Psychologia zaburzeń

Zaburzenia

somatoformiczne

i dysocjacyjne

Określenie zaburzeń



Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacji
Chorób i Problemów Zdrowotnych (

ICD-

10

) - Światowa Organizacja Zdrowia -

1992



Diagnostic and Statistical Manual of
Mental Disorders (

DSM IV

) -

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne
– 1994 Diagnostyczny i Statystyczny
Podręcznik Zaburzeń Psychicznych

A. Zaburzenia

somatoformiczne

a) Zaburzenia
somatyzacyjne
b) Hipochondria
c)

Zaburzenia bólowe

d) Zaburzenia konwersyjne

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

a)

Amnezja dysocjacyjna

b)

Fuga

c)

Osobowość mnoga

d)

Depersonalizacja

e)

Zaburzenia dysocjacyjne

nieokreślone:

opętanie

Klasyfikacja zaburzeń dysocjacyjnych

A. Zaburzenia

somatoformiczne

Skargi na dolegliwości fizyczne lub ułomności
występują bez jakichkolwiek dowodów
fizycznej patologii.

Są wyrazem psychologicznych trudności –
psychogenne.

Pacjenci nie symulują objawów i nie próbują oszukiwać.

A. Zaburzenia

somatoformiczne

1)

Zaburzenia

somatyzacyjne

Wielorakie

skargi

na długotrwałe

schorzenia fizyczne, które nie są
spowodowane żadnym schorzeniem
organicznym.

Mogą to być

bóle

brzucha, nudności, bóle

kończyn, kołatanie serca, czy też amnezja,
trudności w połykaniu, bezgłos, ślepota itp..

Osoba bierze różne

leki

, nie tylko przeciwbólowe,

często bywa u lekarzy.

A. Zaburzenia

somatoformiczne

2)

Hipochondria

Nienaturalna troska o zdrowie. Osoba nie koncentruje
się na objawach, ale raczej

lęka

się

poważnej

choroby

. Wbrew oczywistym faktom.

Mogą skarżyć się na różne nieprzyjemne odczucia,
ale mają kłopoty z

precyzyjnym

opisem swych objawów.

Osoba pomimo swej przesadnej troski o zdrowie,

nie czuje silnego strachu

, którego można by

oczekiwać przy tak strasznych chorobach. - la belle
indifference

Swoisty

rodzaj komunikacji

, poszukiwania uwagi i troski

innych. Dlatego trudno zrezygnować z tego.

A. Zaburzenia

somatoformiczne

3)

Zaburzenia bólowe

Objawem jest skarga na ból o dostatecznie długim
trwaniu i ostrości, by spowodować znaczące
zagrożenie dla życia przy

braku obiektywnych

cech patologii

medycznej

Ból jest

subiektywny

– intensywność odczuwania

Ból

psychogenny

– tzn. istnieje ścisły związek

między ich wystąpieniem a wydarzeniami
urazowymi, nierozwiązalnymi i trudnymi
problemami emocjonalnymi lub zaburzonymi
związkami z innymi ludźmi.

A. Zaburzenia

somatoformiczne

4)

Zaburzenia konwersyjne

(histeria)

Bez żadnej patologii organicznej pojawiają się

objawy jakiegoś uszkodzenia fizycznego

albo utraty kontroli.

Zaburzenia ruchowe, świadomości,
zmysłów: ślepota, głuchota, utrata
węchu, itp.

Beztroska obojętność

(la belle indifference) -

osoba rzeczowo opisuje swój problem, ale nie
okazuje niepokoju – np. w związku z paraliżem
ręki.

Selektywna natura dysfunkcji

– np. ślepota, ale bez wpadania

na przeszkody.

Wtórny zysk

- okoliczności „zewnętrzne", takie jak troska

najbliższych czy rekompensata finansowa, wzmacniają
podtrzymywanie schorzenia.

A. Zaburzenia

somatoformiczne

 Niewielki wpływ genetyczny

 Trudnosci w życiu emocjonalnym

–

wrażliwość neurotyczna, czyli lęk, wrogość,
depresja, impulsywność i nadwrażliwość.

 Niezdolność lub niechęć do
komunikowania osobistych problemów

innym językiem niż somatyczny. Wiąże się to
ze zdolnością do zauważania własnych
uczuć.

PRZYCZYNY zaburzeń

somatoformicznych

A. Zaburzenia

somatoformiczne

 Medycznie niewiele można pomóc

.

Raczej uspokoić: leki uspokajające czy
antydepresyjne

 Udzielenie wsparcia

takim osobom.

 Terapia behawioralna i poznawczo-
behawioralna

w celu identyfikowania i

stopniowego eliminowania źródeł zysków
wtórnych.

LECZENIE zaburzeń

somatoformicznych

Prognozy wyleczenia całkowitego raczej

słabe

.

A. Zaburzenia

somatoformiczne

NIE WIDZIEĆ WSZĘDZIE zaburzeń

somatoformicznych

Nie wszystko jest somatyzacją!!!

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

a)

Amnezja dysocjacyjna

b)

Fuga

c)

Osobowość mnoga

d)

Depersonalizacja

e)

Zaburzenia dysocjacyjne

nieokreślone:

opętanie

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

 Wspólnym rysem zaburzeń dysocjacyjnych
czy konwersyjnych jest częściowa lub
całkowita utrata normalnej

integracji

pomiędzy wspomnieniami z przeszłości,
poczuciem tożsamości, wrażeniami
czuciowymi i kontrolą ruchów ciała.

 Zaburzenia dysocjacyjne i konwersyjne mają
charakter „

psychogenny

”, tzn. istnieje ścisły

związek między ich wystąpieniem a
wydarzeniami urazowymi, nierozwiązalnymi i
trudnymi problemami emocjonalnymi lub
zaburzonymi związkami z innymi ludźmi.

