Joanna Drągiewicz, Wioletta

Firlit

Podział badań

epidemiologicznych

Badania kohortowe
(prospektywne)



przeprowadza się je na zbiorze obiektów, najczęściej

ludzi, wyodrębnionych z populacji z uwagi na

zachodzące jednocześnie dla całego zbioru

wydarzenie lub proces, w celu przeprowadzenia

analizy.



Kohortę należy wyodrębnić na podstawie istotnych

statystycznie cech i powinna być jednorodna pod ich

względem np. osoby urodzone w danym roku,

rozpoczynające w określonym roku edukację szkolną

lub studia itp.



Kohorty demograficzne często wykorzystywane są w

badaniach porównawczych między przedstawicielami

różnych pokoleń. Bada się też te same kohorty

wiekowe po upływie konkretnego czasu.

Choroba niedokrwienna
serca

Choroba niedokrwienna serca, ch.n.s. (łac. morbus

ischaemicus cordis, MIC, ang. ischaemic heart

disease, IHD) – zespół objawów chorobowych

będących

następstwem

przewlekłego

stanu

niedostatecznego zaopatrzenia komórek mięśnia

sercowego w tlen i substancje odżywcze. Zaburzenie

równowagi

pomiędzy

zapotrzebowaniem

a

możliwością

ich

dostarczenia,

pomimo

wykorzystania

mechanizmów

autoregulacyjnych

zwiększających przepływ przez mięsień sercowy,

zwanych rezerwą wieńcową, doprowadza do

niedotlenienia zwanego również niewydolnością

wieńcową.

W konsekwencji często doprowadza do
dusznicy bolesnej, a także zawału mięśnia
sercowego.

Choroba

niedokrwienna

serca

ze

wszystkimi jej podtypami jest najczęstszą
przyczyną śmierci w większości państw
zachodnich. Najczęstszą przyczyną choroby
niedokrwiennej

jest

miażdżyca

tętnic

wieńcowych.



Choroby układu krążenia od kilkunastu lat są przyczyną
około 50% zgonów są w Polsce (podobnie jak w innych
wysoko rozwiniętych krajach (USA, Europa Zachodnia)



Wg WHO zachorowalność na chorobę niedokrwienną
serca osiągnęła obecnie bardzo wysoki, niespotykany
wcześniej poziom.



W Polsce nie ma obowiązku zgłaszania zachorowań na
ch.n.s. i zawał mięśnia serca - brak jest pełnej
informacji o liczbie zachorowań, ich przebiegu, jak
również o ich zróżnicowaniu regionalnym oraz o
trendach czasowych.



Dostępne dane z kart zgonu i szacunkowe dane z kart
statystycznych szpitalnych są alarmujące - mimo coraz
szerzej stosowanej promocji i profilaktyki chorób
układu krążenia wysoki poziom umieralności (50%-
52%) utrzymuje się, a zapadalność powoli się zwiększa.

ZAPADALNOŚĆ



Na chorobę niedokrwienną w Polsce zapada

corocznie około 100-120 tys. ludzi (aktualnie

tendencje są nadal zwyżkowe).



Szacunkowa chorobowość tej jednostki

chorobowej wynosi ponad 900 tyś. osób.



Z tej liczby około 100 tyś. zapada na ostry

zawał serca w okresie przedszpitalnym.



W I fazie choroby umiera około 25 tyś. osób.



W ciągu roku, od początku zachorowania,

umiera dalszych do 40 tyś. osób w różnych

przedziałach wiekowych.

ZAPADALNOŚĆ c.d.



Niepokojąca jest zapadalność i wysoka

umieralność mężczyzn w wieku produkcyjnym.



Wg badań epidemiologicznych - średnie wartości

współczynników zachorowalności na 100 tyś.
mieszkańców są wyraźnie wyższe u mężczyzn niż
u kobiet, a w obu grupach płci wzrastają wraz z
wiekiem.



W Polsce najwyższe wartości zachorowalności dla

osób w wieku 55-64 lata oraz zachorowalności
standaryzowanej dla wieku 35-64 lata
obserwowano w populacji warszawskiej.

