RODZINA JAKO

NATURALNE

ŚRODOWISKO

WYCHOWAWCZE

POJĘCIE RODZINY



Rodzina jest pierwszym i podstawowym środowiskiem
wychowawczym, w którym kształtuje się osobowość
młodego człowieka. Jest to mała naturalna grupa
społeczna, w której centralnymi rolami są role ojca i
matki. Rodzinę łączą różne więzi m.in. więzi
małżeństwa, rodzicielstwa, pokrewieństwa,
powinowactwa czy adopcji.



Definicja ta różni się od obowiązującej definicji lat 60.,
gdzie rodziną była instytucja i organizacja społeczna,
ściśle zlokalizowana terytorialnie, odpowiedzialna za
zaspokojenie potrzeb i wypełnienie funkcji
ekonomicznych i socjalizacyjnych.

ALTERNATYWNE MODELE
RODZINY

1.

Czy alternatywne znaczy gorsze?

2.

Typologia alternatywnych modeli rodziny:



Cechy tradycyjnych form rodziny



Cechy alternatywnych form rodziny

3.

Niby rodziny:



DINKS – rodziny bezdzietne z podwójnym
dochodem



Single

4.

„Samotni” rodzice

5.

Trwali konhabitanci



Małżeństwo intymne



Małżeństwo rodzinne

6.

Homorodziny

7.

Małżeństwo wizytowe

FUNKCJE

RODZINY

FUNKCJE RODZINY

Wg. Kawuli
Funkcje rodziny są to skutki wywoływane przez

działanie i zachowanie się członków rodziny,
zawierające się w samej rodzinie lub poza
nią, bez względu na to, czy były one
zamierzone lub pożądane.

Wg. Adamskiego
Funkcje rodziny to cele, do których zmierza

życie i działalność rodzinna oraz zadania,
które pełni rodzina zaspokajając potrzeby
swych członków i calego społeczeństwa.

Poszczególni autorzy dokonują wyodrębnienia

funkcji rodziny w różny, dość dowolny
sposób. Zależy to od wielu czynników. W
rezultacie dostajemy mniej lub bardziej
szczegółowy i rzeczywisty podział i
nazewnictwo funkcji rodziny.

FUNKCJE RODZINY WG. MARII
ZIEMSKIEJ:



Prokreatywna



Usługowo-opiekuńcza



Socjologiczna



Psychologiczna

FUNKCJE RODZINY WG. ZBIGNIEWA
TYSZKI



Materialno-ekonomiczna



Opiekuńczo-zabezpieczająca



Prokreacyjna



Legalizacyjno-kontrolna



Socjalizacyjna



Klasowa



Kulturalna



Rekreacyjno-seksualna



Towarzyska



Emocjonalno-ekspresyjna

FUNKCJE RODZINY WG. FRANCISZKA
ADAMSKIEGO

Funkcje te można podzielić na trzy człony:
1. Funkcja instytucjonalna – dotycząca rodziny jako

instytucji społecznej:



Prokreacyjna albo biologiczna – podrzymująca ciągłość

społeczeństwa



Ekonomiczna polegająca na dostarczaniu dóbr

materialnych rodzinie



Opiekuńcza – zabezpieczająca członków rodziny w

określonych sytuacjach życiowych, gdy sami nie są w

stanie zaradzić swym problemom



Socjalizacyjna – polegająca na wprowadzaniu członków

rodziny (poczynając od chwili narodzin) w życie społeczne

i przekazywaniu im wartości kulturowych.



Stratyfikacyjna – gwarantująca członkom rodziny

określony status życiowy, wyznaczająca ich

przynależność do warstwy społecznej



Integracyjna – jest funkcją społeczne kontroli zachowań

poszczególnych członków rodziny

FUNKCJE RODZINY WG. FRANCISZKA
ADAMSKIEGO

2. Funkcja osobowa – dotycząca rodziny jako

grupy społecznej:



Małżeńska – zaspokajająca potrzeby życia
intymnego małżonków



Rodzicielska – zaspokajająca potrzeby
uczuciowe rodziców i dzieci



Braterska – zaspokajająca potrzeby
uczuciowe braci i sióstr

FUNKCJE RODZINY WG. FRANCISZKA
ADAMSKIEGO

3. Funkcja rozważana ze względu na trwałość i

niezmienność:



Funkcje istotne (pierwszorzędne) – kwalifikują
się tutaj niezbywalne funkcje rodziny czyli
prokreacja, socjalizacja i funkcja miłości



Funkcje akcydentalne (drugorzędne) – bez
których rodzina może funkcjonować bez
większego uszczerbku da siebie i
społeczeństwa a więc: stratyfikacyjna,
rekreacyjna, religijna, integracyjna.