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

 Zwykle

ustępują

po kilku tygodniach lub

miesiącach, szczególnie jeśli ich początek był
związany z traumatycznymi przeżyciami.

 Nierozwiązane problemy, trudności
interpersonalne mają tendencję to tworzenia
bardziej

przewlekłych

zaburzeń

PRZYCZYNA

?

Unikanie lęku i stresu, unikanie wzięcia odpowiedzialności
za własne pragnienia i zachowania.

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

1)

Amnezja dysocjacyjna

Niemożność przypomnienia sobie ważnych
osobistych informacji, przeważnie o
charakterze urazowym lub stresowym.

 Amnezja częściowa – selektywna – całkowita -

ciągła

 Zaczyna się i kończy

nagle

, jej początek ma

najczęściej związek ze stresującym zdarzeniem.

 Występuje

w okresie stresu

u pacjentów, o

określonych predyspozycjach psychicznych i
neurologicznych

 Predyspozycje: depresja, mania, schizofrenia,
zaburzenia osobowości

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

1)

Amnezja dysocjacyjna

Podłoże psychiczne

 bezsporne znaczenie urazu psychicznego

 reakcja może mieć charakter
natychmiastowy lub odroczony,
aktywowany pod wpływem innego bodźca lub
nasilenia stresu

 istotna rola urazów z dzieciństwa
(traumatyzujące doświadczenia – szczególnie
wykorzystanie seksualne, zaniedbania
rodziców) – powodują one „fragmentację”
poczucia własnej tożsamości

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

2)

Fuga dysocjacyjna

 Charakteryzuje się nagłym i
niespodziewanym

opuszczeniem domu

lub

innego miejsca codziennych zajęć (kilka godzin
- miesięcy)
 Towarzyszy temu

niemożność

przypomnienia sobie

części, a nawet całej

swojej przeszłości oraz możliwe zaburzenia
tożsamości.
 Zachowanie osoby jest bardziej poprawne i
zintegrowane niż w amnezji, lecz

nowa

tożsamość

jest mniej zwarta niż w

osobowości mnogiej.


Predyspozycje

: depresja, zaburzenia

osobowości (osobowość histrioniczna,
schizoidalna, borderline)

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

3)

Osobowość mnoga

 W zaburzeniu tym występują

co najmniej

dwie określone tożsamości czy też
osobowości

,

które w sposób naprzemienny przejmują
kontrolę
nad zachowaniem (okresy od kilku minut do kilku
lat).

 W takich stanach stwierdza się

niemożność

przypomnienia sobie

przez osobę ważnych,

osobistych informacji z danego okresu. Jedna
tożsamość może zaprzeczać drugiej.

 Każda z osobowości zdaje sobie sprawę z

braku swojej ciągłości

i występowania

okresów pokrytych niepamięcią.

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

3)

Osobowość mnoga

 Nowe osobowości są

różne od pierwotnej

(gospodarza), często ujawniają cechy których
nie miała osobowość pierwotna.

 Potrzeby i zachowania tłumione w
osobowości gospodarza są zwykle swobodnie
przejawiane w pozostałych (np. agresja).

 Odmienne tożsamości nie stanowią w
żadnym pełnym sensie oddzielnych
osobowości. Są to

fałszywe,

fragmentaryczne części jednej osoby

.

Przejawy konfliktów wewnętrznych.

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

3)

Osobowość mnoga

 FILM:

„

Sybil

”

(2007)

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

3)

Osobowość mnoga

 Kontrowersje wokół diagnozy

ciągle pozostają

wątpliwości

co do

istnienia podobnego zespołu.

możliwość

symulacji

i wykorzystania

tego np. w sądzie.

kwestionuje się

„odzyskane”

wspomnienia

o nadużyciach w

dzieciństwie. Możliwość „zaszczepienia”
takich wspomnień przez terapeutów.

* Tutaj dochodzą również pytania o opętanie.

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

4)

Depersonalizacja



Utrata poczucia siebie

. Charakteryzują się

trwałym lub nawracającym odczuciem własnej
obcości lub oddzielenia się od siebie.

 Towarzyszyć temu może poczucie, że jest się

zewnętrznym obserwatorem

własnego ciała.

 Osoby takie zwykle mają wiele innych
poważnych problemów, są wewnętrznie
niestabilne.

 Zwykle funkcjonują normalnie między
epizodami zaburzenia.

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

5)

Zaburzenia dysocjacyjne

nieokreślone:

opętanie

 „Egzorcyzmy czy terapia” – Urlich
Niemann,
Marion Waner

Możliwe dwie skrajności:

wszędzie widzieć diabła

i chcieć egzorcyzmować, albo podejście

empirycznej

naukowości

, która kwestionuje autonomię „logiki wiary”

B. Zaburzenia

dysocjacyjne

5) O

pętanie wg DSM IV

1)Krótkie okresy (od kilku minut do kilku godzin)

zmiany

tożsamości osoby, manifestujące się zmianą głosu,

manieryzmami, i zmianą zachowania - nowa tożsamość
może odpowiadać znanej zmarłej już osobie lub
akceptowanemu przez kulturę duchowi, demonowi, bogu;

2) nagły początek i zakończenie;
3)częściowa lub całkowita niepamięć nowej tożsamości
i wydarzeń, które zaszły w trakcie epizodu opętania;
4) zaburzenie nie jest spowodowane organiczną

chorobą psych.;

5)towarzyszące cechy: poszukiwanie uwagi oraz
dramatyzujące zachowanie podczas epizodu opętania

mogą

zajść w trakcie ceremonii religijnych

Dziękuję za uwagę.