Planowanie systemów
transportowych

dr inż. Andrzej Brzezinski
Politechnika Warszawska, Instytut Dróg i Mostów

Plan wykładu



Przedmiot planowania systemu
transportowego



Cele planowania systemu transportowego



Polityka transportowa



Przykład - plan rozwoju autostrad



Sposoby finansowania budowy dróg

PRZEDMIOT PLANOWANIA SYSTEMU

TRANSPORTOWEGO



UKŁAD SIECI (DROGOWEJ, KOLEJOWEJ, LOTNICZEJ,
WODNEJ) I URZĄDZENIA OBSŁUGI RUCHU



SYSTEM KOMUNIKACJI PUBLICZNEJ ZNACZENIA
LOKALNEGO, REGIONALNEGO, KRAJOWEGO.



SYSTEM OBSŁUGI PRZEWOZÓW TOWAROWYCH.



ZASADY WSPÓŁDZIAŁANIA POWYŻSZYCH SYSTEMÓW (TERMINALE, WĘZŁY).

CELE PLANOWANIA SYSTEMU TRANSPORTOWEGO

kraj/region



Określenie zasad funkcjonowania elementów
krajowego/regionalnego systemu transportowego



Określenie kierunków rozwoju krajowego/regionalnego
systemu transportu.



Rozmieszczenie elementów infrastruktury systemu
transportowego znaczenia krajowego/regionalnego
(np. porozumienie z samorządami) .



Określenie rodzaju zadań zlecanych samorządom
w zakresie systemu transportowego znaczenia
krajowego/regionalnego

CELE PLANOWANIA SYSTEMU TRANSPORTOWEGO

(obszar zurbanizowany - miasto)



Określenie zasad i kierunków rozwoju systemu transportowego -

czyli co należy zrobić dla zapewnienia prawidłowego funkcjonowanie miasta ?



Stworzenie warunków rozwoju i przekształceń systemu

(np. wyznaczenie

miejsca dla realizacji infrastruktury systemu, plany transportowe).



Stworzenie warunków dla budowania i zagospodarowywania gruntów z
uwzględnieniem wymogów komunikacyjnych

- np. plany zagospodarowania.



Sformułowanie instrumentów realizacji polityki
przestrzennej -

linie rozgraniczające, funkcje ulic.



Określenie wytycznych do prac nad projektem systemu
transportowego -

priorytety

PUNKT WYJŚCIA - POLITYKA TRANSPORTOWA

(forma interwencji władz centralnych lub
samorządowych)



Na poziomie krajowym: wytyczne i zasady funkcjonowania systemu

transportu, narzędzia wdrażania polityki, dotacje i subsydia



Na poziomie lokalnym: koordynacja rozwoju przestrzennego i transportu,
budowa i utrzymanie dróg, organizacja i bezpieczeństwo ruchu, TZ.



Cele interwencji:



stworzenie ogólnie dobrych warunków komunikowania się,



usprawnienie procesów gospodarczych,



zrównoważony rozwój,



bezpieczeństwo ruchu,



ochrona środowiska,



bezpieczeństwo państwa/miasta.



Skutki polityki – to także naruszenie swobód obywatelskich i obciążenie
finansowe!!!



Ważny aspekt – akceptacja społeczna (uczestniczenie przy tworzeniu
polityki i wyborze instrumentów jej realizacji).

PUNKT WYJŚCIA - POLITYKA TRANSPORTOWA



Nic nie robić



Pro samochodowa



Miasto bez samochodu



Zrównoważony rozwój

POLITYKA TRANSPORTOWA - SYTUACJA W POLSCE



1995 - Polityka transportowa przyjęta przez RM



1998 - Plan rozwoju infrastruktury transportowej w Polsce do
roku 2015 - dokument wewnętrzny MTiGM



1999 - Alternatywna polityka transportowa w Polsce wg
zasad ekorozwoju - INE



2001 - Polityka transportowa państwa na lata 2001-2015 dla
zrównoważonego rozwoju kraju - RM 17.10.2001



2002 - Infrastruktura klucz do rozwoju - część „Strategii
Gospodarczej Rządu pt. Przedsiębiorczość-Rozwój-Praca -
29.01.2002

Strategia Gospodarcza Rządu do roku 2005:

ukończenie budowy 550 km autostrad (w tym 150 km po
przebudowie) oraz rozpoczęcie budowy dodatkowych 500 km
ukończenie budowy i przebudowy 200 dróg ekspresowych oraz
rozpoczęcie budowy dodatkowych 200 km
budowa 40 obwodnic wokół miast leżących przy drogach krajowych
podwyższenie standardu 1 500 km dróg krajowych zgodnie z
wymogami EU
rehabilitacja 1 000 km istniejących dróg i mostów

Po 2005 r.nadal przyspieszone tempo realizacji programu budowy dróg.
Do 2010 r m.in. budowa 1 750 km autostrad.

