NAJCZĘSTSZE CHOROBY ZAKAŻNE U

DZIECI

Choroby zakaźne - choroby wywołane przez określone
drobnoustroje posiadające
zdolność łatwego przenoszenia się z
jednego osobnika na
drugiego lub ze zwierzęcia na człowieka

Drobnoustroje wywołujące choroby zakaźne: wirusy;
riketsje; bakterie;
mykoplazmy; grzyby; pierwotniaki;
robaki

Choroby zakaźne są wynikiem działania czynnika zakaźnego,
źródła zakażenia i
i warunków środowiskowych na podatną
na zakażenie
populację

Źródła zakażenia - osoby, zwierzęta lub przedmioty
rozsiewające drobnoustroje

Zakażenie - wniknięcie i rozwój biologicznego
czynnika chorobotwórczego
w żywym organizmie
Zarażenie - przeniesienie czynnika
chorobotwórczego z osoby zakażonej na
osobę wrażliwą

Droga zakażenia - sposób przenoszenia się drobnoustrojów
ze źródła zakażenia
na osoby wrażliwe

NAJCZĘSTSZE CHOROBY ZAKAŻNE U

DZIECI

WIRUSY - najprostsze drobnoustroje, zbudowane z
jednego kwasu
nukleinowego ,charakteryzujące się tym,
że namnażają się
jedynie wewnątrz zakażonej komórki
jednocześnie ją
uszkadzając.

Różnią się między sobą budową
morfologiczną, chemiczną oraz
zdolnością wywoływania
charakterystycznych zmian w
zakażonych komórkach; właściwości
chorobotwórcze

Drogi rozprzestrzeniania - najczęściej
droga kropelkowa,
niektóre są przenoszone przez kłujące
stawonogi /kleszcze,
komary/

Przebieg choroby - dwufazowy / objawy
ogólne; objawy
związane ze specyficznym
powinowactwem do określonych
narządów

Najczęstsze choroby wirusowe: odra; różyczka; ospa
wietrzna; nagminne zapalenie
ślinianek przyusznych, mononukleoza
zakaźna, wirusowe
zapalenie wątroby, grypa, choroba
Heinego-Medina

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

ODRA /morbilli/
Występuje na całym świecie; wrażliwość powszechna;
przechorowanie pozostawia
trwałą odporność
Źródłem zakażenia - chory człowiek;
Zakażenie - kropelkowe; możliwość przeniesienia wirusa na
rękach, fartuchu,
Zarażliwość - największa na 4-5 dni przed wystąpieniem
wysypki, po jej
pojawieniu szybko mija
Okres wylęgania 9 -11 dni
Po okresie wylęgania - objawy nieżytowe /gorączka, katar,
zapalenie spojówek,
światłowstręt, zaczerwienienie gardła, suchy,
męczący kaszel
Po 2 - 3 dniach w przedsionku jamy ustnej na policzkach
pojawiają się małe,
białawe plamki - plamki Koplika
Po kolejnym dniu, dwóch dniach krótkotrwały spadek
temperatury, a następnie
skok temperatury do 40

0

C wraz z pojawieniem

się wysypki
Wysypka pojawia się za uszami, na twarzy, schodzi na szyję,
tułów i kończyny - po
kilku dniach cofa się w tej samej kolejności -
pozostałość brązaowawe
przebarwienia, delikatne łuszczenie
Powikłania - częste / zapalenie oskrzeli i płuc, krtani, węzłów
chłonnych, opon,
mózgu,
Leczenie i zapobieganie

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Różyczka - rubeola

Choroba powszechna, zapadalność duża; często przebieg
bezobjawowy
Zarażliwość duża, ale nieco mniejsza niż w odrze
Przechorowanie pozostawia trwałą odporność
Zakażenie drogą kropelkową
Okres zarażliwości około 7 dni przed i 3-5 dni po wystąpieniu
wysypki
Okres wylęgania 14-21 dni
Po okresie wylęgania - krótki okres objawów nieżytowych i
powiększenia węzłów
chłonnych szyjnych i k a r k o w y c h; we krwi wzrost liczby
komórek
plazmatycznych
Wysypka bladoróżowa nie zlewająca się znika po2 - 3 dniach
Stan ogólny lepszy niż w odrze
Powikłania rzadkie
Zakażenie ciężarnej w pierwszych 12 tygodniach ciąży - wady
serca, oczu, narządu słuchu,układu nerwowego itd.
Leczenie objawowe,
Zapobieganie - szczepienia ochronne

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Ospa wietrzna - varicella

Najczęstsza choroba zakaźna, bardzo zaraźliwa
Przechorowanie pozostawia trwałą odporność, wirus może
jednak pozostać w tkance nerwowej w formie utajonej i po
kontakcie z chorym na ospę wietrzną lub w
wyniku zmniejszenia odporności organizmu uaktywnić się -
półpasiec
Zakażenie drogą kropelkową, w wyniku kontaktu
bezpośredniego
Okres zarażliwości na 1 -2 dni przed wystąpieniem wysypki i
utrzymuje się do czasu
przyschnięcia wszystkich wykwitów
Okres wylęgania 14-18 dni
Po okresie wylęgania - temperatura, ból głowy, wysypka
swędząca / plamka - grudka - pęcherzyk wypełniony
przejrzystym płynem, pęcherzyki zasychają w strupki i
odpadają, pozostają przebarwienia i ślady/ - 2 - 3 rzuty
Lokalizacja wysypki - tułów, twarz, owłosiona skóra głowy,
kończyny
Przebieg choroby łagodny, bezgorączkowy/ ciężki -
szczególnie groźna dla dzieci
z chorobami nowotworowymi /zwłaszcza białaczka/
Powikłania - bakteryjne zakażenie wykwitów, zapalenie ucha
środkowego, mózgu
Leczenie objawowe,

