Zespoły korzeniowe

Choroby obwodowego układu

nerwowego

Copyrihgt Anetka, Gatka

Zespoły korzeniowe

• Są to zespoły powstałe w wyniku

ucisku na korzeń nerwowy. Wiążą się z
procesami obejmującymi kręgosłup i
tkanki okalające

• Ze względu na lokalizację dzielimy na:
a) Lędźwiowo – krzyżowe – najczęściej –

60%

b) Szyjne – 30%
c) Piersiowe – rzadko - 10%

Ucisk na korzeń nerwowy

może być związane z:

• Guzem – związek ze strukturami kostnymi, najczęściej

przerzut do kości (przerzut m.in.chłoniaka); guz rosnący

w rdzeniu – pierwotny, przerzutowy, klepsydrowy

(nowotwór rozwija się w przestrzeni pozaotrzewnowej, w

trakcie wzrostu może wnikać w obręb kanału kręgowego)

• Zmianami zwyrodnieniowymi – pod wpływem obciążeń

dochodzi do nabudowywania nowych warstw kości w

obrębie kręgosłupa, powiększeniu ulegają również

wyrostki kręgów, zamykają przestrzeń, przez którą

wydostaje się korzeń nerwowy

• Toczącym się procesem zapalnym – np. gruźliczym – w

obrębie kręgów, krążka międzykręgowego, tkanek

okalających kręgosłup – może powodować ucisk i

uszkodzenie rdzenia

• Krwiakami pourazowymi, przesączeniami z aorty

brzusznej

• Patologią dysku, krążka międzykręgowego

Objawy ucisku na korzeń

nerwowy:

• Ból (RWA):
o Przebiega wzdłuż korzenia, nerwów
o Ma charakter rwący
o Nasila się przy pochylaniu, głębokich

oddechach, pracy tłoczni brzusznej (kaszel,

kichanie)

o Nasila się przy zmianie pozycji, rozciąganiu

korzenia, ucisku wzdłuż korzenia

• Zmiany fizjologicznego kształtu kręgosłupa
• Napięcie mięśni przykręgosłupowych,

jedno – lub obustronne

Podział rwy :

• RWA WYSOKA – podrażnienie

korzenia nerwowego, obecność
objawu Fajersztajna –
Krzemickiego

• RWA NISKA – podrażnienie

nerwu obwodowego

Przebieg kliniczny

• Faza podrażnieniowa –

przeważają: ból, nadmierne

napięcie mięśni

przykręgosłupowych, zmiany

kształtu kręgosłupa

• Faza ubytkowa – pojawiają się

objawy ubytkowe (niewielkie) i

czuciowe (bardziej nasilone) w

obszarze zaopatrywanym przez

uszkodzony korzeń

Objawy uszkodzenia korzeni w

odcinku lędźwiowo – krzyżowym:

1. Korzeń S1 – ból przebiega przez

pośladek, tylną powierzchnię uda i

tylno – boczną powierzchnię

podudzia do palca V stopy

• Zaburzenia czucia w obszarze

przebiegu bólu

• Trudność przy stawaniu na palcach

• Osłabienie odruchu skokowego

• Obecny objaw Laseque’a

Objawy uszkodzenia korzeni

w odcinku lędźwiowo –

krzyżowym

2. Korzeń L5 – ból przebiega przez boczną powierzchnię

pośladka i uda, przechodzi na przednią powierzchnię

podudzi do środkowych palców stopy

• Zaburzenia czucia w obszarze zajętym przez ból

• Osłabienie prostowania stopy i palucha

• Objaw Laseque’a

• Objaw Fajersztajna – Krzemickiego

• Objaw Neriego

• Wyszczuplenie uda i podudzia ( zanik mm.)
3. Korzeń L4 – ból przebiega przez przednią powierzchnię

uda, przednio – przyśrodkową powierzchnię podudzia do

palucha

• Zaburzenie czucia w obszarze zajętym przez ból

• Opadanie stopy

• Osłabienie odruchu kolanowego

• Objaw Mackiewicza

Objawy uszkodzenia

korzeni w odcinku

szyjnym:

1.

