21.06.21

DOBÓR OŚWIETLENIA

OŚWIETLENIE

OŚWIETLENIE

NATURALNE

SZTUCZNE

21.06.21

Przy projektowaniu instalacji
oświetleniowych projektant
powinien znać:



Przeznaczenie obiektu i charakter
wykonywanej w nim pracy.



Wymiary poszczególnych pomieszczeń.



Rozmieszczenie poszczególnego
wyposażenia pomieszczeń.



Współczynniki odbicia ścian i sufitu
pomieszczeń.



Warunki konserwacji opraw.

21.06.21

Po zebraniu tych danych
wyjściowych projektant
dokonuje:



doboru oświetlenia



wyboru źródeł światła i typu opraw



ustalenia mocy i liczby źródeł światła



rozmieszczenia opraw oświetleniowych



obliczenia poboru mocy przez urządzenia

oświetleniowe



doboru przewodów i osprzętu do

poszczególnych obwodów instalacji

oświetleniowej.

21.06.21

Ze względu na przeznaczenia
oświetlenia, można wymienić
następujące rodzaje:



podstawowe (wnętrzowe i
zewnętrzne),



awaryjne (bezpieczeństwa i
ewakuacyjne),



przeszkodowe i kierunkowe.

21.06.21

W zależności od rozmieszczenia
źródeł światła rozróżnia się trzy
rodzaje oświetlenia
podstawowego:



ogólne,



miejscowe,



złożone.

Oświetlenie ogólne – polega na równomiernym rozmieszczeniu
źródeł światła nad całą oświetlaną powierzchnią.

Oświetlenie miejscowe – polega na umieszczeniu źródeł światła
bezpośrednio nad wytypowanymi miejscami pracy, na przykład:
na obrabiarkach, na biurkach.

Oświetlenie złożone jest to oświetlenie składające się z
oświetlenia ogólnego i miejscowego.

21.06.21

Rodzaj oświetlenia należy dobierać w
zależności od wymaganego średniego
natężenia oświetlenia. Zalecane
natężenie:



poniżej 200 lx- oświetlenie ogólne,



200¸750 lx- oświetlenie ogólne lub
złożone,



powyżej 750 lx- oświetlenie złożone.

Przy stosowaniu oświetlenia złożonego, natężenie
oświetlenia ogólnego w pomieszczeniu powinno
stanowić co najmniej 20% natężenia oświetlenia
złożonego.

21.06.21

W zależności od
zastosowanego typu opraw
rozróżnia się 5 klas
oświetlenia:



Klasa I

- oświetlenie bezpośrednie,



Klasa II

- oświetlenie przeważnie

bezpośrednie,



Klasa III

- oświetlenie mieszane,



Klasa IV

- oświetlenie przeważnie pośrednie,



Klasa V

- pośrednie.

21.06.21



Klasa I:

Prawie cały strumień światła pada na miejsce pracy. Stosuje się je na

przykład: nad obrabiarką, nad biurkiem.



Klasa II:

Około 60¸70 % światła pada na miejsce pracy.



Klasa III:

50% pada na miejsce pracy, reszta światła zostaje odbita przez sufit i ściany.



Klasa IV:

Przeważająca część oświetlenia jest "przekazywana" za pośrednictwem

sufitu i ścian. Około 20¸30% pada bezpośrednio.



Klasa V:

10% i mniej pada bezpośrednio, natomiast prawie cały strumień kierowany

jest na ściany i sufit i odbijany

21.06.21

Rozmieszczenie opraw

oświetleniowych

21.06.21

Przy projektowaniu
rozmieszczenia opraw należy
kierować się następującymi
zaleceniami:



oprawy należy zawieszać na wysokości
umożliwiającej konserwację opraw i
wykluczającej możliwość występowania
olśnienia,



rozmieszczenie opraw powinno być takie,
aby:

– na powierzchnię pracy nie padały cienie

konstrukcji wsporczych lub części maszyn,

– uzyskać wymaganą przepisami równomierność

oświetlenia.

21.06.21

Jednym z podstawowych
wymagań jakościowych
jest zapewnienie
równomierności
oświetlenia w
przestrzeni.
Jest to określane normą:

(PN-84/E-02033 [41/6]),

aby równomierność
oświetlenia ogólnego na
umownej płaszczyźnie
roboczej wynosiła:

21.06.21



przy czynnościach ciągłych:

– w pomieszczeniu, w którym są wykonywane czynności

jednolite z punktu widzenia wymagań oświetleniowych:

– w całości pomieszczenia, z wyjątkiem 0,5 m wzdłuż ścian;
– w pomieszczeniu, w którym istnieją strefy odrębnych

czynności dla każdej ze stref , a dla całego
pomieszczenia ;

– Praktycznie bardzo dobra równomierność oświetlenia:

65

,

0

min





śr

E

E



65

,

0





3

,

0





8

,

0

min



śr

E

E

2

,

1

max



śr

E

E

i jednocześnie

21.06.21

Metody obliczania
oświetlenia:



metoda sprawności,



metoda punktowa,



metoda mocy jednostkowej.

