Płyny z jam ciała

Płyny z jam ciała

i PMR

i PMR

Fizjologia

Fizjologia



Między blaszką ścienną a blaszką

Między blaszką ścienną a blaszką

trzewną jamy opłucnej, osierdziowej i

trzewną jamy opłucnej, osierdziowej i

otrzewnej

otrzewnej



Płyn niskobiałkowy, niewielka zawartość

Płyn niskobiałkowy, niewielka zawartość

limfocytów i złuszczonych komórek

limfocytów i złuszczonych komórek

międzybłonka

międzybłonka



Główne przyczyny nadmiernej produkcji:

Główne przyczyny nadmiernej produkcji:

niewydolność krążenia, stany zapalne,

niewydolność krążenia, stany zapalne,

choroba nowotworowa.

choroba nowotworowa.

Płyny z jam ciała

Płyny z jam ciała

– co

– co

oceniamy

oceniamy



cechy makroskopowe

cechy makroskopowe



gęstość względna

gęstość względna



stężenie białka

stężenie białka



ocena aktywności LDH

ocena aktywności LDH



ocena aktywności amylazy

ocena aktywności amylazy

Pobieranie materiału

Pobieranie materiału



50-100 ml na skrzep – ocena parametrów

50-100 ml na skrzep – ocena parametrów

fizycznych i biochemicznych

fizycznych i biochemicznych



10-20 ml na antykoagulant (heparyna

10-20 ml na antykoagulant (heparyna

litowa) – ilościowa, morfologiczna i

litowa) – ilościowa, morfologiczna i

cytologiczna ocena składników

cytologiczna ocena składników

upostaciowanych

upostaciowanych



Sterylna probówka lub podłoże

Sterylna probówka lub podłoże

transportowe – badania mikrobiologiczne

transportowe – badania mikrobiologiczne

Badanie fizykochemiczne

Badanie fizykochemiczne



Barwa

Barwa



Zapach

Zapach



Przejrzystość

Przejrzystość



Ciężar właściwy

Ciężar właściwy



pH

pH



Tendencja do wykrzepiania

Tendencja do wykrzepiania

Badania biochemiczne

Badania biochemiczne



Białko

Białko



Albumina

Albumina



Fibrynogen

Fibrynogen



CRP

CRP



Aktywność LDH i a-amylazy

Aktywność LDH i a-amylazy



Glukoza

Glukoza



Markery nowotworowe

Markery nowotworowe

PRZESIĘK

PRZESIĘK



Przedostawanie się płynnych,

Przedostawanie się płynnych,

niskobiałkowych składników surowicy

niskobiałkowych składników surowicy

krwi poza łożysko naczyniowe

krwi poza łożysko naczyniowe



surowiczy

surowiczy



niez

niez

a

a

palny

palny



zmiany ciśnienia

zmiany ciśnienia

hydrostatycznego

hydrostatycznego



Sprzyja: hipoproteinemia, niewydolność

Sprzyja: hipoproteinemia, niewydolność

krążenia, niektóre wady serca,

krążenia, niektóre wady serca,

zaawansowany proces nowotworowy

zaawansowany proces nowotworowy

PRZESIĘK

PRZESIĘK



klarowny

klarowny



bezbarwny lub jasno żółty

bezbarwny lub jasno żółty



niewielka ilość elementów morfotycznych

niewielka ilość elementów morfotycznych



pojedyncze RBC i WCB

pojedyncze RBC i WCB



komórki nabłonkowe

komórki nabłonkowe



jeśli są – NOWOTWÓR !!!

jeśli są – NOWOTWÓR !!!



ciężar właściwy <1,016 g/ml

ciężar właściwy <1,016 g/ml



białk

białk

o

o

<3

<3

m

m

g/dl

g/dl



albuminy

albuminy



mało globulin i fibrynogen

mało globulin i fibrynogen

u

u

WYSIĘK

WYSIĘK



wzrost przepuszczalności naczyń

wzrost przepuszczalności naczyń



proces

proces

zapalny

zapalny



chorob

chorob

y

y

nowotworow

nowotworow

e

e

WYSIĘK

WYSIĘK



przezroczysty lub mętny

przezroczysty lub mętny



ciemnożółty, krwisty, mleczny lub brunatny

ciemnożółty, krwisty, mleczny lub brunatny



może być domieszka fibrynogenu

może być domieszka fibrynogenu



surowiczy

surowiczy



surowiczo-włóknikowy - gruźlica

surowiczo-włóknikowy - gruźlica

(limfocyty)

(limfocyty)



ropny

ropny



krwotoczny - choroby nowotworowe

krwotoczny - choroby nowotworowe



lipemiczny

lipemiczny

WYSIĘK

WYSIĘK



cytoza >1000

cytoza >1000

kom/ml

kom/ml



ciężar właściwy >1,016

ciężar właściwy >1,016

g/ml

g/ml



stężenie białka > 3 g/dl (najczęściej

stężenie białka > 3 g/dl (najczęściej

> 6)

> 6)



fibrynogen = skrzep!

fibrynogen = skrzep!

