedna z metod zooterapi, w tym przypadku jest to wykorzystanie
delfinów przy leczeniu chorób psychicznych i fizycznych u dzieci.
 
Polega na wspólnych zabawach dzieci z delfinami, podczas których
wykonywane są określone ćwiczenia ruchowe.
 
Z racji dużego zainteresowania delfinów człowiekiem, w trakcie zabawy
znajdują chorobowo zmienione miejsca w organizmie dziecka i wysyłają związki
ultradźwięków. Przenikają one przez ludzkie tkanki regenerując zniszczone lub
chorobowo zmienione okolice.

DOGOTERAPIA

(KYNOTERAPIA)

Jedna z dziedzin zooterapii. Głównie wykorzystywana w terapii dziecięcej.

To najbardziej naturalny sposób “przemycenia” trudnych, czasem żmudnych
ćwiczeń wspomagających rehabilitację z pomocą odpowiednio wybranych i
przygotowanych psów. Dzieci nie lubią wykonywać “suchych” gestów, za
którymi nic się nie kryje. Pies daje możliwość wykonania ćwiczeń w naturalny
sposób i okazania uczuć.

Zajęcia z udziałem psa mają również na celu rozwijanie sfery umysłowej
dziecka, wpływając na koncentrację uwagi, rozwój mowy i funkcji poznawczych,
pobudzanie zmysłu wzroku, słuchu, dotyku i węchu. Dzięki nawiązaniu i
pogłębieniu kontaktu z psem osoba niepełnosprawna czuje się pewniej we
własnym środowisku, łatwiej nawiązuje kontakty społeczne, poprawia
komunikację, zdobywa nowych przyjaciół.

Do form dogoterapii w Polsce zalicza się:

- spotkanie z psem (SP)

- edukacja z psem (EP)

- terapia z psem (TP)

FELINOTERAPIA

Jedna z dziedzin zooterapii. Polega na kontakcie z kotem.

Wykorzystujemy ją w leczeniu osób starszych niepełnosprawnych i
niedołężnych, a także niepełnosprawnych fizycznie i psychicznie dzieci. Kontakt
z kotami ma pozytywny wpływ na psychikę osób biorących udział w
felinoterapii, wyraźnie poprawia ich nastrój, obniża poziom lęku, przełamuje
bariery i zahamowania u osób przeżywających lęk przed zwierzętami lub
uczulonymi na ich sierść.

FITOTERAPIA

Leczenie z zastosowaniem ziół. Wykorzystujemy w niej całe rośliny lub ich
fragmenty. Obecnie pacjenci coraz chętniej sięgają po sprawdzone kuracje
roślinne, które często w schorzeniach przewlekłych okazują się skuteczniejsze
od farmaceutyków kupowanych w aptece.
Fitoterapia często stanowi uzupełnienie terapii konwencjonalnej. Głównym
argumentem „za” jest przede wszystkim jej naturalność oraz szerokie
spektrum przypadłości, które może złagodzić lub zwalczyć.

Metoda ta ciągle zyskuje na popularności, zwłaszcza w krajach, w których jej
tradycja sięga tysięcy lat (tak jak w Chinach).
Zachodnie cywilizacje biorą z tego przykład i można powiedzieć potocznie, że
„wracają do korzeni”.

FOTOTERAPIA

Leczenie światłem naturalnym (słonecznym) lub sztucznym różnego rodzaju
chorób, na przykład: łuszczycy, osteomalacji ( zespół rozmiękania kości u
dorosłych ) lub sezonowych zaburzeń psychicznych. Poważnym problemem
może być depresja, nawet w przypadku młodych osób, nastolatków.

Działanie światła powoduje wzmocnienie kości i może spowodować też
ustąpienie objawów depresji. U noworodków żółtaczka leczona jest
promieniami ultrafioletowymi. Światłem leczy się też zaburzenia snu oraz
rytmu biologicznego.

HIPOTERAPIA

Jedna z dziedzin zooterapii. Jest to ukierunkowane działanie terapeutyczne
mające służyć poprawie funkcjonowania człowieka w sferach fizycznej,
emocjonalnej, poznawczej i społecznej, podczas którego, specjalnie
przygotowany koń, stanowi integralną część procesu terapeutycznego. (w
niektórych przypadkach stosowana jest terapia z osłem – onoterapia).

Do działań hipoterapii należą:
-korygowanie postawy ciała
-regulacja napięcia mięśniowego
-kontakt z przyrodą
-działanie motywacyjne
-doskonalenie równowagi, koordynacji, orientacji w przestrzeni, schematu
własnego ciała, poczucia rytmu
-stymulacja i normalizacja czucia powierzchniowego
-zwiększenie poczucia własnej wartości, zmniejszenie zaburzeń emocjonalnych
-rozwijanie pozytywnych kontaktów społecznych.

Dodatkowym atutem hipoterapii jest możliwość pracy z dziećmi autystycznymi,
ponieważ osoby autystyczne i konie wykazują wiele podobieństw w
postrzeganiu, reagowaniu i porozumiewaniu się.