CHOROBOWOŚĆ



Na chorobę niedokrwienną serca choruje co piąty

mężczyzna około 30% spośród nich umiera corocznie, a

pozostali w ciągu 10-20 lat chorują na zawał mięśnia

serca.



Ogólna liczba przypadków hospitalizowanych z powodu

chorób układu krążenia w Polsce zwiększyła się w ciągu

30 lat (od 1976 r. do 1996 r.) z 375,3 tyś. do 780,5 tyś.



Liczba przypadków hospitalizowanych z powodu

ostrego zawału serca zwiększyła się w tym okresie z 32

tyś. 95 tyś



Osoby zamieszkałe w miastach — zarówno mężczyźni,

jak i kobiety — były częściej hospitalizowane, niż

zamieszkałe na wsi.

UMIERALNOŚĆ



Choroby układu krążenia są główną przyczyną

zgonów w Polsce i od lat wykazują stałą
tendencję wzrostu.



Ryzyko zgonu w następstwie chorób

układu krążenia stale wzrasta i w
najbliższych latach należy liczyć się z
dalszym utrzymywaniem tego trendu
wzrostu.

Czynniki wpływające na wzrost
ryzyka zgonu spowodowanych
CH.N.S.:



czynniki demograficzne :

(starzenie się społeczeństwa → wzrost udziału w

populacji ludzi w starszym wieku → wzrost
prawdopodobieństwa występowania stanów
chorobowych)



czynniki pozademograficzne

(stresy, trudne warunki bytowania, bezrobocie,

brak poczucia stabilizacji, niewłaściwy sposób
odżywiania się, brak odpowiednich,
powszechnych badań profilaktycznych i inne).

INDYWIDUALNE CZYNNIKI
RYZYKA W NIEDOKRWIENNEJ
CHOROBIE SERCA

Zdrowie człowieka uzależnione jest przede

wszystkim od jego zachowań indywidualnych

(ponad 50% zależności),

a w dalszej części od czynników:

genetycznych,

środowiskowych,

jakości opieki medycznej

Czynniki sprzyjające powstawaniu
choroby niedokrwiennej (

według

kolejności zagrożenia

)

 



1. PODWYŻSZONY POZIOM LIPIDÓW

w surowicy krwi (co

ułatwia proces miażdżycowy). Prewencja polega na zmianie

przyzwyczajeń żywieniowych i obniżenie tłuszczów

nasyconych cholesterolu w diecie.



2. PODWYŻSZONE CIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI

(zwężenie

naczyń) — Prewencja polega na wykrywaniu i leczeniu

ciśnienia oraz na stosowaniu systematycznej

farmakoprofilaktyki.



3. PALENIE TYTONIU

— prewencja polega na zaprzestaniu

palenia, ograniczeniu palenia do minimum, ewentualnie

zmianie papierosów na fajkę i paleniu jej bez zaciągania się.



4. CUKRZYCA

(zaburzenia biochemiczne

sprzyjające szybkiemu rozwojowi miażdżycy i
angiopatii) - Prewencja polega na wykrywaniu
cukrzycy, leczeniu i zapobieganiu dietetycznym
i farmakologicznym.



5. OTYŁOŚĆ (NADWAGA)

— zaburzenia

metaboliczne, niechęć do wysiłku fizycznego -
Prewencja polega na redukcji masy ciała,
zmianie diety ( nawyków żywieniowych niekiedy
niezbędna pomoc psychologiczna, konieczne
jest zwiększenie aktywności fizycznej (regularne
spacery, wysiłki typu sportowego, gimnastyka)



6. STRES

- doprowadzenie do nagłych (niekiedy

długotrwałych) napięć ośrodkowego układu

nerwowego, nadmierne wydzielanie amin

katecholowych, które z kolei powodują zwężanie

naczyń wieńcowych.

Prewencja jest trudna, ale jeśli występuje kilka

czynników zagrożenia, to zaleca się częstszy

wypoczynek w warunkach domowych lub w warunakch

naturalnych, wyjazdy na wczasy — latem i zimą oraz

autopsychoprofilaktykę, a nawet stosowanie leków

uspokajających.



