Jan Dobrogowski

Jan Dobrogowski

Urazy

Urazy

czaszkowo-mózgowe

czaszkowo-mózgowe

Urazy czaszkowo-

Urazy czaszkowo-

mózgowe

mózgowe



Żaden uraz głowy nie jest tak

Żaden uraz głowy nie jest tak

łagodny, aby go całkowicie

łagodny, aby go całkowicie

lekceważyć, ani żaden tak ciężki,

lekceważyć, ani żaden tak ciężki,

aby tracić wszelką nadzieję

aby tracić wszelką nadzieję

Hipokrates

Hipokrates

Urazy czaszkowo-

Urazy czaszkowo-

mózgowe

mózgowe



Bardzo poważny i narastający

Bardzo poważny i narastający

problem medyczny i społeczny

problem medyczny i społeczny



Częstość urazów wciąż wzrasta

Częstość urazów wciąż wzrasta

(urazy komunikacyjne,

(urazy komunikacyjne,

przemysłowe)

przemysłowe)



Ważna przyczyna zgonów,

Ważna przyczyna zgonów,

dłuższej niezdolności do pracy i

dłuższej niezdolności do pracy i

inwalidztwa

inwalidztwa

Typy urazów

Typy urazów

czaszkowo -

czaszkowo -

mózgowych

mózgowych



Uszkodzenia powłok czaszki

Uszkodzenia powłok czaszki



Uszkodzenia czaszki

Uszkodzenia czaszki



Uszkodzenia opon

Uszkodzenia opon

mózgowych

mózgowych



Uszkodzenia naczyń

Uszkodzenia naczyń



Uszkodzenia mózgu

Uszkodzenia mózgu

Skala Glasgow

Reakcja otwierania oczu
1.

Brak

2.

Na bodziec bólowy

3.

Na bodziec dźwiękowy

4.

Spontaniczna

Odpowiedź słowna
1.

Brak

2.

Niezrozumiałe dźwięki

3.

Nieadekwatne słowa

4.

Mowa chaotyczna

5.

Pełna orientacja

Odpowiedź ruchowa
1.

Brak

2.

Wyprostna na bodziec bólowy

3.

Zgięciowa na bodziec bólowy

4.

Reakcja wycofania na bodziec bólowy

5.

Reakcja ukierunkowana na bodziec bólowy

6.

Zgodna z poleceniem

Patomechanizm urazów

Patomechanizm urazów

czaszki

czaszki

Złamanie pokrywy

Złamanie pokrywy

czaszki

czaszki

Urazy czaszkowo-

Urazy czaszkowo-

mózgowe

mózgowe



Skrócona skala urazów czaszkowo-

Skrócona skala urazów czaszkowo-

mózgowych

mózgowych (Abbreviated Injury Scale-

(Abbreviated Injury Scale-

AIS) – 6 stponi

AIS) – 6 stponi

–

AIS 0:

AIS 0:

uraz nie powoduje zaburzeń świadomości, bez

uraz nie powoduje zaburzeń świadomości, bez

dalszych konsekwencji

dalszych konsekwencji

–

AIS 1:

AIS 1:

niewielki uraz, uszkodzenie korowo - podkorowe

niewielki uraz, uszkodzenie korowo - podkorowe

mózgowia, zmącenie świadomości, bez niepamięci

mózgowia, zmącenie świadomości, bez niepamięci

pourazowej

pourazowej

–

AIS 2:

AIS 2:

umiarkowany uraz, uszkodzenia jak w AIS1,

umiarkowany uraz, uszkodzenia jak w AIS1,

zmącenie świadomości, niepamięć pourazowa

zmącenie świadomości, niepamięć pourazowa

i wsteczna

i wsteczna

–

AIS 3:

AIS 3:

poważny uraz, uszkodzenie korowo-podkorowe i

poważny uraz, uszkodzenie korowo-podkorowe i

międzymózgowia, utrata przytomności do 6h,

międzymózgowia, utrata przytomności do 6h,

powikłania w 35-100% i śmiertelność 50%

powikłania w 35-100% i śmiertelność 50%

Urazy czaszkowo-

Urazy czaszkowo-

mózgowe

mózgowe



Skrócona skala urazów czaszkowo-

Skrócona skala urazów czaszkowo-

mózgowych

mózgowych (Abbreviated Injury Scale-

(Abbreviated Injury Scale-

AIS)

AIS)

c.d.

c.d.

