ZABURZENIA WODNO-ELEKTROLITOWE PO

PRZEDAWKOWANIU ALKOHOLU

Gospodarka wodna jest bardzo ważnym elementem

równowagi wewnątrzustrojowej zwanej homeostazą. Woda

stanowi 75-80% masy ciała ( m.c.) w niemowlęcym okresie

życia, w średnim wieku około 60%, a tylko 50-45% m.c. w

starości. Zasoby wody zmniejszają się z wiekiem, co jednak

homeostazy nie załamuje. Organizm zachowuje zdolność

przystosowania nawet w późnej starości do innej

homeostazy „łagodnie falującej”, jednak pod warunkiem, że

zmiany następują powoli. Fizjologiczne zmniejszenie

przestrzeni wodnej nie zakłóca czynności komórek, tkanek i

narządów, ponieważ wymienione struktury dysponują

możliwością dostosowywania funkcji do niewielkich zmian. Z

czasem jednak łagodnie dynamiczna równowaga traci

elastyczność, ustala się na pewnym poziomie i łatwo ulega

załamaniu, gdy zmiany nawet niewielkie wystąpią nagle.

Regulacja wodno-elektrolitowa zależy od procesów, w

których uczestniczy woda, sód i inne elektrolity, glukoza,

mocznik, białka pełniące różne funkcje, układ nerwowy oraz

narządy: skóra, układ oddechowy, a zgłasza nerki.

Woda w warunkach zdrowia jest rozmieszczona w organizmie

następująco:

- około 40% m.c. stanowi woda wewnątrzkomórkowa

- około 20% m.c. stanowi woda pozakomórkowa, w tym 5%

przypada na osocze, a 15% na płyn śródmiąższowy. Krew jest
płynną tkanką. Komórki krwi: erytrocyty, leukocyty, limfocyty

krążą w płynie pozakomórkowym, wewnątrznaczyniowym,

zwanym osoczem.

Płyn mózgowo-rdzeniowy, soki trawienne jelit, płyn w jamach

opłucnowych, w jamie brzusznej, w osierdziu łącznie stanowi

1,5% m.c. Ta najmniejsza przestrzeń wodna nosząca nazwę

„ trzeciej przestrzeni” może w ciężkich, patologicznych

zaburzeniach znacznie się powiększyć, stopniowo lub nagle.

Dla zrozumienia podstaw gospodarki wodno-elektrolitowej

dwa pojęcia są szczególnie ważne: wolemia, czy objętość

płynów ustrojowych i osmolalność płynów. Fizjologiczne

ciśnienie osmotyczne nazywamy izotonią.

Gospodarkę wodno-elektrolitową regulują następujące

czynniki:

- ilość i wzajemne proporcje wody i sodu

- zwiększona molalność osocza, która jest bodźcem

stymulującym wydzielanie ADH zatrzymującego wodę w

organizmie

- zmniejszona molalność osocza, która hamuje wydzielanie

ADH

- hiponatremia (niska molalność osocza) i hipowolemia

(zmniejszenie przestrzeni wodnej wewnątrznaczyniowej)

pobudzają układ renina-angiotensyna-aldosteron (RAA),

który zatrzymuje w organizmie wodę i sód

- peptyd  przedsionkowo-natriuretyczny, czyli powstająca w

przedsionku serca atriopeptyna (ANP) nasila wydalanie

sodu z moczem. Wydzielanie ANP wzrasta w niektórych

zaburzeniach rytmu serca

- nerki, a mniejszym stopniu układ oddechowy i skóra

Warunkiem prawidłowego funkcjonowania człowieka jest odpowiednie

odżywianie, tzn. dostarczanie organizmowi podstawowych substancji, takich

jak: białka, węglowodany, tłuszcze i witaminy oraz prawidłowe ich

wchłanianie. U człowieka uzależnionego od alkoholu zaburzony jest

zarówno sposób odżywiania, jak i przyswajanie tych substancji.

