Podstawowe informacje o funduszach

europejskich

Fundusze europejskie - Środki finansowe Unii Europejskiej
gromadzone przez państwa członkowskie i przekazywane do
unĳnego budżetu.

Główne źródła :
• z ceł pobieranych od towarów importowanych z państw,

które nie są członkami Unii Europejskiej (tzw. tradycyjne
zasoby własne Unii),

• z dochodów z VAT (czyli podatku od wartości dodanej) —

jest to określony procent, który dane państwo ma zapłacić
Unii od środków pochodzących z podatku VAT),

• ze środków uzależnionych od dochodu narodowego

każdego z państw członkowskich (każde państwo płaci 0,73
proc. swojego Produktu Narodowego Brutto (PNB) do
budżetu Unii). Jest to obecnie największe źródło środków
finansowych Unii Europejskiej.

Oprócz wymienionych wyżej źródeł
zasilania budżetu Unii Europejskiej, trzeba
jeszcze wymienić mniej znaczące, takie
jak:
• podatki od wynagrodzeń pracowników

instytucji Unii Europejskiej,

• składki wpłacane przez państwa spoza Unii

Europejskiej

niektórych

programów

unĳnych

• kary

finansowe

nakładane

przedsiębiorstwa

łamanie

prawa

konkurencji i innych przepisów.

• Aby wyliczyć PKB, rząd będzie musiał się zająć dziedzinami, nad

którymi nie do końca potrafią zapanować policja czy służby celne. Dziś
nikt nie jest w stanie nawet podać, ile jest w Polsce pań lekkich
obyczajów: kilkanaście czy kilkaset tysięcy. Czarna gospodarka
podniesie polski produkt krajowy brutto o 16 miliardów złotych

• W przyszłym roku wszystkie kraje Unii Europejskiej będą wliczały do

dochodu narodowego prostytucję, przemyt oraz produkcję i handel
narkotykami. Czarną gospodarkę w PKB będzie musiała uwzględnić
również Polska. Zmiana definicji zwiększy PKB i wpłynie na jego relację
do długu. Może zmienić również wielkość naszej składki do UE.

• Dotychczas w większości krajów wliczana była tylko ta część

nielegalnej działalności, która obejmowała produkcję i usługi ukrywane
w całości lub w części przed organami administracji państwowej w celu
unikania płacenia podatków, ceł, akcyzy czy składek na ubezpieczenia
społeczne.

• Źródło: Dziennik Gazeta Prawna

PERSPEKTYWA

FINANSOWA

2007-2013

Podstawowe akty prawne

• Najważniejszym unijnym aktem prawnym jest

rozporządzenie Rady (WE) nr 1083

z dnia

11 lipca 2006 r. uchylające rozporządzenie nr
1260/1999 i ustanawiające przepisy ogólne

dotyczące

Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego,

Europejskiego

Funduszu

Społecznego oraz Funduszu Spójności

• Po stronie polskiej najważniejszym aktem

prawnym jest Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r.
o zasadach prowadzenia polityki rozwoju

rozporządzenie Rady (WE) nr 1083

z dnia 11 lipca 2006

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
• uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w

szczególności jego art. 161,

• uwzględniając wniosek Komisji,
• uwzględniając zgodę Parlamentu Europejskiego,
• uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-

Społecznego ,

• uwzględniając opinię Komitetu Regionów ,
• uwzględniając opinię Trybunału Obrachunkowego,
• a także mając na uwadze, co następuje:

• (1) Artykuł 158 Traktatu stanowi, że w

celu wzmocnienia jej spójności

gospodarczej i społecznej Wspólnota zmierza do zmniejszenia
dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów oraz zacofania
regionów lub wysp najmniej uprzywilejowanych, w tym obszarów
wiejskich

. Artykuł 159 Traktatu stawia wymóg wspierania tych działań

za pośrednictwem funduszy strukturalnych, Europejskiego Banku
Inwestycyjnego (EBI) oraz innych istniejących instrumentów
finansowych.

(2)

Polityka spójności powinna przyczyniać się do wzrostu

gospodarczego, zwiększania konkurencyjności i zatrudnienia

poprzez włączenie priorytetów Wspólnoty dotyczących trwałego
rozwoju określonych na posiedzeniu Rady Europejskiej w Lizbonie
w dniach 23 i 24 marca 2000 r. i na posiedzeniu Rady
Europejskiej w Göteborgu w dniach 15 i 16 czerwca 2001 r.

(3)

W rozszerzonej Unii Europejskiej zwiększyły się dysproporcje

gospodarcze, społeczne i terytorialne zarówno na poziomie
regionalnym, jak i krajowym. Należy zatem zintensyfikować
działania na rzecz konwergencji, konkurencyjności i zatrudnienia
w całej Wspólnocie.

TYTUŁ I CELE I OGÓLNE ZASADY POMOCY
ROZDZIAŁ I ZAKRES STOSOWANIA I DEFINICJE
•

Artykuł 1 Przedmiot

•

Artykuł 2 Definicje

ROZDZIAŁ II CELE I MISJE
•

Artykuł 3 Cele

•

Artykuł 4 Instrumenty i misje

ROZDZIAŁ III KWALIFIKOWALNOŚĆ
GEOGRAFICZNA

•

Artykuł 5 Konwergencja

•

Artykuł 6 Konkurencyjność regionalna i
zatrudnienie

•

Artykuł 7 Europejska współpraca terytorialna

•

Artykuł 8 Wsparcie przejściowe

ROZDZIAŁ IV ZASADY POMOCY
•

Artykuł 9 Komplementarność, spójność,
koordynacja i zgodność

•

Artykuł 10 Programowanie

•

Artykuł 11 Partnerstwo

•

Artykuł 12 Terytorialny szczebel realizacji

•

Artykuł 13 Interwencja proporcjonalna

•

Artykuł 14 Podział zarządzania

•

Artykuł 15 Zasada dodatkowości

•

Artykuł 16 Równość mężczyzn i kobiet oraz
niedyskryminacja

•

Artykuł 17 Zrównoważony rozwój

ROZDZIAŁ V RAMY FINANSOWE
• Artykuł 18 Zasoby ogólne
• Artykuł 19 Zasoby na cel Konwergencja
• Artykuł 20 Zasoby na cel Konkurencyjność regionalna i

