Okres dojrzałości

• Dorosłość –

określenie stanu

dojrzałości fizycznej, (w biologii
odnosi się do organizmu), zwykle
dotyczy człowieka, który nie jest
dzieckiem – mężczyzny lub kobiety.

• Uzyskanie

pełnoletności

jest

momentem formalnie oznaczającym
dorosłość (mylnie utożsamianą z
dojrzałością).

• Dawniej dorosłość była wyznaczana

na kilka różnych sposobów:

• przez osiągnięcie dojrzałości

biologicznej lub fizycznej

• przez przejście serii testów

dowodzących gotowości dziecka do

dorosłego życia (inicjacja)

• przez osiągnięcie pewnego wieku
• przez poczęcie i urodzenie dziecka

• Większość nowoczesnych państw

posiada prawnie określoną granicę
wieku, po przekroczeniu której
obywatel staje się dorosły bez żadnej
wymaganej demonstracji gotowości
do wejścia w dorosłość.

Aspekty prawne

• Bycie dorosłym oznacza

możliwość zatrudnienia na

podstawie umowy o pracę

.

• Inne konsekwencje to

wygaśnięcie władzy

rodzicielskiej rodziców nad dzieckiem i co do zasady

koniec odpowiedzialności finansowej za dziecko

;

• możliwość zawarcia związku małżeńskiego,

głosowania w wyborach, posiadania broni palnej,

uzyskania prawa jazdy, samodzielnego podróżowania

za granicę czy legalnego stosowania niektórych

używek (papierosy, alkohol).

• W niektórych przypadkach granica wieku może być

niższa, jeżeli prawo danego kraju dopuszcza wyjątki

(np. zawarcie związku małżeńskiego dla kobiet jest w

Polsce możliwe wcześniej za zgodą sądu rodzinnego).

Wiek dorosłości

W większości współczesnych krajów prawną granicą dorosłości jest 18

lat. Wyjątkami są:

• Samoa Amerykańskie, Uzbekistan (14 lat)

• Iran (15 lat)

• Malta (16 lat)

• Indonezja (17 lat)

• Korea Południowa (19 lat)

• Japonia (20 lat)

• Arabia Saudyjska (21 lat)

• Stany Zjednoczone (w zależności od stanów, Alabama i Nebraska

(19 lat), Mississippi i Puerto Rico (21 lat) w pozostałych granicą

jest ukończenie 18 lat. Jednakże na całym terytorium USA alkohol

kupować i spożywać można dopiero po przekroczeniu tzw. "legal

drinking age", który wynosi 21 lat.)

• Kanada (w zależności od prowincji i terytoriów, w niektórych jest

18 lub 19 rok życia, ale w większości granicę stanowi 19 lat)

• Wielka Brytania (18 lat, ale w Szkocji od 16)

Kryteria dorosłości

• Według Houle

- dorośli to osoby w

przedziale 18-60 r.ż., mieszkający
samodzielnie, a także uczący się w
instytucjach w niepełnym wymiarze
godzin.

• Według Werner dorosłość definiuje

:

– niezależność ekonomiczna,
– odpowiedzialność,
– adekwatne uczestnictwo w życiu kraju,
– troska o najbliższych.

Kryteria dorosłości

J.W. Johnstone i R.J. Rivera dorosłymi określają:

• wszystkich którzy posiadają własne mieszkanie i

przekroczyli 21 lat,

• osoby poniżej 21 r.ż. ale pozostające w związku

małżeńskim,

• osoby nie mające 21 lat, ale będące głową rodziny,
• wszystkie osoby mające 21 lat lub więcej

pozostające w siłach zbrojnych, które łącza silne

więzi z domem rodzinnym,

• każdego powyżej 21 r.ż., kto mieszka w internacie

lub akademiku i jest mocno związany z członkami

rodziny.