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

Nagminne zapalenie ślinianek przyusznych - świnka, mumps

Wirus świnki ma małą zdolność zakażania, po krótkim
kontakcie z chorym może dziecko nie zachorować
Przechorowanie pozostawia trwałą odporność
Zakażenie drogą kropelkową, w wyniku kontaktu
bezpośredniego, zanieczyszczone śliną chorego pożywienie;
pośrednio - przez zakażone przedmioty
Okres zarażliwości na 2-6 dni przed wystąpieniem objawów i
kończy się w 7-9 dniu po ich ustąpieniu
Okres wylęgania 14-21 dni
Po okresie wylęgania - złe samopoczucie, temperatura, ból
głowy, bolesny obrzęk ślinianek przyusznych, czasem może
dotyczyć ślinianki podżuchwowej, rzadziej podjęzykowej - ból
przy otwieraniu ust. i gryzieniu; skóra nad obrzmiałą
ślinianką
napięta,blada, lekko błyszcząca - obrzęk ustępuje po kilku
dniach
Przebieg choroby łagodny, bezgorączkowy/ ciężki
Powikłania - surowicze zapalenie opon mózgowo-
rdzeniowych, zapalenie trzustki, jąder, jajników
Leczenie objawowe,
Szczepienia ochronne

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Rumień nagły - gorączka trzydniowa

Występuje przeważnie u dzieci w wieku od 6 miesięcy do 2
roku życia
Prawdopodobnie dzieci zakażają się od dorosłych, którzy
mogą być nosicielami wirusa
Okres wylęgania 7-9 dni
Po okresie wylęgania - wysoka temperatura do 40

0

C przez 3

dni, potem spadek temperatury i pojawia się wysypka
odropodobna ograniczona przede wszystkim do tułowia; po 2
dniach wysypka ginie bez śladu
Charakterystyczny obraz krwi - w 2 - 3 dniu spadek
leukocytów, po ustąpieniu wysypki normalizacja obrazu
białokrwinkowego
Przebieg choroby łagodny, bezgorączkowy/ ciężki
Powikłania - nie występują
Leczenie - objawowe

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Mononukleoza zakaźna

Coraz częściej występuje u dzieci i młodzieży
Zarażliwość bardzo mała;
Choroba pozostawia odporność na całe życie
Zakażenie przez ślinę, możliwe inne drogi zakażenia
Okres wylęgania 30-50 dni
Objawy - wysoka temperatura do 39

0

C przez 1-2 tygodnie;

powiększenie węzłów chłonnych uogólnione bądź szyjnych;
zmiany zapalne gardła lub migdałków; powiększenie
śledziony i wątroby, obrzęk powiek; krwotoczne zmiany na
granicy podniebienia miękkiego i twardego
Charakterystyczny obraz krwi - leukocytoza, obecność
mononuklearów;
Dodatni odczyn zlepny Paul Bunnela i Davidsona
Leczenie - objawowe

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Wirusowe zapalenie wątroby

WZW jest ostrą chorobą zakaźną wywołaną przez wirusy
mające wybiórczą zdolność uszkadzania komórki wątrobowej.
Rozróżnia się kilka typów wirusa wywołującego WZW - wirus
typu A; typu B;
typu
C; typu D; typu E

Wirusy typu A i typu E przenoszone są drogą pokarmową
podczas kontaktu z chorym lub z nosicielem wirusa albo
przez zakażony pokarm
Okres wylęgania w WZW typu A wynosi 15 - 50 dni a
przechorowanie pozostawia trwałą odporność
Zakażność - 2-3 tygodni przed wystąpieniem żółtaczki i
ustępuje w ciągu kilku dni po jej pojawieniu się

Wirusy typu B, typu C i typu D przenoszone są drogą
pozajelitową
Okres wylęgania od 60 do 180 dni
Zakażność - około 3 miesięcy przed wystąpieniem żółtaczki
do czasu wyeliminowania wirusa

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Wirusowe zapalenie wątroby

Przebieg kliniczny: od bardzo łagodnego do bardzo
ciężkiego, ze znacznym
uszkodzeniem wątroby

Okres przedżółtaczkowy, żółtaczkowy i zdrowienia

Choroba zaczyna się objawami nieswoistymi: złe
samopoczucie, bóle głowy,
bóle kostno-stawowe, bóle brzucha, brak
łaknienia, nudności,
wymioty,podwyższona ciepłota ciała
Po kilku dniach - normalizacja ciepłoty ciała, pojawia się
ciemny mocz /obecność
barwników żółciowych i urobilinogenu w
moczu/, stolce
odbarwione, żółtaczka, świąd skóry,
powiększenie wątroby,
powiększenie śledziony, powiększenie
obwodowych węzłów
chłonnych, objawy skazy krwotocznej -
wybroczyny, objawy
neuropsychiczne - niepokój, pobudzenie,
nadmierna senność

Po upływie 3 -4 tygodni prawie wszystkie dzieci powracają do
zdrowia
Przebieg bezobjawowy vs. rozległa lub ograniczona martwica
wątroby;
Rożne postacie przewlekłego zapalenia wątroby lub
marskości

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Wirusowe zapalenie wątroby

Rozpoznanie: badanie podmiotowe, badanie
przedmiotowe,badania laboratoryjne
stężenie bilirubiny we krwi; aktywność
enzymatyczna
aminotransferaz /AlAT. AspAT/; innych
enzymów / aldolaza,
fosfataza zasadowa/; czas protrombinowy
u dzieci z WZW typu B i typu C - określenie
antygenów HBs; HCV