NA OGÓŁ PRZYJMUJE SIĘ, ŻE
RODZINA PEŁNI CZTERY
PODSTAWOWE FUNKCJE:



Biologiczno-opiekuńczą



Kulturalno-towarzyską



Ekonomiczną



Wychowawczą

ZMIANY WYBRANYCH
FUNKCJI RODZINY WE
WSPÓŁCZESNYM
ŚWIECIE

ZMIANY W OBRĘBIE FUNKCJI
SEKSUALNEJ:

Funkcja seksualna, coraz bardziej

zmienia się w stronę funkcji
prokreacyjnej. Wzrasta liczba
przedmałżeńskich i pozamałżeńskich
kontaktów seksualnych, jednak
współżycie w małżeństwie staje się
coraz ważniejsze, ważne stają się:
satysfakcja obojga partnerów.

ZMIANY W OBRĘBIE FUNKCJI
MATERIALNO - EKONOMICZNEJ

Zmianą, którą można najwyraźniej i

coraz częściej dostrzec jest
podejmowanie pracy zarobkowej przez
oboje małżonków. Coraz częściej
również dorastające dzieci podejmują
prace by wspomóc rodzinne finanse.
Jednak nie całe pieniądze są „wspólne”
– poszczególni członkowie część
pieniędzy zachowują dla siebie.

ZMIANY W OBRĘBIE FUNKCJI
SOCJALIZACYJNO -
WYCHOWAWCZEJ



Zakres tej funkcji uległ zawężeniu, ale

nie zmniejszyło to powagi tej funkcji.
Nadal bardzo ważnym zadaniem
rodziny jest socjalizacja pierwotna, a
wraz z nią kształtowanie właściwych
reakcji, zachowań i poglądów we
współczesnym świecie, gdy m. in.
media próbują zagłuszyć dobro i
szerzyć brutalizację czy erotyzm.

ZMIANY W OBRĘBIE FUNKCJI
KONTROLNEJ

Funkcja ta zaczyna być ograniczona,

przez współczesny tryb życia,
zwiększoną anonimowość. Nie tak
łatwo kontrolować np. rodzicom, co
robi ich dziecko gdy jest ze znajomymi
w (wielkim) mieście.

ZMIANY W OBRĘBIE FUNKCJI
EMOCJONALNO - EKSPRESYJNEJ

Ta funkcja coraz bardziej zyskuje na

znaczeniu. Wiąże się to ze wzrostem
rangi uczuć wyższych w rodzinie.
Ponadto w pędzie i hałasie
współczesnego świata rodzina staje się
ostoją, miejscem, w którym dbamy o
swój rozwój emocjonalny, dbamy o
higienę psychiczną.

PODSUMOWANIE

Każda rodzina pełni te wszystkie funkcje na

różnym poziomie i w różnym zakresie.
Funkcjonowanie rodziny ma więc różny
charakter. Każdy rodzaj działalności rodziny,
każda ze spełnionych przez nią funkcji może
mieć wpływ na jej członków.

Tak więc jakość i poziom wypełnianych przez

rodzinę funkcji decyduje o efektach
wychowania w rodzinie. Zakłócenie choćby
jednej z wymienionych funkcji (np.
opiekuńczej) powoduje zarazem słabszą
wydolność wychowawczą rodziny.

Rodzina jako składnik systemu

wychowawczego

Teoretyczne analizy na temat rodziny i jej

miejsca w społeczeństwie podejmowane były
już w starożytności.

Platon będący zwolennikiem wychowania

państwowego domagał się ograniczenia
wpływów rodziny na dziecko.

Arystoteles uznawał rodzinę za podstawowe

środowisko człowieka, ważniejsze i bardziej
konieczne niż państwo.

Stąd dwa podstawowe podejścia: poziom

rodzina społeczeństwo
oraz poziom rodzina – jednostka – członkowie.

Rodzina jest podstawową

komórką społeczeństwa w

tym sensie, że przez nią

jednostka wchodzi do

społeczeństwa.

Stanowi zatem pomost między

społeczeństwem a jednostką.

Rodzina jako grupa społeczna

Jest to grupa podstawowa (pierwotna), licząca

na ogół niewielu członków.

Stwarza jednostce pierwsze i zarazem

podstawowe środowisko społeczne, w którym
ta kształtuje swoją osobowość i uczy się
najwcześniej pewnych form współżycia
społecznego.