zatrudnienie

• Artykuł 21 Zasoby na cel Europejska współpraca terytorialna
• Artykuł 22 Brak możliwości przenoszenia zasobów
• Artykuł 23 Zasoby przeznaczone na rezerwę wykonania
• Artykuł 24 Zasoby przeznaczone na pomoc techniczną

TYTUŁ II STRATEGICZNE PODEJŚCIE DO
SPÓJNOŚCI
ROZDZIAŁ I STRATEGICZNE WYTYCZNE WSPÓLNOTY DLA
SPÓJNOŚCI
• Artykuł 25 Przedmiot
• Artykuł 26 Przyjęcie i przegląd

ROZDZIAŁ II NARODOWE STRATEGICZNE RAMY
ODNIESIENIA
• Artykuł 27 Przedmiot
• Artykuł 28 Przygotowanie i przyjęcie

ROZDZIAŁ III MONITOROWANIE STRATEGICZNE
• Artykuł 29 Sprawozdawczość strategiczna państw

członkowskich

• Artykuł 30 Sprawozdawczość strategiczna Komisji Europejskiej

i debata na temat polityki spójności

• Artykuł 31 Sprawozdanie na temat spójności

TYTUŁ III PROGRAMOWANIE
ROZDZIAŁ I PRZEPISY OGÓLNE DOTYCZĄCE
FUNDUSZY STRUKTURALNYCH I FUNDUSZU
SPÓJNOŚCI
•

Artykuł 32 Przygotowywanie i zatwierdzanie
programów operacyjnych

•

Artykuł 33 Przegląd programów operacyjnych

•

Artykuł 34 Szczególny charakter funduszy

•

Artykuł 35 Zakres geograficzny

•

Artykuł 36 Udział Europejskiego Banku
Inwestycyjnego i Europejskiego Funduszu
Inwestycyjnego

ROZDZIAŁ II PRZEDMIOT PROGRAMOWANIA
•

SEKCJA 1 PROGRAMY OPERACYJNE

•

Artykuł 37 Programy operacyjne dla celów
Konwergencja oraz Konkurencyjność regionalna i
zatrudnienie

•

Artykuł 38 Programy operacyjne dla celu
Europejska współpraca terytorialna

•

SEKCJA 2 DUŻE PROJEKTY

•

Artykuł 39 Przedmiot

•

Artykuł 40 Informacje przedkładane Komisji

•

Artykuł 41 Decyzja Komisji

•

SEKCJA 3 GRANTY GLOBALNE

•

Artykuł 42 Przepisy ogólne

•

Artykuł 43 Przepisy wykonawcze

•

SEKCJA 4 INŻYNIERIA FINANSOWA

•

Artykuł 44 Instrumenty inżynierii finansowej

•

SEKCJA 5 POMOC TECHNICZNA

•

Artykuł 45 Pomoc techniczna z inicjatywy Komisji

•

Artykuł 46 Pomoc techniczna państw
członkowskich

TYTUŁ IV SKUTECZNOŚĆ
ROZDZIAŁ I OCENA
•

Artykuł 47 Przepisy ogólne

•

Artykuł 4 Obowiązki państw członkowskich

•

Artykuł 49 Obowiązki Komisji

ROZDZIAŁ II REZERWY
•

Artykuł 50 Krajowa rezerwa wykonania

•

Artykuł 51 Krajowa rezerwa interwencyjna

TYTUŁ V WKŁAD FINANSOWY FUNDUSZY
ROZDZIAŁ I WKŁAD FUNDUSZY
•

Artykuł 52 Kształtowanie wskaźników wkładu

•

Artykuł 53 Wkład funduszy

•

Artykuł 54 Pozostałe przepisy

ROZDZIAŁ II PROJEKTY GENERUJĄCE DOCHODY
•

Artykuł 55 Projekty generujące dochody

•

ROZDZIAŁ III KWALIFIKOWALNOŚĆ WYDATKÓW

•

Artykuł 56 Kwalifikowalność wydatków

ROZDZIAŁ IV TRWAŁOŚĆ OPERACJI
•

Artykuł 57 Trwałość operacji

TYTUŁ VI ZARZĄDZANIE, MONITOROWANIE I
KONTROLA

•ROZDZIAŁ I SYSTEMY ZARZĄDZANIA I KONTROLI
•Artykuł 58 Ogólne zasady systemów zarządzania i kontroli
•Artykuł 59 Wyznaczanie instytucji
•Artykuł 60 Funkcje instytucji zarządzającej
•Artykuł 61 Funkcje instytucji certyfikującej
•Artykuł 62 Funkcje instytucji audytu