Cytoza

Cytoza



Monocyty i makrofagi –

Monocyty i makrofagi –

et.autoimmunologiczna

et.autoimmunologiczna



Makrofagi i kom. piankowate – et.

Makrofagi i kom. piankowate – et.

miażdżycowa

miażdżycowa



Makrofagi i kom. żerne z ziarnami

Makrofagi i kom. żerne z ziarnami

pigmentu – wysięk krwisty

pigmentu – wysięk krwisty



Neutrofile – et. bakteryjna

Neutrofile – et. bakteryjna



Limfocyty – et. gruźlicza lub wirusowa

Limfocyty – et. gruźlicza lub wirusowa



Eozynofile – et. alergiczna

Eozynofile – et. alergiczna

Płyn puchlinowy w jamie

Płyn puchlinowy w jamie

otrzewnej

otrzewnej



Wodobrzusze jako skutek powikłań

Wodobrzusze jako skutek powikłań

marskości wątroby.

marskości wątroby.



Nowotwory, choroby serce, gruźlica,

Nowotwory, choroby serce, gruźlica,

niedoczynność tarczycy

niedoczynność tarczycy



Niezapalny, klarowny, ubogi w

Niezapalny, klarowny, ubogi w

białko, leukocyty <250 tys/ul

białko, leukocyty <250 tys/ul

Płyn w jamie opłucnej

Płyn w jamie opłucnej



Wysięk - przerzuty nowotworowe do

Wysięk - przerzuty nowotworowe do

opłucnej i węzłów chłonnych

opłucnej i węzłów chłonnych

śródpiersia, zakażenie gruźlicze

śródpiersia, zakażenie gruźlicze



Przesięk – zastoinowa niewydolność

Przesięk – zastoinowa niewydolność

krążenia, marskość wątroby, zespół

krążenia, marskość wątroby, zespół

nerczycowy.

nerczycowy.

Płyny wysiękowe

Płyny wysiękowe

nowotworowe

nowotworowe



Skutek proliferacji komórek

Skutek proliferacji komórek

nowotworowych w obrębie błon

nowotworowych w obrębie błon

surowiczych

surowiczych



Liczne komórki nowotworowe

Liczne komórki nowotworowe

bogate w figury podziałowe

bogate w figury podziałowe



Badanie poszerzyć o markery

Badanie poszerzyć o markery

nowotworowe

nowotworowe

Przesięk

Wysięk

białko

całkowite

<3 g%

>3g%

ciężar właściwy

<1,016 g/ml

>1,016 g/ml

białko w

płynie/białka

w sur.

<0,5

>0,5

LDH

<200

>200 (max.

choroby

nowotworow

e, zapalenie

trzustki)

LDH pł/LDH

sur

<0,6

>0,6

LDH pł

<2/3 górnej gr.

w sur

>2/3 górnej gr.

w sur

PŁYN STAWOWY

PŁYN STAWOWY



klarowny, bezbarwny lub jasnożółty

klarowny, bezbarwny lub jasnożółty



duża lepkość (kwas hialuronowy)

duża lepkość (kwas hialuronowy)



w stanach zapalnych

w stanach zapalnych



ropny, mętny, krzepnie

ropny, mętny, krzepnie



komórki jednojądrzaste

komórki jednojądrzaste



w stanach zapalnych granulocyty > 50000/ml

w stanach zapalnych granulocyty > 50000/ml



testy serologiczne - czynnik reumatoidalny

testy serologiczne - czynnik reumatoidalny



dna moczanowa - moczany

dna moczanowa - moczany

Płyn mózgowo-rdzeniowy

Płyn mózgowo-rdzeniowy



Mieszanina przesączu osocza krwi i

Mieszanina przesączu osocza krwi i

części płynu wytwarzanego przez

części płynu wytwarzanego przez

sploty naczyniowe komór

sploty naczyniowe komór

mózgowych

mózgowych



Produkcja 40 ml/24h

Produkcja 40 ml/24h



Objętość 130-150 ml

Objętość 130-150 ml

PMR – pobieranie

PMR – pobieranie

materiału

materiału



Nakłucie lędźwiowe

Nakłucie lędźwiowe



Nakłucie podpotyliczne

Nakłucie podpotyliczne



Nakłucie komór bocznych (w czasie

Nakłucie komór bocznych (w czasie

zabiegu neurochirurgicznego lub u

zabiegu neurochirurgicznego lub u

dzieci przez strzemiączko)