Rodzina jako instytucja społeczna

Socjologowie przyjmują, że rodzina posiada

również znamiona instytucji społecznej.

Z instytucjonalnym podejściem do rodziny wiąże się

traktowanie jej jako:

• Grupy powołanej do realizacji ważnych spraw dla całej

zbiorowości,

• Formy organizacyjnej zespołu czynności wykonywanych

przez członków grupy w imieniu całości,

• Zespołu urządzeń i środków działań, które pozwalają

członkom grupy na wykonywanie publicznie funkcji
celem zaspokojenia potrzeb i regulowanie czynności
całej grupy

• Zespół ról społecznych członków grupy specjalnie

doniosłych dla życia grupy.

Dla analizy środowiska rodzinnego - z punktu

widzenia nauk społecznych -istotne jest
uświadomienie sobie relacji (wpływu)
pomiędzy rodziną a innymi układami
społecznego życia
i ich funkcjonowaniem. Naturalnie
przeważający jest dwukierunkowy typ relacji.

Można wyróżnić pięć podstawowych relacji

rodziny z innymi układami ludzkiego życia:

l. Typ rodzina-rodzina (R-R);
2. Rodzina-mikroukłady społeczne (R-Mik);
3. Rodzina-mezoukłady społeczne (R-Mez);
4. Rodzina a makrostruktury społeczne (R-Mks);
5. Rodzina i jej relacje ze społeczeństwem

globalnym oraz układami szerszymi.

WSPOMAGANIE RODZINY PRZEZ
INSTYTUCJE



Ośrodek Pomocy Społecznej



Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie



Placówki opiekuńczo-wychowawcze



Poradnie psychologiczno-pedagogiczne



Placówka socjalizacyjna- Dom Dziecka



Wioski Dziecięce SOS



Kurator sądowy



Dom Samotnej Matki

OŚRODEK POMOCY SPOŁECZNEJ

Jednostka

organizacyjna

pomocy

społecznej w gminie, wykonująca zadania
w zakresie pomocy społecznej (własne
oraz zlecone z zakresu administracji
rządowej).

Zatrudnia

pracowników

socjalnych proporcjonalnie do liczby
ludności gminy .

POWIATOWE CENTRUM POMOCY
RODZINIE



Jednostka organizacyjna pomocy społecznej
w powiecie, wykonująca zadania z zakresu
pomocy społecznej (własne oraz zlecone z
zakresu administracji rządowej).



Zadania powiatowych centrów pomocy
rodzinie w miastach na prawach powiatu
realizują miejskie ośrodki pomocy
społecznej/miejskie ośrodki pomocy rodzinie.

PLACÓWKI OPIEKUŃCZO-
WYCHOWAWCZE



świetlice środowiskowe, terapeutyczne,
socjoterapeutyczne



Placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia
dziennego. Działania świetlic najczęściej
ukierunkowane są na dzieci i młodzież
wywodzące się z rodzin patologicznych lub
mających trudną sytuację materialną.

DOM DZIECKA



Dom dziecka jest placówką opiekuńczo-
wychowawczą, w której przebywają dzieci
osierocone oraz dzieci, których rodzicom
ograniczono prawa rodzicielskie lub ich
pozbawiono.



Domy dziecka są najbardziej tradycyjnymi,
historycznie ukształtowanymi formami opieki
całkowitej nad dziećmi osieroconymi. To
instytucje, które przejmują zadania rodzicielskie,
zapewniając opiekę i wychowanie dzieciom
pozbawionym z różnych powodów możliwości
pozostania w swoich naturalnych rodzinach.



Wychowankami domu dziecka są obecnie w
znacznej mierze sieroty społeczne (dzieci mające
rodziców)- w większości z rodzin niewydolnych
wychowawczo lub patologicznych.

DOM DZIECKA C.D.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Z
DNIA 1.09.2000 OKREŚLA REGULACJE PRAWNE ZOBOWIĄZUJĄCE
PLACÓWKI DO:



Tworzenia dzieciom warunków dogodnych dla ich rozwoju fizycznego,
psychicznego i poznawczego;



Poszanowania podmiotowości dziecka;



Uwzględniania (w miarę możliwości) jego wniosków we wszystkich dotyczących
go sprawach oraz informowania dziecka o podejmowanych wobec niego
działaniach;



Zapewnienia dziecku poczucia bezpieczeństwa;



Dbałości o poszanowanie i podtrzymanie związków emocjonalnych dziecka z
rodzicami, rodzeństwem oraz innymi osobami zarówno spoza placówki, jak też
przebywającymi lub zatrudnionymi w placówce;



