SOFIŚCI O WYCHOWANIU

Sofiści – szkoła filozoficzna w

Atenach o orientacji
humanistycznej i relatywistycznej
powstała w V w. p.n.e. także
określenie wędrownych
nauczycieli przygotowujących
uczniów do życia publicznego
poprzez nauczanie retoryki,
polityki, filozofii, etyki.

Sofiści byli filozofami i nauczycielami

przygotowującymi obywateli do życia
publicznego.

W zainteresowaniu ich był człowiek

uznany za „miarę wszechrzeczy”.

Stali się pewnego rodzaju zaczynem w

procesie demokratyzacji.

Sofiści nie tworzyli szkół jako takich.
Zdobywanie przez uczniów wiedzy
sprowadzało się do wysłuchania
wygłaszanego przez filozofa wykładu.
Bardzo często miały miejsce spotkania,
podczas których uczeni w zabawnej,
żartobliwej, rozrywkowej wręcz formie,
przekonywali zebranych do głoszonych
przez siebie tez, nierzadko dość
spektakularnych. Prowadzili też odpłatne
kursy trwające od jednego do dwóch lat,
choć czasem trwały trzy, cztery lata.

Uczyli tego co najważniejsze i najadekwadniejsze.

Należy uważać ich za

prekursorów wiedzy
psychologicznej.

Występowali z rewolucyjnym twierdzeniem , że w
życiu nie są ważne wrodzone cnoty czy ingerencja
bogów lecz odpowiednie nauczanie. Uważali, że
rozwojem człowieka można kierować i że najlepiej
robi to on sam.

Za sprawą Sofistów upowszechniło się

przekonanie, że wszelka mądrość i dzielność

są wyuczone (podobnie jak sprawność i

umiejętności techniczne) i że każdy powinien

zadbać o należyte wychowanie.
Przygotowywali młodych ludzi do działalności

politycznej. Traktowali swoje umiejętności jako

dobry interes, ponieważ za naukę brali

pieniądze.

Wykłady oraz rozmowy z

zebranymi słuchaczami szerzyły treści

retoryczne, dialektyczne, polityczne czy

prawne. Także filozoficzne, astronomiczne,

matematyczne i przyrodnicze. Przekazywaną

przez uczonych wiedzę, można podzielić na

merytoryczną - wzbogacającą intelektualnie

oraz na formalną - posiadającą zastosowanie

praktyczne.

Rola sofistów w życiu intelektualnym Grecji
była doniosła. Badaniom naukowym nadali oni
kierunek humanistyczny. Poprzednio filozofia
badała przede wszystkim przyrodę, sofiści
położyli nacisk na człowieka i społeczeństwo.
Metody badań oparli na empiryzmie (źródłem
ludzkiego poznania są wyłącznie, lub przede
wszystkim, bodźce zmysłowe docierające do
naszego umysłu ze świata zewnętrznego, zaś
wszelkie idee, teorie itp. są w stosunku do
nich wtórne.). Mieli również inny pogląd na
naturę poznania. Uważali, że wiedza może
spełnić tylko minimalne wymagania, gdyż
umysł ludzki nie może ogarnąć absolutu.

Sofiści byli oskarżani przez Ateńczyków o
podkopywanie rodzimej tradycji, nastawanie
na wiarę, szkodzenie państwu, musieli licznie
emigrować z miasta. Niemniej jednak,
działalność prowadzona przez lata przez
sofistów w ateńskim polis (miasto-państwo),
wprowadziła istotne zmiany w patrzeniu na
kształcenie oraz wychowywanie młodzieży.
Działalność sofistów przyczyniła się do
podniesienia znaczenia edukacji umysłowej
młodych ludzi. Wzrosła rola wykształcenia
humanistycznego oraz łączenia wiedzy
teoretycznej z przyszłą polityczną służbą na
rzecz kraju.