Leczenie: postępowanie objawowe; spokój fizyczny i
psychiczny
w początkowym okresie choroby - leżenie, potem
unikanie wysiłku
fizycznego; d i e t a

W początkowym okresie - dieta węglowodanowa
/sucharki, kleiki,
słodzona herbatka/
w miarę poprawy łaknienia - rozszerzenie diety
/mleko, chudy twaróg,
chude gotowane mięso,
jarzyny, jajka/

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Grypa - influenza

Choroba zakaźna o ostrym przebiegu, występująca co kilka
lat w cyklicznych epidemiach oraz w obejmujących cały świat
pandemiach
Powszechna wrażliwość prawie całej populacji - zmienność
antygenowa wirusa grypy oraz nietrwała odporność
wynosząca do kilku miesięcy po przechorowaniu.

Zakażenie na drodze kropelkowej, od chorego
Okres wylęgania - 1-2 dni
Okres zarażliwości - ok.. 5 dni

Objawy: dreszcze, wysoka temperatura, uczucie ogólnego
rozbicia, bóle mięśni
i stawów, bóle głowy, objawy nieżytu górnych dróg
oddechowych, kaszel

Czas trwania - około tygodnia; powrót do pełnego zdrowia 2-
3 tygodni

Powikłania: zapalenie płuc; uszkodzenie mięśnia sercowego,
zapalenie mózgu i
opon mózgowo-rdzeniowych

Leczenie : objawowe; Zapobieganie - szczepienia

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Nagminne porażenie dziecięce - choroba Heinego-Medina

Ostre zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego /drogi
ruchowe/ oraz jąder podkorowych mózgu wywołane przez
wirusy Polio

Choroba występuje na całym świecie
Źródłem zakażenia - człowiek chory; ozdrowieniec; nosiciel
Drogi zakażenia - droga pokarmowa /brudne ręce, zakażona
woda/;
droga kropelkowa
Występowanie sezonowe - miesiące letnie i wczesnojesienne

Okres wylęgania 7 14 dni
Okres zarażliwości - przeciętnie 2 - 3 tygodnie / przez cały
okres wydalania wirusa
z kałem /
Po przechorowaniu - odporność na całe życie

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Nagminne porażenie dziecięce - choroba Heinego-Medina

Przebieg choroby: - okres wylęgania
- okres objawów wstępnych /nieżyt
górnych dróg oddechowych
objawy ze strony przewodu pokarm., bóle
brzucha, biegunka/ -
czas trwania 1 - 3 dni
- okres utajony 1-7 dni , bez żadnych
objawów klinicznych
- okres porażeń 3 - 8 dni
- okres zdrowienia

Przebieg bezobjawowy,
Przebieg z poronnymi objawami klinicznymi /objawy wstępne/
Przebieg z pełnym obrazem chorobowym /objawy ze strony
oun/

Postać z przewagą objawów: oponowych, rdzeniowych,
mózgowych, opuszkowych

W okresie początkowym - wzrost temperatury ciała, objawy
oponowe - sztywność karku, objaw Brudzińskiego, objaw
Kerniga, wymioty, bóle głowy, drgawki

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Nagminne porażenie dziecięce - choroba Heinego-Medina

Objawy oponowe mogą ustąpić lub poprzedzać inne
Postać rdzeniowa - okres przedporażenny /2 - 4 dni, wzrost
temperatury, objawy
nieżytowe, biegunka, wymioty/
- okres porażeń /ponowny wzrost
temperatury,osłabienie siły
mięśniowej, osłabienie i asymetria
odruchów, bóle głowy,
kręgosłupa i kończyn, stan skurczowy
mięśni grzbietu,
wraz ze spadkiem temperatury -
porażenia wiotkie różnych grup
mięśniowych /niesymetryczne/ - kończyny
dolne, rzadziej górne
klatka piersiowa
Postać mózgowa - objawy zapalenia mózgu
Postać opuszkowa - porażeniu ulega ośrodek oddechowy

Powikłania: zapalenie płuc, niedodma, obrzęk płuc,
niewydolność krążenia
utrwalone porażenia

Leczenie: szpitalne /spokój, dieta lekkostrawna, obserwacja
diurezy,zapobieganie
powikłaniom/
Zapobieganie: szczepienia ochronne

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Zakażenia enterowirusami

Enterovirusy: Polio; Coxackie A i B; ECHO

Lato i wczesna jesień - szczyt zapadalności na zakażenia
tymi wirusami

Zakażenia Coxackie: - a n g i n a o p. r y s z c z k o w a
(gorączka, wymioty, bóle
głowy i brzucha, ostre zapalenie
gardła z pęcherzykami na
migdałach i łukach podniebiennych)
- s u r o w i c z e z a p. a l e n i e o p. o
n m.-rdz. (nagłe
objawy ogólne, wysoka temperatura,
bóle głowy, wymioty,
sztywność karku, drgawki) -
rokowanie dobre
- p. l e u r o d y n i a (choroba
bronholmska - wysoka
temperatura, napadowe bóle
mięśniowe klatki piersiowej i
brzucha)
- z a p. a l e n i e m. ó z g u i m. i ę
ś n i a s e r c o w e g o
noworodki

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Zakażenia enterowirusami

Wirusy ECHO - biegunki, surowicze zapalenie opon
mózgowo-rdzeniowych
poliopodobne porażenia i niedowłady,
czasem wysypki

Rhinowirusy - tzw. przeziębienia (nieżyt nosa i gardła),
zakażenie drogą kropelkową
od chorego - o zachorowaniu decyduje
obniżona odporność,
oziębienie organizmu - przebieg choroby
zależny od wieku