Uczenia nawiązywania więzi uczuciowych oraz związków interpersonalnych;



Wpajania poszanowania tradycji, ciągłości kulturowej;



Nauki planowania i organizowania codziennych zajęć stosownie do wieku
dziecka;



Uczenia organizowania czasu wolnego, w tym uczestniczenia w zajęciach
kulturalnych, rekreacyjnych i sportowych;



Kształtowania u dzieci nawyków zachowań prozdrowotnych;



Przygotowania dzieci do podejmowania odpowiedzialności za własne
postępowanie oraz uczenia samodzielności w życiu;



Wyrównanie deficytów rozwojowych dzieci;



Uzgadniania istotnych decyzji dotyczących dziecka z jego rodzicami lub
opiekunami.

DOM DZIECKA C.D.



Jednym z ważniejszych zadań jest
podejmowanie działań mających na celu
umożliwienie dziecku powrotu do rodziny lub
znalezienie rodziny adopcyjnej bądź
umieszczenie w rodzinnej formie opieki
zastępczej. Istotne jest bowiem, aby pobyt
dziecka w placówce miał charakter
przejściowy



W placówce tej zaspakaja się wszelkie
życiowe potrzeby dziecka



Prowadzone są zajęcia socjalizujące,
korekcyjne, kompensacyjne, logopedyczne,
resocjalizujące, terapeutyczne,
rekompensujące brak wychowania w
środowisku rodzinnym i przygotowujące do
życia społecznego.

WIOSKI DZIECIĘCE SOS



Ideę utworzenia Wiosek Dziecięcych SOS opracował
austriacki społecznik Hermann Gmeiner. Jego
koncepcja opierała się na czterech głównych
zasadach: matka, rodzeństwo, dom, wioska 

jak najbardziej zbliżone do rodziny pod każdym
względem.



Pomysł utworzenia wiosek dziecięcych w Polsce
pojawił się w latach 60. XX wieku i był kontynuacją
koncepcji „gniazd sierocych” i „wiosek
kościuszkowskich” Kazimierza Jeżowskiego. Wioski
dziecięce miały być alternatywą dla domów
dziecka. Uznano jednak, że wioski są o wiele
korzystniejsze i bogatsze w wartość wychowawcze i
emocjonalne- warunki są bardziej zbliżone do
rodzinnych.



Pierwszą Wioskę Dziecięcą SOS w Polsce
wybudowano w 1984r w Biłgoraju

WIOSKI DZIECIĘCE SOS C.D.

Wychowawcami pełniącymi rolę rodziców
mogą zostać:
- osoby samotne lub małżeństwa, chcące
pracować z dziećmi i młodzieżą
- osoby zarówno bezdzietne jak i posiadające
własne dzieci
- osoby gotowe przeprowadzić się do jednej z
czterech SOS Wiosek Dziecięcych (Biłogoraj,
Kraśnik, Siedlce, Karlino)
- kandydaci na wychowawców pełniących rolę
rodziców powinni mieć minimum
wykształcenie średnie oraz predyspozycje
psychiczne i fizyczne do wykonywania zadań
związanych z opieką i wychowywaniem nad
dziećmi

WIOSKI DZIECIĘCE SOS C.D.



Wg. H. Gmeinera wioska dziecięca jest

„instytucją, która opuszczonemu,

pozbawionemu rodziców dziecku ułatwia

drogę do możliwie najbardziej

normalnego życia przez zastąpienie mu

utraconej naturalnej rodziny”.

KURATOR SĄDOWY

Funkcjonariusz publiczny, pełniący swoje
obowiązki w jednym zespole kuratorskiej
służby sądowej, realizujący określone przez
prawo zadania o charakterze wychowawczo –
resocjalizacyjnym, diagnostycznym,
profilaktycznym i kontrolnym związane z
wykonywaniem orzeczeń sądu. Kuratorzy
sądowi wykonują swoje zadania zarówno w
środowisku osób których dotyczy
postępowanie czyli podopiecznych, w miejscu
ich zamieszkania, jak i na terenie zakładów
zamkniętych i placówek ich pobytu, w
szczególności na terenie zakładów karnych,
placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz
leczniczo-rehabilitacyjnych.



