Nowotwory łagodne i

złośliwe gardła

środkowego

Katedra i Klinika

Otorynolaryngologii

Collegium Medicum

im. L. Rydygiera

Gardło środkowe

(mesopharynx)

• Zawiera przestrzeń od poziomu

języczka do brzegu nagłośni

• Łączy się z jamą ustną przez cieśń

gardzieli

• Zawiera migdałki podniebienne

położone pomiędzy łukami

podniebiennymi

• Należy tu również część nasady

języka i dołki nagłośniowe

Gardło środkowe –

metody diagnostyki

• Wywiad
• Badanie laryngologiczne
• Zdjęcie rtg boczne czaszki
• TK
• MRI – szczególnie w przypadku

nasady języka

• USG – w przypadku nasady języka

Nowotwory niezłośliwe -

1

• Włókniaki – małe, twarde lub

miękkie, o cienkiej torebce i
gładkiej powierzchni,
umiejscowione zwykle na
podniebieniu miękkim, języku,
wolnych brzegach łuków
migdałkowych lub na migdałku

Nowotwory niezłośliwe -

2

• Brodawczaki – etiologia nieznana ( w

ostatnich latach przyjmuje się etiologię
wirusową).

• Znajdują się zwykle na podniebieniu

miękkim, języku, łukach podniebiennych i
migdałkach

• Początkowo występują pojedynczo, później

zlewają się, tworząc wystające nad
otoczeniem żywoczerwone grupy o
kalafiorowatej powierzchni

Nowotwory niezłośliwe -

3

• Torbiele retencyjne – najczęściej spotykane

na migdałkach. Są to zamknięte, rozszerzone

zatoki (krypty) migdałków

• Mogą także powstawać w pojedynczych

grudkach chłonnych na tylnej ścianie gardła

• Torbiele retencyjne gruczołów ślinowych

spotyka się w zachyłkach językowo –

nagłośniowych.

• Mogą dochodzić do wielkości orzecha

włoskiego. Nie sprawiają dolegliwości i

wykrywa się je przypadkowo

Nowotwory niezłośliwe -

4

• Rozrost tarczycy – można

spotkać pojedyncze odpryski
tarczycy (struma retrovisceralis)

Nowotwory niezłośliwe -

5

• Inne nowotwory łagodne: naczyniaki

krwionośne i limfatyczne, tłuszczaki,
włókniakonerwiaki, chrzęstniaki,
kostniaki, nerwiaki są rzadko spotykane

• Adenoma, plasmocytoma i endothelioma

są uważane za formę przejściową do
nowotworów złośliwych. Występują one
w samym gardle lub wrastają do gardła
z zewnątrz

Nowotwory niezłośliwe -

objawy

Guzy niezłośliwe rosną niekiedy

bardzo długo nie powodując
większych dolegliwości. Guzy o
znacznych rozmiarach wywołują
uczucie zalegania ciała obcego,
kaszel, upośledzenie oddychania,
niewyraźną mowę a nawet
upośledzenie połykania. Naczyniaki
mogą krwawić.

Nowotwory niezłośliwe -

rozpoznanie

• Rozpoznanie guza gardła jest łatwe,

gdyż dostępny jest on w czasie

oglądania gardła.

• Guzy wychodzące z głębi tkanek

powodują wypchnięcie tkanek na

zewnątrz. Błona śluzowa nad takim

guzem jest niezmieniona.

• Rozpoznanie ustala się na podstawie

badania histopatologicznego wycinka

guza

Nowotwory niezłośliwe -

leczenie

• Małe guzy daje się wyłuszczyć w

całości lub wyciąć nożem
diatermicznym

• Naczyniaki leczy się promieniami

rtg lub ewentualnie chirurgicznie

Nowotwory złośliwe –

epidemiologia i etiologia

• Nowotwory ustnej części gardła stanowią około

0,1% wszystkich złośliwych nowotworów

człowieka

• Są częstsze niż nowotwory łagodne
• Występują częściej u mężczyzn niż u kobiet (4:1)
• Choroba występuje częściej u osób w wieku

średnim i starszym (5/6 dekada życia)

• Wśród czynników etiologicznych wymienia się

palenie tytoniu i alkoholizm, a także zawodowe i

środowiskowe narażenie na pyły,

zanieczyszczenia i kontakt z metalami ciężkimi

Nowotwory złośliwe –

mięsak limfatyczny

• Mięsak limfatyczny (lymphosarcoma) pochodzi z

tkanki chłonnej pierścienia gardłowego

chłonnego

• W szybkim czasie, nie sprawiając większych

dolegliwości osiąga znaczną wielkość

• Objawy:
- przeszkoda w oddychaniu, połykaniu, mówieniu
- upośledzenie słuchu poprzez zatkanie trąbki

słuchowej

- szybki rozpad guza powoduje fetor ex ore oraz

krwawienie z gardła

Nowotwory złośliwe –

mięsak limfatyczny – cd.

• Przerzuty: w szybkim czasie

stwierdza się przerzuty do węzłów
chłonnych szyi.