Proces dorosłości na

skali wzrost - regres w

ujęciu C.C. Cogginsa

• Dorosłość to proces rozwoju psychicznego, który jest usytuowany w 4

grupach postaw:

1. wobec siebie - cechuje je duża samoświadomość, adekwatna

samoocena (gdyż zaniżona i zawyżona jest barierą) oraz koncentracja na

rozwoju,

2. wobec innych - charakteryzują się rozumieniem innych, poczuciem

solidarności z innymi, koncentracją na nich oraz szacunkiem wobec

innych,

3. wobec świata i życia (postawa kluczowa) - znamionuje je

zaangażowanie w sprawy codzienności, orientacja proaktywna (zajmując

się sprawami codziennymi musimy mieć na uwadze, czy przyniesie to

pożytek w przyszłości, w bliższej lub dalszej perspektywie) oraz gotowość

na ryzyko niepowodzeń,

4. wobec wiedzy i procesu jej zdobywania - cechuje je wiedza o

problemach i sposobach ich rozwiązywania.

Cechy dorosłego

• Cechy osobowości, które symbolizują dorosłość w

większości kultur.

Nie zawsze jest pełna zgodność pomiędzy

poniższymi cechami, a cechami człowieka o wieku określającym go prawnie

dorosłym. Te cechy to:

• samokontrola,

• stabilizacja społeczna,

• niezależność,

• odpowiedzialność,

• taktowność,

• samodzielność,

• powaga,

• wytrzymałość,

• doświadczenie,

• obiektywność,

• samowolne decyzje.

• Zdaniem neurologów proces dojrzewania mózgu - od którego zależy

wykształcenie się powyższych cech - trwać może nawet do 25. roku życia,

lecz czasem może następować przed szesnastym rokiem życia

Psychiczne atrybuty człowieka

dorosłego

• zdolność do abstrakcyjnego myślenia,

• umiejętność formułowania odpowiedzi na pytania dotyczące

jego jako osoby, oraz członka społeczeństwa i istoty we

wszechświecie,

• gotowość do podjęcia i wykonywania pracy zawodowej,

• umiejętność dokonywania wyborów wartości oraz własnego

miejsca w świecie,

• aktywne uczestnictwo w procesach interakcji społecznych,

• dojrzałe relacje interpersonalne z innymi,

• zdolność w miarę obiektywnej oceny siebie i innych, zajmowania

stanowiska wobec innych - osób, problemów czy wartości,

• doświadczenie zdobywane poprzez uczestnictwo w różnego

rodzaju sytuacjach, styczność z innymi ludźmi oraz wewnętrzne

przeżycia i własne postępowanie, które mają wpływ na

ukształtowanie się tożsamości oraz samooceny ,

• umiejętność podnoszenia kwalifikacji.

Dorosłość

def. bilogiczno - psychiczna

DOROSŁOŚĆ

– to część cyklu życia ludzkiego,

która następuje po okresie osiągnięcia dojrzałości

fizycznej, zakończonym okresie wzrastania i

biologicznej dojrzałości organizmu do ról i

istotnych funkcji życiowych, m.in. prokreacji.

Wg Marii Tyszkowej jest to okres między 18, a 22

r. ż.

Nazywa go procesem dojrzewania do

dorosłości.

Należy wyraźnie rozgraniczyć tu

dojrzałość od dorosłości.

Ta pierwsza jest

pojęciem czysto biologicznym, natomiast

dorosłość przynależy do kategorii kultury i

cywilizacji.

Wyznaczniki dorosłości

• Wg psychologii rozwojowej, trudno jest wyznaczyć

taką chwilę w życiu człowieka, w której można

powiedzieć, że stał się dorosłym. Przyjmuje się więc

za wyznaczniki dorosłości takie momenty jak:

uzyskanie niezależności ekonomicznej, związek

małżeński

. Nie są to jednak wystarczające kryteria,

a już z pewnością nie mogą być rozpatrywane w

oderwaniu od siebie, bo są wtedy niewystarczające.

• W badaniach studentów, które przeprowadził w

1997 Jensen, podkreślano rolę takich kryteriów

dorosłości jak:

umiejętność podejmowania decyzji i

branie odpowiedzialności za te decyzje, finansową

niezależność, równoprawne stosunki z rodzicami,

ale także zawarcie związku małżeńskiego,

zakończenie nauki, podjęcie pracy zawodowej,

posiadanie potomstwa.

• Z badań tych wynika, że w kulturze

zachodu,

w przeciwieństwie do kultur

plemiennych, gdzie dorosłość
wyznacza obrzędowość

, jest

niezmiernie trudno określić moment
stawania się dorosłym. Przyjęto więc,

że dorosłość jest PROCESEM
powolnym i stopniowym

, ale –

dynamicznym.

