PROCES DOBORU PRÓBY BADAWCZEJ

PROCES DOBORU PRÓBY

• ZDEFINIOWANIE BADANEJ POPULACJI

• SPORZĄDZENIE OPERATU LOSOWANIA

• OKREŚLENIE LICZEBNOŚCI PRÓBY

• WYBÓR METODY DOBORU PRÓBY

• POBRANIE PRÓBY

POPULACJA BADANA

• Zbiorowość, której wszystkie elementy mają

wspólne cechy, istotne z punktu widzenia celu

badania, i o której badacz chce uzyskać

określone informacje w celu rozwiązania

problemu marketingowego.

• W definicji operacyjnej wyodrębnia się takie

składniki jak: element populacji, jednostka

próby, podmiot badania, czas i miejsce, w

którym jednostki próby będą poddane badaniu.

OPERAT LOSOWANIA

Wykaz jednostek populacji z którego

dobiera się próbę

• Przykłady operatów w

badaniach

konsumentów

- Lista klientów

- Lista numerów domów

(mieszkań)

- PESEL

- Lista miast (ulic, gmin,

powiatów, województw)

• Przykłady operatów w

badaniach

przedsiębiorstw

- Lista klientów

- Książka telefoniczna

- Panorama Firm

- REGON

- Lista miast (gmin,

powiatów, województw)

CECHY DOBREGO

OPERATU

• Powinien wiernie odzwierciedlać

badaną populację z uwzględnieniem:

- Kompletności
- Aktualności
- Wyłączności
- Dogodności

SPOSOBY WYZNACZENIA LICZEBNOŚCI PRÓBY

• ROZMIAR PRÓBY JEST WYNIKIEM ARBITRALNEJ DECYZJI

BADACZA

• ROZMIAR PRÓBY JEST OKREŚLONY POPRZEZ MINIMALNE

LICZBY POTRZEBNYCH OBSERWACJI W TABLICY
KONTYNGENCJI

• ROZMIAR PRÓBY UZALEŻNIONY JEST OD BUDŻETU

• ROZMIAR PRÓBY JEST USTALONY NA PODSTAWIE

OKREŚLONEGO Z GÓRY POZIOMU PRECYZJI

OBLICZANIE LICZEBNOŚCI PRÓBY

Ogólny wzór na obliczanie liczebności próby:

N

e

n

2

2

2

4









n - liczebność próby

 - współczynnik zależny od przyjętego

poziomu ufności (wielokrotność
odchylenia standardowego średniej
wartości próby)

e - błąd wartości procentowej z próby tj.
dopuszczalna przez nas różnica pomiędzy
wynikami badań oraz badaniami, które
mogłyby objąć swym zasięgiem całą
populację.

N - liczebność badanej populacji

Wartość  Poziom

ufności
(w%)

1

68,3

1,96

95,0

2,0

95,5

Przykład obliczenia liczebności próby

z wykorzystaniem wzoru:

N

e

n

2

2

2

4









Wyznaczenie liczebności próby dla badania
ogólnopolskiego.

1067

28000000

96

,

1

03

,

0

4

96

,

1

?

000

.

000

.

28

)

03

,

0

(

%,

3

96

,

1

2

2

2

















n

n

N

e



Liczebności prób w zależności od poziomu

ufności i założonego błędu próby

e

e

(w%)

(w%)

Poziom ufności (w%)

Poziom ufności (w%)

90

90

95

95

99

99

1

1

6724

6724

9604

9604

16589

16589

2

2

1681

1681

2401

2401

4147

4147

3

3

752

752

1067

1067

1843

1843

4

4

423

423

600

600

1037

1037

5

5

271

271

384

384

663

663

6

6

188

188

267

267

405

405

7

7

138

138

196

196

339

339

8

8

105

105

150

150

259

259

Metody doboru próby

Dobór losowy

–

polega na znanym
i
określonym
prawdopodobieństwi
e dostania się
każdej jednostki do
próby

Dobór nielosowy

– odbywa się w
ostatniej instancji na
podstawie
subiektywnych
decyzji, a nie
obiektywnego
przypadku.