ROZDZIAŁ II MONITOROWANIE
•Artykuł 63 Komitet monitorujący
•Artykuł 64 Skład
•Artykuł 65 Zadania
•Artykuł 66 Ustalenia w zakresie monitorowania
•Artykuł 67 Roczne i końcowe sprawozdania z wykonania
•Artykuł 68 Analiza roczna programów
•ROZDZIAŁ III INFORMACJA I PROMOCJA
•Artykuł 69 Informacja i promocja
ROZDZIAŁ IV OBOWIĄZKI PAŃSTW CZŁONKOWSKICH
I KOMISJI
•SEKCJA 1 OBOWIĄZKI PAŃSTW CZŁONKOWSKICH
•Artykuł 70 Zarządzanie i kontrola
•Artykuł 71 Tworzenie systemów zarządzania i kontroli
•SEKCJA 2 OBOWIĄZKI KOMISJI
•Artykuł 72 Obowiązki Komisji
•Artykuł 73 Współpraca z instytucjami audytowymi państw

członkowskich

•SEKCJA 3 ZASADA PROPORCJONALNOŚCI W KONTROLI

PROGRAMÓW OPERACYJNYCH

•Artykuł 74 Zasada proporcjonalności w zakresie kontroli

TYTUŁ VII ZARZĄDZANIE FINANSOWE
ROZDZIAŁ I ZARZĄDZANIE FINANSOWE

•SEKCJA 1 ZOBOWIĄZANIA BUDŻETOWE
•Artykuł 75 Zobowiązania budżetowe
•SEKCJA 2 WSPÓLNE ZASADY DOTYCZĄCE PŁATNOŚCI

•Artykuł 76 Wspólne zasady dotyczące płatności
•Artykuł 77 Wspólne zasady obliczania płatności okresowych oraz

wypłaty salda końcowego

•Artykuł 78 Deklaracja wydatków
•Artykuł 79 Kumulacja płatności zaliczkowej i płatności okresowych
•Artykuł 80 Niepodzielność płatności na rzecz beneficjentów
•Artykuł 81 Stosowanie euro

•SEKCJA 3 PŁATNOŚĆ ZALICZKOWA

•Artykuł 82 Płatność 138
•Artykuł 83 Odsetki 140
•Artykuł 84 Wyksięgowanie

•SEKCJA 4 PŁATNOŚCI OKRESOWE

•Artykuł 85 Płatności okresowe
•Artykuł 86 Warunki dopuszczalności wniosków o płatność
•Artykuł 87 Data przedstawienia wniosku o płatność i terminy

płatności

•SEKCJA 5 ZAMKNIĘCIE PROGRAMU I PŁATNOŚĆ SALDA

KOŃCOWEGO

•Artykuł 88 Zamknięcie częściowe
•Artykuł 89 Warunki płatności salda końcowego
•Artykuł 90 Dostępność dokumentów
•SEKCJA 6 WSTRZYMANIE BIEGU TERMINU PŁATNOŚCI I

ZAWIESZENIE PŁATNOŚCI 147

•Artykuł 91 Wstrzymanie biegu terminu płatności
•Artykuł 92 Zawieszenie płatności

• SEKCJA 7 AUTOMATYCZNE ANULOWANIE

ZOBOWIĄZAŃ

• Artykuł 93 Zasady 149
• Artykuł 94 Okres wstrzymania płatności

dotyczących dużych projektów i programów
pomocy

• Artykuł 95 Okres wstrzymania na czas

trwania postępowań prawnych i odwołań
administracyjnych 151

• Artykuł 96 Wyjątki od automatycznego

anulowania zobowiązań

• Artykuł 97 Procedura

• ROZDZIAŁ II KOREKTY FINANSOWE

• SEKCJA 1 KOREKTA FINANSOWA

DOKONYWANA PRZEZ PAŃSTWA
CZŁONKOWSKIE

• Artykuł 98 Korekty finansowe dokonywane

przez państwa członkowskie

• SEKCJA 2 KOREKTY FINANSOWE

DOKONYWANE PRZEZ KOMISJĘ

• Artykuł 99 Kryteria dokonywania korekt
• Artykuł 100 Procedura
• Artykuł 101 Obowiązki państw członkowskich
• Artykuł 102 Zwrot środków

TYTUŁ VIII KOMITETY

ROZDZIAŁ I KOMITET KOORDYNUJĄCY

FUNDUSZE

• Artykuł 103 Procedura komitetu
ROZDZIAŁ II KOMITET USTANOWIONY
NA PODSTAWIE ART. 147 TRAKTATU
• Artykuł 104 Komitet ustanowiony na mocy

art. 147 Traktatu

• TYTUŁ IX PRZEPISY KOŃCOWE
• Artykuł 105 Przepisy przejściowe
• Artykuł 106 Klauzula przeglądowa
• Artykuł 107 Uchylenie
• Artykuł 108 Wejście w życie
• ZAŁĄCZNIK I Roczny podział środków na

zobowiązania w latach 2007–2013

• ZAŁĄCZNIK II Ramy finansowe
• ZAŁĄCZNIK III Pułapy mające

zastosowanie do poziomu
współfinansowania

• ZAŁĄCZNIK IV Kategorie wydatków

Cele polityki Spójności

Głównym celem polityki spójności jest zmniejszenie dysproporcji
gospodarczych, społecznych oraz terytorialnych krajów i regionów UE. Tak
wyznaczony cel główny jest realizowany poprzez trzy następujące
cele szczegółowe polityki spójności społeczno-gospodarczej na lata 2007–
2013:

Konwergencja

– wraz z rozszerzeniem Unii Europejskiej w latach 2004 i 2007 różnice

w poziomie rozwoju pomiędzy regionami wspólnoty znacząco się
zwiększyły, priorytetem są działania mające przyspieszyć wzrost
najsłabiej rozwiniętych państw i regionów UE, a w konsekwencji
zmniejszenie występujących różnic rozwojowych. Cel ten będzie
realizowany m.in. poprzez inwestycje w infrastrukturę i kapitał ludzki,
wspieranie innowacji i społeczeństwa opartego na wiedzy, ochronę
środowiska oraz sprawną administrację.

Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie

– drugi z celów polityki spójności wdrażany jest poza najsłabiej
rozwiniętymi regionami Unii Europejskiej. Służyć ma on
wzmocnieniu regionalnej konkurencyjności oraz zwiększeniu
zatrudnienia w tych regionach. Jako instrumenty służące realizacji
celu rozporządzenie wymienia m.in. inwestycje w kapitał ludzki,
przedsiębiorczość, innowacyjność czy rozwój rynków pracy
sprzyjających integracji społecznej.

Europejska współpraca terytorialna

– obejmuje umacnianie współpracy przygranicznej,
transnarodowej oraz międzyregionalnej pomiędzy wybranymi
obszarami UE.

Na co Unia Europejska przeznacza zebrane środki?

Przede wszystkim na realizację wspólnej polityki rolnej (w tym
rybactwa i rybołówstwa), a także polityki spójności, które mają pomóc
w podniesieniu konkurencyjności Unii Europejskiej oraz wpłynąć
pozytywnie na rozwój m.in.

•rolnictwa,

•kultury,

•infrastruktury,

•szkolnictwa,

•wymiaru bezpieczeństwa.

Z budżetu finansowane są również koszty administracyjne utrzymania
instytucji Unii Europejskiej oraz pomoc humanitarna i rozwojowa dla
krajów spoza Unii Europejskiej.

W aktualnym okresie programowania 2007-2013 po raz pierwszy w
historii Unii Europejskiej mamy do czynienia z sytuacją, w której środki
na wsparcie konkurencyjności i spójności przewyższają fundusze na
rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich.

Instrumenty polityki

spójności

Polityka spójności na lata 2007-2013 ma na celu
zwiększenie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia
we wszystkich regionach i miastach Unii
Europejskiej. Realizowana jest przede wszystkim
dzięki dwóm funduszom strukturalnym, tj.:
•

Europejskiemu

Funduszowi

Rozwoju

Regionalnego (EFRR),

• Europejskiemu Funduszowi Społecznemu
(EFS),
oraz
• Funduszowi Spójności (FS).

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

to największy

fundusz. Jego celem jest wspieranie regionów, a dokładniej
wyrównywanie różnic w stosunku do regionów bogatszych, lepiej
rozwiniętych.
EFRR finansuje wszystkie programy unijne, które mają na celu pomoc
opóźnionym w rozwoju regionom. Poniżej przedstawiamy dziedziny,
które mogą być finansowane z tego funduszu:

inicjatywy na rzecz rozwoju lokalnego oraz zatrudnienia, jak też

działalności małych i średnich przedsiębiorstw;

rentowne inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie lub

utrzymywanie trwałego zatrudnienia;

infrastruktura;

rozwój turystyki oraz inwestycji w dziedzinie kultury;

ochrona i poprawa stanu środowiska;

rozwój społeczeństwa informacyjnego.

Dzięki

inwestycjom

wyżej

wymienionych

dziedzinach

finansowanych z EFRR, Unia Europejska wspiera rozwój i tworzenie
nowych miejsc pracy, a także wpływa pozytywnie na rozwój
gospodarki.

Europejski Fundusz Społeczny

najczęściej kojarzy się z możliwością

finansowania szkoleń, warsztatów, wspieraniem zatrudnienia itp. W
istocie EFS został stworzony po to, aby poprawić jakość i dostępność
miejsc pracy i możliwości zatrudnienia w Unii Europejskiej. EFS zajmuje
się następującymi dziedzinami:

•promocją aktywnej polityki rynku pracy mającą na celu przeciwdziałanie
i zapobieganie bezrobociu;

•przeciwdziałaniem zjawisku wykluczenia społecznego;

•kształceniem ustawicznym;

•doskonaleniem kadr gospodarki;

•rozwojem przedsiębiorczości;

•zwiększeniem dostępu i uczestnictwa kobiet na rynku pracy.

Fundusz Spójności

wspiera dwa sektory: środowisko i transport. Co

ciekawe, od momentu przystąpienia do Unii Europejskiej w 2004 roku
Polska otrzymała najwięcej środków z tego funduszu wśród wszystkich
członków Unii! Z Funduszu Spójności można otrzymać dofinansowanie
na duże projekty inwestycyjne z zakresu ochrony środowiska.
Głównymi odbiorcami pomocy w ramach Funduszu Spójności są
jednostki samorządu terytorialnego, tworzone przez nie związki gmin
lub inne podmioty publiczne, np. przedsiębiorstwa komunalne będące
własnością gminy. Fundusz ten wspiera następujące dziedziny:

•poprawa jakości wód powierzchniowych;

•polepszenie jakości i dystrybucji wody przeznaczonej do picia;

•racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi;

•poprawa jakości powietrza;

•zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego;

•zapewnienie spójności sieci komunikacyjnej kraju i poszczególnych

regionów z innymi krajami Europy;

•rozwój bezpiecznej infrastruktury drogowej.

Każdemu z trzech celów polityki spójności przyporządkowany jest
odpowiedni finansowy instrument.

Konwergencja - FS, EFRR, EFS

Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie - EFRR, EFS

Europejska współpraca terytorialna - wyłącznie EFRR

PODSTAWOWE POJĘCIA :

Beneficjent

to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka

organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, korzystająca z

publicznych środków wspólnotowych

publicznych środków krajowych na

podstawie

umowy

dofinansowanie

projektu

albo decyzji o dofinansowaniu .