Jensen – definicja dorosłości

• „Dorosłością określamy tę fazę życia, w

którą wkracza człowiek po gwałtownych

zmianach rozwojowych prowadzących do

dojrzałości biologicznej i społecznej,

wyrażającej się w zdolności do prokreacji,

oraz odpowiedzialnego podejmowania

nowych ról społecznych związanych z

zakładaniem własnej rodziny, rodzeniem i

wychowywaniem dzieci, podejmowaniem i

rozwijaniem aktywności zawodowej,

a

przede wszystkim, w autonomicznym

kierowaniu własnym życiem

.”

„Encyklopedia

pedagogiczna XXI w.”

• Podział faz rozwojowych:
• powołując się m.in. na nauki biologiczne,

medyczne i biochemiczne, dzieli rozwój
człowieka na cztery okresy.

• Okres wewnątrzłonowy, dzieciństwa i

młodości, dorosłości i okres starości

.

• Okres dorosłości to okres życia człowieka od

zakończenia dojrzewania i wzrostu, między
20, a 25 r. ż., do początku okresu
przekwitania.

Podział okresu dorosłości -

Erikson

•

- okres wczesny, m. 21, a 34 r. ż., z dylematem rozwojowym

– intymność, a izolacja,

- dorosłość wieku średniego, m. 35, a 65 r. ż., z dylematem

rozwojowym na temat kreatywności i stagnacji,

- dojrzałość wieku starszego, po 65 r. ż., z rozważaniami na

temat własnej tożsamości, a rozpaczy w kontekście

godzenia się ze śmiercią.

Podkreśla on, że z każdym etapem wiążą się kryzysy, a ich

przezwyciężanie wiąże się z poszukiwaniem przez człowieka

wewnętrznej harmonii, która wynika z takich postaw wobec

norm społecznych jak: emocjonalna dojrzałość, solidarność,

produktywność, ufność i wewnętrzna spójność, pomagająca

radzić sobie jednostce z problemem śmierci.

Podział okresu dorosłości

• Włodzimierz Szewczuk dzieli dorosłość na

cztery fazy:

• okres stabilizacji planu życia,
• okres progresywnej ekspansji,
• ekspansji regresywnej z elementami

starzenia się

• okres starości właściwej, w którym dokonuje

się podsumowania życia po stronie zysków i
strat.

Dorosłość socjologicznie – Zofia

Matulka

• Dwa wymiary – obiektywny i subiektywny:
•

Wymiar obiektywny

to normy społeczne i

formy życia ludzkiego w ramach chronologii i

są to

normy formalno-prawne

.

•

Wymiar subiektywny

wyraża się

w

osobistych i indywidualnych odczuciach

jednostki, pod wpływem wydarzeń osobistych

i wpływach społecznych, które kształtują

uzewnętrzniane normy

przez daną jednostkę,

charakterystyczne dla danego okresu życia.

Ujęcie humanistyczne

• Człowiek dorosły, jest zdolny do

odpowiedzialności, samodzielnego myślenia,
dokonywania wyborów, możliwości
kształcenia, także bycia tym, kim jest,

ale

nigdy nie powinien pozostawać takim,
jakim jest.

Uczący się dorosły pozostaje

człowiekiem wolnym, świadomie i
samodzielnie dokonującym wyboru o
kształceniu się. Taka postawa nacechowana
etyką i humanizmem, pozwala zrozumieć
egzystencję ludzką.

• Buber twierdził, że

„świat rodzi w jednostce osobę;

wychowując ludzką istotę, wydobywa jej siły i pozwala jej

uchwycić oraz przeniknąć to, z czym się styka”.

Należy więc

akceptować własną dorosłość, w tym własny system

wychowawczy, który zależy bowiem od dzieciństwa,

środowiska, w którym się wzrastało i jakim się żyje, a także

od osobistych doświadczeń i doznań.

• Erich Fromm, uważał, że

„człowiek jest niejako skazany na

ciągłe wchodzenie w życie i rodzenie się na nowo w swym

ludzkim kształcie”.

