Stany Zjednoczone i

kontynent amerykański po

II wonie światowej.

Mocarstwo

Stany Zjednoczone w chwili zakończenia II wojny
światowej było najsilniejszym i najbogatszym
państwem świata. Z USA pochodziła połowa
produkcji świata, kraj ten kontrolował 2/3
zasobów złota a dolar był najważniejszą i
najbardziej pożądaną walutą świata.
Stany Zjednoczone wkroczyły na drogę realizacji
państwa dobrobytu gwarantującego
bezpieczeństwo socjalne obywateli przy
utrzymaniu wolnego rynku i wysokiego poziomu
gospodarczego.

Sprawiedliwy Ład i Wielkie

Społeczeństwo

Realizując założenia
amerykańskich reform
społecznych, prezydent

Harry

Truman

ogłosił projekt tzw.

Sprawiedliwego Ładu – Fair Deal

, a

w latach 60. prezydent

Lyndon

Johnson

przystąpił do budowy tzw.

Wielkiego Społeczeństwa

. Celem

tych projektów było rozszerzenie
socjalnych uprawnień np. prawo do
edukacji publicznej, ubezpieczeń
zdrowotnych, likwidacji bezrobocia.

Technologie

Dominacja USA opierała się w dużej
mierze na rozwoju nowoczesnych
technologii – od bomby atomowej,
przodując w tzw.

Wyścigu zbrojeń

, po

przenośne ładunki jądrowe i badania
kosmosu do zastosowania pierwszych
komputerów.

W 1975 r. powstał

pierwszy PC – personal computer

(the

Altair 880)

.

Doprowadził to do tzw.

rewolucji informatycznej.
Amerykanizacja życia następowała
również poprzez telewizję promującej
tzw. film hollywoodzki oraz nowy typ
muzyki rozrywkowej.

„Wyścig na Księżyc”

W wyścigu zbrojeń miedzy USA i ZSRR istotną rolę

odgrywała kwestia podboju kosmosu. W 1969 r.
Amerykańscy kosmonauci

Neil Armstrong i Edvin

Aldrin

stanęli na powierzchni Księżyca.

Prezydentura Trumana i Eisehhovera

Po II wojnie światowej USA nie powróciły
do izolacjonizmu, a nawet odwrotnie, rząd
USA uznał, że jest to teraz państwo
odpowiedzialne za losy całego „wolnego
świata”. Jednak stałe napięcie w
kontaktach USA – ZSRR potęgowało
atmosferę niepokoju społecznego.

W 1947

r. Kongres przyjął ustawę o
bezpieczeństwie narodowym powołując do
życia CIA - Central Intelligence Agency
- Centralną Agencję Wywiadowczą.

W

latach 50. obawa przed zagrożeniem ze
strony ZSRR przerodziła się w tzw.

maccartyzm.

Maccartyzm

To antykomunistyczna kampania
prowadzona w latach

1950-54

,

zapoczątkowana przez senatora

Johna

McCarthy’ego

który w 1950 r. Stanął na

czele komisji śledczej poszukującej
działaczy komunistycznych we wszystkich
amerykańskich środowiskach – od
artystów do polityków. Senator McCarthy
w 1954 r. został odwołany ze stanowiska i
oskarżony o naruszenie swobód
obywatelskich. Później okazało się że
część jego oskarżeń okazała się słuszna.

John Fitzgerald Kennedy

W 1960 r. Prezydentem Stanów
Zjednoczonych został

John Fitzgerald

Kennedy

startujący w wyborach z

hasłem moralnego odrodzenia
Ameryki. Stworzył ku temu np.

Korpus

Pokoju

– organizację zrzeszającą

młodych ludzi by nieść pomoc krajom
mniej rozwiniętym i głosić
demokratyczne hasła. W 1961 Kennedy
ogłosił

Sojusz dla Postępu

– program

pomocy dla Ameryki Łacińskiej.

Problem kubański

Ważne miejsce w polityce Kennedy'ego
zajął problem kubański. Na Kubie w

1959

r. została obalona proamerykańska
dyktatura, a jej miejsce zajął rewolucyjny
rząd

Fidela Castro

, który wkrótce

zacieśnił stosunki z ZSRR i rozpoczął
przebudowę kraju w duchu
socjalistycznym. Kennedy zgodził się
wówczas na zorganizowanie desantu CIA
1500 emigrantów, którzy mieli obalić
rządy Castro. Tzw.