Dokumenty programowe

to dokumenty w postaci

programów

lub planów rozwoju, opracowywane dla potrzeb wydatkowania
środków wstępnie przyznanych (alokowanych) danemu obszarowi
lub

sektorowi

przez

Komisję Europejską w

ramach

Funduszy Europejskich i towarzyszących im środków krajowych.
Określają m.in. cele i główne kierunki wydatkowania środków na
podstawie analizy aktualnej sytuacji i trendów rozwojowych
danego obszaru lub sektora, kryteria i sposoby realizacji
konkretnych

projektów

, osoby i instytucje odpowiedzialne za

wykonanie określonych zadań oraz szacowaną wielkość i rozbicie
środków z uwzględnieniem współfinansowania ze wszystkich
osiągalnych źródeł budżetowych.

Program

- Dokument realizowany w ramach polityki

strukturalnej państwa, przyjęty przez Radę Ministrów i

Komisję Europejską

, składający się z zestawienia

priorytetów

oraz

wieloletnich działań, które mogą być wdrażane poprzez jeden lub
kilka Funduszy Europejskich, jeden lub kilka innych dostępnych
instrumentów finansowych oraz Europejski Bank Inwestycyjny. W

okresie programowania

2007-2013 w Polsce będą realizowane

następujące programy:

Program Kapitał Ludzki;

Program Innowacyjna Gospodarka;

Program Infrastruktura i Środowisko;

Program Rozwoju Polski Wschodniej;

Program Pomocy Technicznej;

16 regionalnych programów;

programy w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej.

Program Regionalny

-Program ograniczony pod względem

terytorialnym do określonego województwa. W okresie 2007-2013
w

Polsce

funkcjonuje 16

regionalnych

programów.

Instytucją Zarządzającą

dla regionalnych programów są właściwe

urzędy marszałkowskie

Linia demarkacyjna

to zestaw kryteriów wskazujących dla

określonych typów projektów miejsce (Program ) ich realizacji, w
celu uniemożliwienia wielokrotnego finansowania ze środków
różnych funduszy UE.
Dokument stanowi tabelaryczne zestawienie zidentyfikowanych
na etapie programowania wspólnych obszarów interwencji
funduszy UE. Poprzez zawarte w nim kryteria demarkacyjne,
rozdziela interwencje pomiędzy Programami. Kryteria odnoszą się
do zasięgu terytorialnego/charakteru projektów, wartości
(kosztów kwalifikowanych) projektów, rodzaju beneficjenta

EFRR

EFS

Fundusze unijne

program

Programy

operacyjne

Osie priorytetowe

Działania

1.1

1.2

1.
3

PROJEK

Podstawowe zasady zarządzania

funduszami unijnymi

Istnieje kilka zasad, które muszą być uwzględnione w procesie
przygotowywania i wdrażania programów finansowanych z funduszy
strukturalnych oraz Funduszu Spójności zarówno przez Komisję
Europejską, jak i – przede wszystkim – przez kraje członkowskie. Są to:

• komplementarność wsparcia w stosunku do programów

realizowanych w poszczególnych państwach członkowskich ze
środków państwowych,

• spójność wsparcia z politykami wspólnotowymi, w tym

zapewnienie, iż na poziomie danego kraju członkowskiego 60%
środków w ramach celu Konwergencji i 75% środków w ramach celu
Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie będzie przeznaczonych na
promowanie konkurencyjności i tworzenie nowych miejsc pracy,

• koordynacja wsparcia z innymi instrumentami finansowymi,
• zgodność wsparcia z postanowieniami Traktatu oraz aktami

wykonawczymi do Traktatu,

• programowanie wsparcia,

•partnerstwo na etapie przygotowywania i wdrażania
programów, zarówno na poziomie Komisja Europejska – kraj
członkowski, jak również w relacjach pomiędzy poszczególnymi
podmiotami kraju członkowskiego,

•proporcjonalność

środków

finansowych

zasobów

administracyjnych przeznaczonych na wdrażanie w stosunku do
budżetu programów operacyjnych,

•współzarządzanie programami przez kraj członkowski oraz
Komisję Europejską,

•dodatkowość pomocy z funduszy strukturalnych, które nie
powinny zastępować środków publicznych,

•równość kobiet i mężczyzn oraz zapobieganie wszelkim
formom dyskryminacji na etapie wdrażania pomocy,

•zrównoważony rozwój.

Programowanie pomocy

Aby możliwe było finansowanie indywidualnych projektów, dany kraj
członkowski wraz z Komisją Europejską muszą przygotować zestaw
dokumentów, w oparciu o które przekazywane będą środki z funduszy
strukturalnych oraz Funduszu Spójności. Pierwszym dokumentem w tym
łańcuchu są:
Strategiczne wytyczne wspólnoty dla spójności. W oparciu o zapisy
wytycznych, dany kraj członkowski przygotowuje
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia, które zawierają krajową
strategię dla polityki spójności społeczno-gospodarczej.
Najważniejszym z punktu widzenia beneficjentów dokumentem są
Programy Operacyjne i ich uszczegółowienia, które przedstawiają
priorytetowe obszary wsparcia ze środków unijnych. Programy
operacyjne są również przygotowywane w celu wykorzystania środków
dostępnych w ramach wspólnej polityki rolnej oraz polityki rybołówstwa

Strategiczne Wytyczne Wspólnoty

Komisja Europejska

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO)

Kraj Członkowski

Programy Operacyjne

Kraj Członkowski

Projekty

Kraj Członkowski

Instytucje zaangażowane w zarządzanie pomocą

W systemie zarządzania pomocą strukturalną uczestniczy kilka typów
podmiotów:

•Instytucje zarządzające - odpowiedzialne są za zarządzanie
programami operacyjnymi.

