ERGOTERAPIA-

Terapia

zajęciowa

Wiktorowicz
Magda

Różnorodność pojęć

• Ergoterapia- W Polsce bardzo często definiowana jest

jako "leczenie pracą" co, mimo że częściowo obrazuje

techniki stosowane w pracy z chorym w ergoterapii, to

nie jest kompletną definicją tej dziedziny terapii i

może wprowadzać w błąd.

• Ergoterapia nie jest także "leczeniem przez zajęcia

plastyczne", choć często jest tak kojarzona.

• Prawa i obowiązki oraz system nabywania kwalifikacji i

umiejętności ergoterapeutów zagranicznych i polskich

terapeutów zajęciowych dość znacznie się różnią.

Polska definicja Ergoterapii

• Terapia zajęciowa – leczenie pracą,

ergoterapia – wykorzystuje różne formy

pracy i rekreacji jako jedne ze środków

leczniczych mających na celu

przyspieszenie powrotu utraconych

funkcji i sprawności, a w przypadkach

zmian nieodwracalnych wyrobienie

funkcji zastępczych. Terapia zajęciowa

jest jedną z form leczenia

usprawniającego. (Milanowska K., 2003)

WTZ

• ROZPORZĄDZENIEMINISTRA GOSPODARKI,

PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ
z dnia 25 marca 2004 r.

w sprawie warsztatów terapii zajęciowej

(Dz. U. z dnia 15 kwietnia 2004 r.)
Na podstawie art. 10b ust. 7 ustawy z dnia 27
sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i
społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych
(Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm.2)

Ergoterapeuta za granicą:

• Ergoterapeuta ma za zadanie zaopatrzyć

chorego we wszystkie niezbędne pomoce i

udzielić rad które będą użyteczne w życiu

pacjenta. Takimi radami są np. jak

przystosować mieszkanie aby było

dopasowane do potrzeb chorego czy

chociażby jak łatwiej wstawać z łóżka.

Zaopatrzenie w pomoce polega na

indywidualnym dobraniu urządzeń pomocnych

np. przy ubieraniu lub rozbieraniu się czy

utrzymywaniu higieny osobistej. Te wszystkie,

czasami konstrukcyjnie bardzo proste

przedmioty pomagają dostrzec choremu, że

jest w stanie zmierzyć się z tym co jeszcze do

niedawna wydawało mu się niemożliwe.

Ergoterapeuta-

charakterystyka zawodu

• Ergoterapia podobnie jak fizjoterapia należy do

zawodów medycznych.

• Ergoterapeuci podobnie jak fizjoterapeuci, przywracają

sprawność ruchową, jak również pomagają pokonać

trudności z wykonywaniem codziennych czynności

takich jak ubieranie i rozbieranie się, przygotowywanie

i spożywanie posiłków, higiena osobista i wiele innych,

które osobom zdrowym nie sprawiają żadnych

trudności. W bardzo wielu z tych czynności, w różnym

otoczeniu, czy na zewnątrz, czy też w domu istnieje

możliwość ze skorzystania z dużego asortymentu

pomocy i urządzeń, które ułatwić mogą pokonywanie

tych trudności.

• Ergoterapia to także poprawa fizycznego stanu

pacjenta. Tu terapeuci mają do zaoferowania

przebogatą gamę ćwiczeń usprawniających.

Obszar działalności:

• Ergoterapia opiera się głównie na wiedzy medycznej,

psychologicznej, socjalnej i rzemieślniczej. Stosuje się ją przy

zaburzeniach ruchowych, czuciowych, przewodzenia

nerwowego i psychicznych, dzięki czemu ma zastosowanie

właściwie we wszystkich dziedzinach medycyny.

• Ergoterapia jest ważnym środkiem leczniczym prowadzącym

do rekonwalescencji chorych i niepełnosprawnych, jest

formą terapii, która dzięki różnorodności metod i materiałów

terapeutycznych pozwala chorym nauczyć się jak

największej samodzielności, niezależności i aktywności.

• Zajęcia ergoterapeutyczne prowadzone są przy współpracy

całego zespołu specjalistów takich jak lekarze, rehabilitanci,

logopedzi, psycholodzy, tak aby osiągnąć możliwe jak

najlepsze wyniki w poprawie ogólnego, zarówno

psychicznego i fizycznego stanu chorego. Uwzględniając

potrzeby indywidualne osób dotkniętych i biorąc pod uwagę

obraz choroby czy też niepełnosprawności, dobiera się

odpowiednie środki leczenia ergoterapeutycznego.

Cele ergoterapii:

• Celem ergoterapii jest takie leczenie chorych i

niepełnosprawnych ludzi aby spełnić ich potrzeby zawodowe,

socjalne tak aby znowu mogli brać aktywny udział w życiu w

pełnym tego słowa znaczeniu.

• Terapia polega także na zachęcaniu osoby dotkniętej do

brania czynnego udziału w życiu osobistym czy też

społecznym oraz pokazaniu, że chory sam jest w stanie

poradzić sobie z codziennością, że potrafi przeciwstawiać się

codziennym trudnościom i że może sobie dobrze radzić nie

prosząc nikogo o pomoc będąc niezależnym.