 

DOM SAMOTNEJ MATKI



Placówka ta pomaga samotnym kobietom w ciąży
i z małymi dziećmi. Kobiety te często pozbawione
są wsparcia ze strony najbliższej rodziny,
niejednokrotnie pozbawione dachu nad głową i
środków do życia. W tej trudnej sytuacji mogą
one uzyskać pomoc zgłaszając się do Miejskich
lub Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej,
które skierują taką osobę do najbliższej placówki
opiekującej się samotnymi matkami. Placówka
taka gwarantuje czasowe zakwaterowanie oraz
utrzymanie, a opiekunowie społeczni pomogą
znaleźć pracę, mieszkanie i miejsce w żłobku lub
przedszkolu dla dziecka. Zapewnią jej również
opiekę medyczną i psychologiczno –
pedagogiczną.

P o g o t o w ie o p ie k u ń c ze :

Z a d a n i a , c i e l e i f u n k c j e p o g o to w i a o p i e k u ń c z e g o :

P o g o to w i e o p i e k u ń c z e j e s t i n te r w e n c y j n ą p l a c ó w k ą o p i e k u ń c z o - w y c h o w a w c z ą p r z e z n a c z o n ą d l a
d z i e c i o d l a t 1 1 d o 1 8 , z n a j d u j ą c y c h s i ę w s y tu a c j a c h k r y z y s o w y c h i w y m a g a j ą c y c h z a p e w n i e n i a
d o r a ź n e j c a ł k o w i te j o p i e k i ( n i e z a l e ż n i e o d m i e j s c a z a m i e s z k a n i a ) . W w y j ą tk o w y c h p r z y p a d k a c h , w
s z c z e g ó l n o ś c i g d y d z i e c k u n i e m o ż n a z a p e w n i ć r o d z i n n e j o p i e k i z a s tę p c z e j , d o p l a c ó w k i m o g ą b y ć
p r z y j ę te d z i e c i m ł o d s z e .

P o g o to w i e o p i e k u ń c z e j e s t p l a c ó w k ą p r z e z n a c z o n ą d l a d z i e c i w y m a g a j ą c y c h z a p e w n i e n i a d o r a ź n e j
o p i e k i c a ł o d o b o w e j . C e l e m p o g o to w i a s ą d z i a ł a n i a n a r z e c z p o w r o tu d z i e c k a d o r o d z i n y w ł a s n e j l u b
u m i e s z c z e n i e g o w z a s tę p c z e j f o r m i e w y c h o w a n i a r o d z i n n e g o , l u b te ż w o d p o w i e d n i e j p l a c ó w c e .
P l a c ó w k a ta j a ko z a k ł a d o p i e k i c a ł k o w i te j p o w i n n a p o d e j m o w a ć w o b e c w y c h o w a n k ó w p e ł n y z a k r e s
z a d a ń , j a k i e n o r m a l n i e m a s p e ł n i a ć r o d z i n a .

P o b y t d z i e c k a w p l a c ó w c e j e s t ty m c z a s o w y . S ta tu to w o p o w i n i e n o n w y n o s i ć tr z y m i e s i ą c e , n i e r z a d k o
j e d n a k p r z e d ł u ż a s i ę d o r o k u , a n a w e t d o d w ó c h l a t. W y n i k a to z b r a k u m i e j s c w p l a c ó w k a c h o p i e k i
s ta ł e j , z d ł u g o tr w a ł e g o p o s tę p o w a n i a s ą d o w e g o l u b z e z n a c z n y c h o p ó ź n i e ń i z a b u r z e ń w r o z w o j u
d z i e c k a .

P o d s ta w o w e z a d a n i a p o g o to w i a to :

 Z a p e w n i e n i e d o r a ź n e j i o k r e s o w e j o p ie k i d z ie c i o m o p u s z c z o n y m i o s ie r o c o n y m b ą d ź

w y m a g a j ą c y m o d i z o l o w a n i a o d d o ty c h c z a s o w e g o ś r o d o w i s k a ;

 Z a p e w n i e n i e k a ż d e m u w y c h o w a n k o w i p o g o to w i a w a r u n k ó w d o w y p e łn ia n i a o b o w ią z k u

s z k o l n e g o , a w m i a r ę p o tr z e b m o ż l i w o ś c i k o n ty n u o w a n i a n a u k i w s z k o l e p o n a d p o d s ta w o w e j ;

 O p r a c o w a n i e d i a g no z y p e d a g o g ic z n e j , p s y c h o l o g i c z n e j i l e k a r s k ie j o r a z w s k a z a ń

w y c h o w a w c z y c h i d y d a k ty c z n y c h d o i n d y w i d u a l n e j p r a c y z w y c h o w a n k i e m ;

