Przeobrażenia

współczesnej rodziny

W świetle problematyki

socjomedycznej

definicje

 Rodzina jest to mała grupa społeczna, której

członkowie połączeni są małżeństwem, więzami

pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji.

Powiązani są oni siecią wzajemnych zależności i

stosunków społecznych, prowadzą wspólne

gospodarstwo domowe oraz pełnią w niej

odpowiednie role społeczne (matki, ojca,

współmałżonka, dziecka itp.)

 Rodzina jest instytucją społeczną- jest

zobowiązana do zaspokajania potrzeb swoich

członków

Zmiana struktury i funkcji

 Współczesna rodzina ulega znacznym

przeobrażeniom tak pod względem

strukturalnym (zmiana wielkości, liczby

krewnych zamieszkujących razem,

trwałości tej grupy, podziału zadań i ról

społecznych) jak i w zakresie wywiązywania

się z przypisywanych jej funkcji

 Niektóre z nich dawniej całkowicie

wypełniane przez rodzinę, podejmowane są

obecnie przez inne instytucje

Przeobrażenia w rodzinie.

Rodzina tradycyjna a rodzina

współczesna

Rodzina XIX- wieczna

 Patriarchalny system

rodziny- znaczenie

autorytetu w rodzinie

 Bardziej trwała- znikoma

liczba rozwodów

 Rodzina wielodzietna,

trójpokoleniowa, wspólne

gospodarstwo z rodziną w

linii bocznej

Współczesna rodzina

 Tendencja do

indywidualności i
demokracji, plus
elementy patriarchalne

 Znacznie mniej trwała-

duża liczba rozwodów

 Mała rodzina,mniej

dzieci

Przeobrażenia w rodzinie.

Rodzina tradycyjna a rodzina

współczesna



Osiadły tryb życia,

rzadkie zmiany miejsca

zamieszkania



Kobieta zajęta domem i

dziećmi



Purytańskie zasady w

sprawach seksu, mniej

zdrad, niski stopień

planowania rodziny



Jednorodność typu

rodziny,

wielofunkcyjność

 Mniej osiadły tryb życia-

częste zmiany miejsca

zamieszkania

 Kobieta pracuje poza

domem

 Liberalizacja w sprawach

płci- zabieganie o

równouprawnienie

 Większe zróżnicowanie

typów rodzin, prokreacja

należą do ważnych

funkcji, ale nie

najważniejszych

Społeczno- kulturowe

uwarunkowania zmian w

rodzinie

 Wzrost tendencji do planowania rodziny
 Możliwość stosowania środków antykoncepcyjnych
 Inne praktyki ograniczania spadku urodzeń
 Zwiększenie liczby kobiet czynnych zawodowo
 Kontynuowanie pracy przez kobiety zamężne
 Zmianę roli kobiety w rodzinie i w społeczeństwie
 Wzrost kosztów wychowania i kształcenia dzieci
 Dążenia do osiągnięcia wyższej stopy życiowej
 Wyższy przeciętny wiek zawierania małżeństw
 Zmniejszenie roli tradycji

Znaczenie i wartość współczesnej

rodziny

 Posiadanie dobrze funkcjonującej rodziny

przyczynia się do utrzymania równowagi

psychicznej człowieka, zapewnia wychowanie

dzieci zrównoważonych emocjonalnie,

 W rodzinie o prawidłowej strukturze dzieci

uczą się pełnienia ważnych życiowo ról

społecznych,

 Prawidłowo funkcjonująca rodzina jest

buforem przeciw przemocy, której

doświadczają jej członkowie,

Znaczenie i wartość współczesnej

rodziny

 Rodzina pełni ważną funkcję w zakresie kontroli

i podtrzymywania zdrowia oraz opieki nad

człowiekiem chorym, starzejącym się,

niepełnosprawnym,

 Rodzina korzysta w pełnieniu swoich funkcji z

pomocy instytucjonalnej (np. żłobki,

przedszkola, szkoły, szpitale)

 Jeśli rodzina pełni swoje funkcje prawidłowo, a

instytucje traktuje pomocniczo, nie zaś

zastępczo to możemy mówić o rodzinie

funkcjonalnej.

Funkcje rodziny

Instytucja rodziny pełni następujące funkcje:
 prokreacyjną- rodzina podtrzymuje

biologiczną ciągłość społeczeństwa,

zaspokaja emocjonalne potrzeby

małżonków (potrzebę rodzicielstwa)

 opiekuńczą- rodzina zapewnia

bezpieczeństwo osobom wymagającym

opieki- dzieci, chorzy, niepełnosprawni,

starzy, bezrobotni

 wychowawczo- socjalizacyjną-rodzina

zapewnia ciągłość kultury, jest pierwszym

miejscem, gdzie człowiek uczy się

kulturowego dziedzictwa, języka, norm,

wartości, obyczajów

 emocjonalno-seksualną- rodzina jest

instytucją regulującą stosunki seksualne

rodziców, dostarcza im oraz ich dzieciom

emocjonalnego wsparcia, zaspokaja

potrzebę miłości

 ekonomiczną- zapewnia członkom dobra

materialne

 stratyfikacyjną (klasową)- rodzina

wyznacza status społeczny swoich członków,

przyczynia się do utrwalenia podziału na

klasy, warstwy, kasty

 integracyjno-kontrolną- rodzina

kontroluje działania swoich członków,

organizując ich życie według przyjętych

norm



Waga poszczególnych funkcji zależy głównie
od społeczeństwa, w którym rodzina żyje (np.
społeczeństwo kastowe- istotna funkcja
stratyfikacyjna)



