„Pranie brudnych

Pieniędzy”

Źródła pochodzenia

pieniędzy

• Czyste –dochody pochodzą z jasnych

źródeł i zapłacono odpowiednie
podatki.

• Szare- dochody uzyskane głównie z

"szarej strefy" gdzie działalności
gospodarcze są prowadzone bez
zezwoleń. Najczęściej również nie są
płacone podatki.

• Brudne- dochody pochodzące z

działalności przestępczej.

Czym jest pranie

pieniędzy??

• W dużym uproszczeniu , pranie

pienędzy należy rozumieć jako
legalizowanie dochodów
uzyskiwanych z popełnianych
przestępstw- tj. podejmowanie
działań mających na celu znalezienie
lub stworzenie –poprzez określone
czynności – podstawy prawnej
uzasadniającej posiadanie dochodów
pochodzących z przestępstw .

Definicja prania

pieniędzy:

• Są różne def. Prania pieniędzy jedna

z nich brzmi następująco(ustawa z
dnia12.10.94’, Dz.U.Nr 126,poz 615,
art. 5§1):

• Jest to działanie mające na celu

wprowadzenie do legalnego obrotu:

• Środków płatniczych
• Papierów wartościowych
• Wartości dewizowych

• Polegające na ich:
• Przyjmowaniu
• Przenoszeniu własności lub

posiadania

• Przekazywaniu lub wywożeniu za

granicę albo podejmowaniu innych
działań mających udaremnić
stwierdzenie ich przestępczego
pochodzenia, wykrycia albo
orzeczenia przepadku.

• Dodatkową przesłanka prania

pieniędzy było stwierdzenie
pochodzenia ww.wartości
majątkowych ze zorganizowanej
przestępczości, powiązanej z:

• Obrotem środkami odurzającymi lub

psychotropowymi

• Fałszowaniem pieniedzy lub papierów

wartościowych

• Wymuszaniem okupu

Fazy prania pieniędzy

• Biorąc pod uwagę teoretyczny

schemat prania pieniędzy, przy
wykorzystaniu wszystkich 3 Faz
(Lokowania, Maskowania oraz
Integracji), będzie prezentował się w
sposób następujący:

Faza Lokowania

• Lokowanie stanowi fizyczne

rozporządzenie dochodami
pochodzącymi bezpośrednio z
przestępstwa i polega na
wprowadzeniu tych dochodów do
systemu Finansowego. Lokowanie
może być dokonane na wiele różnych
sposobów, charakterystyczne dla tej
fazy są:

• Wprowadzenie do obrotu środkó finansowych

pochodzących bezpośrednio z przestępstwa

• Dokonywanie transakcji w formie gotówkowej
• Prostota, jednorodność, powtarzalność i

krótkoterminowość dokonywanych transakcji.

• Przykładowe metody prania pieniędzy w tej

fazie to np:

• Wymianą walut(refining)
• Rachunki fikcyjne
• Wymiana zużytych lub uszkodzonych

banknotów

Faza Maskowania

• Maskowanie jest oddzieleniem

dochodów z przestępstwa od ich
zródła pochodzenia, poprzez
przeprowadzenie szeregu transakcji
finansowych, które mają na celu
utrudnienie stwierdzenia powiązania
tych dochodów z ich prawdziwym
zródłem pochodzenia. Można
wymienić różne sposoby:

• Dokonywanie bardzo dużej ilości transakcji
• Dokonywanie transakcji które często nie

mają uzasadnienia ekonomicznego

• Częste zmiany formy prania środków

finansowych

• Korzystanie z elektronicznych form

przekazu finansowych

• Przykładowe metody:
• Realizacja czeków podróżnych
• Przelewy elektroniczne
• Zakup aktywów

Faza Integracji

• Integracja jest fazą, w której dochody

pochodzące z przestępstwa traktowane są jako
legalne, dzięki stworzeniu rzekomo prawnego
uzasadnienia pochodzenia prawnych środków
finansowych. Skuteczna integracja jest w
znacznej mierze uzależniona od skutecznej
realizacji fazy maskowania. Jeżeli maskowanie
powiodło się, na etapie integracji następuje
powrót dochodów z przestępstwa do legalnego
obrotu gospodarczego, przy zachowaniu
pozorów legalności tych dochodów. Metodami
prania pieniędzy w tej fazie mogą być:

• Fikcyjne transakcje kupna-sprzedaży
• Transakcje w imporcie i eksporcie
• „Transakcje rodzinne”
• Zakup upadających przedsiębiorstw
• Współpraca banków zagranicznych
• Kredyty

• Należy podkreślić iż każda ze

wskazanych wyżej wymienionych Faz
z osobna wypełnia znamiona czynu z
art.299 § 1 Kodeksu karnego, co
oznacza że każda Faza sama w sobie
jest praniem pieniędzy.