Pisma filozoficzne sofistów nie zachowały
się, a ich poglądy znane są z krytyk
Platona, Arystotelesa. Byli oni krytykowani
przez konserwatystów za to, że
sprzedawali wiedzę (wiedza towarem),
sprzeciwiali się religii i oligarchii,
tradycyjnemu systemowi wartości głosząc
wolność ducha. Twierdzili np., że wartość
człowieka opiera się na wiedzy, a nie na
szlachectwie krwi. "Sofista" oznaczał
początkowo "uczonego", później nabrał
pejoratywnego znaczenia
("pseudouczony").

Kiedy ich wiedza stała się zbędna, a

bardziej niebezpieczna ze względów
politycznych, zostali wypędzeni z Aten.
W nauczaniu stosowali metodę
akuszeryjną – pytając ucznia pomagali
mu właściwie, dobrze odpowiedzieć.

Poglądy sofistów:



sensualizm – pogląd filozoficzny głoszący, że

wszelka wiedza pochodzi od wrażeń zmysłowych;



relatywizm poznawczy, subiektywizm – prawda

jest zależna od punktu widzenia, każdy widzi

wszystko inaczej, więc każdy będzie postrzegał

inną prawdę (obiektywnej);



pragmatyzm (praktycyzm) – ważna jest ta prawda

która jest praktyczna, nawet jeśli wydaje się

absurdem. Praktyka jest kryterium prawdziwości

twierdzeń



konwencjonalizm – nie ma prawd powszechnych,

są tylko umowy, że jakaś prawda jest powszechna.



izostenia - koncepcja równosilności sądów,

każdemu twierdzeniu można przeciwstawić inne

twierdzenie z nim równosilne.

Najbardziej znani sofiści to:

Protagoras z Abdery
(ur. ok. 481, zm. 411
p.n.e.) – jeden z
najsłynniejszych
sofistów. Głosił
relatywizm poznawczy –
człowiek jest miarą
wszechrzeczy, to
znaczy, że nie ma
żadnej rzeczywistości
samej w sobie, a
wszystko co istnieje, jest
zawsze rzeczywistością
ze względu na jakąś
istotę i dla niej; nauczał
"sztuki przekonywania„.

Gorgiasz z Leontinoi
(ur. ok. 483, zm. 375
p.n.e.) – teoretyk
wymowy, prekursor teorii
sztuki. Uważał, że Nie ma
nic. Gdyby nawet coś
było, to byłoby to
niepoznawalne. Ale,
gdyby nawet było
poznawalne, to i tak
wiedzy o tym nie udałoby
się przekazać. Dyskurs
był dla niego jedynie
środkiem służącym do
wpływania na ludzi i ich
namiętności, pozwalający
osiągnąć zamierzony cel.

Prodikos z Keos (ur.
ok. 465-460 p.n.e.,
zm. nie wiadomo) –
był prawdopodobnie
uczniem
Protagorasa,
wynalazł synonimikę
(bardzo dokładne
poznanie słów, w
celu wykazania błędu
przeciwnika). Był
zawodowym
nauczycielem
wymowy.

Poglądy Sofistów:



nauczanie potrzebuje przyrodzonych zdolności i

ćwiczenia;



teoretyczne nauczanie powinno iść w parze z

ćwiczeniem i na odwrót;



kształcenie dziecka powinno rozpoczynać się w

jak najwcześniejszym wieku;



wcześnie rozpoczęte kształcenie trzeba

prowadzić do późnych lat. Najpierw elementarne

nauki, później specjalne – muzykę, matematykę,

astronomię – a następnie ekonomię i politykę.

Celem ma być doskonała indywidualność, której

życie będzie zgodne z prawem i moralnością;



tylko charakter moralny jednostek, czyli eubulia

– jasność myśli i stałość woli – może zapewnić

szczęście zbiorowości i jednostek.

Sofiści za nauczanie pobierali opłaty.
Jako pierwsi opracowali metody
wychowania polegające na
bezpośrednim kontakcie z młodzieżą.
Analizowali czynniki wychowania:
zadatki wrodzone, środowisko,
ćwiczenie, uczenie się, własna
aktywność jednostki.

DZIĘKUJEMY