Próba losowa

• Pozwala na ocenę rozmiarów prawdopodobnego

błędu losowego.

• Poprzez stosowanie prób losowych można

osiągnąć reprezentatywność – właściwość próby,
polegająca na tym, że uzyskane w niej rozkłady
pewnych cech są takie same jak w całej populacji

• Reprezentatywność uprawnia do uogólniania

wyników oraz stosowania metod wnioskowania
statystycznego

Metody doboru próby

• Metody doboru

losowego:

- Prosty dobór losowy

- Losowanie

- Dobór na podstawie tablic

liczb losowych

- Losowanie systematyczne

- Dobór warstwowy

- Dobór wielostopniowy

- Dobór zespołowy

- Kombinowane formy

doboru

• Metody doboru

nielosowego:

- Dobór kwotowy

- Dobór jednostek

typowych

- Metoda eliminacji

- Dobór celowy

- Metoda kuli śniegowej

- Dobór wygodny

- Dobór przypadkowy

Metody doboru próby

• Metody doboru

losowego:

- Prosty dobór losowy

- Losowanie

- Dobór na podstawie

tablic liczb losowych

Metody doboru próby

• Metody doboru

losowego:

- Prosty dobór losowy

- Losowanie

- Dobór na podstawie

tablic liczb losowych

- Losowanie

systematyczne

Dobór warstwowy

• Polega na podziale całej populacji

badanej na tzw. warstwy i dokonaniu
bezpośredniego losowania niezależnych
prób w obrębie każdej warstwy

• Warstwy powinny być jednorodne i

różnić się między sobą istotnie

Dobór wielostopniowy

• Metoda kolejnego losowania

zespołów jednostek coraz to niższego
stopnia, powstających z podziału
zespołów wyższego stopnia

Dobór zespołowy (grupowy)

• Losuje się bezpośrednio nie jednostki badania, lecz ich

zespoły, np. rodziny, klasy szkolne, zakłady pracy itp.

• Dobór polega na wylosowaniu do próby pewnej liczby

grup i badaniu wszystkich jednostek należących do tej
grupy

• O ile w losowaniu warstwowym dąży się do tego, aby

warstwy były jednorodne i różniły się między sobą
istotnie, to w losowaniu grupowym dąży się do tego,
aby grupy były niejednorodne i nie różniły się między
sobą istotnie.

Kombinowane formy doboru

• Są połączeniem metod wcześniej

wymienionych

• warstwowy-wielostopniowy-

zespołowy

Dobór kwotowy

• Opiera się na znajomości struktury badanej populacji

według przyjętych cech (tzw. zmiennych
kontrolnych) i narzuceniu tej struktury na skład
segmentacyjny próby.

• Im więcej cech wyróżnia się jako zmienne kontrolne,

tym więcej uzyskuje się podziałów segmentowych i
tym trudniej skompletować odpowiedni skład
zbiorowości próbnej.

• Najczęściej poprzestaje się na dwóch lub trzech

cechach kontrolnych

Dobór kwotowy-

algorytm

1. Podział populacji na warstwy wg przyjętych kryteriów (cech)
2. Ustalenie udziału procentowego warstw w populacji
3. Obliczenie składu próby proporcjonalnie do udziału

poszczególnych warstw w populacji

4. Przekazanie kwot ankieterom

Struktura

Struktura

populacji

próby

Cecha kontrolna

%

% Liczebność próby

Płeć

Mężczyźni

48

48

480

Kobiety

52

52

520

____

____

____

100

100

1000

Dobór jednostek typowych

• Polega na wyborze najbardziej

typowych reprezentantów populacji
badanej przez przyjęcie jednostek
przeciętnych

Metoda eliminacji

• Opiera się na koncentracji badanego

zjawiska. Uwzględnia się tylko te
skoncentrowane grupy jednostek,
eliminując wszystkie inne.

Dobór celowy

• Dobiera się te jednostki, które ze

względu na swoje cechy powinny być
poddane badaniu – spełniają kryteria
założone w celach badania, np.
klienci sklepów internetowych

Metoda kuli śniegowej

• Polega na dotarciu do nielicznej

grupy badanych, a następnie za ich
pośrednictwem do kolejnych znanych
im jednostek o podobnych cechach.