 O r g a n iz o w a n i e d z i a ła ln o ś c i k o m p e n s a c y j n o - te r a p e u ty c z n e j i r e s o c j a l iz a c y j n e j ;
 U d z ie la n i e w y c h o w a n k o m s p e c j a l is ty c z n e j p o m o c y p e d a g o g ic z n o - p s y c h o lo g i c z n e j ;
 Z a p e w n i e n i e w y c h o w a n k o m o p i e k i m e d y c z n e j o r a z b e z p i e c z e ń s tw a w p l a c ó w c e w c z a s i e

z a j ę ć o r g a n i z o w a n y c h p r z e z n a u c z y c i e l i i w y c h o w a w c ó w ;

 Z a p e w n i e n i e w y c h o w a n k o m p e ł n e g o r o z w o j u u m y s ło w e g o i fi z y c z n e g o w w a r u n k a c h

p o s z a n o w a n i a i c h g o d n o ś c i o s o b i s te j o r a z w o l n o ś c i w y z n a n i o w e j i ś w i a to p o g l ą d o w e j ;

 W s p ó łp r a c a z o p ie k u n a m i p r a w n y m i w c e l u p o z y ty w n e g o w z m o c n ie n i a e f e k tó w p r a c y z

w y c h o w a n k a m i i i n s ty tu c j a m i s z k o l n y m i i p o z a s z k o l n y m i ;

 K w a l i fi k o w a n i e i k i e r o w a n i e w y c h o w a n k ó w z te r e n ó w w o j e wó d z tw a d o o d p o w i e d n i c h

p l a c ó w e k o p i e k u ń c z o - w y c h o w a w c z y c h o r a z r o d z i n z a s tę p c z y c h i a d o p c y j n y c h .

W ymienione zadania realizowane są we współpracy z rodzicami, pracownikami socjalnymi z
terenu zamieszkania dziecka, sądami rodzinnymi, placówkami pomocy społecznej,
poradniami, szkołami i ośrodkami adopcyjno- opiekuńczymi.

Z a d a n ia te s ą rea lizo w a n e w ra m a c h f u n k cji, ja k ie p o g o to w ie o p ie k u ń c z e p o w in n o s p ełn ia ć w
s to s u n k u d o s w o ic h p o d o p ie c zn y c h . S ą to :

 F u n k c ja o p ie k u ń c zo - w y c h o w a w c za-p o g o to w ie o p ie k u ń c ze p rzy jm u je d zie ci , k tó re p rze z

k ró ts z y lu b d łu ż s z y c z a s p rz e b y w a ły w b a rd z o n ie k o rz y s tn y c h w a ru n k a c h i z o s tało to n a g le
u ja w n io n e .

 F u n k c ja d ia g n o sty c zn a - p ra c o w n ic y p rzy g o to w u ją d o k u m e n ty z o b se rw a cji, c h arak te ry sty k i

w y c h o w a n k a i d ia g n o z y , a le s ą to je d y n ie m a te riały , k tó re m ają za z a d a n ie p o m ó c o k re ś lo n y m
o rg a n o m d e c y z y jn y m .

 F u n k c ja w y ró w n a w c za- o b ejm u je o d d ziały w a n ia w y ró w n a w c ze : k o m p e n sa c y jn e , k o re k c y jn e ,

re e d u k a c y jn e , re w alid a c y jn e , tera p e u ty c z n e , res o cjaliza c y jn e w s to s u n k u d o p o s zcz e g ó ln y c h
w y c h o w a n k ó w p o g o to w ia .

Z a s a d n i c z e p rz y c z y n y u m i e s z c z e n i a d z i e c k a w
p o g o to w i u to :

 N ie o d p o w ie d n ia atm o s f e ra w y c h o w a w c z a w ro d z in ie ;
 N ie w łaś c iw y s to s u n e k ro d z ic a d o d z ie c k a ;
 B ra k o p ie k i ro d z ic ie ls k ie j i z a n ie d b a n ia w y c h o w a w c z e .

S ą n a j c z ę ś c i e j s p o w o d o w a n e :

 R o z p a d e m ro d z in y ( ro z w ó d , o d e jś c ie je d n e g o z ro d z ic ó w , z a w ie ra n ie p rz e z ro d z ic ó w n o w y c h

z w ią z k ó w , c z ę s to n ie f o rm a ln y c h ) ;

 P a to lo g ią i d y s f u n k c jo n a ln o ś c ią ro d z in y ( a lk o h o liz m , p rz e s tę p c z o ś ć , p ro s ty tu c ja , ro z k ła d

m o ra ln y , z a b u rz e n ia w ię z i e m o c jo n a ln y c h ) ;