• Taka nauka niezależności daje też ogromne poczucie wartości

dla chorego i pozwala spojrzeć optymistyczniej na świat.

Chory przestaje obawiać się wyjścia z domu, spotkania z

przyjaciółmi, wydania rodzinnego obiadu czy uprawiania

hobby. Dzięki temu nie czuje się pozostawiony sam ze swoimi

problemami.

• Ergoterapeuta ma za zadanie nie tylko leczyć, ale także

(a może przede wszystkim) radzić i wspierać.

Działania terapeuty

są nastawione na:

• Rozwój osobowy klienta (podopiecznego)
• Dobór właściwych form aktywności dla

poszczególnych podopiecznych,

• Umożliwienie uczestniczenia w życiu

społecznym,

• Dbanie by klient i terapeuta utrzymywali

dobre relacje z rodziną, przyjaciółmi i

współuczestnikami zajęć,

• Troskę o godność podopiecznych.

Etapy postępowania

terapeutycznego:

Postawienie diagnozy (w porozumieniu z
innymi specjalistami i w oparciu o
dostępną dokumentację i wywiad z
podopiecznym i jego rodziną).

Konstruowanie programów
terapeutycznych (indywidualnych i
grupowych)

Realizacja programu terapeutycznego.

Ocena procesu terapii i ewentualna jej
korekta.

Cele procesu

terapeutycznego:

• Neutralizowanie otępiającego działania nudy i bezczynności i

odwrócenie uwagi od doznań chorobowych i zwrócenie jej na

kontakty z otoczeniem,

• Aktywizowanie osób bezczynnych i podtrzymywanie

automatyzmów związanych z pracą,

• Uspokojenie osób nadpobudliwych psychomotorycznie i

skierowanie ich nadmiernej motoryki z czynności bezcelowych na

celowe,

• Zmniejszenie lub zupełne zniesienie negatywizmów,

• Zmniejszenie cech autystycznych,

• Zmniejszenie napięcia w stanach lękowych i depresyjnych,

łagodzenie niepokoju i wrogości,

• Usprawnienie analizy i syntezy, poprawa percepcji,

• Ćwiczenie koncentracji, przerzutności i zakresu uwagi,

• Podnoszenie wartości pacjenta w jego oczach,

• Rozszerzenie kręgu zainteresowań,

• Znaczne skrócenie czasu leczenia lub rehabilitacji.

Rodzaje

Metody

Techniki

Klasyfikacja terapii
zajęciowej:

• Nadrzędnym i najbardziej ogólnym elementem tego podziału

jest rodzaj terapii zajęciowej. Każdemu rodzajowi

podporządkowane zostały metody pracy a metodom – techniki.

• Rodzaj – gatunek czegoś, odmiana, typ, jakość. Pojęcie

rodzaju określane jest również jako kategoria, klasa czegoś,

wyróżniane ze względu na charakterystyczne cechy. (Słownik

współczesnego języka polskiego, 2001, str. 245).

• Metoda: w znaczeniu ogólnym — sposób postępowania,

świadomy i powtarzalny; systematycznie stosowany sposób

postępowania, prowadzący do założonego wyniku. Na dany

sposób składają się czynności myślowe i praktyczne,

odpowiednio dobrane i realizowane w ustalonej kolejności.

(Wierzchowska –Konera B., 2000, str. 92)

• Metoda terapii zajęciowej – pojęcie węższe od rodzaju terapii

– sposób postępowania świadomy i powtarzalny, prowadzący do

osiągnięcia zamierzonego wyniku leczniczego /

terapeutycznego. Składają się na nią czynności myślowe i

praktyczne, odpowiednio dobrane i realizowane w ustalonej

kolejności.

• W terapii zajęciowej technika jest rozumiana jako

skonkretyzowane czynności praktyczne wykonywane w

określonym porządku, pozwalające na uzyskanie określonego

efektu oddziaływania terapeutycznego. W technice elementem

różnicującym jest przede wszystkim materiał bądź narzędzie

pracy.

Rodzaje terapii zajęciowej:

• Ergoterapia

• Arteterapia- terapia wykorzystująca szeroko pojętą sztukę.

• Biblioterapia- terapia wykorzystująca książki;

• Bajkoterapia,

• Poezjoterapia

• Choreoterapia (gr. choreia - taniec + therapeia = leczenie)

- terapia wykorzystująca taniec

• Dramatoterapia (ang. drama therapy, psychodrama) -

terapia wykorzystująca elementy teatru i dramy, która

polega na przygotowywaniu przez podopiecznych

przedstawień teatralnych i udziale w nich.

• Estetoterapia (gr. aisthesis – wrażenie zmysłowe, doznanie)

- terapia wykorzystująca kontakt z pięknym otoczeniem i

kontakt z przyrodą, bądź wyjście do galerii, muzeum - które

stanowi element arteterapii).