dzieci przez strzemiączko)



Do badań mikrobiologicznych ze

Do badań mikrobiologicznych ze

środkowego strumienia

środkowego strumienia



Szybki transport do laboratorium,

Szybki transport do laboratorium,

szczególnie w przypadku podbarwienia

szczególnie w przypadku podbarwienia



wg wskazań 2-3 probówki po 2ml

wg wskazań 2-3 probówki po 2ml



praktyka – 1-2 ml

praktyka – 1-2 ml

PMR

PMR



Bezbarwny

Bezbarwny



Przejrzysty

Przejrzysty



Nie wykazuje tendencji do

Nie wykazuje tendencji do

wykrzepiania

wykrzepiania



Niskie stężenie białka

Niskie stężenie białka



Niewielka cytoza

Niewielka cytoza



Swoiste stężenie elektrolitów i glukoza

Swoiste stężenie elektrolitów i glukoza

Efekt wybiórczej przepuszczalności

Efekt wybiórczej przepuszczalności

bariery krew-mózg.

bariery krew-mózg.

PMR – co oceniamy

PMR – co oceniamy



Wygląd (barwa, przejrzystość)

Wygląd (barwa, przejrzystość)



Cytoza i cytogram

Cytoza i cytogram



Badania biochemiczne

Badania biochemiczne



Białko

Białko



Odczyn globulinowy Nonne-Apelta

Odczyn globulinowy Nonne-Apelta



Odczyn białkowy Pandy’ego

Odczyn białkowy Pandy’ego



Glukoza

Glukoza



Chlorki

Chlorki



Aktywność enzymów

Aktywność enzymów

Skład PMR

Skład PMR

Składnik

Składnik

Zawartość

Zawartość

Białko całkowite

Białko całkowite

15-45 mg/dl

15-45 mg/dl

Albuminy

Albuminy

10-30 mg/dl

10-30 mg/dl

Ca całkowity

Ca całkowity

2,1-2,7 mEq/l (1,05-

2,1-2,7 mEq/l (1,05-

1,35 mmol/l)

1,35 mmol/l)