Wirusy paragrypy - cztery typy serologiczne; zachorowalność
przez cały rok;
przebieg choroby zależny od wieku - u
niemowląt zapalenie płuc,
oskrzelików , krtani

Adenowirusy - nieżyt górnych dróg oddechowych często z
powiększeniem węzłów
chłonnych krezkowych

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

NAJCZĘSTSZE CHOROBY WIRUSOWE U

DZIECI

DZIECI

Wścieklizna
Jest chorobą wywołaną przez wirus wścieklizny, przenoszony
na człowieka w ślinie zwierząt chorych /psy, koty, lisy,
wiewiórki/ wskutek pokąsania
Wirus przenika do oun uszkadzając komórki nerwowe;
choroba prowadzi do śmierci; objawy pobudzenia z bolesnymi
skurczami mięśni jamy ustnej, gardła
i krtani.
Leczenie - objawowe; zapobieganie - szczepienia

AIDS - Zespół nabytych zaburzeń odporności
Wirus HIV niszczy limfocyty T (odporność przeciw zakaźną)
Droga zakażenia - wprowadzenie wirusa z krwi/ wydalin
nosiciela bezpośrednio do krwiobiegu osoby zdrowej -
stosunki płciowe - homoseksualne; narkomania, prostytucja;
chorzy na hemofilię i inne schorzenia wymagające częstych
przetoczeń krwi
Okres utajenia - bezobjawowy przez szereg miesięcy, lat
/nosicielstwo/
Okres objawów klinicznych - ciężkie zakażenia - zaburzenia
odporności
zapalenia płuc - pneumocysta cerinii, zakażenia grzybicze,
zakażenia cytomegalią,
biegunki, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, mięsak
Kaposiego

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

B A K T E R I E drobnoustroje jednokomórkowe,
rozmnażające się przez podział

Na podstawie ich zdolności barwienia się metodą Grama
rozróżnia się:
bakterie Gram + i bakterie Gram -

Zdolność tworzenia form przetrwalnikowych w warunkach
niesprzyjających

Drogi zakażenia różne: uszkodzona skóra lub błona
śluzowa; drogi oddechowe;
przewód pokarmowy itd..

Wiele bakterii znajduje się stale w organizmie człowieka, ale
w sprzyjających warunkach stają się przyczyną zakażenia
/zaburzenia odporności, zaburzenia biocenozy w przewodzie
pokarmowym, zakażenia wirusowe

Posiadają zdolność wytwarzania toksyn; rozprzestrzeniania
się i rozmnażania
w organizmie

Najczęstsze choroby bakteryjne: płonica, zakażenia
gronkowcowe, dury, czerwonka,
grużlica

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

PŁONICA

Paciorkowiec beta-hemolizujący z grupy A, wytwarzający
toksyny, w tym toksynę
erytrogenną powodującą wystąpienie wysypki, gorączki i
wymiotów
Źródło zakażenia - człowiek chory, ozdrowieniec, nosiciel -
dziecko chore na anginę
paciorkowcową odporne na jad erytrogenny
ale zarażające innych
przedmioty lub zakażone pokarmy
Choroba występuje u dziecka z brakiem odporności na dany
typ paciorkowca lub
wrażliwego na jad erytrogenny
Okres wylęgania - 2 - 5 dni
Po przebytej chorobie odporność trwała

Na przebieg płonicy wpływa:
1. Toksyna erytrogenna - objawy toksyczne - wysypka,
gorączka, wymioty,
uszkodzenie układu krążenia
2. Paciorkowce obecne w jamie nosowo-gardłowej, które
mogą być przenoszone
przez krew do innych narządów -
ropnie przerzutowe
3. Reakcja alergiczna na antygeny paciorkowcowe - choroba
reumatyczna
kłębkowe zapalenie nerek

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

PŁONICA
Objawy początkowe - nudności, wymioty, gorączka , może być
biegunka, zapalenie
gardła i migdałków, język malinowy
Objawy późniejsze - wysypka drobnoplamista, w pachwinach,
pod pachami, na
pośladkach, brzuchu i piersiach; na
twarzy blady trójkąt
między fałdami policzkowymi - trójkąt
Fiłatowa, po
uszczypnięciu - wybroczyny
Wysypka utrzymuje się przez kilka dni, potem znika i zaczyna
się łuszczenie skóry
w 1 tygodniu - drobnootrębiaste na twarzy; w 2 tygodniu - na
tułowiu; w 3 i 4 tygodniu - płatowe łuszczenie na dłoniach i
stopach

Powikłania:
1. Powikłania toksyczne - zapalenie mięśnia sercowego,
niewydolność krążenia
2. Powikłania septyczne (2 tydzień) - zapalenie węzłów
chłonnych, zapalenie ucha
3. Powikłania późne o charakterze immunologicznym -
reumatyczne zapalenie
stawów, kłębkowe zapalenie nerek

Leczenie: Penicyllina, penicylliny półsyntetyczne, leczenie
objawowe

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

BŁONICA
Maczugowiec błonicy typu Gravis wytwarzające toksyny
Źródło zakażenia - chore dziecko, ozdrowieniec, nosiciel,
zakażone przedmioty,
zakażone produkty spożywcze
Zakażenie drogą kropelkową lub przez kontakt bezpośredni
Okres wylęgania 2-7 dni

Bakterie osiedlają się na błonie śluzowej nosa lub gardła, na
spojówkach, na skórze lub błonie śluzowej sromu powodując
powstawanie „błon rzekomych”
Toksyna wytwarzana przez maczugowce odpowiada za
wystąpienie ciężkich objawów ogólnych