Rządowe plany rozwoju
infrastruktury

Program Infrastruktura - Klucz do rozwoju

Sieć autostrad

BUDOWANE ODCINKI

Autostrada A4

Odcinek:

Długość

Koszt

[mln zł]

Koszt km

[mln zł]

Rok oddania

Finasowanie

Nogowczyce -

Kleszczów

14 km

320

23

2003

budżet + EBI +

PHARE

Obwodnica Krakowa

8 km

230

29

2003

budżet + EBI +

PHARE

Sośnica - Batorego

16 km

995

62

2004

budżet + EBI

Autostrada A2

Odcinek:

Długość

Koszt

[mln zł]

Koszt km

[mln zł]

Rok oddania

Finasowanie

Obwodnica Poznania

(Komorniki - Krzesiny)

13,3 km

924

69

2003

budżet + EBI +

PHARE

Poznań – Września

37 km

834

23

2003

koncesjonariusz

Nowy Tomyśl - Poznań 52 km

915

18

2004

koncesjonariusz

PROGRAM ROZWOJU

Program rozwoju

2003

2004

2005

Po 2005

A1

0

0

0

272

A2

52

52

20

286

A4

22

16

112

153

A18

0

0

0

70

Suma

72

68

132

781

Koncesje na autostrady

Koncesja do 2037r.

Koncesja do 2027r

Koncesja do 2032 r.

Czy realizacja jest możliwa ?

Do 2005 niezbędne jest 26 miliardów PLN, w tym:

•

4,97 miliarda PLN na budowę autostrad (ok. 2,5

miliarda rocznie),
• 3,5 miliarda PLN na budowę dróg ekspresowych
• 17,5 miliarda PLN na drogi krajowe

W roku 2003 na autostrady wydano 1,47

miliarda złotych!

Problemy:

finansowe
operacyjne - kadrowe, uzgodnienia
techniczne

Finansowanie budowy



Istnieje wiele możliwości finansowania



Możliwe opcje (każda wady i zalety):



Opłata paliwowa



System winietowy



Opłata typu „toll”



Mieszany



Doświadczenia innych krajów są różne



np. w Austrii występuje system winietowy i

opłaty autostradowe

Alternatywy - bramki



Dochody przy konkretnych przedsięwzięciach



Sektor prywatny inwestuje w sieć drogową



Bezpośredni związek pomiędzy użytkowaniem
infrastruktury a kosztem



Użytkownicy mogą zrezygnować z płatnej drogi.



Wymaga dodatkowych kosztów



Opór użytkowników przy zbyt wysokich stawkach
za przejazd



Doświadczenia w Polsce (A4, A2)

Doświadczenia innych krajów



W EU -wszędzie
winiety dla
samochodów
ciężarowych



Brak jednoznacznego
modelu



Sieć dróg objętych
systemem
winietowym jest
ograniczona
(autostrady i drogi
szybkiego ruchu)



W Austrii sieć 1 800
km dróg, w Czechach
– 800 km, na
Węgrzech – 270 km

Opłaty za winiety w wybranych krajach europejskich

(EURO rocznie)

0

100

200

300

400

500

600

700

800

Austria

Słowacja

Czechy

Szwajcaria

Węgry

Polska

E

U

R

O

Samochody osobowe
Samochody ciężarowe > 12t

Systemy opłat



Grupa 1: Francja, Hiszpania, Włochy, Portugalia i Grecja (opłaty typu
„toll”)



Grupa 2: Kraje Beneluxu, Niemcy, Dania (brak opłat)



Grupa 3: Szwecja, Finlandia, Norwegia



Norwegia opłaty typu „toll” (na terenach silnie
zurbanizowanych)



Grupa 4: Szwajcaria i Austria (system winietowy)



Grupa 5: Wielka Brytania i Irlandia (DBFO)



niektóre odcinkami infrastruktury specjalnej np. mosty - TOLL.



Irlandia plany budowy dróg w oparciu o system „toll”.



W Wielkiej Brytanii Birmingham Northern Relief Road - będzie
pierwszą krajową autostradą z systemem „toll”