HOMEOPATIA

Leczenie homeopatyczne jest leczeniem farmakologicznym. Polega na
stosowaniu leków, które są przepisywane na podstawie określonej farmakologii
homeopatycznej, tak jak stosowanie leków chemicznych, opierając się na
określonej farmakologii chemicznej.

Homeopatia opiera się na zasadzie podobieństwa. Stosuje się leki zawierające
bardzo małe dawki substancji aktywnych, które w dawkach większych
wywołują u osoby zdrowej objawy podobne do objawów chorobowych
obserwowanych u pacjenta. Oznacza to, że ta sama substancja aktywna
podana w dużych dawkach wywołuje u człowieka zdrowego objawy choroby,
zaś podana w minimalnych dawkach może tę chorobę wyleczyć. Wysokie
rozcieńczenia leków homeopatycznych w naturalny sposób pobudzają
organizm do walki z chorobą. Wzmacniają również jego wewnętrzne siły
odpornościowe.

Leki homeopatyczne istnieją między innymi w postaci granulek, czopków,
kropli, maści i syropów.

MOKSOTERAPIA

Moksoterapia stosowana jest w Tradycyjnej Medycynie Mongolskiej od wieków.
Zabiegi polegają na delikatnym przyżeganiu (technologia medyczna polegająca
na punktowym emitowaniu wysokiej temperatury) konkretnych miejsc na ciele
człowieka.

Moksa może mieć postać dużego „ziołowego cygara”, którego rozżarzony
koniec jest chwilowo zbliżany do ciała pacjentów lub „ziołowych rurek”
nakładanych na igły do akupunktury i umieszczane w ten sposób na ciele
pacjenta na specjalnie przeznaczonych do tego podkładach chroniących przez
zbyt bezpośrednim działaniem wysokiej temperatury.

Według Medycyny Wschodniej moksaterapia poprawia krążenie energii Qi w
obrębie meridianów i krążenia krwi w całym organizmie dzięki temu zwiększa
siły obronne ustroju, uśmierza ból, przywraca prawidłowe funkcje organizmu. W
trakcie zabiegu pacjent powinien odczuwać wrażenie przyjemnego ciepła
rozchodzącego się wzdłuż meridianu.

Zalecenie moksoterapii obejmuje między innymi napięcia mięśniowe i
nerwobóle, bóle kręgosłupa i stawów.

HIRUDOTERAPIA

Leczenie wykorzystujące naturalne właściwości pijawek.
W Polsce jest to pijawka lekarska - Hirudo Medicinalis.

Lecznicze działanie pijawek lekarskich tłumaczy się właściwościami wydzieliny
gruczołów ślinowych, która dostaje się do organizmu człowieka po
przegryzieniu przez pijawkę skóry i przenika w ciągu całego okresu wysysania
krwi.

Pijawki próbuje wykorzystywać się w leczeniu paradontozy, choroby
zwyrodnieniowej stawów, niepłodności zarówno u kobiet jak i u mężczyzn,
między innymi w przypadku leczenia nadciśnienia tętniczego i choroby
niedokrwiennej serca, ponieważ pijawki wydzielają z gruczołów gardzieli
hirudynę, która jest substancją przeciwkrzepliwą

.

JOGA

Joga to składowa hinduskiego systemu profilaktyczno – leczniczego o nazwie „ajurweda”.
Z kolei ćwiczenia gimnastyczne w jodze to tzw. hata-joga, czyli pozycje ćwiczenia zwane
asanami połączone z kontrolą oddechu (pranajamą). Ćwiczenia te mogą być z
powodzeniem wykorzystywane do korekcji wad postawy ciała oraz zapobiegania innym
dysfunkcjom kręgosłupa. Asany dzielimy na trzy grupy:

1. Asany relaksacyjne – redukujące napięcie fizyczne i psychiczne
2. Asany medytacyjne – wykorzystywane do ćwiczeń mentalnych i psychicznych
3. Asany terapeutyczne – oczyszczające fizycznie, równoważące psychicznie i
poprawiające ogólne samopoczucie.

Asany z tej grupy można jeszcze podzielić na podgrupy w zależności od wpływu

na organizm:
- asany wyginające kręgosłup do przodu,
- asany wyginające kręgosłup w tył,
- asany z bocznym wygięciem kręgosłupa,
- asany ze skrętem kręgosłupa,
- asany odwrócone i równoważne.

Charakteryzując walory ćwiczeń jogi dla celów gimnastyki korekcyjnej, możemy

stwierdzić,
że mają one wpływ na siłę mięśni (od której w dużym stopniu zależy prawidłowa postawa
ciała),
na sprawność stawów, ich ruchomość oraz energetykę wysiłku.

Dodatkowym walorem jogi, niedostrzeganym do tej pory przez specjalistów, jest

spojrzenie na ten system ćwiczeń poprzez pryzmat terapii manualnej. Asany są doskonałą
formą mobilizacji stawów.