•Instytucje certyfikujące - zajmują się poświadczaniem deklaracji
wydatków i wniosków o płatność w stosunku do Komisji Europejskiej.

•Instytucje audytowe - są funkcjonalnie niezależne od dwóch ww.
instytucji, odpowiedzialne za weryfikowanie efektywności działania
systemu zarządzania i kontroli.

•Instytucje pośredniczące - zajmują się realizacją części zadań
związanych z wdrażaniem programu operacyjnego (na mocy
porozumienia z instytucją zarządzającą).

•Instytucje wdrażające - odpowiedzialne są za realizację części lub
całości priorytetów programu operacyjnego.

•Komitety monitorujące zajmują się monitorowaniem realizacji
programów operacyjnych.

Unia Europejska rozpoczęła przekazywanie pomocy dla Polski już w roku
1990. Początkowo były to środki dostępne w ramach programów
przedakcesyjnych PHARE, SAPARD oraz ISPA.
Po wejściu Polski do Unii Europejskiej, ze względu na dostęp do funduszy
strukturalnych, znacząco rozszerzyły się możliwości realizacji projektów ze
wsparciem finansowym ze strony UE.

W latach 2004–2006 funkcjonowały cztery fundusze strukturalne:
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny i
Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej- Sekcja Orientacji,
Europejski Fundusz Rybacki. Dodatkowo Polska otrzymała możliwość
korzystania z Funduszu Spójności. Łącznie ze środków tych funduszy w
budżecie wspólnotowym zapisano dla Polski kwotę prawie 13 miliardów
euro.

W obecnym wieloletnim okresie polityki rozwoju na lata 2007-2013,
Polska jest największym beneficjentem pomocy unijnej przekazywanej z
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu
Społecznego oraz Funduszu Spójności. W porównaniu z poprzednim
okresem programowania, całkowita alokacja dla naszego kraju wzrosła
ponad pięciokrotnie, a średnioroczna alokacja ponad dwukrotnie.

Aby te środki mogły być wykorzystane przez polskich beneficjentów,
rząd przygotował Narodową Strategię Spójności (NSS), która
określa priorytety i zakres wykorzystania funduszy strukturalnych
oraz Funduszu Spójności w ramach budżetu wspólnoty na lata 2007–
2013.

Założenia NSS są realizowane za pomocą:
6 Programów Operacyjnych (PO) zarządzanych centralnie przez
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

oraz za pomocą 16 Regionalnych Programów Operacyjnych
(RPO) zarządzanych przez Urzędy Marszałkowskie poszczególnych
województw.

Charakterystyka programów o zasięgu

krajowym

Programy operacyjne zarządzane centralnie, ze środków których
można otrzymać wsparcie na realizację przedsięwzięć rozwojowych:

ze środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności:

PO Innowacyjna Gospodarka;

PO Kapitał Ludzki;

PO Rozwój Polski Wschodniej;

PO Europejska Współpraca Terytorialna;

PO Infrastruktura i Środowisko.

ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju
Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich 2007–2013;

 ze środków Europejskiego Funduszu Rybackiego w ramach PO
Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych
obszarów rybackich.

PROGRAM OPERACYJNY „INNOWACYJNA GOSPODARKA”

Budżet i cel programu
Program o budżecie 9,7 mld euro, w tym 8,3 mld euro z EFRR
ukierunkowany jest na rozwój szeroko rozumianej innowacyjności
poprzez wsparcie bezpośrednie przedsiębiorstw, instytucji otoczenia
biznesu oraz jednostek naukowych świadczących
przedsiębiorstwom usługi o wysokiej jakości, a także wsparcie
systemowe

środowiska

instytucjonalnego

innowacyjnych

przedsiębiorstw.
Budżet programu został podzielony pomiędzy 8 następujących
priorytetów:

I. Badania i rozwój nowoczesnych technologii
II. Infrastruktura sfery B+R ( badanie+ rozwój)

III. Kapitał dla innowacji
IV. Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia
V. Dyfuzja innowacji
VI. Polska gospodarka na rynku międzynarodowym
VII.

Społeczeństwo

informacyjne

–

budowa

elektronicznej

administracji
VIII. Społeczeństwo informacyjne – zwiększanie innowacyjności
gospodarki

Obszary wsparcia
W ramach programu wspierane są działania z zakresu innowacyjności
produktowej, procesowej, marketingowej i organizacyjnej, które w
sposób bezpośredni lub pośredni przyczyniają się do powstawania i
rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw niezależnie od sektora czy
branży.

Innowacyjność projektów wspieranych w ramach programu powinna
mieć wymiar co najmniej krajowy i/lub międzynarodowy.

Bezpośrednie wsparcie na pokrycie wydatków inwestycyjnych
przedsiębiorstw przewidziano w następujących działaniach programu:

Działanie 4.1 wsparcie wdrożeń wyników prac B+R. W ramach
działania, wsparciem objęte są projekty inwestycyjne, polegające na
zakupie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych wraz
z niezbędną częścią doradczą (przy czym koszty usług doradczych
kwalifikuje się do dofinansowania wyłącznie w przypadku MSP),
polegające na wdrożeniu wyników prac B+R (prac badawczo-
rozwojowych) realizowanych w ramach
Działania 1.4 (Projekty celowe – prace rozwojowe i badania
przemysłowe). Wysokość wsparcia jest zgodna z mapą pomocy
regionalnej, przy czym maksymalna kwota wsparcia nie może
przekroczyć 20 mln zł. Finansowane będą projekty o maksymalnej
wielkości kosztów kwalifikowalnych 200 mln zł.

