Ostre Zatrucie

Związkami Żelaza

Klinika Ostrych Zatruć I.M.P. w

Klinika Ostrych Zatruć I.M.P. w

Łodzi

Łodzi

Piotr Rusiński

Piotr Rusiński

Dane epidemiologiczne

Badania

epidemiologiczne

Millsa

and

Curry'iego wykazały, że przeciętnie, rocznie w

USA notuje się ok. 22 000 przypadków zatruć

lekami

zawierającymi

żelazo.

Większość

przypadków dotyczy dzieci poniżej 6-go roku

życia, które ulegały zatruciu preparatami

wielowitaminowymi.
Intoksykacja żelazem jest jedną z głównych

przyczyn zgonów w przebiegu wszystkich zatruć

w tej grupie wiekowej. U dorosłych zatrucie

tego typu występuje najczęściej wskutek próby

samobójczej. Zatrucie związkami żelaza stanowi

drugą pod względem częstości przyczynę zatruć

u ciężarnych.

Dane epidemiologiczne

Dane epidemiologiczne

Dość

często

występują

ostre

zatrucia

chlorkiem i siarczanem żelaza. Wynika to

najprawdopodobniej z ich rozpowszechnienia i

dostępności. Są one stosowane w leczeniu

niedokrwistości

mikrocytarnej,

hipochromicznej wynikającej z niedoboru

żelaza w organizmie.
Do najbardziej znanych leków tej grupy

należy siarczan żelaza znany w Polsce jako

Ferro

66,

Ferro

Gradumet,

Hemofer

prolongatum, Tardyferon Sorbifer durules.

Dawka toksyczna

Dawka toksyczna powyżej 20 mg/kg c.c.

w przeliczeniu na żelazo elementarne.

Maksymalne stężenie żelaza występuje po 4

godz. od spożycia.

Symptomatologia

W przebiegu zatrucia wyróżnia się 4

okresy:

Pierwszy trwa do 6 godz.. Pojawiają się wtedy

–

nudności, wymioty, bóle brzucha,

–

biegunka

o

ciemnoszarym

zabarwieniu stolca,

–

kwasica metaboliczna,

–

wstrząs,

–

ilościowe zaburzenia świadomości.

Drugi okres trwa od 6 -12 godz. Jest to faza

przejściowa bez objawów lub objawy są

skąpo wyrażone.

Trzeci okres trwa od 12 do 48 godz..

Charakterystyczne objawy związane są z

postępującą niewydolnością narządów:

OUN, układu sercowo-naczyniowego,

wątroby,

nerek.,

koagulopatia

oraz

hipoglikemia.

Ostatni okres trwa od 2 - 6 tygodni. Jest to

tzw. faza późna. Po tym czasie może

pojawić się zwężenie oddźwiernika oraz

zbliznowacenie żołądka.

Symptomatologia

Postępowanie

W przypadku podejrzenia zatrucia

preparatami żelaza należy:

•

wykonać zabieg płukania żołądka

•

podać doustnie preparaty magnezu
- Mg(OH)

2

, w dawce 4,5 g na każdy

1 g przypuszczalnie spożytego
elementarnego żelaza (zmniejszenie
wchłanianie żelaza).

Postępowanie

Postępowanie

Węgiel aktywowany w tym zatruciu

jest nieskuteczny.

Można podać mieszaninę deferoksaminy

i węgla aktywowanego w stosunku

wagowym 1:3

(redukucja wchłaniania żołądkowo –

jelitowego)

Leczenie w warunkach

intensywnej terapii

•

Leczenie chorych jest uzależnione od
stanu klinicznego oraz stężenia żelaza w
surowicy.

•

Objawy zatrucia pojawiają się gdy
stężenie w surowicy przekroczy 350
μg/dl.

•

Poziom żelaza przekraczający 500 μg/dl
i/lub ciężki stan kliniczny pacjenta
(wstrząs, śpiączka) są bezwzględnymi
wskazaniami do podania deferoksaminy.

Właściwości

deferoksaminy

•

Jest to lek swoiście chelatujący
jony żelaza.