Chlorki

Chlorki

115-130 mEq/l

115-130 mEq/l

Glukoza

Glukoza

50-80 mg/dl

50-80 mg/dl

LDH

LDH

0-25 UI

0-25 UI

Cytoza

Cytoza

Dorośli:0-5 kom/1ul

Dorośli:0-5 kom/1ul

Niemowlęta:0-30

Niemowlęta:0-30

kom/ul

kom/ul

Cytoza

Cytoza



Cytozę liczymy na kamerze Fuchsa-

Cytozę liczymy na kamerze Fuchsa-

Rosethala

Rosethala



N: 0-3 leukocytów/mm3

N: 0-3 leukocytów/mm3



Pleocytoza mierna 5-10 kom

Pleocytoza mierna 5-10 kom



Pleocytoza średnia 10-25 kom

Pleocytoza średnia 10-25 kom



Pleocytoza wysoka >30 kom

Pleocytoza wysoka >30 kom

W ZOMR pleocytoza może przekraczać

W ZOMR pleocytoza może przekraczać

1000 kom/mm3

1000 kom/mm3

Po 2 h od pobrania dochodzi do autolizy

Po 2 h od pobrania dochodzi do autolizy

Pleocytoza –

Pleocytoza –

występowanie

występowanie



Zespół nieswoistego podrażnienia opon i rdzenia

Zespół nieswoistego podrażnienia opon i rdzenia



Zespół infekcyjny w ropnych bakteryjnych ZOMR

Zespół infekcyjny w ropnych bakteryjnych ZOMR



Zespół infekcyjny w nieropnych bakteryjnych

Zespół infekcyjny w nieropnych bakteryjnych

ZOMR

ZOMR



Zespół infekcyjny niebakteryjny

Zespół infekcyjny niebakteryjny



Zespół krwawienia do przestrzeni płynowych

Zespół krwawienia do przestrzeni płynowych



Zespół komórkowy w ogniskowym niedokrwieniu

Zespół komórkowy w ogniskowym niedokrwieniu

mózgu

mózgu



Zespół komórkowy w chorobach

Zespół komórkowy w chorobach

demielinizacyjnych

demielinizacyjnych



Zespół komórkowy w przebiegu chorób

Zespół komórkowy w przebiegu chorób

nowotworowych

nowotworowych



Zapalenie ucha środkowego, ropne zapalenie

Zapalenie ucha środkowego, ropne zapalenie

zatok nosa, ropień mózgu

zatok nosa, ropień mózgu

Elementy morfotyczne

Elementy morfotyczne

Prawidłowy PMR zawiera małe

Prawidłowy PMR zawiera małe

limfocyty, monocyty i neutrofile z

limfocyty, monocyty i neutrofile z

krwioobiegu.

krwioobiegu.



Eozynofile – ZOMR i nowotwory

Eozynofile – ZOMR i nowotwory



Bazofile – przewlekłe stany zapalne

Bazofile – przewlekłe stany zapalne



Plazmocyty

Plazmocyty



Kom. nowotworowe

Kom. nowotworowe



Kom. wyściółki

Kom. wyściółki

Barwa i przejrzystość

Barwa i przejrzystość

Bezbarwny, całkowicie przejrzysty i nie

Bezbarwny, całkowicie przejrzysty i nie

wykazuje tendencji do wykrzepiania.

wykazuje tendencji do wykrzepiania.

Kolor krwisty – przypadkowe uszkodzenie

Kolor krwisty – przypadkowe uszkodzenie

naczynia przy pobieraniu lub krwotok do

naczynia przy pobieraniu lub krwotok do

przestrzeni płynowych.

przestrzeni płynowych.

Różnicowanie!!

Różnicowanie!!

Ksantochromia – krwotok

Ksantochromia – krwotok

podpajęczynówkowy, żółtaczki u

podpajęczynówkowy, żółtaczki u

dorosłych (BIL > 256 umol/l), żółtaczka

dorosłych (BIL > 256 umol/l), żółtaczka

poporodowa.

poporodowa.

Zmętnienie – pleocytoza 300-400,

Zmętnienie – pleocytoza 300-400,

bakteriemia, domieszka krwi.

bakteriemia, domieszka krwi.

Badania biochemiczne -

Badania biochemiczne -

białko

białko



N: 0,15-0,45 g/l

N: 0,15-0,45 g/l



80% - przesącz

80% - przesącz

surowicy, 20% -

surowicy, 20% -

powstaje lokalnie

powstaje lokalnie



Odczyny półilościowe

Odczyny półilościowe

białkowe– Pandy’ego,

białkowe– Pandy’ego,

Nonne-Apelta i

Nonne-Apelta i

Weichenbrodta

Weichenbrodta



Odczyny półilościowe

Odczyny półilościowe

koloidowe – złotowy

koloidowe – złotowy

Langego i

Langego i

benzoesowy

benzoesowy

Frakcja

Frakcja

Surowica

Surowica

(%)

(%)

PMR (%)

PMR (%)

Pre-

Pre-

albuminy

albuminy

-

-

1,2

1,2

albuminy

albuminy

56

56

56,1

56,1

a1-

a1-

globuliny

globuliny

5,7

5,7

4,7

4,7

a2-

a2-

globuliny

globuliny

9,4

9,4

7,5

7,5

b-

b-

globuliny

globuliny

12,4

12,4

14,1

14,1

tau

tau

-

-

10

10

Gamma-

Gamma-

globuliny

globuliny

16,5

16,5

6,4

6,4

Odczyny

Odczyny



Odczyn białkowy Pandy’ego

Odczyn białkowy Pandy’ego

Fenol wytrąca albuminy i globuliny na

Fenol wytrąca albuminy i globuliny na

drodze denaturacji (>40mg/dl)

drodze denaturacji (>40mg/dl)



Odczyn globulinowy Nonne – Apelta

Odczyn globulinowy Nonne – Apelta

Nasycony siarczan amonu wytrąca

Nasycony siarczan amonu wytrąca

globuliny.

globuliny.

Wynik dodatni świadczy o chorobach

Wynik dodatni świadczy o chorobach

zapalnych z towarzyszącą miejscową

zapalnych z towarzyszącą miejscową

syntezą fibrynogenu.

syntezą fibrynogenu.