Narządem szczególnie narażonym na działanie alkoholu jest wątroba, w

której odbywają się zasadnicze przemiany alkoholu. Wątroba jest to swego

rodzaju tygiel, w którym zachodzą wszystkie podstawowe procesy

metaboliczne i odtruwające. Uszkodzenie miąższu wątroby może we

wczesnym okresie nie manifestować się żadnymi dolegliwościami i

zaburzeniami, tzn. może przebiegać klinicznie, bezobjawowo, pod maską

zwykłej niestrawności, przepicia czy nieżytu żołądka. Sprawia to, że w

chwili zgłoszenia się do lekarza zmiany w wątrobie mogą być tak daleko

posunięte, że aż nieodwracalne, mimo ogromnej zdolności regenerującej

tego narządu.

ALKOHOL A UKŁAD

POKARMOWY

Przykładem tak podstępnie rozwijającej się choroby jest

marskość wątroby. Wstępnym etapem tego ciężkiego

schorzenia jest ostre, alkoholowe zapalenie wątroby po

jednorazowym zatruciu alkoholem, następnym przy

nadmiernym opilstwie lub we wstępnych fazach

uzależnienia - przewlekłe zapalenie wątroby.

Kolejnym etapem niewydolności wątroby jest tłuszczowe jej

zwyrodnienie, które jest jeszcze stanem odwracalnym, jeżeli

zachowa się pełną abstynencję oraz odpowiedni sposób

odżywiania. Stłuszczenie wątroby można podejrzewać,

kiedy występuje uczucie pełności, rozpieranie w

nadbrzuszu, wzdęcia brzucha. brak apetytu, nudności oraz

ogólne osłabienie.

Chorzy na marskość wątroby łatwo ulegają różnego rodzaju

infekcjom .na skutek znacznie zmniejszonej odporności ogólnej.

Uszkodzenie wątroby prowadzi jeszcze do innych groźnych

następstw, do spadku cukru we krwi, co może doprowadzić do

śpiączki, do awitaminozy A. Powoduje to wysychanie skóry i tzw.

kurzą ślepotę, tzn. złe widzenie o zmroku. Uszkodzenie wątroby

prowadzi również do awitaminozy B, doprowadzającej do szybkiego

zmęczenia psychofizycznego, do zaburzenia pracy serca, do zmian

zwyrodnieniowych w nerwach kończyn, te z kolei prowadzą do

zaników mięśniowych, porażeń, niedowładów, do awitaminozy K i C

- powodującej skłonności do krwotoków. Potocznie można

powiedzieć, że alkohol wypłukuje z organizmu witaminy, zwłaszcza

z grupy B, ale także witaminy A, K, i C. Tak więc w uszkodzeniach

wątroby tylko wczesna i całkowita abstynencja może uchronić od

dramatycznych powikłań, często kładących kres życiu chorych.

Również nadużywanie alkoholu jest istotnym czynnikiem

wywołującym zapalenie trzustki. Łagodne zapalenia trzustki są

skąpo-objawowe i mogą przebiegać niezauważalnie. Manifestuje się

pobolewaniem w lewym nadbrzuszu, objawami niestrawności.

Niekiedy zapalenie trzustki objawia się bardzo burzliwie. Jedną z

bezpośrednich przyczyn jest wypicie alkoholu w połączeniu z

obfitym w tłuszcz posiłku.

W badaniach laboratoryjnych – za istnieniem problemu alkoholowego

mogą przemawiać: podwyższone wartości diastazy i transaminaz,

nieprawidłowe wartości prób wątrobowych, objawy łagodnej cukrzycy z

cukromoczem, zaburzenia elektrolitowe (np. niski poziom potasu).

Bardziej specjalistyczne badania (a wśród nich tzw. biologiczne markery

nadmiernego spożywania alkoholu) mogą wykazać: podwyższone

wartości gamma-glutamylo-transferazy (GGT), cholesterolu lipoprotein

wysokiej gęstości w surowicy krwi (HDL), transferyny C, wskaźnika kwas

alfaamino-n-masłowy/leucyna w surowicy krwi, wzrost aktywności beta-

heksozoamindazy po spożyciu alkoholu, anemię makrocytarną

(zmniejszenie liczby krwinek czerwonych przy jednoczesnym wzroście

ich średniej objętości), podwyższony poziom immunoglobulin A w osoczu,

obniżoną aktywność płytkowej monoaminooksydazy (MAO) u osób

uzależnionych od alkoholu czy też obniżone stężenie aminokwasów

rozgałęzionych. Ponieważ poziom GGT jest dość czułym i bardzo często

stosowanym wskaźnikiem w ocenie nadmiernego spożywania alkoholu

należy wiedzieć, że utrzymuje się on w normie w przypadkach epizodów

nadużywania alkoholu trwających krócej niż dwa tygodnie, natomiast u

niealkoholików – dawka powodująca intoksykację nie daje na ogół

podwyższenia poziomu GGT we krwi. Spotykane są osoby, u których picie

alkoholu nie powoduje wzrostu poziomu GGT. Poziom GGT obniża się u

prawie wszystkich alkoholików już po tygodniowym okresie abstynencji,

ale może utrzymywać się nawet przez miesiąc. U osób z uszkodzoną

wątrobą poziom GGT może podnieść się już po jednorazowym użyciu

alkoholu.

Większość ludzi nadmiernie pijących cierpi na różne schorzenia układu

oddechowego. Alkohol osłabiając ogólną odporność ustroju człowieka

stwarza warunki sprzyjające rozwojowi bakterii i wirusów. Powodują

one przewlekłe zapalenie dróg oddechowych. Schorzeniom tym

sprzyjają: palenie papierosów - często towarzyszące piciu alkoholu,

niedobór witamin oraz przeziębienia, charakterystyczne dla ludzi

nadużywających alkoholu.

Nie jest prawdą, że alkohol jest środkiem rozgrzewającym - alkohol nie

podnosi ogólnej temperatury ciała- Pozorne uczucie ciepła

bezpośrednio po jego wypiciu wynika stąd, że alkohol rozszerza

naczynia krwionośne znajdujące się bezpośrednio pod skórą i tym

samym powoduje dopływ ciepłej krwi z wnętrza organizmu do naczyń

krwionośnych skóry. Tam krew ochładza się, a ponieważ krąży cały czas

w naczyniach, ochłodzone jej partie wędrują z powrotem do organizmu.

ALKOHOL A UKŁAD

ODDECHOWY

Efektem tej całej wymiany jest ochłodzenie ustroju, a nie rozgrzanie,

jak się powszechnie sądzi. Ludzie po wypiciu alkoholu mają obniżoną

zdolność odczuwania zmian temperatury. Ubierają się nieodpowiednio

do panujących warunków atmosferycznych. Pijani zasypiają na

ławkach w parkach, w przygodnych miejscach. Przeziębiają się i

zapadają na przewlekłe zapalenia górnych dróg oddechowych.

Przewlekłe zapalenia błon śluzowych, będące często następstwem

licznych przeziębień, powodują uszkodzenie lub wręcz zniszczenie

rzęsków. Zanika więc mechanizm samooczyszczania dróg

oddechowych. Drażniące i zakaźne czynniki nie usuwane na zewnątrz

powodują większą podatność alkoholików na zapalenie dróg

oddechowych, oskrzeli i płuc.

Nadużywający alkoholu zapadają również na ostre i przewlekłe

zapalenie nosogardzieli, zatok obocznych nosa oraz .często na

gruźlicę. Schorzenia te objawiają się uporczywymi bólami głowy ,

męczącym kaszlem, chrypką, stanami podgorączkowymi i

gorączkowymi, dusznością, ogólnym osłabieniem, wzmożoną

pobudliwością- Najczęściej dolegliwości te są przez alkoholików

bagatelizowane i nie leczone. Doprowadza to do licznych i groźnych

powikłań.

Niewielka już ilość wypitego alkoholu wpływa często na

zachowanie człowieka. Alkohol działa szkodliwie na układ

nerwowy. Praktycznie każda jego dawka powoduje obniżenie

sprawności funkcjonowania układu nerwowego.

Przeprowadzono na ten temat wiele doświadczeń; wyniki ich

świadczą o obniżonej wraz z ilością wypitych kieliszków

zdolnością osądu, zanikaniu krytycyzmu, zanikaniu

precyzyjnego myślenia. Nawet niewielkie dawki alkoholu,

które nie wywołują widocznych zmian w zachowaniu się

człowieka powodują zaburzenia reakcji wzrokowej,

słuchowej, pogarszają też precyzję ruchów. Błędnie się więc

sądzi, że alkohol działa na układ nerwowy pobudzająco,

działa hamująco zaburzając jego sprawność.