• Przerzuty obejmują wkrótce cały

układ chłonny
(lymphosarcomatosis universalis),
co prowadzi w krótkim czasie do
zejścia śmiertelnego

Nowotwory złośliwe –

nabłoniak limfatyczny

• Nabłoniak limfatyczny

(lymphoepithelioma): wywodzi się z z
tkanki chłonnej pierścienia chłonnego
gardłowego, wyróżnia się dwa typy:

• Guz Schminkego ma charakter raczej

mięsaka i wychodzi z trzeciego
migdałka. Daje liczne przerzuty do skóry

• Guz Regauda ma charakter raczej

raka. Daje przerzuty do kręgosłupa

Nabłoniak limfatyczny i

mięsak limfatyczny-

rozpoznanie

•

Wynika z objawów przedmiotowych. We
wczesnym okresie można mylić z
przerostem trzeciego migdałka lub migdałka
podniebiennego

•

Niekiedy może sugerować obraz ropnia
okołomigdałkowego

•

Należy go także różnicować z gruźlicą,
zropiałym kilakiem, toczniem, anginą i
rakiem

•

Rozstrzyga badanie histologiczne

Nabłoniak limfatyczny i

mięsak limfatyczny -

leczenie

• Guzy pochodzące z tkanki chłonnej są

bardzo promienioczułe

• Stosuje się napromienianie rtg lub

radem bez leczenia chirurgicznego

• Mięsaki nie leczone rokują źle.
• Trwałe wyniki leczenia uzyskuje się w

przypadku mięsaków u 50% pacjentów,

a w przypadku nabłoniaków u jeszcze

większej liczby chorych

Rak gardła (carcinoma

pharyngis)

• Przeważa histologicznie rak

płaskonabłonkowy (carcinoma
planoepitheliale) o różnym
stopniu zróżnicowania, rzadziej
występuje basalioma

Rak gardła – rak

migdałka podniebiennego

• Jest najczęstszym nowotworem w ustnej

części gardła, a drugim po raku krtani

nowotworem górnych dróg oddechowych

• Raki bardziej zróżnicowane występują pod

postacią egzofitycznych guzów, mniej

zróżnicowane w postaci powierzchownych

nacieków, w zaawansowanych stanach

występują owrzodzenia

• Nowotwór często szerzy się na podstawę

języka, co pogarsza rokowanie

Rak gardła – rak

podstawy języka

• Jest najczęściej anaplastyczną formą

raka płaskonabłonkowego, jest
najbardziej naciekającym
nowotworem górnych dróg
oddechowych

• Początkowo przez długi czas rozwija

się bezobjawowo, infiltruje w głąb
mięśni języka, później powoduje
zaburzenia mowy i połykania

Rak gardła – objawy

początkowe

• Uczucie zalegania w gardle, pieczenia,

obecność ciała obcego

• Bóle gardła promieniujące do ucha, ból ucha
• Szum uszny i upośledzenie słuchu
• Często pierwszym objawem, na który

zwracają uwagę chorzy jest powiększenie

węzłów chłonnych (guz szyi)

• Małe nacieki nowotworowe są wykrywane

przypadkowo

• Duże zmiany są typowe:kalafiorowate i

kraterowate

Rak gardła – objawy cd.

• W dużym zaawansowaniu choroby stan pacjentów

jest ciężki

• Występują silne bóle, szczękościsk, ślinotok
• Rozpadające się masy guza powodują fetor ex ore
• Zwężenie drogi połykania i zaburzenia połykania

wymuszają zastosowanie żywienia przez zgłębnik

lub gastrostomię

• Wskutek połykania mas nowotworowych

występuje ogólne zatrucie organizmu, zaburzenia

ze strony przewodu pokarmowego, może również

wystąpić zachłystowe zapalenie płuc

Rak gardła – objawy cd.

• Z powodu zwężenia drogi oddychania wykonuje

się tracheotomię

• Występuje wyniszczenie i spadek masy ciała
• Przerzuty: najczęściej w głębokich węzłach

szyjnych, szczególnie w górnej i środkowej

grupie łańcucha węzłów ż. szyjnej, węzły okolicy

kąta żuchwy, przy ewidentnym raku migdałka

podniebiennego, nasady języka występują

przerzuty także do dolnych węzłów szyjnych,

umiejscowienie nacieku w centralnej części

gardła (dobrze rozwinięta sieć limfatyczna) daje

przerzuty po obu stronach szyi

Rak gardła – objawy cd.

• Przerzuty odległe występują u około

7% chorych. Najczęściej są to
przerzuty do płuc, wątroby i kości

• Stosunkowo często w tym samym

czasie lub w okresie późniejszym
pojawia się drugie ognisko
nowotworowe zajmujące inną część
górnego odcinka drogi pokarmowo -
oddechowej

Rak gardła - różnicowanie

• Angina Plauta i Vincenta
• Agranulocytoza
• Gruźlica
• Przerost migdałka
• Choroba Hodgkina
• Ropień okołomigdałkowy

Rak gardła - leczenie

• Radioterapia z leczeniem chirurgicznym
• Operację wykonuje się przed

napromieniowaniem lub bezpośrednio po

napromieniowaniu

• Operacja wymaga usunięcia migdałka,

nasady języka, ściany gardła dolnego,

podniebienia miękkiego oraz gałęzi

wstępującej żuchwy z dobrym marginesem,

jeśli tylko wymienione struktury zostały

włączone w proces nowotworowy lub są

podejrzane.

Rak gardła – leczenie cd.

• Wykonuje się także radykalną operację

usunięcia węzłów chłonnych szyjnych

• Ubytek tkanek miękkich uzupełnia się

płatami uszypułowanymi z czoła, szyi
lub klatki piersiowej

• Pięcioletni okres przeżycia uzyskuje się

w 30% przypadków po radioterapii,
35% po operacji chirurgicznej, 40-45%
po leczeniu skojarzonym

Rak gardła – leczenie cd.

• Stwierdzono również pozytywne

wyniki po dotętniczym lub
dożylnym podawaniu bleomycyny,
metotreksatu lub cisplatyny, choć
na razie jest bardzo mało
sprawozdań dotyczących
zupełnego wyleczenia

Inne nowotwory złośliwe

• Mięsak gardła (sarcoma pharyngis):

umiejscawia się w migdałkach

• Rhabdomyosarcoma: występuje

między blaszkami podniebienia

• Melanosarcoma: na podniebieniu

miękkim

• Mięsaki leczy się podobnie jak raki.