Metody prania pieniędzy

• Przez metodę należy rozumieć świadomie i

konsekwętnie stosowany sposób postępowania
dla osiągnięcia określonego celu; zaspół
celowych czynności i środków(def. Słownik
wyrazów obcych PWN, Wa-wa 97’)

• Biorąc pod uwagę powyższa def. Należy

stwierdzić iż metody prania pieniędzy to nic
innego jak:

• Świadome i konsekwentne stosowanie

działania,podejmowane przez os fizyczne
zamierzające do osiągnięcia celu, którym jest
legalizacja wartości majątkowych pochodzących
z nielegalnych lub nieujawnionych zródeł.

• Metod prania pieniędzy jest wiele wiec

zcharakteryzuje kilka najważniejszych z
nich:

• Transfer gotówki za granice poprzez

rachunki bankowe

• Transakcje wymiany walut
• Przelewy elektroniczne
• Pożyczki i darowizny
• Polisy ubezpieczeniowe
• Gwarancje Bankowe ,akredytywy i inkasa

dokumentowe

• Rachunek Fikcyjny

Transfer gotówki za granicę

poprzez rachunki bankowe

• Charakterystyka:
• Jest to jedna z najprostszych metod prania

pieniędzy w obrocie międzynarodowym jest to
lokowanie pieniędzy na rachunku bankowym i
ich transferowane za granicę. W tym celu w PL
są wykorzystywane zarówno rachunki os
fizycznych- rezydentów i nierezydentów, jak i
podmiotów gospodarczych, posiadających
siedziby w rajach podatkowych. TA metoda
składa się z 2 faz:

• Pierwsza polega na zasileniu rachunku gotówką
• Druga to przelanie zgromadzonych na rachunku

środków za granice.

•

Najczęściej używane tytuły przelewów przy
lokowaniu brudnych pieniędzy:

•

Os fizyczne nieprowadzące działalności gosp :
„za urlop”, „na utrzymanie rodziny”, za usługi
lekarskie”, „zasilenie własnego rachunku”

•

Podmioty gospodarcze: „pożyczka”, „darowizna”,
„za towary”, „za usługi marketingowe”.

•

Z uwagi na fakt że banki są zobligowane do
prowadzenia kontroli dewizowej przelewów
zlecanych tylko przez rezydentów, często do
transferowania brudnych pieniędzy
wykorzystywane są rachunki należące do
nierezydentów, a zwłaszcza firm, mających swoją
siedzibę w rajach podatkowych.

Transakcje wymiany

walut

• Charakterystyka:
• Często w procederze prania

pieniędzy są używane transakcje
wymiany walut. W polskim systemie
finansowym istnieją 3 rodzaje
instytucji przeprowadzających
ww.transakcje:

• Kantory
• Banki
• Narodowy Bank Polski

• Najmniej skomplikowanym sposobem wyprania

pieniędzy jest wymiana złotych na waluty lub
walut na złote w małych kwotach,
niepodlegających rejestracji.

• Wymiana walut w bankach jest często związana z

zakupem innych produktów i usług bankowych.
Np. klient wymieniając zł na dolary amerykańskie
składa jednocześnie dyspozycję ich przelewu za
granicę lub na lokatę terminową, względnie
rachunek a’vista prowadzony w USD.

• Najłatwiej wyprać pieniądze w kantorach. Kantory

przeprowadzają jeden typ transakcji: wymianę
walut, która składa się z 2 podtypów: sprzedaży i
skupu walut, wiez z użyciem ww. transakcji może
być wyprana każda ilość gotówki.

Przelewy Elektroniczne

• Charakterystyka:
• Przelew jest jadna z najbardziej

znanych i najczęściej
wykorzystywanych usług bankowych.
Za jego pośrednictwem następuje
transfer pieniędzy pomiędzy
rachunkami. Przy przelewach zł są
wykorzystywane 2 systemy ELIKSIR,
funkcjonujący od połowy lat 90’ oraz
SYBIR.