Miało się to realizować w dwóch

wymiarach: analityczno- logicznym (przyswajanie wiedzy

ogólnej i naukowej, jej stałe pogłębianie oraz tworzenie), jak

i intuicyjno-uczuciowym). Wg niego, manifestowanym w

rozumieniu świata przez wyczuwanie i myślenie, wnikanie w

rzeczywistość, poznawanie jej, a w ostatecznym

rozrachunku lepsze rozumienie samego siebie.

Andragogika

• Z andragogicznego punktu widzenia

wg prof. Z. Wiatrowskiego, istnieją
cztery fazy dorosłości:

- wczesny okres dorosłości (18-33 r.
ż.)
- średni okres dorosłości (34-50 r. ż.)
- późny okres dorosłości (50-65 r. ż.)
- okres starości (pow. 65 r. ż.)

Cechy człowieka dorosłego:

•

Reasumując, człowiek dorosły to taki, który:

- umie formułować odpowiedzi na pytania co do jego osoby, jak i w

kontekście społecznym,

- umie i jest przygotowany do wykonywania swego zawodu,

- posiada system wartości,

- ma zdolność obiektywnej oceny siebie i reszty uczestników

społeczeństwa, w którym żyje,

- uczestniczy aktywnie w życiu społecznym,

- potrafi tworzyć więzi uczuciowe z innymi ludźmi,

- posiada zdolność wytyczenia sobie celu życiowego, systemowo go

realizując,

- jest odpowiedzialny,

- posiada dojrzałość społeczną, socjalizuje się przez całe życie i

poszerza kontakty społeczne,

- permanentnie edukuje się, podnosząc i zdobywając nowe

kwalifikacje,

- wykorzystuje umiejętność abstrakcyjnego myślenia,

- umiejętnie korzysta z doświadczeń życiowych, budując swoją

tożsamość i rozwijając samoocenę.

Rozwój/regres człowieka

dorosłego

• Pokonując w swym życiu różne fazy, człowiek dorosły

może rozwijać się, utrzymywać na stałym poziomie,

lecz także jego osobowość może ulegać regresji,

wskutek niewykorzystania różnorodnych możliwości lub

wykolejenia się.

• Dlatego, iż ocena rozwoju i poziomu człowieka jest taka

trudna, przyjmuje się pewne kryteria w celu tejże

oceny. Bierze się pod uwagę zmiany jakościowe i

ilościowe.

• Te pierwsze informują o zależności rozwoju

człowieka od wiedzy i umiejętności radzenia z

przeciwnościami losu, a drugie wyrażają się w

osiąganiu dojrzałości oraz doskonaleniu przez

jednostkę tego, co już posiada, także w

wyzwalaniu tkwiących w nim sił, których nie znał

do tej pory.

Andragogika

• Andragogika, postrzega człowieka dorosłego m.in.

przez

pryzmat kształcenia ustawicznego, a zatem jego

przygotowania w każdym wymiarze do ciągłej edukacji i

samokształcenia w realizowaniu swojej osobowości.

• Zakłada różne aspekty rozwoju człowieka. Z jej punktu

widzenia, osobowość człowieka dorosłego podlega ciągłym

zmianom.

• Uczeni dowodzą, że człowiek dorosły w niemniejszym

stopniu potrafi przyswajać wiedzę, niż młody. Co więcej,

dostrzega w jednostce dorosłej potencjał jakim nie

dysponują dzieci i młodzież. Jest nim m.in. doświadczenie

życiowe i zawodowe, które wpływa na osobowość i motywy

ludzi dorosłych w podejmowaniu wysiłku do poszerzania

swoich horyzontów myślowych, podnoszenia kwalifikacji

zawodowych, czy i/ lub zdobywania zupełnie nowych.

Andragogika

• Andragoga interesuje człowiek dorosły w kontekście ucznia

dojrzałego pod względem psychospołecznym.

Jego zaletą jest to, że

jest zrównoważony, odpowiedzialny i właściwie zmotywowany,

samodzielny i samowystarczalny, cechuje go obiektywizm,

krytycyzm, wyważony stosunek do osądów. Często posiada lepszą

pamięć, myśli abstrakcyjnie, posługuje się inteligencją

skrystalizowaną (obejmującą zasób wiedzy pozyskanej przez

człowieka oraz umiejętność jej poszukiwania)

,

umie niejako

przełączać swoje myślenie z jednego sposobu na inny, odznacza się

kreatywnością, potrafi spełniać się w różnych rolach społecznych,

jest lepiej przystosowany do życia i zmian w nim następujących.