Dobór wygodny

• Dobiera się tę część populacji, do

której najłatwiej można dotrzeć

Dobór przypadkowy

• Polega na przypadkowym (na „chybił-

trafił”) doborze pewnych jednostek,
które w danej (przypadkowej)
sytuacji znalazły się w dogodnym
zasięgu

BŁĘDY W BADANIACH REPREZENTACYJNYCH

LOSOWE

PRZYPADKOWE

wyboru populacji

struktury próby

selekcji

operatu losowego

braku odpowiedzi

pomiaru

SYSTEMATYCZNE

NIELOSOWE

BŁĘDY

Błędy

• Losowe (losowania)

• Polegają na występowaniu

różnicy pomiędzy uzyskaną
wartością z próby a
rzeczywistą wartością
parametru populacji badanej.

• Powstają wyłącznie z powodu

poddania badaniu losowej
próby zamiast całej
populacji. Wylosowana próba
nie jest idealną reprezentacją
populacji z której pochodzi.

• Nielosowe

• Powstają w wyniku

przeprowadzania badań
ankietowych i zbierania
oraz przetwarzania
informacji.

• błędy te najczęściej rosną

w miarę powiększania
liczby obserwacji

OBLICZENIE BŁĘDU PRÓBY DLA WARTOŚCI PROCENTOWEJ

n

p

p

e

p

)

100

(

2









Z 1468 gosp. domowych 11% preferowało hipermarket jako miejsce
zakupu telewizora. Chcemy ustalić błąd próby przy poziomie ufności
95,5% (λ=2)

OBLICZENIE BŁĘDU PRÓBY DLA WARTOŚCI PROCENTOWEJ

n

p

p

e

p

)

100

(

2









Z 1468 gosp. Domowych 11% preferowało hipermarket jako miejsce
zakupu telewizora. Chcemy ustalić błąd próby przy poziomie ufności
95,5% (λ=2)

%

6

,

1

1468

)

11

100

(

11

2

2











p

e

Rzeczywisty udział gospodarstw domowych preferujących
hipermarket jako miejsce zakupu telewizora będzie z
prawdopodobieństwem 95,5% mieścił się w granicach 11±1,6%, a
więc między 9,4 i 12,6%.

Błędy nielosowe

• Przypadkowe

• Nie wzrastają wraz z

powiększaniem się
liczebności próby, a
raczej zanikają

• Systematyczne

• Wzrastają wraz z

wielkością próby

Błędy systematyczne

• Wyboru populacji

• Np. przyjecie za

zbiorowość badaną w
badaniach zamiarów
zakupu telewizora, zamiast
małżeństw, które wspólnie
podejmują decyzje w tych
sprawach – tylko samych
gospodyń domowych

• Struktury próby

• Pobranie próby, która nie

uwzględnia pełnej
struktury populacji. Np.
pobranie do próby osób z
przedziału wiekowego 35-
45 lat, które maja
reprezentować populację
osób dorosłych

Błędy systematyczne

• Selekcji

• Zdarza się często przy

nielosowym doborze próby
i polega na selektywnym
wyborze przez ankietera
respondentów z kręgu
osób bardziej mu znanych,
preferowanych (omija
gospodarstwa gdzie są
psy)

• Operatu losowania

• Występuje wtedy, kiedy

operat losowania nie
zawiera wszystkich
elementów zbiorowości
badanej

Błędy systematyczne

• Braku odpowiedzi

• Gdy pewna część

jednostek z wylosowanej
próby jest nieuchwytna lub
odmawia udziału w
badaniach albo też nie
chce udzielić odpowiedzi
na niektóre pytania

• Pomiaru

• Ma bardzo rozległe źródła

począwszy od błędów
samych pytań w ankiecie,
poprzez błędne
prowadzenie samego
wywiadu, błędne
notowanie odpowiedzi, ich
kodowanie i późniejsze
przetwarzanie