• Muzykoterapia - terapia wykorzystująca muzykę -

słuchanie, tworzenie, śpiewanie, granie.

Rodzaje terapii zajęciowej

•

Chromoterapia - terapia wykorzystująca kolory np. w Salach
Doświadczania Świata

•

Kinezyterapia - terapia ruchem - zaliczana do form rehabilitacji,
jednakże szeroko wykorzystywana w pracy terapeutycznej w
postaci np. gimnastyki porannej w placówkach terapeutycznych,
rozgrywek sportowych, spacerów.

•

Ludoterapia - terapia wykorzystująca gry i zabawy, w których
uczestniczą podopieczni.

•

Sylwoterapia (łac. silva – las) - terapia wykorzystująca spacery po
lesie.

•

Talasoterapia (gr. thalassa – morze) - terapia wykorzystująca
spacery brzegiem morza

•

Zajęcia relaksacyjne - stanowiące formę psychoterapii, ich celem
jest odprężenie, rozładowanie stanu napięcia psychofizycznego i
mięśniowego - rozluźnienie bądź wyciszenie.

Rodzaj terapii zajęciowej:

ergoterapia

METODA

TECHNIKA TERAPII ZAJĘCIOWEJ

1. DZIEWIARSTWO



Szydełkowanie



Robienie na drutach

2. HAFCIARSTWO



Haft richelieu



Gobelinowy



Krzyżykowy



Hafty regionalne: kaszubski, kociewski itp.

3. TKACTWO



Tkanie na krośnie, na ramkach



Wyplatanie makram, breloczków itp.

4. KRAWIECTWO



Szycie rzeczy użytkowych



Zabawkarstwo



Reperowanie odzieży

5. KALETNICTWO



Tworzenie wyrobów ze skóry np. obrazy, biżuteria,
portfele

6. METALOPLASTYKA



Wyroby z drutu – np. świeczniki, breloczki, drzewka
szczęścia



Wyroby z metalu – np. znaczki, godła, medale, obrazy

7. STOLARSTWO



Prace w drewnie np. płaskorzeźby, rzeźby, domki,
pudełka (również z patyków)

8. OGRODNICTWO



Prace ogrodnicze i porządkowe np. sadzenie, kopanie,
sianie

9. WIKLINIARSTWO



Plecenie różnorodnych przedmiotów z wikliny, np.
koszyki

10. GARNCARSTWO
I CERAMIKA



Wyrabianie garnków, dzbanów, wazonów



Tworzenie przedmiotów ceramicznych

Rodzaj terapii zajęciowej:

arteterapia

METODA

TECHNIKA TERAPII ZAJĘCIOWEJ

1. RYSUNEK



Rysowanie kredkami ołówkowymi, świecowymi, pastelami, ołówkiem, kredą,
węglem

2. MALARSTWO



Malowanie farbami plakatowymi, akwarelą, witrażowymi, olejnymi, do szkła,
farbami window collors, tuszem kreślarskim

3. GRAFIKA



Gipsoryt



Linoryt



Drzeworyt



Monotypia



Druk strukturalny

4. RZEŹBA



Masy plastyczne – masa solna, glina, modelina, plastelina, masa papierowa, wosk
itp.



Rzeźbienie w drewnie i innych twardych materiałach



Papiero-plastyka – origami – motywy postaci, przedmiotów, kwiatów; tworzenie
laurek

5. SZTUKI

UŻYTKOWE



Witraż – na okna, drzwi, butelki itp.



Fotografia



Plakat, projekty okładek, opakowania, ulotki reklamowe



Collage – wycinanie, wyklejanie, wydzieranie z papieru i tworzenie pracy łączonej
różnymi technikami plastycznymi

6. ZDOBNICTWO

DEKORATORST



Ikebana - układanie kompozycji z suszonych i żywych kwiatów, roślin, owoców oraz
darów natury, np. kory drzewa, szyszek, mchu, muszli, drewna, piór itp., kompozycje
w wazonie, w ramach obrazów, koszykach



Dekoracje – okolicznościowe, świąteczne, np. stroiki Wielkanocne,
Bożonarodzeniowe, wycinane ozdoby z papieru z okazji świąt i uroczystości



Zdobienie różnych przedmiotów, np. ramek

7. MUZYKOTERAPIA



Muzykoterapia bierna – muzyka aktywizująca, relaksacyjna, trening relaksacyjny
Schultza



Muzykoterapia czynna – muzykowanie pacjentów (instrumenty Orffa, gitara i inne),
nauka śpiewania nowych piosenek, śpiewanie utworów znanych i lubianych,
popularnych ludowych czy biesiadnych

8. BIBLIOTERAPIA



Czytanie głośne fragmentów lub całości książki / tekstu przez pacjentów i rozmowa
po przeczytaniu,



Słuchanie tekstów biblioterapeutycznych (aktywizujących bądź relaksacyjnych)



Poradnictwo biblioteczne – propozycje do samodzielnego czytania i rozmowa po
przeczytaniu



Wieczory poezji