 N is k im p o z io m e m k u ltu ry ro d z ic ó w , n ie z a ra d n o ś c ią ż y c io w ą , n ie u d o ln o ś c ią p e d a g o g ic z n ą ;
 T ru d n o ś c ia m i m a te ria ln y m i ( b ra k m ie s z k a n ia , b ra k ś ro d k ó w d o ż y c ia , w ie lo d z ie tn o ś ć ) ;
 S y tu a c ja m i lo s o w y m i ( c h o ro b a ro d z ic ó w , w y ja z d z a g ra n ic ę ) ;

P onadto, często rów nolegle w ystępuje szereg innych prz ycz yn, do których m o żem y zaliczyć :

 Przyczyn y tkw iące w organizm ie dziecka ( opóźnienia i zaburzenia rozw oju fi zycznego,

psychicznego );

 Przyczyn y środow iskow e ( przestępczość nieletnich, niedostosow anie społeczne,

trudności w ychow aw cze);

 Przyczyn y szkole ( opóźnienia szkolne, niezrealizow anie obow iązku szkolnego, zn aczne

trudności w nauce, brak m o tyw acji do nauki).

R o d z in n e d o m y d z ie c k a :

R o d zin n e d o m y d zie c k a są za lic za n e d o tzw . ro d zin n y ch fo rm o p ie k i n a d d zie c k iem , k tó ry c h c e le m
je s t zap e w n ie n ie d zie cio m , c zę śc io w o lu b c a łk o w icie p o zb a w io n y m o p ie k i ro d zicó w , c a ło d o b o w ej
o p ie k i i w y c h o w a n ia w w aru n k a c h zb liżo n y c h d o d o m u ro d zin n e g o , zw ła szc za zb liżo n y c h d o ro d zin y
w ie lo d zie tn ej, a ta k że za p e w n ie n ie o p ie k i d o c za su p o w ro tu d zie c k a d o ro d zin y , u m ie s zc ze n ia g o w
ro d zin ie a d o p c y jn ej lu b je g o u sa m o d zie ln ie n ia .

Z a d a n i e m r o d z i n n e g o d o m u d z i e c k a j e s t s p r a w o w a n i e o p ie k i i w y c h o w a n i a u m i e s z c z o n y c h ta m d z i e c i
a s z c z e g ó l n i e :

 S tw o rz e n ie im w a ru n k ó w d o p ra w id ło w e g o ro z w o ju p s y c h o fi z y c z n e g o , p o z n a w c z e g o , a

z w ła s z c z a e m o c j o n a l n e g o i s p o łe c z n e g o p r z e z d a w a n i e p o c z u c i a b e z p i e c z e ń s tw a i s ta b il iz a c j i
ż y c i o w e j ;

 Z a p e w n ie n ie im o d p o w ie d n ie g o s ta tu s u s o c ja ln o - b y to w e g o o ra z s tw o rz e n ie w a ru n k ó w

u m o ż l i w ia j ą c y c h w y r ó w n y w a n i e d e fi c y tó w r o z w o j o w y c h ;

 U c z e n ie ic h p la n o w a n ia i o rg a n iz a c ji c o d z ie n n y c h z a ję ć o ra z c z a s u w o ln e g o ;
 Z a p e w n ie n ie im w a ru n k ó w d o z d o b y w a n ia w y k s z ta łc e n ia i p rz y g o to w a n ia d o z a w o d u ;
 K s z ta łto w a n ie s p o łe c z n e p o ż ą d a n y c h p o s ta w i u m ie ję tn o ś c i w s p ó łż y c ia , ro z w ija n ie

z a i n te r e s o w a ń i z a m iło w a ń d z i e c i;

 P rz y g o to w a n ie ic h d o p o n o s z e n ia o d p o w ie d z ia ln o ś c i z a w ła s n e p o s tę p o w a n ie o ra z d o

s a m o d z ie l n e g o ż y c i a .

D o n a j w a ż n i e j s z y c h d z i a ł a ń r o d z i n n e g o d o m u d z i e c k a j a k o p l a c ó w k i o p i e k u ń c z o -
w y c h o w a w c z e j n a l e ż y :

 T r o s k a o b e z p i e c z e ń s tw o o s o b i s te d z i e c k a ;
 O c h r o n a z d r o w i a d z i e c k a ;
 T r o s k a o p r a w i d ł o w y r o z w ó j p s y c h o fi z y c z n y d z i e c k a ;
 Z a p e w n i e n i e w y c h o w a n k o m w y k s z ta ł c e n i a i p r z y g o to w a n i a z a w o d o w e g o n a m i a r ę i c h

m o ż l i w o ś c i i n te l e k tu a l n y c h ;