Człowiek dorosły posiada określony system wartości.

• W tej fazie (dorosłość wczesna), zakłada rodzinę i osiąga pełnię

możliwości fizycznych i psychicznych. Mimo tego, że osiąga teraz

pewną stabilizację rodzinną i zawodową, ten okres życia bywa

także okresem kryzysów małżeńskich oraz związanych z

poszukiwaniem swojego miejsca w życiu zawodowym. Są to zmiany

i poszukiwania lepszej pracy, a także pozycji społecznej.

• W każdej fazie dorosłości, występują nie tylko cechy

charakterystyczne dla poszczególnych okresów, ale i zadania

do realizacji.

• Wedle nowego spojrzenia, życie ludzkie nie tylko nie spowalnia

biegu, ale wręcz w miarę upływu, dynamizuje się

.

• Potwierdzeniem tego niech będzie przykład rozwiniętych

społeczeństw naszego globu, w tym polskiego, w stale

zwiększającej się liczbie osób uzupełniających bądź

zdobywających nowe wykształcenie. I choć Polakom daleko jest

ciągle do Skandynawów, czy Amerykanów, to badania ostatnich

lat dowodzą niezbicie, że i u nas rośnie z roku na rok liczba

„dorosłych” studentów, czy zdobywających średnie

wykształcenie ludzi.

• Wg badań CBOS z kwietnia 2009 r., rośnie wartość

wykształcenia dla ankietowanych. Na pytanie dotyczące

wartości zdobywania go w Polsce, 91% Polaków odpowiedziało,

że zdecydowanie warto się uczyć, gdy w roku 1999, tak samo

opowiadało się 76%.

• Okres dorosłości daje zatem człowiekowi

możliwość największych osiągnięć w wielu

sferach życia, obecnie w świetle powyższego

także przez możliwość dojrzewającego do

dorosłości ego, na drodze kształcenia

ustawicznego.

Konkludując należy zauważyć, że jednym z

zadań dorosłości jest nie tylko praca

zawodowa sama w sobie, ale w aspekcie

podnoszenia jej efektywności przez

samorealizację i edukację.

• Jeszcze innym zadaniem wieku dorosłego, jest

założenie rodziny i wychowanie potomstwa

. Jest

podyktowane w dużej mierze instynktem zachowania

gatunku.

• W świetle obrazu starzejących się społeczeństw, nie

napawa optymizmem wywiązywanie się z tego

zadania ludzi dorosłych.

Za przyczynę tego stanu

rzeczy, podają chęć zdobycia najpierw wykształcenia,

pozycji zawodowej, stabilnej sytuacji ekonomicznej,

często po to by zapewnić byt rodzinie i stworzyć

odpowiednie warunki do wychowywania dzieci.

Uważają badani, że dopiero osiągnięcie pewnego

statusu majątkowego, pozwoli im zrealizować

prawidłowo proces wychowania swoich dzieci, z

przekazaniem wartości uniwersalnych włącznie.

Średnia dorosłość

• Średnia dorosłość, to okres

ugruntowanej już pozycji

zawodowej, rodzinnej i społecznej

.

• Często jednak następuje w niej jeszcze rozwój

zaangażowania w pracę i odkrywanie siebie w nowej roli w

rodzinie – posiadanie wnuków.

• Człowiek w tym okresie życia, najpełniej czerpie z

wypracowanej pozycji życiowej. Jest jeszcze na tyle młody i

nie stary, że może cieszyć się w pełni z owoców swej pracy.

Często dopiero teraz osiąga najwięcej, jednak w tym wieku

najczęściej, zdarzają się kryzysy zawodowe.

Wynikają z

rozbieżności dążeń i oczekiwań związanych z zawodem, a

wykonywaną pracą. Następuje wypalenie zawodowe.

• Ludzie właśnie w tym wieku podejmują decyzję o zmianie

pracy. W tym okresie życia są też szczególnie narażeni na

wpływ stresu na ich zdrowie, podlegają różnym chorobom.

Średnia dorosłość

• Nowa jakość w ich życiu – wnuki, wnoszą nowe

doznania, emocje, nowe cele do realizacji. Choć sami

wciąż czynni zawodowo, z poświeceniem pomagają

w ich wychowaniu, wkraczającym w życie dzieciom.