21.06.21

Metoda sprawności
(strumieniowa):

Stosuje się do obliczania oświetlenia ogólnego i
oświetlenia ogólnego zlokalizowanego wnętrz,
których sufit i ściany są koloru jasnego. Metoda ta
polega na obliczeniu w pierwszej kolejności
całkowitego zapotrzebowania strumienia
świetlnego , jaki muszą wytworzyć wszystkie
źródła światła, aby na powierzchni pracy uzyskać
natężenie oświetlenia E

śr

. Strumień ten wyznacza

się ze wzoru:



k

S

E

śr









[lm]

gdzie:
E

śr

– średnie natężenie oświetlenia w lx,

S

– powierzchnia oświetlanego pomeszczenia w m

2

 – sprawność oświetlenia,

k – współczynnik zapasu.

21.06.21

Do wyznaczenia
sprawności oświetlenia
należy określić:



współczynnik odbicia sufitu,



współczynnik odbicia ścian,



współczynnik kształtu pomieszczenia,



klasę oswietlenia.

21.06.21

Współczynnik odbicia sufitu i
ścian można przyjmować
orientacyjnie jako:



powierzchnie białe lub bardzo jasne =0,7



powierzchnie o jasnych barwach

=0,5



powierzchnie o barwach średniej jasności

=0,3



powierzchnie o ciemnych barwach

=0,1






21.06.21

Natomiast współczynnik kształtu
pomieszczenia uwzględniający
związek między wymiarami
pomieszczenia i wysokością
zawieszenia opraw nad płaszczyzną
pracy wyznacza się ze wzoru:

h

b

l

w









8

,

0

2

,

0

gdzie:

l – długość pomieszczenia,

b – szerokość pomieszczenia,
h – wysokość zawieszenia opraw nad powierzchnią pracy.

21.06.21

Współczynnik zapasu k dla dostępu

łatwego

1,5
1,4
1,3

utrudnionego

2

1,7
1,4

Klasę oświetlenia ustala się na podstawie
krzywej światłości opraw oraz sposobu ich
zainstalowania.

Wartość współczynnika zapasu:

Stopień osadzania się brudu

Silne osadzanie się brudu
Średnie osadzanie się brudu
Słabe osadzanie się brudu

Po wyznaczeniu strumienia świetlnego wyznacza się konieczną
liczbę lamp, które rozmieszcza się nad powierzchnią oświetlaną.
Ilość lamp n wyznacza się ze wzoru:

n

n







gdzie: - znamionowy strumień świetny
jednej lampy.

Wyznaczona z powyższego wzoru liczba
potrzebnych źródeł ma charakter orientacyjny.
Ostateczną ich liczbę uzależnia się od typu
opraw i sposoby ich rozmieszczenia.

n



21.06.21

Metoda punktowa:



Metodą punktową projektuje się oświetlenie wnętrz,
których sufit i ściany są malowane na kolor ciemny
lub też w których sufit i ściany w wyniku procesu
produkcyjnego szybko się zabrudzają, oraz
oświetlenie dróg i terenów przyzakładowych.



Podstawowym wzorem do obliczania natężenia
oświetlenia na płaszczyźnie poziomej jest wzór:







3

2

cos

h

I

E 

[lx]

gdzie: I



światłość w kierunku rozpatrywanego

punktu odczytana z krzywej światłości oprawy w
cd,
h -

wysokość zamocowania oprawy

nad płaszczyzną pracy w m,
 -

kąt padania promieni świetlnych

na płaszczyznę.

21.06.21

Powierzchnie oświetlaną dzieli się na
kwadraty lub prostokąty o bakach nie
większych niż 3 m i wyznacza się
natężenie oświetlania w środku tych
kwadratów lub prostokątów jako symę
natężeń pochodzących od
poszczególnych źródeł światła:







n

i

i

E

E

1



gdzie: E

i

- natężenie oświetlenia pochodzące od i-tego punktu

świetlnego, obliczone według

wzoru (1),
i=1,2,3...n- (gdzie: n- ilość punktów świetnych w pomieszczeniu).

21.06.21

Metoda mocy
jednostkowej:

Metodę mocy jednostkowej stosuje się do obliczenia oświetlenia ogólnego
pomieszczeń zamkniętych o powierzchni powyżej 10 m

2

przy

równomiernym pomieszczeniu opraw oświetleniowych i natężeniach
oświetlenia zawartych w przedziale 50600 lx. W metodzie tej wyznacza
się łączną moc źródeł światła (zapotrzebowanie mocy) do uzyskania
wymaganego poziomu natężenia oświetlenia w pomieszczeniu o znanych
wymiarach ze wzoru:

S

p

P

j





gdzie: p

j

- moc jednostkowa [W/m

2

],

S – powierzchnia pomieszczenia [m

2

].

Po przyjęciu mocy źródła, oprawy i wynikającej stąd mocy oprawy
można określić minimalną ilość w tym pomieszczeniu

opr

opr

P

P

n 

Metoda mocy jednostkowej jest stosowana do wstępnych orientacyjnych
obliczeń

projektowych urządzeń

oświetleniowych.

21.06.21

Radek Chmielewski

Krzysztof Wybrański

Piotr Burnos

Prezentacje opracowali