Postacie błonicy: błonica gardła lub dławiec błoniczy; błonica
nosa, ucha,
błonica spojówek, pępka, skóry

Objawy: początek nagły; gorączka, wymioty, bóle gardła,
zaburzenia połykania
oddychanie nosem, bolesne powiększenie
podżuchwowych węzłów
chłonnych - szyja Nerona; na migdałach naloty
przechodzące na języczek,
łuki podniebienne i tylną ścianę gardła,
nieprzyjemny zapach z ust

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

BŁONICA
Objawy toksyczne: bladość powłok skórnych, zimne kończyny,
obwodowa sinica,
tachykardia, niemiarowość akcji serca,
obniżenie RR

Przebieg choroby: od bardzo łagodnego do ciężkiego,
prowadzącego do zgonu
W postaciach średniociężkich odpowiednio leczonych
choroba trwa 7 -20dni

Dławiec błoniczy - krup / błony rzekome w górnych
odcinkach dróg oddechowych,
co prowadzi do zwężenia i zamknięcia ich
światła, szczekający
kaszel, bezgłos, duszność, sinica

Powikłania: uszkodzenie mięśnia sercowego; niewydolność
krążenia;
porażenia pobłonicze o charakterze
niedowładów - porażenie
podniebienia miękkiego, nerwu krtaniowego,
mięsni oczu
zapalenie płuc, nerczyca

Rozpoznanie: obraz kliniczny, badanie bakteriologiczne
/naloty z gardła/
Leczenie: antytoksyna błonicza, penicylina lub jej pochodne,
leżenie
Zapobieganie: szczepienia ochronne

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

Krztusiec /koklusz, pertussis/

Pałeczka krztuśćca - Bordetella pertussis
Zakażenie - drogą kropelkową
Źródło zakażenia - chore dziecko
Okres wylęgania 7 -14 dni
Okres zarażliwości około 6 tygodni
Po przechorowaniu odporność na całe życie, czasem
powtórne zachorowania

Po przedostaniu się do dróg oddechowych - zmiany zapalne a
potem martwicze
w błonie
śluzowej oskrzeli
Toksyny dodatkowo uszkadzają śluzówkę tchawicy, oskrzeli,
po wniknięciu do
tkanki mózgowej zwiększają wrażliwość ośrodka kaszlu

Początek choroby - objawy nieżytowe, kaszel nasila się
stopniowo, zwłaszcza w nocy,
po 2 tygodniach typowe napady
Napad - głęboki wdech z krótkim bezdechem, seria krótkich
wydechów kaszlowych,
napad kończy się głębokim, świszczącym wdechem;
po kaszlu dziecko
odksztusza lepką plwocinę, czasami wymiotuje

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

Krztusiec /koklusz, pertussis/

Powikłania: zapalenie płuc o ciężkim przebiegu;
encefalopatia krztuśćcowa
/ drgawki zaburzenia świadomości, uszkodzenie
nerwów czaszkowych,
niedowłady kończyn/

Leczenie: Penicyliny półsyntetyczne (ampicilina) 7 -10 dni
per os/ im
Po 3 tygodniach - wapno, leki przeciwhistaminowe,
wit C, leki
uspokajające

Zapobieganie: szczepienia ochronne

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

Dur brzuszny /typhus abdominalis/

Pałeczka Gram (-) z grupy Salmonella
/ pałeczki duru brzusznego oraz paraduru A, B, C/
- występują tylko u ludzi
- występują zwykle u zwierząt i ptaków ale posiadają zdolność
wywołania choroby
również u człowieka /biegunki u niemowląt/

Źródło zakażenia - chory człowiek, nosiciel, zakażone zwierzę
Zakażenie drogą pokarmową
Okres wylęgania 7 -21 dni
Najwięcej zachorowań - okres letnio-jesienny

Bakterie są wydalane z kałem i moczem chorego przez cały
okres choroby, niekiedy
miesiące i lata po jej przebyciu
Bakterie lokalizują się w tkance limfatycznej jelit powodując
martwicę i owrzodzenia.
Toksyny uwalniane z rozpadających się bakterii wywołują
główne
objawy

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

Dur brzuszny /typhus abdominalis/

Typowy obraz choroby - dorośli, starsze dzieci
Objawy: złe samopoczucie, stopniowo wzrastająca
temperatura ciała, zaparcia,
biegunka
Po 3 -7 dniach, przy stale utrzymującej się gorączce
- objawy zaburzeń
świadomości, na skórze skąpa wysypka, stolce
wolne, grochówkowate,
powiększenie śledziony
Po 2-3 tygodniach - zdrowienie; następnie po 1 -2
tygodniach nawrót choroby o
krótszym przebiegu
U małych dzieci - długi okres gorączkowy i nieżytu jelit oraz
wysypka
Powikłania: u małych dzieci - rzadko; u dzieci starszych -
perforacje jelit; krwotok
wewnątrzbrzuszny, zapalenie płuc, ucha, kości,
powikłania ze strony
układu moczowego, zapalenie opon i mozgu
Rozpoznanie: obraz kliniczny; leukopenia z limfocytozą;
badanie bakteriologiczne
kału, badanie serologiczne krwi - odczyn
Widala
Leczenie: Chlorocid; Ampicillina, Biseptol
Dieta lekko strawna, leżenie
Zapobieganie: reżim sanitarno-epidemiologiczny, badanie
nosicielstwa, szczepienia