Działanie 4.2 Inwestycje związane z działalnością B+R w
przedsiębiorstwach. Przewiduje wsparcie projektów zgłaszanych
przez przedsiębiorstwa, polegających na podjęciu lub rozwoju
działalności B+R w tym przekształceniu przedsiębiorcy w CBR lub na
opracowaniu wzoru przemysłowego lub użytkowego i wdrożeniu go do
produkcji.
Projekty mogą polegać na zakupie środków trwałych i wartości
niematerialnych i prawnych oraz zakupie usług doradczych lub
szkoleniowych związanych z prowadzeniem prac w zakresie B+R w
przedsiębiorstwach. Poziom dofinansowania w części inwestycyjnej
zgodny jest z mapą pomocyregionalnej i nie może przekroczyć 21 mln zł.

Działanie 4.3 Kredyt technologiczny polega na udzieleniu dotacji w
formie premii technologicznej z przeznaczeniem na spłatę kredytu
technologicznego.
Oferta kredytu technologicznego skierowana jest do mikro, małych i
średnich przedsiębiorstw, które realizują inwestycje, mające na celu
nabycie i wdrożenie nowej technologii stosowanej na świecie nie dłużej niż
5 lat oraz uruchomienie na jej podstawie wytwarzania nowych lub
znacząco ulepszonych towarów, procesów lub usług.

Działanie 4.4 Nowe inwestycje o wysokim potencjale
innowacyjnym,

wspiera projekty przedkładane przez przedsiębiorstwa produkcyjne i
usługowe, dokonujące nowych inwestycji wraz z niezbędnymi dla ich
realizacji usługami doradczymi i szkoleniowymi. Projekty mogą polegać na
nabyciu rozwiązań technologicznych lub organizacyjnych stosowanych
na świecie nie dłużej niż 3 lata lub, których stopień rozprzestrzenienia
na świecie w danej branży nie przekracza 15%.
Poziom dofinansowania jest zgodny z mapą pomocy regionalnej, przy
czym wartość wydatków kwalifikowanych nie powinna być mniejsza niż 8
mln PLN i większa niż 160 mln zł.

Działanie 4.5 wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla
gospodarki,

polega na wsparciu nowych inwestycji o dużym potencjale
innowacyjnym, mających istotne znaczenie dla gospodarki. W ramach
poddziałania 4.5.1 wsparcie inwestycji w sektorze produkcyjnym,
dofinansowywane będą inwestycje podejmowane przez przedsiębiorstwa
sektora produkcyjnego o charakterze innowacyjnym (np. innowacyjne
technologie, innowacyjne produkty, współpraca z krajowymi ośrodkami
naukowo-badawczymi), których wydatki kwalifikowane są nie mniejsze niż
160 mln zł i wiążą się ze wzrostem zatrudnienia netto nie mniejszym niż o
200 osób. A w ramach poddziałania 4.5.2 wsparcie inwestycji w sektorze
usług nowoczesnych, finansowane będą inwestycje przedsiębiorstw
usługowych, których efektem będzie wzrost zatrudnienia netto nie
mniejszy niż o 200 osób (za wyjątkiem centrów B+R, gdzie kwalifikują się
do wsparcia nowe inwestycje o wydatkach kwalifikowanych powyżej 2 mln
oraz wzrost zatrudnienia netto nie mniejszy niż 10 osób personelu B+R) i
dotyczą inwestycji w centra usług wspólnych, centra IT, centra badawczo-
rozwojowe.

Zarządzanie

Funkcję Instytucji Zarządzającej PO IG pełni Ministerstwo Rozwoju
Regionalnego, a zadania
związane z realizacją poszczególnych priorytetów przekazane są
Instytucjom Pośredniczącym, czyli ministerstwom odpowiedzialnym za
dany sektor.

Beneficjenci
Z instrumentów przewidzianych do realizacji w ramach PO IG będą mogli
m.in. korzystać przedsiębiorcy, jednostki sfery badawczo–rozwojowej,
instytucje otoczenia biznesu oraz ich sieci, jednostki administracji
centralnej.

PROGRAM OPERACYJNY „KAPITAŁ LUDZKI”

Budżet i cel programu

Z budżetu programu w wysokości 11,4 mld euro (z czego 9,7 mld euro z
EFS) finansowane są projekty, które umożliwią pełne wykorzystanie
potencjału zasobów ludzkich, poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału
adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu
wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia
społecznego oraz budowę struktur administracyjnych państwa dla
powyższych celów.

Obszary wsparcia:

Rozwój zasobów ludzkich w PO KL skoncentrowany jest przede wszystkim
na obszarach takich jak: zatrudnienie, edukacja, integracja
społeczna, rozwój potencjału adaptacyjnego pracowników i
przedsiębiorstw, rozwój zasobów ludzkich na terenach wiejskich,
budowa sprawnej i skutecznej administracji publicznej wszystkich
szczebli, wdrażanie zasady
dobrego rządzenia oraz promocja zdrowia zasobów pracy.

Te cele będą osiągane poprzez finansowanie działań w ramach
następujących priorytetów:
I. Zatrudnienie i integracja społeczna
II. Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw
oraz poprawa
stanu zdrowia osób pracujących
III. Wysoka jakość systemu oświaty
IV. Szkolnictwo wyższe i nauka
V. Dobre rządzenie
VI. Rynek pracy otwarty dla wszystkich
VII. Promocja integracji społecznej
VIII. Regionalne kadry gospodarki
IX. Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach

Zarządzanie
Funkcję Instytucji Zarządzającej PO KL pełni Ministerstwo Rozwoju
Regionalnego. Wsparcie
działań związanych z podniesieniem efektywności struktur i systemów
instytucjonalnych realizowane jest centralnie, natomiast wsparcie dla
osób i grup społecznych wdrażane jest na poziomie regionalnym. W
związku z tym zadania związane z realizacją poszczególnych priorytetów
przekazane

są

Instytucjom

Pośredniczącym

ministerstwom

odpowiedzialnym
za daną dziedzinę lub urzędom marszałkowskim.