Badanie funkcji bariery

Badanie funkcji bariery

krew-mózg

krew-mózg

I = albuminy w PMR/albuminy w

I = albuminy w PMR/albuminy w

surowicy

surowicy

I<0,09 – prawidłowa funkcja bariery

I<0,09 – prawidłowa funkcja bariery

I 0,09-0,14 – lekkie upośledzenie funkcji

I 0,09-0,14 – lekkie upośledzenie funkcji

I 0,15-0,30 – umiarkowane upośledzenie

I 0,15-0,30 – umiarkowane upośledzenie

funkcji

funkcji

I 0,31-1 – poważne upośledzenie funkcji

I 0,31-1 – poważne upośledzenie funkcji

I>1 – całkowite załamanie bariery krew-

I>1 – całkowite załamanie bariery krew-

mózg

mózg

Badania biochemiczne

Badania biochemiczne



Glukoza

Glukoza

Stężenie zależy od stężenia we krwi.

Stężenie zależy od stężenia we krwi.

Stosunek stężenia w PMR do osocza wynosi

Stosunek stężenia w PMR do osocza wynosi

2/3

2/3







-

Urazy

Urazy

-

Udary

Udary

-

Cukrzyca

Cukrzyca







-

Hipoglikemia

Hipoglikemia

-

Grzybica OUN

Grzybica OUN

-

Białaczki

Białaczki

-

Bakteryjne ZOMR

Bakteryjne ZOMR



Chlorki

Chlorki

Stężenie wyższe niż w surowicy

Stężenie wyższe niż w surowicy







-

Zapalenie mózgu

Zapalenie mózgu

-

Zapalenie rdzenia kręgowego

Zapalenie rdzenia kręgowego

-

Guzy mózgu

Guzy mózgu







-

Gruźlicze ZOMR

Gruźlicze ZOMR

-

Kiła

Kiła

-

Pląsawica

Pląsawica



Enzymy – LDH (izozymy 1 i 2 - wirusowe

Enzymy – LDH (izozymy 1 i 2 - wirusowe

ZOMR, 4 i 5 – bakteryjne ZOMR), ALT, AST,

ZOMR, 4 i 5 – bakteryjne ZOMR), ALT, AST,

lizozym, rybonukleaza (schorzenia naczyń

lizozym, rybonukleaza (schorzenia naczyń

mózgowych, endolaza (nowotwory), kinaza

mózgowych, endolaza (nowotwory), kinaza

adenylowa, acetylocholinesteraza, esteraza

adenylowa, acetylocholinesteraza, esteraza

arginianowa (bóle migrenowe)

arginianowa (bóle migrenowe)

Bakteryjne zapalenie

Bakteryjne zapalenie

mózgu

mózgu



Płyn opalizujący lub mętny

Płyn opalizujący lub mętny



Często tendencja do wykrzepiania

Często tendencja do wykrzepiania



Wielojadrzasta pleocytoza > 100

Wielojadrzasta pleocytoza > 100







białka

białka







glukozy

glukozy



Odczyn granulocytowy z

Odczyn granulocytowy z

degranulacją

degranulacją

Wirusowe zapalenie

Wirusowe zapalenie

mózgu

mózgu



Płyn wodojasny, przejrzysty, rzadziej

Płyn wodojasny, przejrzysty, rzadziej

opalizujący

opalizujący



Pleocytoza jednojądrzasta (limfocyty) <

Pleocytoza jednojądrzasta (limfocyty) <

100

100







N białko

N białko



N glukoza

N glukoza



Odczyn limfocytowy (miejscowa synteza

Odczyn limfocytowy (miejscowa synteza

przeciwciał i cytokin)

przeciwciał i cytokin)



Przewaga limfocytów B i NK

Przewaga limfocytów B i NK

Różnicowanie bakteryjnego

Różnicowanie bakteryjnego

i wirusowego ZOMR

i wirusowego ZOMR

Składnik

Składnik

Bakteryjne

Bakteryjne

ZOMR

ZOMR

Wirusowe

Wirusowe

ZOMR

ZOMR

Białko

Białko

+++

+++

N

N

CRP

CRP

>5mg/l

>5mg/l

<5mg/l

<5mg/l

Cl-

Cl-









Glukoza

Glukoza





N

N

komórki

komórki

neutrofile

neutrofile

limfocyty

limfocyty