ORGANIZM A ALKOHOL

Alkohol działa szkodliwie na układ nerwowy, przy czym w

pierwszej kolejności atakuje najbardziej wrażliwe,

najmłodsze w rozwoju ewolucyjnym - ośrodki układu

nerwowego. Zaburzone jest więc precyzyjne myślenie,

logiczne rozumowanie, prawidłowy osąd. Upośledzona

zostaje tzw. uczuciowość wyższa, właściwa tylko

człowiekowi. Obejmuje ona: etykę, moralność, poczucie

więzi rodzinnych, międzyludzkich, narodowych. Zakłócone

zostają też inne funkcje ośrodków kory mózgowej, ich

współpraca z ośrodkami w strukturach podkorowych,

znajdujących się dotychczas pod kontrolą i hamującym

wpływem kory mózgowej.

W początkach upojenia sprawia to wrażenie pobudzenia

czynności organizmu. W miarę dłuższego picia narasta

zatrucie organizmu alkoholem, wzrasta jego szkodliwe

oddziaływanie na układ nerwowy. Szkodliwy jego wpływ

sięga ośrodków podkorowych. Zaburzone zostają, a nawet

całkowicie zanikają instynkty i popędy. Zniszczona zostaje

możliwość wykonywania celowych i dowolnych czynności

ruchowych. Występuje otępienie i senność. Człowiek traci

przytomność.

Niszczący wpływ alkoholu dociera do najstarszej części

układu nerwowego, do rdzenia mózgowego i części pnia

mózgowego, zanikają odruchy. Może dojść nawet do

zahamowania pracy ważnych dla życia ośrodków

mózgowych, czego następstwem będą głębokie zaburzenia

układu oddechowego, układu krążenia, a w skrajnych

przypadkach, w efekcie tych zaburzeń śmierć.

Alkohol powoduje odwodnienie, hamując wytwarzanie

antydiuretycznego hormonu przysadki mózgu.

Hormon ten współpracuje z nerkami, które filtrują krew,

separując wodę od toksyn, jeśli to konieczne. Gdy alkohol

blokuje produkcję tego hormonu, nerki przestają wchłaniać

wystarczająco dużo wody - co prowadzi do częstego

oddawania moczu i - w rezultacie do odwodnienia.

Toksyczne produkty uboczne przetworzonego przez

organizm alkoholu, są przyczyną objawów boleśnie

odczuwanych następnego dnia, potocznie nazywanych

"kacem".

ZMIANY HORMONALNE W

ORGANIZMIE, WYWOŁANE PRZEZ

ALKOHOL, PROWADZĄ DO

CIĘŻKIEGO ODWODNIENIA

Opisany powyżej mechanizm odwodnienia jest tylko częścią

problemu. Nasza wątroba wytwarza aldehyd, gdy

przetwarza wprowadzony do organizmu alkohol. Aldehyd

octowy jest bardziej toksyczny niż sam alkohol i również

odpowiada za odczuwanie "kaca". Niestety, nie wymyślono

dotychczas lepszego lekarstwa na kaca, niż upływ czasu i

duża ilość bezalkoholowych napojów, a obecne na rynku

ogólnodostępne preparaty pomogą złagodzić bolesne

objawy.

Alkohol również niszczy skórę powodując jej wysychanie.

Przez to skóra nabiera zmarszczek i niszczone są gruczoły

łojowe i potowe przez co następuje wadliwa wymiana wody

w organizmie

Alkohol powoduje również szereg zaburzeń psychicznych

takich jak:

-

Majaczenie alkoholowe

-

Zaburzenia psychiczne

-

Halucynoza alkoholowa

-

Paranoja alkoholowa

-

Otępienie alkoholowe

-

Padaczka alkoholowa

Alkohol przy dłuższym stosowaniu bardzo wyniszcza

organizm. Wpływając na niemal każdy układ w organizmie

powoduje jego uszkodzenie i złe funkcjonowanie co z kolei

prowadzi do wielu chorób i zaburzeń.

Wykonał Paweł

Dziemba

PODSUMOWANIE