Wzajemna regulacja gruczołów

wydzielania wewnętrznego, pętle

sprzężeń między gruczołami

Gruczoły dokrewne

Narządy gruczołowe które nie mają

przewodów wyprowadzających i oddają

swą wydzielinę bezpośrednio do krwi.

Substancje wydzielane przez te gruczoły to

hormony(mające silne pobudzające lub

hamujące działanie na procesy

biochemiczne, poprzez które przejawia się

ich regulacja i sterowanie czynnościami

różnych tkanek i narządów).

Gruczoły dokrewne charakteryzują się tym

ze działają w obszarach odległych od

miejsca swego powstania dokąd zostają

przeniesione z krwią.

Zadanie ich polega na regulowaniu i

koordynowaniu czynności narządów oraz

na utrzymaniu stałości składu środowiska

wewnętrznego. Pełnią one zatem rolę

podobną do układu nerwowego,z którym

zresztą pozostają w ścisłym związku

czynnościowym

Regulacja nerwowa odbywa się szybciej i

jest raczej krótkotrwała,a regulacja

hormonalna jest wolniejsza i działa dłużej

Gruczoły wydzielania wewnętrznego są

rozrzucone w różnych częściach ustroju,mają

odmienne kształty,wielkość oraz budowę.

Gruczołami wspólnymi dla obydwu płci

są:przysadka mózgowa,szyszynka,gruczoł

tarczowy,gruczoły przytarczyczne,nadnercza

i cześć wewnątrzwydzielnicza trzustki.

Gruczoły płciowe u kobiet to jajniki u mężczyzn

jądra.

Grasica bywa tradycyjnie opisywana w

rozdziale o gruczołach dokrewnych. Nie

ma jednak jak dotąd dowodów na to że

jest ona istotnie gruczołem dokrewnym.

Hormony są wytwarzane i działają w

ilościach bardzo małych. Poszczególne

hormony wpływają tylko na pewne

narządy,tkanki lub na pewne procesy

zachodzące w organizmie.

Przysadka

Nieparzysty owalny o średnicy ok. 1 cm

gruczoł,położony u podstawy mózgu.

Rozróżniamy w przysadce płat

przedni(obficie unaczyniony) i tylny.

Przysadka stanowi element łączący układ

dokrewny z układem nerwowym.

Czynność przysadki pozostaje pod

kontrolą sygnałów przekazywanych z

podwzgórza międzymózgowia.

Wydzielanie hormonów tylnego płata

przysadki pozostaje pod kontrolą

podwzgórza które odbywa się jednak nie

na drodze nerwowej lecz za

pośrednictwem substancji o charakterze

polipeptydów które wytwarzane są w

podwzgórzu i przekazywane do przysadki

drogą drobnych naczyń krwionośnych.

Schemat ilustrujący

czynności wydzielnicze

przysadki

Szyszynka

Szyszynka część nadwzgórza, kontaktując się

z kresomózgowiem szypułą szyszynki. Jej

czynności wydzielnicze potęgują się w

warunkach ciemności,impulsy przewodzone

są na drodze nerwowej a odpowiedzią na

pobudzenie jest czynność wydzielnicza.

Zaburzenia w pracy tego gruczołu powodują

zachwianie rytmu dobowego oraz w

dłuższym okresie zaburzenia w rozwoju

gonad.

Wydziela dwie grupy substancji hormonalnych.

Gruczoł tarczowy

Gruczoł tarczowy(tarczyca)-jest narządem

nieparzystym położonym w przedniej

okolicy szyi przed tchawicą i krtanią. Dzięki

temu położeniu jest on jedynym gruczołem

dokrewnym którego powierzchnia jest

dostrzegalna z zewnątrz.

Składa się z dwóch płatów bocznych i z

nieparzystej części środkowej zwanej

węziną,on której czasami odchodzi ku

górze tzw. płat piramidowy.

Tarczyca rożni się tym ze funkcja jej w dużej

mierze jest zależna do czynnika

zewnętrznego,którym jest jod.

Głownem hormonem wytwarzanym przez

tarczyce jest tyroksyna,ponadto powstają

tu jeszcze w niewielkich ilościach dwu i

trójjodotyroina.

Dla prawidłowej czynności tarczycy

konieczny jest dowóz jody w ilości 35-50

mg na rok.

Brak jodu w wodzie i pożywieniu powoduję

powiększenie się tarczycy czyli tzw. wole.

Do światła pęcherzyków tarczycy wydziela

się swoiste białko zwane tyreoglobuliną.

Odznacza się ono tym e jeden z

aminokwasów wchodzących w jego

skład(tyrozyna) może reagować z jodem

tworząc hormony tarczycy. Hormony te

przechowywane są w gruczole w postaci

koloidu.

Tyreoglobulina w warunkach prawidłowych

nie wydostaje się z gruczoły do krwi,aby

wydostać się do krwiobiegu muszą zostać

enzymatycznie odszczepione od

tyreoglobuliny.

Gruczoły przytarczyczne

W liczbie dwóch par leża na tylnej

powierzchni tarczycy. Zbudowana jest ze

zrazików porozdzielanych tkanką łączną.

Każdy zrazik składa się z warstwy korowej

i rdzeniowej. W warstwie korowej

występują liczne komórki okrągłe,bardzo

podobne do limfocytów.

Gruczoły nadnerczowe

Nadnercza to dwa niewielkie płaskie twory

położone na górnych biegunach kazdej

nerki.

Prawe nadnercze ma kształt trójkątny a

lewe półksiężycowaty.

Nadnercza są obficie ukrwione w ciągu

minuty przepływa przez nie piec razy

więcej krwi niż wynosi ich własna objętość

Tkanka nadnerczy składa się z kory i rdzenia

nadnerczy. Po obustronnym usunięciu

rdzenia nastąpiła by po paru dniach

nieuchronna śmierć.

Część rdzeniowa jest dokrewnym

odpowiednikiem układu nerwowego

współczulnego. Wytwarzane i wydzielane d

o krwi są dwa hormony adrenalina i

noradrenalina. Obie substancje są stale

wydzielane do krwi w niewielkich ilościach

Pod względem fizjologicznym kora nadnerczy

jest najbardziej skomplikowanym gruczołem

dokrewnym wyizolowano z niej ponad 30

substancji sterydowych min.

hydrokortyzon,kortykosteron i aldosteron.

Aparat wysepkowy trzustki

Aparat wysepkowy trzustki składa się tzw. wysp trzustki. Są to

okrągłe skupiska komórek nabłonkowych rozrzuconych

nieregularnie w obrębie tkanki trzustkowej. Wyróżniamy 3

rodzaje komórek które wytwarzają min. insulinę(jedyny

hormon obniżający poziom cukru we krwi)

Jajniki

Jajniki wytwarzają gamety żeńskie oraz pełnią role gruczołu

dokrewnego. Te czynności podostają w ścisłym związku

,aktywność hormonalna jest zależna od jego zdolności

wytwarzania komórek jajowych.

W pęcherzyku jajnikowym powstają estrogeny powoduje wzrost

i rozpulchnienie błony śluzowej macicy.Ciałko żółte które

powstaje w miejsce pękniętego pęcherzyka jajnikowego

wytwarza progesteron powoduje zgrubienie błony śluzowej

macicy oraz niezbędny do utrzymania ciąży

Jądra

Jądra produkują jeden hormon testosteron

w mniej więcej stałej ilości od osiągnięcia

dojrzałości do starości.

Produkcja hormonu pozostaje pod kontrolą

hormonu luteinizującego przysadki który

jest identyczny tez u kobiet.

Wzajemny stosunek pomiędzy przysadką a

jądrem działa na zasadzie sprzężenia

zwrotnego(mechanizm u kobiet jest

bardziej czuły)

Przysadka wytwarza dwa hormony

gonadotropowe pobudzające jądra ,te zaś

produkują tylko jeden rodzaj hormonu

testosteron. Zasadniczo produkcja

testosteronu jest sprzężona z hormonem

luteinizującym. Natomiast wydzielanie

folikulostymuliny wywierające u

mężczyzny wpływ na produkcje

plemników jest hamowane tylko przez

bardzo duże ilości testosteronu.

Pętle sprzężeń między

gruczołami

Układ hormonalny tworzy integralną całość, gdzie

wszystkie jego elementy powiązane są czynnościowo ze

sobą i współpracują z układem nerwowym.

Zasadniczym mechanizmem regulacji hormonalnej jest

układ samoregulujący oparty o układ sprzężeń

zwrotnych.

Najbardziej rozpowszechnione jest ujemne sprzężenie

zwrotne oparte na założeniu ze sygnał powoduje

odpowiedź ta zaś z kolei zmniejsza wielkość sygnału.

Ten rodzaj regulacji spotykany jest w układzie liberyny

na hormony tropowe przysadki.

Dodatnie sprzężenie zwrotne zachodzi gdy generator

sygnału stymulowany jest przez odpowiedź którą

wywołuje. Przykładem jest regulacja wydzielania

oksytocyny w czasie porodu bądź około owulacyjny

wyrzut eleotropiny pod wpływem zwiększającego się

poziomu estrogenów.

A. pętla długa sprzężenie zwrotnego

ujemnego

B. pętla krótka sprzężenia zwrotnego

ujemnego

C. sprzężenie zwrotne dodatnie

Sprzężenia zwrotne oparte

są na pętlach:

-długiej-interakcja pomiędzy hormonami

gruczołów obwodowych a przysadką lub

podwzgórzem

-krótkiej- przysadka-podwzgórze
-ultrakrótkiej-zwrotny wpływ hormonu na

swoją syntezę

Przykłady sprzężeń:

-regulacja wydzielania TSH związana jest z ujemnym

sprzężeniem zwrotnym z tyroksyną i

trójjodotyroniną.

-wydzielanie ACTH pozostaje pod kontrolą

kortykoliberyny wiązanej sprzężeniem zwrotnym

ujemnym z kortyzolem.

-wydzielanie podstawowe gonadotropiny regulowane

jest tonicznymi wpływami ze strony podwzgóra

oraz hamującym,zwrotnym działaniem sterydów

półciowych.

-wydzielanie cykliczne gonadotropiny jest efektem

dodatniego sprężenia zwrotnego z estrogenemi.

-wydzielanie wazopresyny hamują na zasadzie

sprężenia wrotnego ujemnego osmodetektory

podwzgórza wrażliwe na zmiany osmołalnosci

surowicy

-regulacja czynności gruczołu tarczowego jest

ośpodwgórze-przysadka-grucoł tarczowaty,

działająca na zasadzie ujemnego sprzężenia

zwrotnego.

-wydzielanie kalcytoniny zachodzi dzięki sprzężeniu

zwrotnym z gastryną.

Dziękuję za uwagę!