•

Kompleks deferoksamina - jony
żelaza jest wydalany z moczem.

•

Połączenie deferoksaminy z
żelazem jest rozpuszczalne w
wodzie i usuwane podczas
zabiegu hemodializy.

Schemat podawania

deferoksaminy

•

podajemy dożylnie w dawce 15
mg/kg.c.c/godz.

do

uzyskania

poprawy stanu chorego (najczęściej
4

-

6

godz.),

następnie

5

mg/kgc.c./godz. do łącznej dawki 80
mg/kg.c.c./dobę.

•

w przypadku b. ciężkich zatruć,
jednocześnie

z

podawaniem

antidotum stosuje się zabieg
hemodializy.

Schemat podawania

Schemat podawania

deferoksaminy

deferoksaminy

•

Pomocną

wskazówką

przerwania

podawania

odtrutki

jest

zniknięcie

pomarańczowo-czerwonego

zabarwienia

moczu.

•

W sytuacji gdy nie jest możliwe podanie

deferoksaminy dożylnie podajemy ją

domięśniowo w dawce 2g u dorosłych i

1g.u dzieci

•

Gdy pojawią się objawy uboczne w trakcie

stosowania antidotum (reakcje alergiczne,

hipotonia) należy zwolnić szybkość wlewu

kroplowego.

Diagnostyka laboratoryjna

•

Należy monitorować stężenie żelaza w

surowicy, oraz:

– równowagę

kwasowo

-

zasadową,

elektrolity,

koagulogram,

morfologię,

glikemię oraz parametry oceniające stan

narządów miąższowych - nerek i wątroby.

•

Niezbędne jest oznaczenie grupy krwi.

•

Rtg j. brzusznej

(może uwidocznić

obecność preparatów zawierających jony

żelaza w przewodzie pokarmowym).

Uwaga!

Uwaga!

W przypadku ciężkich zatruć
preparatami żelaza może dojść do

uszkodzenia wątroby o różnym

nasileniu.

Piorunująca niewydolność wątroby

(AHF) bardzo często powoduje

niepomyślne zakończenie

leczenia.

Patomechanizm uszkodzenia

wątroby

• Mechanizm ten zależny jest od wiązania żelaza

z grupami - SH enzymów regulujących procesy

oksydoredukcyjne komórki hepatocyta.

• Żelazo katalizuje peroksydację lipidów, która

prowadzi

do

uszkodzenia

błon

przede

wszystkim

mitochondriów,

mikrosomów

i

lizosomów. Duże stężenie jonów żelaza zaburza

funkcjonowanie cyklu Krebsa i upośledza

fosforylację oksydatywną.

• Notowany w tym przypadku spadek aktywności

cytozolowej Cu, Zn - zależnej dysmutazy

nadtlenkowej, wynikający częściowo ze spadku

biosyntezy białek, odpowiedzialny jest za

zmniejszenie inaktywacji wolnych rodników.

Patomechanizm uszkodzenia

Patomechanizm uszkodzenia

wątroby

wątroby

• Istotnym w tym względzie wydaje się

również

zmniejszenie

aktywności

peroksyzomowej i pozaperoksyzomowej
katalazy.

• Tak więc dużą rolę w uszkodzeniu

hepatocytów przypisuje się znacznie
zwiększonej syntezie wolnych rodników,
których głównym źródłem jest (jak się
wydaje)

łańcuch

oddechowy

w

mitochondriach.

Patomechanizm uszkodzenia

Patomechanizm uszkodzenia

wątroby

wątroby

• Obserwuje się także znaczny spadek

aktywności

enzymów

łańcucha

oddechowego m.in.: reduktazy NADH-

cytochromu

c

(kompleks

I+III),

oksydoreduktazy bursztynian-cytochrom c

(kompleks

II+III),

dehydrogenazy

bursztynianowej , oksydazy cytochromu c.

• Podobne zmiany obserwuje się również w

mitochondriach miocytów, czego wyrazem

klinicznym są występujące w przebiegu

zatrucia dysrytmie.