Profilaktyka,
promocja zdrowia i
edukacja
zdrowotna

Profilaktyka

Jest to szereg działań mających na celu

zapobieganie chorobie lub innemu

niekorzystnemu zjawisku zdrowotnemu

przed jej rozwinięciem się poprzez

kontrolowanie przyczyn i czynników ryzyka.

Polega na zapobieganiu poważniejszym

konsekwencjom choroby poprzez jej

wczesne wykrycie i leczenie. Celem

profilaktyki jest podjęcie szybkich i

skutecznych działań przywracających

zdrowie, ma ona również na celu

zahamowanie postępu lub powikłań

choroby już istniejącej. Dzięki temu

prowadzi do ograniczenia niesprawności.

Fazy profilaktyki



Profilaktyka wczesna-

utrwalanie

prawidłowych wzorców zdrowego

stylu życia i zapobieganie szerzeniu

się niekorzystnych wzorców zachowań

w odniesieniu do ludzi zdrowych;



Profilaktyka pierwotna, I fazy-

zapobieganie chorobie przez

kontrolowanie czynników ryzyka w

odniesieniu do osób narażonych na

czynniki ryzyka;

Fazy profilaktyki



Profilaktyka wtórna, II fazy-

wczesne

jej wykrycie i leczenie (przesiewowe
badania skriningowe mające na
celu wykrycie osób chorych);



Profilaktyka III fazy-

zahamowanie

postępu choroby oraz ograniczanie
powikłań

Promocja zdrowia

Jest to proces umożliwiający ludziom

zwiększenie kontroli nad własnym

zdrowiem, poprawę zdrowia poprzez

budowanie zdrowotnej polityki

publicznej, tworzenie środowiska życia

i pracy sprzyjającego zdrowiu,

zachęcanie całego społeczeństwa do

działań na rzecz zdrowia, rozwijanie

indywidualnych umiejętności

służących zdrowiu, reorientację służby

zdrowia

.

Edukacja zdrowotna

Proces, w trakcie którego ludzie uczą się

dbać o zdrowie własne i innych osób.

Koncentruje się ona na uświadamianiu

związków między zdrowiem człowieka a

jego stylem życia oraz środowiskiem

fizycznym i społecznym. Edukacja

zdrowotna obejmuje głównie działania

informacyjne, których bezpośrednim

celem jest ukształtowanie sprzyjających

zdrowiu przekonań i motywacji oraz

umiejętności.

Modele edukacji
zdrowotnej



Edukacja autorytatywna

Oddziałuje na grupy ryzyka, zagrażających

jednostce, przekaz informacji przebiega od

jednostki posiadającej wiedzę do osoby

pragnącej ją zdobyć, komunikacja między

uczestnikami procesu edukacji jest

asymetryczna, informacje są przekazywane

w jednym kierunku: od nauczyciela do

ucznia, model ten nie modyfikuje kontekstu

społeczno- kulturowego, w jakim

funkcjonuje dana jednostka, sama „sucha”

wiedza może okazać się niewystarczająca.

Modele edukacji
zdrowotnej



Edukacja uczestnicząca

Oddziałuje na obie strony, będące w relacji.
Ekspert posiada ogólną wiedzę i
umiejętności, a klient- zna warunki, w
których żyje i pragnie podzielić się swą
wiedzą na ten temat z ekspertem, aby
poprawić swój stan zdrowia. Związek między
uczestnikami procesu oparty na empatii i
zaufaniu. Rezultaty uczenia się nowych
zachowań są bardziej zadowalające niż w
modelu poprzednim, ale nie optymalne.

Modele edukacji
zdrowotnej



Edukacja promująca

Relacja oparta na wzajemności: osoby
uczestniczące w tej relacji posiadają inne
kompetencje i poglądy, ale obie są na
równi zainteresowane aktywizacją procesu
edukacji skierowanego na zmianę.
Komunikacja wzajemna polega na
porównywaniu różnic, w wyniku czego
osoba edukująca reorganizuje to, co wie, a
osoba edukowana reorganizuje to, co
doświadcza w codziennym życiu.

Modele edukacji
zdrowotnej

Model zorientowany na chorobę

Cel: zapobieganie określonym jednostkom chorobowym.

Zaleta: edukuje, jak uchronić się przed chorobą. Wada:

pomija całkowicie aspekt pozytywnego oddziaływania

zachowań zdrowotnych jednostek.

Model zorientowany na czynniki ryzyka

Cel: eliminacja czynników ryzyka w celu zapobiegania

kilku chorobom jednocześnie. Zaleta: koncentruje się na

unikaniu czynników ryzyka.
Wada: nie uwzględnia aspektu zdrowia pozytywnego

Model zorientowany na zdrowie

Cel: budowanie ekologii stosunków międzyludzkich i

zdrowych miejsc, w których przebywają ludzie.
Zaleta: perspektywa zorientowana na tu i teraz, ale

również na przyszłość

Socjologia a zdrowie



Socjologia dysponuje wiedzą w zakresie

kulturowo- społecznego kontekstu ludzkich

zachowań oraz bada środowisko społeczne

człowieka, analizuje dane społeczno-

demograficzne i ich zestawienia z

kategorią zdrowia. Teoria socjologiczna i

badania empiryczne są cennym

materiałem , który warto wykorzystać na

gruncie profilaktyki i promocji zdrowia.



Socjologia dysponuje także wiedzą z

zakresu socjotechniki- za pomocą jakich

technik i metod wpływać na ludzi, aby

zmienili swoje dotychczasowe postawy.