Inwazja w zatoce Świń

w 1961

okazała się klęską emigrantów i

kompromitacja władz amerykańskich.

Czując ciągłe napięcie w kontaktach w z
ZSRR rząd USA przeznaczał coraz większe
środki na badania nad bronią jądrową. W

1962

r. samoloty wywiadowcze wykryły

sowieckie rakiety z głowicami nuklearnymi
instalowane na Kubie. W związku z tym,
terytorium USA znalazło się w ich zasięgu.
Kennedy zarządził blokadę wyspy a USA
zostały postawione w gotowości bojowej.
Wydawało się że jest to początek wojny
nuklearnej. Zdecydowana reakcja
Kennedy’ego spowodowała że tzw.

Kubański

kryzys rakietowy

przełamał postawę

przywódcy ZSRR –

Nikity Chruszczowa

i

zgodził się on na pewne ustępstwa.
Chruszczow zgodził się wycofać rakiety z
Kuby w zamian za co USA miały wycofać
swoje z Turcji, z terenów pogranicznych z
ZSRR. Efektem porozumienia było utworzenie
tzw.

Gorącej linii telefonicznej

,

łączącej Biały

Dom z Kremlem

. Miało to ułatwić kontakt

miedzy supermocarstwami.

Światowe interesy

Kennedy’ego

Prezydent Kennedy starał się również
łagodzić oddziaływanie komunistyczne
poza USA. W

1961

r. zaangażował się

w sprawę tzw.

drugiego kryzysu

berlińskiego

i udzielił poparcia

mieszkańcom Berlina zachodniego,
starał się również załagodzić reżim
komunistyczny w Wietnamie, co
doprowadziło do uwikłania USA w
wojnę w Wietnamie, zakończoną w
1973 r. totalną porażką.

Problem ludności murzyńskiej w

USA

Palącym problemem w USA po II wojnie
światowej stała się kwestia równouprawnienia
ludności murzyńskiej, która na południu kraju
wciąż podlegała segregacji rasowej ( zakaz
uczęszczania do szkół, lokali, środków transportu
itd.). Niemniej w USA postępowała akcja walki z
segregacją rasową, a na jej czele stanął
czarnoskóry pastor –

Martin Luther King

. W

czasie jego działalności Kongres w latach 1957,
1963, 1964 uchwalił kolejne ustawy zakazujące
dyskryminacji ludności murzyńskiej. Nie spotkało
się to jednak z entuzjazmem ludności białej.

W 1963 r. miał miejsce słynny wiec „marsz na Waszyngton”, w

którym swoje przemówienie wygłosił Martin Luther King. Mowa

zaczynała się od słów „I have a dream…” Słowa te stały się

symbolem marzeń, które można zrealizować. W 1964 M. L. king

został uhonorowany Pokojową Nagrodą Nobla.

Prawne ograniczenia udało się
przezwyciężyć, ale nie zakończyło to
problemów politycznych ludności
czarnoskórej. W latach 60. wzmogły
się zamieszki na tle rasowym na
północy USA, a środowiska
murzyńskie ulegały radykalizacji,
popularność zdobył ruch

Black Power

,

którego celem było odrzucenie walki
społecznej na rzecz walki politycznej.

Prezydentura Nixona

W latach 60. i 70. społeczność amerykańska
utraciła zaufanie do władz państwowych, co
było spowodowane m.in. klęskami w
Wietnamie, ogromnymi nakładami
finansowymi na misje militarne.

W 1973 r.

prezydent Richard Nixon zdecydował o
wycofaniu wojsk USA z Wietnamu.

Okazało

się więc że mocarstwowe Stany Zjednoczone
nie potrafią zniszczyć komunizmu w
niewielkim terytorialnie Wietnamie. Rząd USA
stracił zaufanie również z powodu ingerencji
w sprawy bliskowschodnie, w które
zaangażował się przede wszystkim finansowo
wspierając Izrael

.

Radykalizacja społeczeństwa zaowocowała
brutalizacja zachowań : w

1968 zamordowano

Martina Luthera Kinga

oraz kandydata partii

republikańskiej Roberta Kennedy’ego. W 174
ujawniona została

afera Watergate

– ludzie z

otoczenia Nixona założyli podsłuch w budynku
Watergate, gdzie mieścił się sztab polityczny Partii
Demokratycznej.
W 1971 bilans amerykańskiego handlu
zagranicznego był ujemny, na co wpłynęły
interwencje USA w Wietnamie i Izraelu. Do roli
konkurenta w tej dziedzinie zaczęła wyrastać
Japonia.

Ronald Reagan

W

1981

r. prezydentem USA został

konserwatysta

Ronald Reagan

, który w

obliczu upadku USA ogłosił konieczność
powrotu do tradycyjnych amerykańskich
wartości, krytykując pornografię i
prostytucję. W polityce ekonomicznej
nawoływał do neoliberalnych haseł. Celem
było osiągnięcie tzw.

Welfare state

–

prezydent wprowadził ograniczenia
własności prywatnej na rzecz państwowej,
co miało obniżyć inflację i pobudzić rozwój
gospodarczy państwa. Reformy
przeprowadzane w imię Welfare state
nazwano

„rewolucją konserwatywn

ą”.

W polityce międzynarodowej Reagan
prezentował silną postawę wobec komunizmu.
Był zdania że USA muszą przewodzić
państwom demokratycznym. Nazwał ZSRR –

„imperium zła”

i zwiększył nakłady finansowe

na zbrojenia. Administracja prezydenta
przygotowywała

program „wojen gwiezdnych”

– budowę systemu antyrakietowego w
przestrzeni kosmicznej. Plan nie został
zrealizowany. Wyścig zbrojeń osiągnął
apogeum, zakończone dopiero w

1987 r. kiedy

to ZSRR zgodził się podpisać układ o likwidacji
rakiet średniego zasięgu.

Był to początek

końca „zimnej wojny”.

Ameryka Łacińska

Lata powojenne tj. 1950 – 89 to ciągły proces
rozwarstwienia społecznego w tamtym
obszarze. Sytuacja ta wywoływała ciągłe
napięcia i stała się przyczyną powstawania
wielu ruchów rewolucyjnych. Sprawę pogarszał
fakt, iż USA traktowały Amerykę Łacińską jak
obszar swoich wpływów i za wszelka cenę
próbował nie dopuścić do rozwoju tendencji
komunistycznych w tamtym rejonie. Z drugiej
strony ZSRR chętnie wspomagał wszelkie ruchy
rewolucyjne.

Sytuacja uległa zmianie w 1959 r, po
dojściu Fidela Castro do władzy na Kubie.
Jego rządy stały się oparciem dla
ugrupowań lewicujących w państwach
Ameryki Łacińskiej. Wspierał

ugrupowania

partyzanckie

realizujące akcje

terrorystyczne. Najsilniejsze z nich powstały
w

Urugwaju, Kolumbii, Peru i Salwadorze

.

Odpowiedzią na walki partyzanckie stały się

systemy dyktatorskie

, często bardzo

brutalne (Dominikana, Haiti, Paragwaj).
Większość z nich była negatywnie
nastawiona do systemu komunistycznego
jak i mocarstwowej polityki USA.

Najbardziej znana tego typu dyktatura
była

dyktatura chilijska

, która w 1970

r zapoczątkował

Salvador Allende.

Rozpoczął on serie brutalnych i
radykalnych reform mających
stworzyć Chile na wzór ZSRR. W 1970
prezydent Allende został usunięty od
władzy przez generała

Augusto

Pinocheta

, który rozpoczął dyktaturę

opartą na terrorze. W 1989 r. Pinochet
dobrowolnie zrzekł się władzy a Chile
stały się państwem demokratycznym.

Drugim typem dyktatury była tzw.

dyktatura populistyczna

opierająca się na

poparciu dyktatora przez ludność.
Przykładem może być

Argentyna

pod

władzą prezydenta a właściwie dyktatora

Juana Peróna

(1946 – 1955, 1973 – 74)

tzw.

peronizm

. Dystansował się on

zarówno od komunizmu jak i kapitalizmu
opierając się na zasadach chrześcijańsko –
socjalistycznych. Niestabilność polityczna
i gospodarcza regionu
latynoamerykańskiego spowodowała, że
duże wpływy w tym regionie zdobywali

handlarze narkotyków

, a dochody z ich

handlu wspierały zarówno ruchy
rewolucyjne jak i walki polityczne.