ZABURZENIA WODNO -

ELEKTROLITOWE PO

PRZEDAWKOWANIU ALKOHOLU

Agnieszka
Łukawska
Jagoda Marszałek

•

Woda jest niezwykle istotnym elementem ze względu na funkcje
jakie pełni we wszystkich organizmach żywych. Ciało dziecka
składa się z 70-80% z wody, u osób dorosłych ok. 60%, a ludzi
starszych około 50%. Prawidłowy poziom wody w organizmie
człowieka zmienia się w raz z wiekiem i jest to proces
naturalny, nie wpływający na stan homeostazy. Każde, nawet
najmniejsze odchylenie od normy, zaburza równowagę
organizmu.

•

Wyróżnia się dwa główne zaburzenia dotyczące gospodarki
wodnej polegające na odwodnieniu lub przewodnieniu. Zarówno
przewodnienie jak i odwodnienie mogą stanowić dla organizmu
zagrożenie i prowadzić do utraty zdrowia.

ZAWARTOŚĆ WODY W

ORGANIZMIE CZŁOWIEKA

•

przestrzeń wewnątrz komórkowa,

•

przestrzeń zewnątrzkomórkowa (chłonka, limfa),

•

przestrzeń trans komórkowa (płyn rdzeniowo-mózgowy,
soki trawienne, torebki stawowe)

W ORGANIZMIE LUDZKIM WYRÓŻNIA

SIĘ TRZY GŁÓWNE PRZESTRZENIE

WYSTĘPOWANIA WODY:

•

rozpuszczanie pokarmu

•

transport pokarmu po organizmie człowieka

•

ułatwienie wchłaniania substancji odżywczych przez
jelita oraz odżywianie komórek

•

uczestniczenie w większości procesów metabolicznych

•

usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii

•

ułatwienie transportu produktów przemiany materii,
enzymów, hormonów

•

udział w regulacji temperatury ciała (poprzez
wydzielanie potu)

•

nawilżanie stawów, gałek ocznych, błon śluzowych

ROLA WODY W ORGANIZMIE

CZŁOWIEKA

Prawidłowa ilość spożywanych płynów dla osoby dorosłej,

zdrowej, przy średniej temperaturze, bez obciążeń pracą

fizyczną i bodźców psychicznych, na standardowej diecie to

2, 5 litra. Dobowa utrata wody również wynosi 2,5 litra w

tym 1,5 litra z moczem, 400ml przez płuca, 400ml przez

skórę.

Utrata wody przez skórę i płuca jest niewyczuwalna i

zachodzi również w stanach dużego odwodnienia. Wzmaga

się również przy wzroście temperatury ciała. Na każdy 1°C

powyżej 37°C parowanie wzrasta aż o 500ml/dobę.

Odwodnienie

organizmu

1%

–

może

powodować pragnienie,
Odwodnienie organizmu 3% – powoduje bóle
głowy, osłabienie organizmu, utratę sił
i wycieńczenie. Takie objawy mogą wystąpić
przed odczuwaniem pragnienia
Odwodnienie organizmu 5-6% – wywołuje
senność

(wypicie

szklanki

wody

może

zniwelować uczucie senności)
Odwodnienie organizmu 10% – powoduje
niewydolność fizyczną i psychiczną. Taki poziom
odwodnienia jest groźny dla układu nerwowego
i mózgu, ponieważ zaburzony jest przepływ
impulsów.
Odwodnienie

organizmu

powyżej

15%

stanowi poważne zagrożenie dla organizmu
w konsekwencji może dojść do śmierci.

PROCENTOWE SKUTKI

ODWODNIENIA:

•

Elektrolity odgrywają bardzo dużą rolę w
transporcie wody przez błony komórkowe.
Zapewniają prawidłową funkcję nerwów, mięśni
oraz gospodarki energetycznej w organizmie, a
także regulują  ilość płynów w różnych partiach
ciała. Niedobór któregoś elektrolitów, może
spowodować

poważne

komplikacje

w

funkcjonowaniu całego układu.

FUNKCJA ELEKTROLITÓW

•

Przede wszystkim poważne schorzenia związane z gorączką,
wymiotami i biegunką. Na niedobór niekorzystnie wpływają
długie okresy upalne, a w związku z tym nadmierne pocenie
się oraz wyczerpanie fizyczne. Kolejną przyczyną jest
przyjmowanie

zbyt

małej

ilości

wody

połączone

z

nieprawidłowym odżywianiem się oraz upojenie alkoholowe,
które może prowadzić do alkoholowej kwasicy ketonowej.

•

Nasz organizm uwalnia również dużą część płynów i
elektrolitów

poprzez

skórę,

nerki

i

płuca

podczas

występowania wysokiej temperatury. Ta naturalna reakcja
organizmu powoduje wyczerpanie zapasów cieczy, a także
zachwianie równowagi elektrolitów i czynności chemicznych
organizmu.

CO POWODUJE NIEDOBÓR?

•

Alkoholami nazywana jest grupa organicznych związków chemicznych,
pochodnych węglowodorów, do której obok alkoholu etylowego
(etanolu), należą m.in. metanol, propanol oraz butanol. Dla celów
spożywczych wykorzystywany jest jedynie alkohol etylowy, który
spożywany jest pod postacią: wódek, koniaków, whisky, wina i piwa.

•

Alkohol etylowy jest cieczą lżejszą od wody, przezroczystą o
charakterystycznej woni i piekącym smaku. W normalnych warunkach
występuje w organizmie człowieka jako alkohol fizjologiczny, w stężeniu
nie przekraczającym 0,15 promila. Wchłanianie rozpoczyna się
natychmiast po wprowadzeniu alkoholu do organizmu, już w jamie
ustnej. Proces metabolizowania alkohol przebiega wolniej niż proces
jego wchłaniania.

•

Dawka toksyczna – 1g/kg

•

Dawka śmiertelna – 5-8g/kg

ALKOHOL ETYLOWY

•

Wpływ alkoholu na organizm ludzki zależy od jego
stężenia we krwi. Alkohol jest łatwo wchłaniany, przez co
wraz z krwią jest dostarczany do wszystkich części
organizmu. Alkohol powoduje wiele zniszczeń w
organizmie. Im większe jest jego stężenie w organizmie
człowieka tym większe są kłopoty z koordynacją
ruchową,

logicznym

myślenie,

odpowiednim

zachowaniem. Człowiek traci zdolność racjonalnego
postępowania. Alkohol jest substancją psychoaktywną,
najbardziej

rozpowszechnioną.

Według

Światowej

Organizacji Zdrowia alkohol znajduje się na trzecim
miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia populacji.

WPŁYW ALKOHOLU NA

ORGANIZM CZŁOWIEKA

•

Alkohol działa szkodliwie na niemal wszystkie tkanki i narządy.

•

Etanol, a także jego główny metabolit, aldehyd octowy, są
bezpośrednio toksyczne dla tkanek. Alkohol i jego metabolity
wchodzą w bezpośrednie reakcje z fizjologicznymi substancjami
w organizmie.

•

Działanie pośrednie alkoholu polega na silnym wpływie na
homeostazę ustroju poprzez działanie na układ wegetatywny,
endokrynny, odpornościowy, gospodarkę wodno-elektrolitową,
wchłanianie niezbędnych składników odżywczych itp.

SZKODLIWE DZIAŁANIE

ALKOHOLU

•

Z reguły odczuwa się gorsze samopoczucie oraz ogólne
osłabienie organizmu spowodowane odwodnieniem. Oprócz
tego zaburzenia nerwowo-mięśniowe, problemy z rytmem
pracy serca, a także drżenie mięśni.

•

Brak potasu objawia się znużeniem, upośledzeniem funkcji
ośrodkowego układu nerwowego (apatia, senność), arytmią
serca, osłabieniem i drżeniem mięśni oraz obrzękami
kończyn dolnych. Do innych objawów można zaliczyć
łamliwość kości, paraliż, apatię, brak orientacji oraz
uszkodzenie

nerek,

spowodowane

długotrwałym

przyjmowaniem leków przeczyszczających i moczopędnych.

•

Do objawów niedoboru chlorku zalicza się: obniżenie
napięcia mięśniowego, brak apetytu, letarg.

OBJAWY NIEDOBORU

ELEKTROLITÓW

•

Kwasica metaboliczna – stan zaburzenia
równowagi

kwasowo-zasadowej,

w

którym

dochodzi do nagromadzenia we krwi nadmiernych
ilości substancji o charakterze kwaśnym lub
zmniejszania się stężenia substancji o charakterze
zasadowym

(głównie

anionów

wodorowęglanowych) i w efekcie tego do
obniżenia jej pH.

•

Spadek stężenia jonów wodorowęglanowych i pH
krwi może mieć przyczynę m.in. w alkoholowej
kwasicy ketonowej (ketokwasica alkoholowa).

KWASICA METABOLICZNA

•

Do prawidłowego funkcjonowania komórek niezbędna jest
glukoza (cukier) i insulina. Glukoza pochodzi z pożywienia,
insulinę zaś wytwarza trzustka. Po spożyciu alkoholu trzustka
może na krótki czas zaprzestać wytwarzania insuliny. Bez
insuliny komórki mogą nie być w stanie przetwarzać glukozy
na energię. Aby uzyskać potrzebną energię, organizm zaczyna
spalać tłuszcz.

•

W procesie tym wytwarzane są produkty uboczne zwane
ciałami ketonowymi. Jeżeli organizm nie wytwarza insuliny,
stężenie ciał ketonowych w krwiobiegu zaczyna wzrastać.
Takie nagromadzenie się ketonów może prowadzić do rozwoju
stanu zagrażającego życiu, zwanego kwasicą ketonową.
Kwasica ketonowa wywołana spożyciem alkoholu znana jest
jako alkoholowa kwasica ketonowa.

WPŁYW ALKOHOLU NA

GLIKEMIĘ

•

Alkoholowa kwasica ketonowa rozwija się przy piciu
nadmiernych ilości alkoholu przez dłuższy czas. Osoby, u
których dochodzi do tego schorzenia, są również często
niedożywione.

•

Spożywanie nadmiernej ilości alkoholu może wywołać
niedożywienie. Osoby spożywające bardzo duże ilości
alkoholu mogą nie jeść regularnie. Ponadto w wyniku
spożycia alkoholu mogą wymiotować. Niedostateczne
odżywianie

i/lub

wymioty

prowadzą

do

okresów

wygłodzenia,

kiedy

organizm

dodatkowo

obniża

wytwarzanie insuliny. Dlatego w celu uzyskania energii
organizm zaczyna rozkładać tłuszcze, co prowadzi do
kwasicy ketonowej.

PRZYCZYNY KWASICY

KETONOWEJ:

Objawy alkoholowej kwasicy ketonowej różnią się w zależności od ilości spożytego alkoholu.
Objawy zależą też od ilości ketonów w krwiobiegu. Powszechnie występujące objawy
alkoholowej kwasicy ketonowej to między innymi:

•

Ból w jamie brzusznej

•

Zaburzenia świadomości, na przykład pobudzenie lub splątanie

•

Zmęczenie

•

Spowolnione ruchy

•

Nieregularny, głęboki lub szybki oddech (objaw kussmaula, „oddech gonionego psa”)

•

Utrata apetytu

•

Nudności i wymioty

•

Objawy odwodnienia, takie jak zawroty głowy, uczucie pustki w głowie i pragnienie

•

Zaburzenia elektrolitowe (najczęściej hiperkaliemia),

•

Zaburzenia rytmu serca,

•

Zaburzenia kontroli ciśnienia tętniczego krwi (hipotonia lub hipertonia,
w zależności od przyczyny)

W przypadku wystąpienia któregoś z tych objawów należy zwrócić się o natychmiastową
pomoc medyczną. Alkoholowa kwasica ketonowa jest chorobą niebezpieczną dla życia.

OBJAWY KWASICY

KETONOWEJ :

•

Alkoholową kwasicę ketonową rozpoznaje lekarz. Jeżeli
chory wykazuje objawy tego schorzenia, lekarz
przeprowadza oględziny lekarskie. Ponadto pyta o ogólny
stan zdrowia i spożycie alkoholu. Jeżeli lekarz
podejrzewa

rozwinięcie

się

alkoholowej

kwasicy

ketonowej,

może

zlecić

dodatkowe

badania

dla

potwierdzenia tego rozpoznania.

ROZPOZNANIE :

•

badanie gazometryczne krwi tętniczej: w celu pomiaru stężenia tlenu we krwi i
równowagi kwasowo-zasadowej

•

stężenie alkoholu we krwi: w celu pomiaru ilości alkoholu obecnego we krwi

•

badanie biochemiczne krwi (CHEM-20): dla uzyskania wszechstronnego obrazu
przemiany materii i czynności organizmu

•

badanie toksykologiczne: badanie krwi lub moczu pod kątem rodzaju i ilości
substancji trującej w organizmie.

•

elektrolity: w celu stwierdzenia, czy doszło do zaburzenia równowagi
elektrolitów; równowaga elektrolitów jest niezbędna do prawidłowego
funkcjonowania komórek i narządów

•

oznaczenie BUN i kreatyniny: służy do zbadania czynności nerek

•

amylaza i lipaza: sprawdzenie stanu trzustki

•

stężenie kwasu mlekowego w surowicy krwi: wysokie stężenie mleczanów może
być oznaką kwasicy mleczanowej. Kwasica mleczanowa oznacza zwykle, że
komórki i tkanki organizmu nie otrzymują wystarczającej ilości tlenu.

•

poziom ketonów w moczu

•

stężenie glukozy

BADANIA OBEJMUJĄ:

DZIĘKUJEMY