 R o z w i j a n i e i n d y w i d u a l n y c h z d o l n o ś c i d z i e c i o r a z r o z w ó j i c h z a i n te r e s o w a ń ;
 P r z y g o to w a n i e d z i e c i d o ż y c i a s p o ł e c z n e g o ;
 Z a s p o k o j e n i e p o tr z e b k u l tu r o w y c h w y c h o w a n k ó w ;
 Z a s p o k o j e n i e p o tr z e b m a te r i a l n y c h w y c h o w a n k a ;
 P r z y g o to w a n i e d z i e c k a d o p r z y s z ł e g o s a m o d z i e l n e g o , d o r o s ł e g o ż y c i a w s p o ł e c z e ń s tw i e o r a z

ż y c i a w p r z y s z ł e j w ł a s n e j r o d z i n i e w y c h o w a n k a .

S i l n a w i ę ź e m o c j o n a l n e w y c h o w a n k a z o p i e k u n a m i r o d z i n n e g o d o m u d z i e c k a i w s p ó l n ą r o d z i n ą j e s t
w a r u n k i e m w y k o n a n i a ty c h z a d a ń .

HIERARCHIA CELÓW W
RODZINIE

Współczesna cywilizacja, współczesne rozwinięte

społeczeństwa oferują jednostkom i członkom rodzin

zwiększony zestaw dóbr związanych z życiem rodzinnym, a

także konkurencyjne cele, które może podjąć jednostka.

Jednostka ma możliwość realizowania swych
indywidualnych celów i życiowych programów niezależnie
od interesów rodziny bez konieczności liczenia się z jej
dobrem i jakością życia jej członków.

Nie odczuwa na ogół społecznie niegdyś sankcjonowanego
obowiązku przekładania dobra rodziny nad swoje własne i
poza swoją rodziną nie spotyka się na ogół z dezaprobatą tej
postawy.

Niejednokrotnie sama rodzina aprobuje pozarodzinne
indywidualne cele.

wzrost zatrudnienia kobiet nie tylko z pobudek ekonomicznych

HIERARCHIA CELÓW W RODZINIE
C.D.



Kształtuje się nowa hierarchia dóbr rodzinnych. Na randze

znacznie zyskała satysfakcja z życia małżeńskiego i

rodzinnego – stała się wysoko cenionym dobrem

obwarowanym wymaganiami wobec członków rodziny.



Brak tej satysfakcji usprawiedliwia w oczach
poszkodowanych podjęcie kroków rozwodowych. Za
podstawowy warunek satysfakcji małżeńskiej uznano
długotrwałą miłość.



Jeśli miłość wygaśnie, pewna część współmałżonków czuje
się upoważniona do ponownego poszukiwania szczęścia w
następnych związkach, dobro dzieci uznając za rzecz
drugorzędną.

HIERARCHIA CELÓW W RODZINIE
C.D.

Drugim więc – obok indywidualizacji – ważnym zjawiskiem

współczesnego życia rodzinnego jest wzrost wymagań co do

jego jakości.

Dawniej kładziono nacisk na instytucjonalny aspekt rodziny.
Żywiono przekonanie, że rodzina jest przede wszystkim
instytucją powołaną do wykonywania funkcji prokreacyjnej
oraz opieki na dziećmi i ich wychowania. Była też
traktowana jako instytucja organizująca i zapewniająca
materialne warunki życia jej członkom.

Obecnie toruje sobie drogę przekonanie, że życia
małżeńskie ma wtedy sens, jeśli daje pełną satysfakcję
współmałżonkom.

HIERARCHIA CELÓW W RODZINIE
C.D.

Indywidualizacja wewnątrzrodzinna oraz dążenie do

wysokiej jakości rodzinnego życia uzupełniają się i

wzmacniają nawzajem.

Naczelnym dobrem w oczach ludzi stała się nie tyle
trwałość rodziny, ile jakość życia w jej ramach.

W razie trudności powstałych w życiu rodzinnym te dwie
tendencje wspomagają się w nasileniu odczuwania złej
jakości życia rodzinnego, co sprzyja konfliktom,
dezorganizacji rodziny i rozwodom.

HIERARCHIA CELÓW W RODZINIE
C.D.



Można obecnie zaobserwować w skali międzynarodowej :

wzrost liczby konfliktów małżeńskich, rozwodów

wzrost zatrudnienia kobiet nie tylko z pobudek
ekonomicznych (samorealizacja)

relatywne zmalenie wartości dzieci dla rodziców

indywidualizacja form aktywności w rodzinie i
zainteresowań

dyferencja norm i wartości u poszczególnych członków
rodziny