Korzeń C8 – ból i zaburzenia czucia wzdłuż przyśrodkowej

powierzchni ramienia i przedramienia do IV i V palca

•

Niedowład zginania palców i nadgarstka, odwodziciela

krótkiego kciuka i prostownika wskaziciela

2. Korzeń C7 – ból i zaburzenie czucia wzdłuż tylnej

powierzchni ramienia i przedramienia, głównie do

palca III i II

•

Niedowład tricepsa, prostownika nadgarstka i palców

•

Osłabienie odruchu z tricepsa

3. Korzeń C6 – ból i zaburzenie czucia wzdłuż bocznej

powierzchni ramienia i przedramienia do kciuka i

wskaziciela

•

Niedowład bicepsa i mięśnia naramienno –

promieniowego

•

Osłabienie odruchu z bicepsa

Objawy uszkodzenia

korzeni w odcinku

piersiowym:

• Ból połowiczy, opasujący, z

tkliwością przy ucisku wzdłuż
przebiegu nerwu

Objawy rozciągowe:

• Objaw Laseque’a – ból pojawiający się przy

prostowaniu podudzia przy zgiętym udzie po

stronie chorej. Ból zaczyna się w okolicy wyjścia

korzenia i promieniuje wzdłuż jego przebiegu

• Objaw Fajersztajna – Krzemickiego – ból

pojawiający się przy prostowaniu podudzia przy

zgiętym udzie po stronie zdrowej. Ból występuje

po stronie chorej, zaczyna się i promieniuje jak

wyżej

• Objaw Mackiewicza – ból pojawiający się przy

zginaniu kolana, obejmując głównie przednią

powierzchnię uda (L3 – L4)

• Objaw Neriego – ból korzeniowy i odruchowe

zgięcie kolana po stronie chorej przy

przyginaniu głowy do klatki piersiowej

Diagnostyka

• Dokładny wywiad ogólnolekarski ( proces

ostry/ przewlekły )i badanie fizykalne

• RTG kręgosłupa:
1. zmiany zwyrodnieniowe w stawach

kręgosłupa,

2. szerokość przestrzeni międzykręgowych (w

RTG widać szpary)

• TK/MRI kręgosłupa (wskazania do TK:

bardzo uporczywy zespół bólowy, nie

ustępujący w trakcie leczenia, dołączenie

się objawów ubytkowych, występowanie

objawów uszkodzenia korzeni nerwowych,

zaburzenia czucia, zespół piramidowy)

Leczenie

• NLPZ

• Miorelaksanty

• Karbamazepina – silne działanie p/bólowe,

(gabapentyna – droższy lek)

• Steroidy – leczenie p.os, dokanałowe,

miejscowe – blokady nie powodują wyleczenia

• metody fizykoterapeutyczne – hamujemy

proces zapalny, bólowy przez działanie

ciepłem, elektroforezę leków p/bólowych; stół

wyciągowy – do rozciągania

• Interwencja chirurgiczna – przy występowaniu

objawów ubytkowych: niedowład, zaburzenia

czucia, dyskopatie, choroby krążka

międzykręgowego

• Stożek – od S3 do segmentu

guzicznego, ośrodki kierujące
pracą zwieraczy (odbytu, cewki
moczowej)

• L2 – kończy się rdzeń kręgowy u

dorosłych

• Ogon koński – końcowe włókna

rdzenia kręgowego

Zespół stożka i ogona

końskiego

1. Zespół stożka:

•

Zaburzenie zwieraczy pod postacią

nietrzymania moczu i stolca

•

Zaburzenie czucia o dystrybucji

„spodenek”

•

Zaburzenia erekcji

•

Obustronne objawy bólowe

2. Zespół ogona końskiego – wywołany przez

ucisk na „ogon koński”:

•

Niedowład wiotki kończyn dolnych

•

Korzeniowe zaburzenie czucia, ból typu

rwy, obecność objawów rozciągowych

•

Dysfunkcja zwieraczy (zatrzymanie moczu)

Zespół cieśni nadgarstka:

• Ból i drętwienie przedramienia,

często występuje w nocy (wybudza

pacjenta)

• Osłabienie siły mięśniowej ręki

• Cechy uszkodzenia nerwu

pośrodkowego w badaniu

przewodnictwa nerwowego

• Leczenie: operacyjne – przecięcie

powięzi i uwolnienie nerwu

pośrodkowego (jeśli nie jest

wywołane stanem chorobowym

tkanki łącznej, ciąża)

Porażenie nerwu VII

1. Idiopatyczne (Bella)

• Obwodowe porażenie nerwu VII

( cała połowa twarzy )