7. BRAK AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ

- braku treningu dla

układu krążenia i mięśnia serca.

Prewencja polega w pierwszym rzędzie na przekonaniu

pacjenta o zdrowotnej przydatności ruchu, tj.

codziennego spaceru (szybko przez 20-30 min.),

gimnastyki lub innej formy ruchu (np. praca w

ogródku działkowym).



Zagrożenie chorobą niedokrwienną rozpatruje

się w kategoriach szans (możliwości)
zachorowania lub uchronienia się od niego.



Jeśli u jednej osoby występuje kilka czynników

sprzyjających chorobie niedokrwiennej to
prawdopodobieństwo wystąpienia choroby jest
większe , ale nie ma pewności że ona wystąpi.



Brak lub istnienie tylko jednego czynnika

narażenia na chorobę nie jest gwarancją, że
ona nie wystąpi, ale szansa (możliwość) jej
wystąpienia jest znacznie mniejsza.

POPULACYJNE CZYNNIKI RYZYKA W
NIEDOKRWIENNEJ CHOROBIE SERCA

Sytuację w zakresie niedokrwiennej
choroby serca pogarszają takie fakty, jak:



Brak w społeczeństwie (przeciętny obywatel)

umiejętności udzielania pierwszej pomocy - szczególnie
w chorobie niedokrwiennej (podstawowe zabiegi
reanimacyjne), w przedszpitalnej fazie zawału serca



Brak dostatecznej ilości karetek reanimacyjnych,

odpowiednio wyposażonych, przez co opóźnia się
często pierwsza, kwalifikowana pomoc i właściwy
transport chorego do oddziałów intensywnej opieki
kardiologicznej (OIOK)



Zbyt mała i niewłaściwie rozlokowana terenowo

ilość

OIOK(oddziałów opieki kardiologicznej

), w

których zapewniona jest właściwa pomoc lekarska
(kardiolodzy)



Zbyt małe w naszym kraju ześrodkowanie wysiłków

badawczych na etiopatogenezie i szeroko pojętej
profilaktyce choroby niedokrwiennej, w stosunku
do tempa rozwoju metod leczenia



Zbyt mała dostępność, w stosunku do potrzeb,

badań diagnostycznych i możliwości leczenia
zabiegowego.



Mała popularność czynnego uprawiania sportu

i aktywnego wypoczynku, wynikająca z

ograniczonej dostępności sprzętu i obiektów

sportowych i braku odpowiednich tradycji.



Brak odpowiednio wyszkolonych liderów

promocji zdrowia, umiejących inspirować

zachowania prozdrowotne



Ześrodkowanie merytoryczne i finansowe

działań zapobiegawczych na fazie leczenia i

rehabilitacji, przy stosunkowo skromnych

akcjach promocyjnych w populacji ludzi

zdrowych.

Zapobieganie niedokrwiennej

chorobie serca (profilaktyka), a

więc wykrywanie i zwalczanie

indywidualnych i populacyjnych

czynników zagrożenia, stanowi

główną obronę przed jej dalszym

rozszerzeniem się.

EPIDEMIOLOGIA CHOROBY

NIEDOKRWIENNEJ SERCA

Struktura zgonów mężczyzn w wieku 20-64 lat

według przyczyn (źródło: Szadkowska-Stań-czyk

1993)

Przyczyna zgonu

1951

1965

1985

Choroby układu

krążenia

21,0%

28,6%

37,5%

Nowotwory złośliwe

8,0%

22,8%

24,2%

Urazy i zatrucia

9,3%

16,4%

17,8%

Inne przyczyny

61,7%

32,2%

20,8%

Umieralność mężczyzn w mieście i na wsi (wsp.1100
tyś.) w wieku produkcyjnym (20-64 lata) (źródło:
Szadkowska-Stańczyk 1993)

Umieralność

Miasto

Wieś

Ogółem

827,5

758,1

Choroby układu

krążenia

322,2

268,1

Nowotwory

202,6

183,1

Urazy i zatrucia

129,6

161,2

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ

!