–

AIS 4:

AIS 4:

ciężki uraz, uszkodzenie jak w stopniu 3, utrata

ciężki uraz, uszkodzenie jak w stopniu 3, utrata

przytomności 6-24h, powikłania jak w AIS 3

przytomności 6-24h, powikłania jak w AIS 3

–

AIS 5:

AIS 5:

uraz krytyczny, uszkodzenia w okolicy korowo-

uraz krytyczny, uszkodzenia w okolicy korowo-

podkorowej, międzymózgowiu i śródmózgowiu, utrata

podkorowej, międzymózgowiu i śródmózgowiu, utrata

przytomności dłużej niż 24h, powikłania jak w

przytomności dłużej niż 24h, powikłania jak w AIS 3 i

AIS 3 i

4

4

–

AIS 6:

AIS 6:

uraz śmiertelny

uraz śmiertelny

Urazy czaszkowo-

Urazy czaszkowo-

mózgowe

mózgowe



Bezpośrednie następstwa

Bezpośrednie następstwa

urazów:

urazów:

1. uraz czaszki bez uszkodzenia mózgu

1. uraz czaszki bez uszkodzenia mózgu

2. wstrząśnienie mózgu

2. wstrząśnienie mózgu

3. stłuczenie i zranienie mózgu

3. stłuczenie i zranienie mózgu

4. obrzęk mózgu i przekrwienie mózgu

4. obrzęk mózgu i przekrwienie mózgu

5. krwiak nadtwardówkowy

5. krwiak nadtwardówkowy

6. krwiak podtwardówkowy

6. krwiak podtwardówkowy

7. krwiak śródmózgowy

7. krwiak śródmózgowy

8. krwiak podpajęczynówkowy

8. krwiak podpajęczynówkowy

1. Uraz czaszki bez

1. Uraz czaszki bez

uszkodzenia mózgu

uszkodzenia mózgu



obrażenia powłok zewnętrznych

obrażenia powłok zewnętrznych

leczone zazwyczaj w

leczone zazwyczaj w

ambulatoriach chirurgicznych

ambulatoriach chirurgicznych

2. Wstrząśnienie

2. Wstrząśnienie

mózgu:

mózgu:



Objawy kliniczne

Objawy kliniczne

–

przejściowe pourazowe zaburzenia

przejściowe pourazowe zaburzenia

czynności mózgu bez widocznych

czynności mózgu bez widocznych

zmian anatomicznych

zmian anatomicznych

–

krótkotrwała utrata przytomności

krótkotrwała utrata przytomności

–

niepamięć wsteczna

niepamięć wsteczna

–

bez zmian ogniskowych

bez zmian ogniskowych



Postępowanie:

Postępowanie:

–

hospitalizacja i obserwacja

hospitalizacja i obserwacja

3. Stłuczenie i zranienie

3. Stłuczenie i zranienie

mózgu:

mózgu:



Objawy kliniczne:

Objawy kliniczne:

–

urazowe uszkodzenia tkanek mózgu w

urazowe uszkodzenia tkanek mózgu w

postaci zranienia, rozerwania,

postaci zranienia, rozerwania,

drobnych i większych krwawień oraz

drobnych i większych krwawień oraz

innych zmian

innych zmian



Dwa zespoły kliniczne:

Dwa zespoły kliniczne:

–

stłuczenie półkul mózgu

stłuczenie półkul mózgu

–

stłuczenie pnia

stłuczenie pnia



Stłuczenie półkul mózgu

Stłuczenie półkul mózgu

(AIS 2-4):

(AIS 2-4):

–

utrata przytomności do 6h

utrata przytomności do 6h

–

niedowłady, zaburzenia mowy, ataksja, utrata

niedowłady, zaburzenia mowy, ataksja, utrata

węchu, zaburzenia wzroku,

węchu, zaburzenia wzroku,

–

objawy piramidowe (objaw Babińskiego, asymetria

objawy piramidowe (objaw Babińskiego, asymetria

odruchów)

odruchów)



Stłuczenie pnia

Stłuczenie pnia

(AIS 2-4):

(AIS 2-4):