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

S a l m. o n e l o z y

Pałeczki Salmonella - ponad 60 serotypów, do najczęstszych
S.typhi murium;
S.
enteritidis; S. agona
Zapadalność - duża
Zakażenie - droga pokarmowa
W zakażeniach wewnątrzszpitalnych - droga kontaktowa / za
pośrednictwem personelu medycznego przez ręce, fartuchy,
pieluszki, za pośrednictwem owadów - muchy, przez
powietrze

Objawy: biegunki, z lub bez objawów ogólnych

Rozpoznanie: potwierdzenie podejrzenia - bakteriologiczne
badanie kału

Leczenie: chlorocid, ampicilina, biseptol
uzupełnienie niedoborów wodno-elektrolitowych

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

C Z E R W O N K A B A K T E R Y J N A

Pałeczki z grupy Shigella
Źródło zakażenia - chory człowiek wydalający pałeczki
czerwonki z kałem przez
cały okres choroby, nosiciele,
Zakażenie - drogą pokarmową
Choroba sezonowa - głównie w okresie letnio-jesiennym
Najczęściej chorują dzieci w wieku 0-4 lata
Okres wylęgania 2 -5 dni
Pałeczki Shigella przedostają się do jelit - uszkodzenie błony
śluzowej jelita grubego

Objawy: gorączka, bóle brzucha, biegunka (stolce
początkowo wodniste, następnie
śluzowo-ropne z domieszką krwi, bolesne parcie,
odwodnienie

O rozpoznaniu decyduje badanie bakteriologiczne kału

Leczenie: ampicillina, sulfaguanidyna.chlorocid

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

T Ę Ż E C

Bakterie beztlenowe - laseczka tężca

Źródło zakażenia - ziemia zakażona zarodnikami tężca, które
znajdują się w
górnych warstwach ziemi, w kurzu
domowym, w przewodzie
pokarmowym zwierząt i ludzi
Laseczki tężca wytwarzają 2 rodzaje silnych toksyn -
tetanolizynę i tetanospazminę,
które odpowiadają za objawy chorobowe
Tetanospazmina - przenika do układu nerwowego,
powodując nadmierne pobudzenie neuronów ruchowych

Zakażenie - w wyniku uszkodzenia skory lub błon śluzowych
Laseczki tężca najlepiej rozwijają się w ranach, które uległy
zanieczyszczeniu i do których dostęp powietrza jest
utrudniony - rany szarpane, miażdżone, kłute, zakażenie rany
pępka u noworodka
Okres wylęgania od kilku dni do kilku miesięcy
Im krótszy jest okres wylęgania tym cięższy przebieg choroby

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

T Ę Ż E C
Początek choroby: bóle głowy, dreszcze,
Objawy późniejsze - bolesne kurcze toniczne mięśni twarzy -
szczękościsk, karku,
grzbietu i kończyn
Skurcze nasilają się po działaniu nawet niewielkich bodżców
zewnętrznych -
hałas, dotyk, światło
Do śmieci dojść może wskutek skurczu krtani, mięśni
międzyżebrowych i przepony
Przed zgonem znaczny wzrost temperatury
Śmiertelność w przypadku tężca bardzo wysoka - 50%

Leczenie: - w warunkach szpitalnych
- surowica przeciwtężcowa celem zobojętnienia
toksyn krążących we
krwi;
- duże dawki penicyliny celem zniszczenia bakterii
- opanowanie napadów skurczowych - wodzian
chloralu, Luminal,
Relanium
- czasem oddech kontrolowany
Zapobieganie: szczepienia ochronne

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

G R U Ż L I C A - tbc
Prątki gruźlicy typu ludzkiego, bydlęcego, ptasiego
Źródło zakażenia - chory człowiek, chore krowy,
Zakażenie - drogą oddechową, pokarmową oraz poprzez
skórę lub błony śluzowe
Po wniknięciu do organizmu prątki mogą zostać wydalone
lub wywołać alergiczne przestrojenie organizmu (odczyn
tuberkulinowy) bez uchwytnych zmian klinicznych

Duża wrażliwość organizmu + częste zakażenia prątkami =
gruźlica pierwotna

Wrażliwość na tuberkulinę - konwersja odczynu 4-6 tydzień
od chwili zakażenia
Po całkowitym wyeliminowaniu prątków z organizmu
następuje rewersja odczynu, czyli ponowny brak wrażliwości
na tuberkulinę
Dodatni odczyn tuberkulinowy może świadczyć o zakażeniu
prątkami gruźlicy lub o
alergii poszczepiennej

Gruźlica u dzieci ma skłonność do uogólniania procesu
chorobowego - szerzenie się choroby drogą krwiopochodną,
tendencja do serowacenia, rozpadu

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

G R U Ż L I C A: Gruźlica pierwotna i popierwotna

Najczęstsze postacie gruźlicy pierwotnej:
1. Gruźlica pierwotna bez uchwytnych zmian narządowych -
konwersja odczynu
tuberkulinowego z ujemnego na dodatni bez objawów
klinicznych

2. Gruźlica węzłowo-płucna - najczęstsza postać tbc u dzieci;
prątki znajdują się w
węzłach chłonnych tchawiczo-oskrzelowych i powodują ich
powiększanie
W obrazie rtg „wnęki policykliczne” + ognisko w miąższu
płucnym najczęściej
w górnym lub środkowym płacie płuca prawego = zespół
pierwotny
Prątki z ogniska pierwotnego przedostają się do światła
oskrzeli, naczyń
krwionośnych i limfatycznych
Powiększone i serowaciejące węzły chłonne mogą niszczyć
i uciskać oskrzela
upośledzając drożność dróg oddechowych
Objawy kliniczne - skąpe, zwyżki temperatury, osłabienie,
brak łaknienia, kaszel

3. Rumień guzowaty - posocznica grużlicza o łagodnym
przebiegu,
guzowate wykwity na wyprostnych powierzchniach
podudzi, ud, przedramion i
ramion, które pojawiają się i znikają w kilku rzutach

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

4.

Gruźlicze zapalenie opłucnej - pojawienie się gruźliczego

płynu zapalnego w
jamie opłucnowej z wysoką gorączką, suchym męczącym
kaszlem, dusznością,
przyspieszeniem tętna i oddechu, bólami w klatce
piersiowej

5. Ostre serowate zapalenie płuc - bardzo częsta postać tbc u
niemowląt; w postaci
tej duża skłonność do serowacenia i wysięku, co prowadzi
do powstawania
jam pierwotnych. Objawy: temperatura, duszność, kaszel,
szybkie narastanie
objawów toksycznych, powiększenie wątroby, śledziony -
śmiertelność duża

6. Gruźlica prosówkowa - najcięższa postać tbc o ostrym
przebiegu; dochodzi do niej
w 3-6 miesiącu po zakażeniu; Objawy - gorączka,
przyspieszenie tętna i oddechu,
duszność, sinica, ubytek masy ciała; badaniem fizykalnym
bez odchyleń od stanu
prawidłowego. Charakterystyczny obraz zmian
radiologicznych

7. Gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu -
ostra postać gruźlicy o
ciężkim przebiegu; duża śmiertelność, możliwość trwałych
uszkodzeń un.
Pojawia się w 3-6 miesięcy po zakażeniu. Predysponuje -
naświetlanie słońcem,
lampą kwarcową, czynniki bodźcowe, choroby wirusowe
3 okresy choroby: zwiastunów, podrażnień i porażeń

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

8. Gruźlica obwodowych węzłów chłonnych
9. Gruźlica przewodu pokarmowego
10 Gruźlica nerek
11.Gruźlica kości

Rozpoznanie - wnikliwe wywiady rodzinne, środowiskowe,
badanie fizykalne,
analiza odczynu tuberkulinowego, badanie
radiologiczne,
badanie popłuczyn z żołądka, wydzieliny z
oskrzeli, płynów
wysiękowych, moczu, płynu m.-rdz, materiału
z biopsji

Odczyn tuberkulinowy:
- u dzieci do 6 lat - naskórkowa próba tuberkulinowa Moro /
plaster z nałożoną na
niego grudką maści tuberkulinowej
przylepia się do nie
oczyszczonej skóry klatki piersiowej na
wysokości przyczepu
II lewego żebra do mostka. Plaster
zdejmuje się po 24 godzinach
a wynik odczytuje po 72 godzinach; za
dodatni odczyn przyjmuje
się co najmniej 3 grudki

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

Odczyn tuberkulinowy:
- u dzieci starszych podaje się śródskórnie po stronie
grzbietowej przedramienia
1 jednostkę (0,1 ml) tuberkuliny Rt-23. Wynik odczytuje się
po 72 godzinach,
mierząc średnicę powstałego nacieku
Brak nacieku oraz naciek < 6 mm odczyn ujemny

Leczenie - w zależności od postaci i czasu trwania choroby
oraz wieku dziecka
leczenie skojarzone dwóch / trzech klasycznych
leków p.-wgrużliczych
/hydrazyt kwasu izonikotynowego,
streptomycyna, kwas
paraaminosalicylowy/, pozwala zmniejszyć
dawki stosowanych leków
oraz zapobiega powstawaniu lekooporności
Leki II linii -Rifampicin, Cykloserin, Etambutol
Czas leczenia nie krótszy niż 12 -18 miesięcy
Prawidłowe odżywianie

Zapobieganie - szczepienia ochronne; wykrywanie i
izolowanie prątkujących

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

CHOROBY BAKTERYJNE U DZIECI

K I Ł A W R O D Z O N A
Zakażenie krętkami bladymi w czasie życia płodowego
Krętki przedostają się przez łożysko do płodu w 4-5 miesiącu
ciąży
Zakażenie płodu zależy od okresu kiły u ciężarnej oraz od
tego czy była już leczona
Największy odsetek zachorowań płodu daje nie leczona kiła
wtórna u ciężarnej w
drugiej połowie ciąży (90%)
Krętki uszkadzają wiele narządów - obumarcie
wewnątrzmaciczne płodu lub
objawy kiły wrodzonej u żywo urodzonego dziecka

Objawy - zaraz po urodzeniu lub po pewnym czasie; zmiany
pęcherzykowe na
skórze dłoni i stóp, które pękają, powstają ogniska
nacieczonej,
błyszczącej skóry; koło ust linijne ułożone
wachlarzowato pęknięcia skóry
sapka, zniszczenie części chrzęstnej i kostnej nosa
- nos siodełkowaty,
powiększenie wątroby, śledziony, osutka plamisto-
grudkowa, uszkodzenie
nerek, zmiany w płucach, kościach i oun; w obrębie
kończyn oderwanie
nasad od trzonów- rzekome porażenia Parrota
Kilaki w tkance podskórnej lub w kościach,
uszkodzenia zębów, zapalenie
rogówki
Zapobieganie - kontrola odczynu Wassermanna u kobiet
ciężarnych; penicylina

CHOROBY WYWOŁANE PRZEZ

CHOROBY WYWOŁANE PRZEZ

PIERWOTNIAKI

PIERWOTNIAKI

T O K S O P. L A Z M. O Z A

Choroba odzwierzęca - Toxoplasma gondii
Nosicielem pierwotniaka są zwierzęta: psy, koty, owce,
świnie, kury, ptaki, krowy
Rozpowszechnienie choroby wśród zwierząt i ludzi bardzo
znaczne
Toksoplazmoza nabyta i wrodzona
Przebieg toksoplazmozy nabytej łagodny, bez groźnych
powikłań

Toksoplazmoza nabyta:
1. Postać węzłowa z utrzymującym się przez kilka tygodni
powiększeniem węzłów
chłonnych z prawidłową lub podniesioną temperaturą ciała
- najczęstsza
2. Postać wysypkowa - przelotne wysypki na skórze
3. Postać mózgowo-rdzeniowa
4. Postać oczna

Toksoplazmoza nabyta u ciężarnej prowadzi do
toksoplazmozy wrodzonej - oprócz obecności toksoplazm u
matki muszą zaistnieć odpowiednie warunki
Odpowiednio duża ilość przeciwciał u matki chroni płód
przed zakażeniem

CHOROBY WYWOŁANE PRZEZ

CHOROBY WYWOŁANE PRZEZ

PIERWOTNIAKI

PIERWOTNIAKI

T O K S O P. L A Z M. O Z A
Objawy: toksoplazmoza wrodzona - zaraz po urodzeniu
dziecka lub po kilku
miesiącach
choroba uogólniona lub narządowa

Pierwotniaki mogą uszkodzić każdy narząd, stąd objawy
choroby bardzo różne
Najczęściej - uszkodzenie oun /wodogłowie, małogłowie,
dziurowatość mózgu,
zwapnienia
wewnątrzmózgowe, zapalenie mózgu,
upośledzenie rozwoju
psychoruchowego, drgawki
- uszkodzenie narządu wzroku / małoocze,
ślepota, zapalenie siatkówki i
naczyniówki, zez/

Zakażenie płodu w ostatnich tygodniach ciąży przypomina
toksoplazmozę nabytą
u tych noworodków - gorączka, drgawki, sinica, wymioty,
biegunka, niedokrwistość,
powiększenie wątroby, śledziony, skazę krwotoczną,
małopłytkowośc

Potwierdzenie rozpoznania - odczyn wiązania dopełniacza,
odczyn immunofluores- cencyjny W leczeniu -
Rovamycyna z sulfonamidami przez 1 rok

ZAKAŻENIA HIV I ZACHOROWANIA NA

ZAKAŻENIA HIV I ZACHOROWANIA NA

AIDS

AIDS

W 1981 roku w Stanach Zjednoczonych rozpoznano pierwsze
przypadki AIDS - zespół nabytego upośledzenia odporności

AIDS jest skutkiem zakażenia HIV, retrowirusem odkrytym w
1983 roku, od momentu zakażenia do rozwoju choroby
upływa około 10 lat, jednak choroba może rozwinąć się
wcześniej, później lub nigdy

Po 3-6 tygodniach od zakażenia pojawia się krótkotrwała,
samolecząca infekcja nieżytowa, po której następuje okres
zakażenia bezobjawowego

Rozwój AIDS jest poprzedzony zespołem limfodenopatycznym
oraz objawami ogólnoustrojowymi.

AIDS ma zróżnicowany przebieg kliniczny, przebiega w
postaci zakażeń oportunistycznych, niektórych nowotworów
(mięsak Kaposiego, chłoniak mózgu,zespołu otępienia

ZAKAŻENIA HIV I ZACHOROWANIA NA

ZAKAŻENIA HIV I ZACHOROWANIA NA

AIDS

AIDS

Zakażenie HIV-1 i HIV-2 może nastąpić przez:

- stosunek seksualny z zakażoną osobą,

- krew i jej preparaty / przetoczenie, stosowanie niesterylnych
narzędzi medycznych i
niemedycznych, ekspozycja błon śluzowych/

- przeszczep narządu od osoby zakażonej

- sztuczne zapłodnienie nasieniem pochodzącym od zakażonego
mężczyzny

- wydzieliny i wydaliny

- przeniesienie wirusa z ustroju matki na płód, możliwe jest także
zakażenie dziecka przez
matkę w okresie jego pielęgnacji – wirus może występować w
mleku matki

-kontakty homoseksualne

- zakażenie zawodowe

- Owady nie przenoszą HIV

W Polsce pierwsze zakażenie HIV – 1985 roku

Postępowanie diagnostyczne: testy przesiewowe – badanie surowicy
w kierunku obecności przeciwciał anty-HIV / test
immunoenzymatyczny EIA (ELISA)
Wszystkie wyniki dodatnie wymagają powtórzenia i potwierdzenia
testem uzupełniającym

ZAKAŻENIA HIV I ZACHOROWANIA NA

ZAKAŻENIA HIV I ZACHOROWANIA NA

AIDS

AIDS

Zapobieganie poprzetoczeniowym zakażeniom HIV

-system postępowania z krwiodawcami

-1/ samoeliminacja – pisemna informacja

-2/ wywiad i badanie przedmiotowe przeprowadzone przez lekarza
/ślady po wkłuciach, osoby z niedawno wykonanym tatuażem,
zmiany w jamie ustnej i powiększone węzły chłonne w co najmniej
dwóch okolicach

-3/ poszukiwanie przeciwciał w surowicy dawcy

ZASADY POSTĘPOWANIA Z NOWORODKIEM I NIEMOWLĘCIEM
MATKI ZAKAŻONEJ HIV

80% zakażeń u dzieci to zakażenie od matki do płodu
W oddziale noworodkowym: dokładne obmycie noworodka z mazi
płodowej, odessanie’ rozpoczęcie podawania w ciągu 24 godzin po
porodzie zydowudyny w syropie w dawce 2 mg/kg/dobę co 6 godzin
oraz zalecenie sztucznego karmienia