• Nadwrażliwość na dźwięki

• Etiologia prawdopodobnie wirusowa

• Leczenie: steroidy, wit. B1, B6, B12,

Carboxylaza, fizykoterapia

2. Objawowe

• Uszkodzenie pnia mózgu,

neuropatia, neuroinfekcje, guzy

mózgu, stwardnienie rozsiane

Neuralgia nerwu V

• Idiopatyczna
• Najczęściej u osób starszych (6 – 7

dekada życia)

• Silny, krótki ból, podobny do

porażenia prądem

• Nasila się przy jedzeniu i mówieniu
• Leczenie: Karbamazepina,

gabapentyna, metody lityczne

(ostrzykiwanie lignokainą)

Neuropatie

• Choroby polegające na

uszkodzeniu włókien nerwowych
przez czynnik inny niż zakaźny

• Patomechanizm:
1. zwyrodnienie aksonalne Wallera,
2. inne zmiany aksonalne
3. odcinkowa demielinizacja

Neuropatie – objawy

a) Ruchowe (zespół wiotki):

•

Niedowład lub

porażenie mięśni

•

Zaniki mięśniowe

•

Obniżone napięcie

mięśni

•

Osłabienie/zniesienie

odruchów

b) Czuciowe
1. podrażnieniowe:
Parestezje
Ból neuropatyczny
Alodynia
2. ubytkowe: zdrętwienie
niedoczulica
znieczulica

c)autonomiczne:

• Zaburzenia potliwości

• Zaburzenia motoryki

przewodu pokarmowego

• Zaburzenia akcji serca i

gry naczyniowej

• Zaburzenia układu

moczowo – płciowego

• Objawy najczęściej

zaczynają się w

odsiebnych częściach

kończyny dolnej

Neuropatia - przyczyny

A.

dziedziczne:

• Dziedziczne neuropatie ruchowo –

czuciowe (HMSN, Ch. Charcot –

Marie – Tootha)

• Dziedziczne neuropatie czuciowo –

autonomiczne

B. Ostre zapalenie

poliradikuloneuropatie

• Zespół Guillaina – Barrego
• Przewlekła zapalna

poliradikuloneuropatia

Neuropatie – przyczyny

c.d.

Zespół Guillaina – Barrego – choroba autoimmunologiczna,

poinfekcyjna, gwałtownie postępująca; przebieg -

najczęściej: po infekcji układ odpornościowy „atakuje”

obwodowy układ nerwowy – zapalenia, szybko narastające

objawy obwodowego zaburzenia czucia, wiotkie

niedowłady mięśni obwodowych, może prowadzić do

niewydolności mięśni oddechowych; płyn mózgowo –

rdzeniowy – rozszczepienie białkowo – komórkowe,

niewielka cytoza, dużo białka; badanie neurograficzne –

zapis neuropatycznego zwolnienia; leczenie –

sterydoterapia (dyskusyjna), i.v. Ig, plazmafereza

(przepłukanie osocza)

Przewlekłe zapalenie poliradikuloneuropatia – choroba

autoimmunologiczna, wolno postępująca – charakter

pełzający, przebiega bez infekcji układowej, występuje

tutaj tworzenie p/c p/mielinie, aksonom; zaburzenia czucia

Neuropatie wtórne

• Gammapatie

• Zapalenie naczyń

• Zespół paraneoplastyczny

• Zakaźne: trąd, borelioza, błonica, półpasiec

• Choroby wątroby (hepatitis B, C)

• POChP

• Neuropatia mocznicowa! – z niewydolnością nerek,

u chorych dializowanych

• Niedoczynność tarczycy

• Sarkoidoza

• Cukrzyca!

• Toskyczne: arsen, rtęć, insektycydy, akrylamid,

rozpuszczalniki, kleje, cytostatyki,

chemioterapeutyki, alkohol!

Neuropatie – bad.

dodatkowe

• Badania

przewodnictwa

nerwowego

• Potencjały wywołane

somatosensoryczne i

autonomiczne

• Elektromiografia

• Badania

laboratoryjne:

o Morfologia, OB

o Glikemia (profil

dobowy, Hb A1c)

o Profil nerkowy

o Profil wątrobowy

o Elektrolity

o Hormony tarczycy

• Badanie moczu

• Proteinogram

• Krioglobuliny

• p/c p/jądrowe

• Wit B12, kwas foliowy

• Bad. serologiczne

(borelioza)

• Aktywność konwertazy

aniogotensyny

(sarkoidoza)

• RTG klatki piersiowej –

podejrzenia

onkologiczne

• Badanie płynu m – rdz

(Z. Guillaina –

Barrego)

• Biopsje nerwu