–

głęboka i trwała utrata przytomności

głęboka i trwała utrata przytomności

–

zwężenie źrenic ze zniesieniem reakcji na światło

zwężenie źrenic ze zniesieniem reakcji na światło

–

zaburzenia w ustawieniu gałek ocznych

zaburzenia w ustawieniu gałek ocznych

–

obustronny objaw Babińskiego, prężenia

obustronny objaw Babińskiego, prężenia

–

wyprostne ustawienie kończyn

wyprostne ustawienie kończyn



Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

–

Wywiad, badanie i na podstawie wyniku KT

Wywiad, badanie i na podstawie wyniku KT



Postępowanie:

Postępowanie:

–

Objawowe

Objawowe



Rokowanie:

Rokowanie:

–

mogą wystąpić następstwa urazu w postaci

mogą wystąpić następstwa urazu w postaci

encefalopatii, padaczki, otępienia

encefalopatii, padaczki, otępienia

–

w przypadku pnia w większości przypadków

w przypadku pnia w większości przypadków

niekorzystne, śmiertelność do 90%

niekorzystne, śmiertelność do 90%

4. Pourazowy obrzęk i

4. Pourazowy obrzęk i

przekrwienie mózgu

przekrwienie mózgu

–

Wtórne następstwa urazu czaszkowo-

Wtórne następstwa urazu czaszkowo-

mózgowego, które stanowią wynik reakcji

mózgowego, które stanowią wynik reakcji

mózgu na doznany uraz

mózgu na doznany uraz

–

Obrzęk nasila zaburzenia świadomości i

Obrzęk nasila zaburzenia świadomości i

objawy ogniskowe

objawy ogniskowe

–

Oba stany zwiększają ciśnienie śródczaszkowe

Oba stany zwiększają ciśnienie śródczaszkowe

–

Przekrwienie jest następstwem zaburzeń

Przekrwienie jest następstwem zaburzeń

regulacji naczyń i prowadzi do rozszerzenia

regulacji naczyń i prowadzi do rozszerzenia

łożyska naczyniowego

łożyska naczyniowego

–

Obrzęk polega na zwiększeniu zawartości

Obrzęk polega na zwiększeniu zawartości

wody

wody

w tkankach mózgu

w tkankach mózgu

5. Krwiak

5. Krwiak

nadtwardówkowy

nadtwardówkowy



Stanowi powikłanie ciężkich urazów

Stanowi powikłanie ciężkich urazów

czaszki i powstaje w wyniku gromadzenia

czaszki i powstaje w wyniku gromadzenia

się krwi w przestrzeni nadoponowej, tj.

się krwi w przestrzeni nadoponowej, tj.

między kością i oponą twardą, wskutek

między kością i oponą twardą, wskutek

uszkodzenia tętnicy oponowej środkowej,

uszkodzenia tętnicy oponowej środkowej,

rzadziej zatoki żylnej lub żyły oponowej.

rzadziej zatoki żylnej lub żyły oponowej.



Zazwyczaj ma miejsce złamanie kości

Zazwyczaj ma miejsce złamanie kości

czaszki

czaszki

Krwiak

Krwiak

nadtwardówkowy

nadtwardówkowy

Anizokoria w krwiaku

Anizokoria w krwiaku

mózgu

mózgu



Objawy kliniczne krwiaka

Objawy kliniczne krwiaka

nadtwardówkowego:

nadtwardówkowego:

–

po ustąpieniu wstrząsu świadomość chorego

po ustąpieniu wstrząsu świadomość chorego

powraca

powraca (lucidum intervallum)

(lucidum intervallum)

–

po tym okresie szybko narastają bóle głowy,

po tym okresie szybko narastają bóle głowy,

zaburzenia świadomości, objawy ogniskowe

zaburzenia świadomości, objawy ogniskowe

–

źrenice rozszerzają się

źrenice rozszerzają się

–

jeśli chory nie jest operowany następuje zgon

jeśli chory nie jest operowany następuje zgon



Postępowanie:

Postępowanie:

leczenie operacyjne

leczenie operacyjne

6. Krwiak

6. Krwiak

podtwardówkowy

podtwardówkowy

powstaje w wyniku

powstaje w wyniku

nagromadzenia krwi

nagromadzenia krwi

żylnej między oponą

żylnej między oponą

twardą a pajęczą

twardą a pajęczą

Krwiak

Krwiak

podtwardówkowy

podtwardówkowy



Obraz kliniczny: krwiak ostry i przewlekły

Obraz kliniczny: krwiak ostry i przewlekły



ostry - objawy identyczne jak w krwiaku

ostry - objawy identyczne jak w krwiaku

nadtwardówkowym

nadtwardówkowym



przewlekły – opisane objawy rozwijają się powoli

przewlekły – opisane objawy rozwijają się powoli

w ciągu nawet kilku miesięcy (u ludzi starszych)

w ciągu nawet kilku miesięcy (u ludzi starszych)