• W prawidłowych relacjach rodzinnych, stają się

autorytetem dla dzieci swoich dzieci, pamiętając o

autonomii w podejmowanych przez nie decyzjach.

Powinni być przyjaciółmi, a nie zastępować wnukom

rodziców. Ich rolę jest wspierać, a nie wyręczać.

Pozwoli im to także, na posiadanie czasu wolnego dla

siebie.

• Wiek średni, to także pokazowa lekcja relacji z

własnymi dziećmi w kontekście ich stosunku do

potrzeb starzejących się rodziców.

Kryzys wieku średniego

• Wiek średniej dorosłości, oprócz ugruntowanej zazwyczaj

pozycji materialnej i socjologicznej, niesie ze sobą tzw.

kryzys wieku średniego.

Ludzie w tym wieku powoli

zaczynają odczuwać upływ czasu (pierwsze oznaki

starzenia, zmniejszanie się inteligencji płynnej, która

oznacza zdolność do zauważania skomplikowanych relacji i

do pokonywania problemów oraz pozwalającej jednostkom

na umiejętne radzenie sobie z powracającymi i nowymi

problemami życiowymi, także abstrakcyjnymi).

• Często odczuwają monotonię życia małżeńskiego, pojawia

się syndrom opuszczonego gniazda (odejście dzieci z

domu).

• W tym okresie dokonuje się wstępnego bilansu życia.

Pojawiają się frustracje. Panaceum na takie problemy może

być aktywność w życiu społecznym.

Udział w życiu społecznym

• Dlatego zadaniem w życiu dorosłego człowieka jest jego udział w

życiu lokalnym, a więc samorządowym, politycznym i kulturalnym.

• Człowiek, który realizuje się w takim również wymiarze, zbliża się

stale do pełni człowieczeństwa. Dzieje się tak dlatego, ponieważ

podlega wpływom środowiskowym, które wzbogacając go o nowe

doświadczenia, kreują jego społeczną osobowość.

• Już antropolodzy zauważyli, że człowiek jest istotą stadną, jako taki

nie może egzystować w oderwaniu od innych ludzi. Pozbawiony

kontaktów międzyludzkich i wyizolowany, stałby się nie tylko istotą

egocentryczną, ale ułomną w każdym wymiarze jego jestestwa.

• Wiadomym jest, że osamotnienie i brak nadziei na kontakt z innym

człowiekiem, w skrajnych przypadkach, może zakończyć się nawet

śmiercią jednostki.

• Człowiek, który nie uległ prawidłowej socjalizacji, pozbawiony

bodźców interpersonalnych, nie doświadczający w życiu

sprzeczności w wyniku kontaktów z nimi związanych, nie może

liczyć na rozwój, co najwyżej na stagnację lub regresję , skrajnie –

autodestrukcję.

Późna dorosłość

• Późna dorosłość – starzenie się, smuga cienia. Ten okres w życiu

człowieka, długo nie budził zainteresowania psychologów.

• Rosnące zainteresowanie tym okresem życia, ma zapewne związek, z

ogólną tendencją krajów wysoko rozwiniętych do starzenia się, a

także jak ma nadzieję pisząca te słowa, z kulturą niejako na nowo

odkrytą w podmiotowym, społecznie użytecznym i prawdziwie

zasługującym na takie zmiany, traktowaniu ludzi starych.

Są oni

nieocenioną skarbnicą wiedzy o życiu, kulturze, tradycji,

ponadczasowych wartościach. Już choćby z takich powodów

zasługujący na szacunek i „istnienie” w pełnym wymiarze

człowieczeństwa.

• Świat odszedł za daleko w XX oraz początku XXI wieku, od istoty

ludzkości. Naznaczony wojnami, niewyobrażalnym głodem,

ogromnymi skrajnościami w dostępie do dóbr naturalnych i

materialnych, dostępie do wiedzy i medycyny, wykorzystujący dzieci

w niewolniczej pracy i seksualnie, wyrzucający ludzi starych na

margines życia, naznaczony elektroniką oraz takim przekazem

wiedzy i mądrości – stał się ZDEHUMANIZOWANY ! Jako taki, wydaje

się być paradoksalnie w stosunku do postępu technicznego - nad

przepaścią.