Na każdym etapie rozwoju rodziny inne
funkcje są ważne (patrz: cykl życia małżeńsko
rodzinnego)



Zmiana w jednej funkcji wywołuje zmiany w
pozostałych np. zachwianie funkcji materialnej

 Rodzina, która nie realizuje swoich

funkcji w sposób prawidłowy lub w
ogóle, to rodzina dysfunkcjonalna
częściowo (wymaga niewielkiej
pomocy z zewnątrz) lub całkowicie
(muszą ją zastąpić
wyspecjalizowane instytucje)

 Tempo życia rodzinnego dyktują jej

naturalne procesy rozwojowe- cykle życia
rodzinnego.

 Badacze podkreślają, że przejście do każdej

kolejnej fazy w cyklu może nastąpić
wówczas, gdy wszystkie zadania poprzedniej
fazy zostały wykonane. W przeciwnym razie
może dojść do zakłóceń, do występowania u
członków rodziny objawów chorobowych.

cykl życia rodziny

 Narzeczeństwo
 Wczesne małżeństwo, przeddzietne
 Narodziny dziecka
 Średnia faza małżeństwa (rodzina z

dziećmi w wieku szkolnym)

 Rodzice oddzieleni od dzieci („puste

gniazdo”)

 Emerytura i starość

Alternatywne modele rodziny

 RODZINA HOMOSEKSUALNA;
 KÓŁKO PRZYJACIELSKIE;
 CASUS FRIENDS
 DINKS;
 KONKUBINAT
 RODZINA DWUSTOPNIOWA;
 RODZINA UKŁADANKA
 SAMOTNI RODZICE, LUDZIE SAMOTNI

.

Znaczenie i wartość rodziny w

profilaktyce, leczeniu i

rehabilitacji

 Realizując poszczególne funkcje, rodzina

odgrywa decydującą rolę w kształtowaniu

zachowań związanych z promocją zdrowia,

profilaktyką, leczeniem i rehabilitacją.

 W profilaktyce przez funkcję socjalizacyjno-

wychowawczą- kształtowanie podstawowych

nawyków higienicznych, zachowań dotyczących

zdrowia i choroby, przekaz medycznej wiedzy

 Funkcja emocjonalna jest odpowiedzialna za

prawidłowy rozwój emocjonalny dziecka oraz za

higienę psychiczną życia rodzinnego

Znaczenie i wartość rodziny w

profilaktyce, leczeniu i

rehabilitacji

 Funkcja rekreacyjna- ma zapewnić prawidłowy

wypoczynek codzienny i wakacyjny,

 W leczeniu podstawowe znaczenie ma funkcja

opiekuńcza- obserwacja zmian w stanie zdrowia,

podejmowanie prób samoleczenia, tworzenie

warunków zapewniających leczenie i zdrowienie,

zaspokajanie potrzeb osób hospitalizowanych

oraz szukanie kompetentnej pomocy,

 Funkcja emocjonalna- wsparcie emocjonalne

chorych i hospitalizowanych, stwarzanie

poczucia bezpieczeństwa, redukowanie lęku

Znaczenie i wartość rodziny w

profilaktyce, leczeniu i

rehabilitacji

 Funkcja ekonomiczna- pokrywanie wydatków

związanych z chorobą, kosztów bezpośrednich i

pośrednich, zawieszenie podfunkcji zarobkowej,

zmiana diety, wypoczynek, zmiana miejsca

zamieszkania,

 Funkcja rekreacyjno- towarzyska-odwiedziny

chorego w szpitalu lub domu, zapewnienie

choremu atrakcyjnego spędzania czasu wolnego

 Funkcja wychowawczo- socjalizacyjna-

nabywanie praktycznych umiejętności

zachowania w roli chorego

Znaczenie i wartość rodziny w

profilaktyce, leczeniu i

rehabilitacji

 W rehabilitacji funkcja emocjonalna

powinna zapewnić poczucie

bezpieczeństwa, sprzyjać akceptacji

niepełnosprawności

 Funkcja opiekuńcza- działania

pielęgnacyjne, udział w rehabilitacji

 Funkcja ekonomiczna- zakup urządzeń,

koszty dojazdów do ośrodka

rehabilitacji, zabiegi rehabilitacyjne

Podsumowanie

 Rodzina w całym cyklu życia doświadcza wielu

przemian

 Aby móc sprostać swoim zadaniom musi być

elastyczna, a jednocześnie stabilna

 Ta dynamika życia rodziny jest dla niej poważnym

obciążeniem

 Sytuacja choroby lub niepełnosprawności w

rodzinie ma wpływ na jej funkcjonowanie

 Radzenie sobie z tą sytuacją zależy od zasobów

emocjonalnych, społecznych i ekonomicznych

posiadanych przez rodzinę