• Przy przelewach możemy mówić o 2

metodach prania pieniędzy:

• Przelewy jako integralna metoda prania.

Zdarza się że zyski pochodzące z
przestępstwa nie są wprowadzane
bezpośrednio na rach bankowy, lecz są
przekazywane za pomocą przelewów.

• Przelewy połączone z jednoczesną wypłatą

gotówki. Os pragnąca zalegalizować zyski z
nielegalnej działalności, przynosi do banku
gotówkę i nie wpłacając pieniędzy na rach
ulokowany w tym banku, zleca
dokonaniaprzelewu na rzecz konkretnej os lub
podmiotu posiadającego rach bankowy.

Pożyczki i Darowizny

• Charakterystyka:
• Wśród czynności cywilno prawnych w

Kodeksie Cywilnym darowizny i
pożyczki są najczęściej
wykorzystywanymi transakcjami w
procesie prania pieniędzy. Os fizyczna
lub prawna osiągająca zyski z
nielegalnych przedsięwzięć pragnąca je
zalegalizować, porozumiewa się z
innymi os w celu sporządzenia fikcyjnej
umowy pożyczki lub darowizny, a
następnie rejestruje je w urzędzie
skarbowym, opłacając należny podatek
od czynności cywilnoprawnych.

Darowizny

• Wykorzystując darowiznę w procesie

prania pieniędzy 2 lub więcej os
fizycznych albo podmiotów
gospodarczych umawia się, że dokonają
pozornej transakcji przeniesienia
własności określonej kwoty,
odpowiadającej wartości brudnych
pieniędzy. Obdarowany, posiadając już
legalny tytuł własności tych środków,
może wprowadzić je do obrotu
finansowego, np. ulokować je według
własnego uznania na rach bankowym
lub inwestycyjnym.

Pożyczki

• Bardziej skomplikowaną metodą jest

pożyczka. W tym przypadku legalizacja
brudnych pieniędzy może odbywać się
nie tylko poprzez fikcyjne przeniesienie
własności środków pieniężnych, ale
także poprzez pozorną spłatę odsetek
od udzielonej pożyczki.

Polisy ubezpieczeniowe

• Charakterystyka:
• Najczęściej występującą metodą prania

pieniędzy, wykorzystującą produkty i usługi
ubezpieczeniowe, jest inwestowanie brudnych
pieniędzy w zakup polisy ubezpieczeniowej.
Zawarta umowa ubezpieczeniowa jest
następnie wypowiadana, a środki wpłacane tyt
składek obowiązkowych lub
nieobowiązkowych są wpłacane lub
przelewane na wskazany rachunek.

• Z analizy spraw prowadzonych w

Departamencie Informacji Finansowej
wynika, że przy praniu pieniędzy
najczęściej stosowane są
ubezpieczenia na życie połączone z
funduszem inwestycyjnym. Schemat
tej metody polega na tym, że os
piorąca pieniądze wpłaca wysokie
obowiązkowe składki
ubezpieczeniowe i często dodatkowe
znaczne składki dorażne, po czym po
pewnym okresie czasu dokonuje ich
wypłaty, zrywając lub nie, umowę
ubezpieczeniową.

Gwarancje bankowe, akredytywa

i inkasa dokumentowe

• Charakterystyka:
• Zarówno gwarancja, akredytywa jaki i inkaso

dokumentowe są usługami bankowymi
ułatwiającymi obrót handlowy. Wszystkie 3
gwarantują nie tylko uzyskanie płatności przez
sprzedającego, lecz także umożliwiają szybsze i
łatwiejsze otrzymanie kredytu bankowego na
dogodnych warunkach. Są stosowane w fazie
maskowania i integracji prania pieniędzy, kiedy to
następuje oddzielenie brudnych pieniędzy od ich
przestępczych zródeł i nadanie im legalnego
charakteru.

• Akredytywa dokumentowa jest

usługą wspomagającą dokonywanie
rozliczeń dewizowych w handlu
zagranicznym.

• Inkaso dokumentowe polega na

pobraniu przez bank od importera na
rzecz eksportera zapłaty za towary,
w zamian za dokumenty
upoważniające do ich odbioru.

• Gwarancja bankowa jest swoistym

zobowiązaniem banku do spłaty
zobowiązania w przypadku, gdy ten
nie wywiąże się z niego

• Fikcyjna gwarancje i

akredytywa :

• Czasami przestępcy używają również

fikcyjnych gwarancji i akredytyw
pieniężnych do prania pieniędzy. Ich
zadaniem jest uwiarygodnienie
przepływu pieniędzy, najczęściej z
jakiegoś zamorskiego banku do
banku umiejscowionego w PL. Ta
metoda wydaje się dość bardzo
ryzykowna z uwagi na możliwość
dokładnej weryfikacji dokumentów
dotyczących gwarancji lub
akredytywy prze bank, w którym są
one przedkładane.

Rachunek Fikcyjny

• Charakterystyka:
• Pojęcie rach fikcyjnego, należy

wywnioskować, że jest to rach otwarty dla
zrealizowania jednej, bądź kilku transakcji-
w krótkich odstępach czasu- na bardzo
wysokie kwoty, przy wykorzystaniu
maksymalnej ilości fikcyjnych elementów,
odnoszących się zarówno do os
dokonujących transakcji, jak i
dokumentów którymi się posługują.

Instytucje powołane w celu

przeciwdziałania praniu

brudnych pieniędzy

• W Polsce walkę z praniem brudnych pieniędzy rozpoczęto w 1992 roku, po

opublikowaniu przez prezesa Narodowego Banku Polskiego zarządzenia nr
16/92 w sprawie zasad postępowania banków w razie ujawnienia
okoliczności wskazujących na lokowanie w banku źródeł pieniężnych lub
innych wartości majątkowych, pochodzących z przestępstwa lub mających z
nim związek oraz przy dokonywaniu wpłat gotówkowych przekraczających
określoną kwotę. Dokument ten zidentyfikował i zdefiniował pranie
pieniędzy a także wprowadził obowiązek rejestracji danych, co było
przyczyną wielu kontrowersji.
Pierwszą kryminalizacją prania pieniędzy był art. 5 ustawy z dnia 12
października 1994 roku, o ochronie obrotu gospodarczego oraz o zmianie
niektórych przepisów prawa karnego. Ustawa ta wprowadziła nowy typ
przestępstwa, czyli pranie pieniędzy. Miało to służyć ochronie prawidłowości
obrotu gospodarczego. Wprowadzenie do obrotu środków pochodzących z
popełnionych przestępstw oraz koncentracja wielkich kwot pieniędzy
pochodzących z przestępczości może zagrażać gospodarce i stabilności
instytucji państwa.

• Po publikacji tej ustawy pranie

pieniędzy regulowane było przez
Kodeks Karny, więc możemy uznać,
że był on pierwszym krokiem od
zakończenia bezkarności osób
piorących pieniądze.

Procesy przeciwdziałania procederowi

prania brudnych pieniędzy

• Najpowszechniejszym sposobem przeciwdziałania

praniu pieniędzy jest sprawdzanie tożsamości klientów.
Odnosi się to nie tylko do osób otwierających rachunki,
lecz również do osób dokonujących wpłat powyżej
ustalonego limitu, wynoszącego obecnie w Polsce
15.000 euro. Banki mają obowiązek identyfikacji
klientów oraz prowadzenia rejestru transakcji, które
muszą zawierać tożsamość i adres osoby fizycznej
bądź beneficjenta, informacje o rodzaju transakcji,
oznaczenie banków biorących w niej udział, kwotę
transakcji oraz dane osoby rejestrującej te informacje.

• Banki muszą rejestrować wszystkie transakcje, oraz

informować o nich Generalnego Inspektora, które
przekraczają kwotę 15.000 euro. Co więcej – nie musi być
to pojedyncza operacja – jeżeli jest to kwota podzielona na
mniejsze części banki mają obowiązek poinformowania
Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF) jeżeli
okoliczności wskazują, że transakcje te są ze sobą
powiązane. W przypadku kasyn, podmiot prowadzący taką
działalność zobowiązany jest do przekazywania informacji o
każdorazowy zakupie żetonów o wartości stanowiącej co
najmniej równowartość 1.000 euro. W przypadku zawartej
umowy ubezpieczenia na życie obowiązek przekazania
informacji dotyczy umów, których suma okresowych
składek, które mają być opłacone w danym roku na kwotę
większą od 1.000 euro, albo jednorazowa składka
przekroczy równowartość 2.500 euro. Wyłączeniem od tej
zasady są polisy ubezpieczeniowe występujące w
powiązaniu z ubezpieczeniami emerytalnymi.