–

narastający ból głowy, wymioty, zwolnienie tętna,

narastający ból głowy, wymioty, zwolnienie tętna,

tarcza zastoinowa, senność, zaburzenia świadomości

tarcza zastoinowa, senność, zaburzenia świadomości

–

objawy ogniskowe: ośrodkowy niedowład mięśni

objawy ogniskowe: ośrodkowy niedowład mięśni

twarzy, połowiczy z przewagą kończyny górnej

twarzy, połowiczy z przewagą kończyny górnej



Rozpoznanie:

Rozpoznanie:

–

rozstrzyga wynik badania

rozstrzyga wynik badania

CT lub MRI

CT lub MRI

–

Postępowanie:

Postępowanie:

•

leczenie operacyjne

leczenie operacyjne

•

następnie rehabilitacja

następnie rehabilitacja

Krwiak

Krwiak

podtwardówkowy

podtwardówkowy

Krwiak

Krwiak

podtwardówkowy

podtwardówkowy

Krwiak

Krwiak

podtwardówkowy

podtwardówkowy

Krwiak

Krwiak

podtwardówkowy

podtwardówkowy

7. Krwiak

7. Krwiak

śródmózgowy

śródmózgowy



Wynaczynienie krwi do

Wynaczynienie krwi do

tkanki mózgowej(10%).

tkanki mózgowej(10%).



Występuje w różnych

Występuje w różnych

obszarach mózgu.

obszarach mózgu.

Krwiak

Krwiak

śródmózgowy

śródmózgowy

Krwiak

Krwiak

śródmózgowy

śródmózgowy

Objawy kliniczne:

Objawy kliniczne:



Porażenie połowicze,

Porażenie połowicze,



Afazja,

Afazja,



Połowicze niedowidzenie,

Połowicze niedowidzenie,



Splątanie psychiczne lub śpiączka.

Splątanie psychiczne lub śpiączka.

Leczenie

Leczenie



Natychmiastowa hospitalizacja i

Natychmiastowa hospitalizacja i

leczenie operacyjne lub obserwacja.

leczenie operacyjne lub obserwacja.



Natychmiastowa pourazowa

Natychmiastowa pourazowa

rehabilitacja

rehabilitacja



Późna pourazowa rehabilitacja.

Późna pourazowa rehabilitacja.



Rehabilitacja socjalna.

Rehabilitacja socjalna.

Powikłania

Powikłania



Zanik mózgu

Zanik mózgu



Pourazowe cysty mózgu

Pourazowe cysty mózgu



Wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego

Wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego



Pourazowe zmiany neurologiczne

Pourazowe zmiany neurologiczne

wynik leczenia

wynik leczenia

określenie

określenie

Wyzdrowienie

Wyzdrowienie

Pacjent powraca do

Pacjent powraca do

pracy, choć

pracy, choć

niekoniecznie na to

niekoniecznie na to

samo stanowisko; mogą

samo stanowisko; mogą

występować niewielkie

występować niewielkie

deficyty neurologiczne

deficyty neurologiczne

Umiarkowane

Umiarkowane

kalectwo

kalectwo

Pacjent nie jest zdolny

Pacjent nie jest zdolny

do powrotu do pracy, ale

do powrotu do pracy, ale

prowadzi samodzielne

prowadzi samodzielne

życie

życie

Ciężkie kalectwo

Ciężkie kalectwo

Pacjent wymaga opieki,

Pacjent wymaga opieki,

nie jest w stanie żyć

nie jest w stanie żyć

samodzielnie

samodzielnie

Przetrwały stan

Przetrwały stan

wegetatywny

wegetatywny

Pacjent wydaje się

Pacjent wydaje się

przytomny,

przytomny,

spontanicznie otwiera

spontanicznie otwiera

oczy, nie mówi, nie

oczy, nie mówi, nie

zdradza aktywności

zdradza aktywności

umysłowej

umysłowej

Śmierć

Śmierć

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę