Pozycja kobiety

W różnych kulturach

Stereotyp kobiety

• Stereotypy kobiet- skąd się wzięły ? Dlaczego funkcjonują w naszym

środowisku ? Jak przełamać te stereotypy ? Zgodnie ze stereotypem,

kobiety powinny się charakteryzować następującymi cechami:

empatią, opiekuńczością, ciepłem, wrażliwością, wytrzymałością,

cierpliwością, altruizmem, czułością, intuicją oraz zdolnością do

wybaczania i budzenia zaufania, dobrocią i serdecznością.

• Są stereotypy kobiecej urody, kobiecych zawodów. Według

niektórych stereotypowa kobieta powinna być inteligentna, dbająca o

siebie, posiadać własną karierę zawodową, dbać o swoją opinię.

Jednocześnie powinna być tzw. Kurą domową, dbać o dom, o dzieci i

męża. Role stereotypowej kobiety są inne w różnych narodach i

społeczeństwach. Francuzki kojarzą się nam modelkami na wybiegu,

dbającymi o swój wygląd i figurę, potrafiącymi się dobrze ubrać. Są

piękne i eleganckie. Indyjki to kobiety posłuszne mężczyznom, ich los

jest ciężki. Jednak Indie należą do państw, które podjęły bardzo

aktywną politykę w kierunku równouprawnienia kobiet. W Chinach

zwracano uwagę na zwiększenie przewagi mężczyzny nad kobietą,

której samodzielność w wielu aspektach życia ulegała w ten sposób

znacznemu obniżeniu.

Starożytna Grecja

Pozycja kobiety w starożytnej Grecji była faktycznie niska, jednakże

sytuacja taka nie panowała od początku – sięgnijmy do prastarej kultury
minojskiej. Na podstawie wielu dostępnych źródeł i zabytków pochodzących z
okresu kultury kreteńskiej można stwierdzić, iż kobiety posiadały wówczas
dość dużą swobodę i odgrywały w swoim środowisku większa rolę, niż w
latach późniejszych w państwach greckich. Świadczą o tym m.in. freski
pałaców kreteńskich, na których występują sceny z życia codziennego, np.
uwieczniona została grupa kobiet, które tańczą jako uczestniczki obrzędów
sakralnych – nie były więc one wyłączone z udziału w życiu religijnym
społeczności. Również zabytki literackie, rzeźby i malowidła wazowe
przedstawiają m.in. młode kobiety biorące czynny udział w zabawach
sportowych (np. w zawodach polegających na przeskoczeniu byka).
Ciekawostkę stanowi w tym miejscu fragment fresku z wizerunkiem tancerki,
zwanej przez archeologów „Paryżanką” – w efektownym ujęciu i stroju,
przypominającym bardziej kreację z końca XIX wieku, niż z ubiór zgodny z
kanonami epoki klasycznej. Jak widać, również w życiu towarzyskim
przysługiwała kobietom duża swoboda.

Średniowiecze

Duży rozwój miast w XII wieku przyczynił się do

znacznego powiększenia roli kobiety w życiu

gospodarczym średniowiecznej Europy. Choć przyczyną

był rozwój urbanizacji zwiększyła się również rola kobiety

na wsi. Duże znaczenie miało wynalezienie młyna i

odpowiedniej uprzęży dla koni. Dzięki temu znikał widok

kobiet samodzielnie orzących pole i młócących zboże.

Kobiety miały teraz więcej czasu na lżejsze zajęcia i

mogły rozwijać skuteczniejszą hodowlę i uprawę. Zaczęły

zjeżdżać się do pobliskich miast na targi, gdzie mogły

prowadzić własne, małe stragany. Handlowały na

niewielką skalę jajami, drobiem, ziołami itp. Kobiety

jednak nie zostały wyzwolone z męskiej lub pańskiej

władzy, po prostu dostały możliwość rozwinięcia swoich

potencjałów.

Islam

• Twierdzi się niekiedy, że Koran wywarł w pogańskim

społeczeństwie arabskim i w niektórych krajach nadal wywiera pozytywny

wpływ na pozycję kobiety w społeczeństwie. Zwolennicy tej tezy

argumentują, że pozycja ta przed powstaniem islamu była w

społeczeństwach arabskich znacznie gorsza (np. istniała

nieograniczona poligamia, zabijano noworodki płci żeńskiej, czasem także

kobiety starsze i wdowy, kobiety nie miały nawet minimalnych praw).

Takiemu poglądowi przeczy jednak szereg informacji na temat

przedislamskich społeczeństw arabskich, w tym zawartych w źródłach

muzułmańskich. Na przykład pierwsza żona Mahometa,

wdowa Chadidża była przed poślubieniem Mahometa niezależną kobietą

interesów zatrudniającą mężczyzn.

• Od początku istniały również znaczne różnice między sytuacją kobiet w

społeczeństwach chrześcijańskich i muzułmańskich, na niekorzyść tych

ostatnich (np. poligamia i łatwy dla męża rozwód). Wśród muzułmanów nie

następowały i do dziś przeważnie nie nastąpiły żadne naprawdę znaczące

zmiany w sytuacji kobiet. Nadal w większości krajów islamskich w praktyce

obowiązuje tradycyjne prawo szariatu, oparte m.in. na Koranie oraz

przepisy zwyczajowe, które naruszają lub ograniczają prawa kobiet. W

społeczeństwach muzułmańskich dominuje przekonanie, że dotychczasowa

sytuacja prawna jest dobra i nie wymaga żadnych zmian, bo opiera się na

„prawie bożym”.

Chiny

Starożytna chińska tradycja nakazująca, by synowie opiekowali się swoimi

rodzicami, gdy ci będą za starzy na pracę, jest wciąż popularna w wielu
miejscach w Chinach, a szczególnie na terenach rolniczych. Wiele osób nie
odstępuje od tej tradycji, dodatkowo uważając, że "jedynie syn może nosić
rodzinne nazwisko " oraz, że "im więcej synów, tym szczęśliwsza rodzina".
Od późnych lat 70., gdy Chiny zaczęły wprowadzać politykę planowania
rodziny, by zapobiec wzrostowi populacji, wielu rodziców musiało się
bardzo starać, by wydać na świat męskiego potomka poprzez "próby aż do
skutku". Przeprowadzano nawet aborcje. W rezultacie, zaowocowało to
krzywym obrazem podziału płci przy urodzeniach oraz nielegalnym
handlem kobietami, ze względu na zmniejszającą się liczbę potencjalnych
żon. Te nierówności nie mogą być już dłużej ignorowane i rząd Chiński
wprowadził nowe inicjatywy, mające na celu poprawienie sytuacji córek i
starszych rodziców na wsiach bez synów. Przed wojną, krępowano stopy,
tzn. podwijano palce pod stopę i zawiązywano bandażem, nigdy go nie
rozwijano, a dziewczynka rosła. Robiona tak, ponieważ uważano że kobieta
nie potrzebuje stóp do chodzenia – chodzi tylko po domu.

Notatka

• Stereotypy kobiecej urody, obyczajów i zawodów są

uzależnione w głównej mierze od kultury, w której funkcjonują.

• W wielu kulturach, zwłaszcza blisko – i dalekowschodnich,

kobieta jest przedstawiana jako doświadczona i szanowana
matka, a także jako uległa i wierna swojemu mężowi. Niestety,
często kobiety również są okaleczane z różnych, mniej lub
bardziej przyziemnych powodów.

• W kulturach znacznie bardziej wyzwolonych, np. zachodniej

Europy czy Stanów Zjednoczonych, kobieta jest przedstawiana
jako wyzwolona, zaradna życiowo i niezależna od męża.

• Obecnie rządy wielu krajów czynią starania w celu

równouprawnienia kobiet i mężczyzn, zarówno pod względem
obyczajowym, jak i politycznym.

Piotr Teodorczyk

Adam Dupla