• Ważną kwestią jest w tym wypadku ustalanie

równowartości w euro. Do wyliczenia odpowiedniej
wartości stosuje się średni kurs Narodowego Banku
Polskiego dla danej waluty, obowiązujący w dniu
dokonywania transakcji lub w dniu złożenia dyspozycji lub
zlecenia przeprowadzenia transakcji.
Kolejnym elementem mającym na celu walkę z praniem
brudnych pieniędzy jest obowiązek przechowywania
imiennych dowodów księgowych, najczęściej przez okres
wynoszący 5 lat. W razie uzasadnionych podejrzeń o
pranie pieniędzy bank ma obowiązek powiadomić o tym
organy ścigania. Pracownik banku, który wbrew swoim
obowiązkom nie powiadomi o procederze prania
pieniędzy lub nie zarejestruje osób i wpłat
przekraczających granicę ustaloną przepisami, ponosi
odpowiedzialność porządkową. Jeśli jego czyn ma
charakter przestępczy – również odpowiedzialność karną
(może zostać skazany do 3 lat więzienia).

• Na poziomie Unii Europejskiej walka z praniem

brudnych pieniędzy jest wpisana w ramy tworzenia
przestrzenia wolności, bezpieczeństwa i
sprawiedliwości. We wnioskach ze szczytu Rady
Europejskiej w Tampere stwierdzono, że pranie
brudnych pieniędzy musi zostać wykorzenione tam
gdzie tylko istnieje. Ponadto przewiduje się
opracowanie środków działania przeznaczonych do
wzmocnienia walki przeciwko temu zjawisku przez
wzajemne uznawanie wyroków sądowych, dotyczących
zamrażania środków finansowych pochodzących z
działalności przestępczej. W sferze międzynarodowej
trwają także próby wynegocjowania nowych
porozumień z oazami podatkowymi, jednakże państwa
będące oazami podatkowymi boją się o inwigilację
swoich systemów finansowych przez inne kraje.

Raj Podatkowy

• Raj podatkowy - termin używany w

odniesieniu do państw, w których
przepisy podatkowe są wyjątkowo
łagodne dla obcokrajowców i kapitału
zagranicznego. Raje podatkowe są
wykorzystywane przez bogatych
przedsiębiorców oraz ich firmy, do
transferowania zysków i unikania
płacenia podatków w krajach
macierzystych, co jest zgodne z
obowiązującym prawem.

• Do rajów podatkowych należą:

Andora

, Anguilla,

Antigua i Barbuda, Antyle Holenderskie, Aruba,
Bahamy, Bahrajn, Barbados, Belize, Bermudy, Brytyjskie
Wyspy Dziewicze, Dominika, Gibraltar, Grenada,
Guernsey/Sark/Alderney, Hongkong, Jersey, Kajmany,
Liberia, Liechtenstein, Makau, Malediwy, Man,
Mauritius, Monako, Montserrat, Nauru, Niue, Panama,
Samoa, Seszele, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint
Vincent i Grenadyny, Tonga, Turks i Caicos, Vanuatu,
Wyspy Cooka, Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych i
Wyspy Marshalla (Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia
16 maja 2005 roku w sprawie określenia krajów i terytoriów
stosujących szkodliwą konkurencję podatkową dla celów
podatku dochodowego od osób prawnych - Dz. U. z 2005 roku,
nr 94, poz. 791).

• Metoda „raju podatkowego” (w dużym uproszczeniu)

polega na utworzeniu spółki z siedzibą w takim państwie i
wykorzystanie jej jako elementu transferowania zysków,
przez tworzenie fikcyjnych kosztów działalności.
Najpopularniejszą metodą jest sprzedaż licencji na znaki
graficzne, lub praw do nazw za ogromne sumy, będącymi
znaczną częścią osiąganych zysków. Po uwzględnieniu
takiego kosztu w rachunku wyników przedsiębiorstwa,
zmniejsza podstawę opodatkowania, a tym samym płaci
mniejszy podatek dochodowy. Innym sposobem
minimalizacji płaconego podatku w kraju macierzystym
jest transfer produktów (półproduktów, towarów etc.) po
cenie wytworzenia (podmiot sprzedaje swoje produkty
firmie-córce zarejestrowanej w raju podatkowym po cenie
wytworzenia - w ten sposób nie osiąga on zysku na
sprzedaży), zaś firma zarejestrowana w raju podatkowym
sprzedaje te produkty z marżą - w ten sposób powstaje
zysk (różnica między ceną sprzedaży a ceną zakupu), od
którego płaci się niski podatek.

Dziękuje