Beneficjenci
W celu uzyskania wsparcia ze środków PO KL swoje projekty mogą
przedkładać następujące podmioty: instytucje rynku pracy, instytucje
szkoleniowe, jednostki administracji rządowej i samorządowej,
przedsiębiorcy, instytucje otoczenia biznesu, organizacje pozarządowe,
instytucje systemu oświaty i szkolnictwa wyższego.

PROGRAM OPERACYJNY „INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO”

Budżet i cel programu
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (PO IŚ) jest największym
programem ze względu na wysokość budżetu w kwocie ponad 37 mld
euro (z czego prawie 28 mld euro to środki z Funduszu Spójności i
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego). Głównym celem
programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej
regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej
ochronie i poprawie stanu
środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu
spójności terytorialnej.

Obszary wsparcia
W ramach programu wyróżniamy projekty o krajowym lub
ponadregionalnym wymiarze
w sektorach: transport , ochrona środowiska, energetyka, kultura,
szkolnictwo wyższe oraz
ochrona zdrowia. W tym celu budżet programu rozdysponowano na
następujące priorytety:

I. Gospodarka wodno – ściekowa
II. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi
III. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska
IV. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów
ochrony środowiska
V. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych
VI. Drogowa i lotnicza sieć TEN – T
VII. Transport przyjazny środowisku
VIII. Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe
IX. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku
X. Bezpieczeństwo energetyczne
XI. Kultura i dziedzictwo kulturowe
XII. Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony
zdrowia
XIII. Infrastruktura szkolnictwa wyższego

Pojęcia i definicje

Definicja mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich

przedsiębiorstw

Definicja mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw jest
aktualizowana, aby uwzględniać zmiany sytuacji gospodarczej. Definiowanie
przedsiębiorstw według liczby pracowników i wielkości obrotu lub całkowitego
bilansu rocznego jest bardzo istotne przy określaniu firm mogących korzystać
z programów lub polityk Unii Europejskiej (UE) utworzonych z myślą o małych i
średnich przedsiębiorstwach (MŚP).

Mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa definiuje się
według liczby pracowników i obrotu lub całkowitego bilansu rocznego.
• Średnie przedsiębiorstwo to przedsiębiorstwo zatrudniające mniej

niż 250 pracowników i którego roczny obrót nie przekracza 50 milionów
euro lub całkowity bilans roczny nie przekracza 43 milionów euro.

• Małe przedsiębiorstwo to przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż

50 pracowników i którego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie
przekracza 10 milionów euro.

• Mikroprzedsiebiorstwo to przedsiębiorstwo zatrudniające mniej niż

10 pracowników i którego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie
przekracza 2 milionów euro.

Na podstawie nowej definicji określić więc można, które przedsiębiorstwa
kwalifikują się jako małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), a które jako
mikroprzedsiębiorstwa. Dzięki temu programy wspólnotowe i strategie
opracowywane dla tych firm stają się bardziej skuteczne. Chodzi o to, aby
przedsiębiorstwa, które mają większą siłę ekonomiczną niż MŚP, nie
korzystały z mechanizmów wsparcia przeznaczonych dla MŚP.

POMOC PUBLICZNA

Pomoc publiczną można określić jako wydatkowanie środków publicznych
lub uszczuplanie danin publicznych w celu wspierania przedsiębiorstw lub
produkcji określonych towarów, stanowiące korzyść ekonomiczną dla
beneficjenta. Komisja Europejska, badając poszczególne przypadki
dotyczące pomocy szuka odpowiedzi na następujące pytania:

•czy następuje przysporzenie korzyści ze środków publicznych;

•czy następuje uprzywilejowanie wybranych przedsiębiorstw lub produkcji
niektórych towarów;

•czy następuje lub czy istnieje groźba naruszenia konkurencji; oraz

•czy istnieje wpływ na wymianę handlową między państwami
członkowskimi?

W praktyce wykonuje się test pomocy publicznej polegający na
sprawdzeniu czy wystąpią
łącznie następujące przesłanki pomocy publicznej:

1. Wsparcie

jest

przyznane

przez

państwo

lub

przy

wykorzystaniu zasobów państwowych;

Za środki publiczne uznaje się zarówno środki przekazywane przez
administrację centralną i samorządową, jak i przez fundusze, fundacje,
stowarzyszenia i innego rodzaju instytucje publiczne, administrowane
przez państwo. Do środków publicznych zaliczane będą również środki
przekazywane przez przedsiębiorstwa publiczne oraz fundacje,
stowarzyszenia, agencje i inne instytucje pozarządowe, które dysponują
środkami przekazanymi przez państwo.

W przypadku instytucji dysponujących środkami publicznymi, istotne
jest wykazanie, że wsparcie udzielane przez te instytucje da się
przypisać państwu, tzn. że działanie państwa miało istotny wpływ na
decyzje podejmowane przez podmiot dysponujący środkami
publicznymi (np. niemożność działania podmiotu bez uwzględnienia
wymogów władz, konieczność uwzględnienia wytycznych wydawanych
przez władze publiczne, duża integracja przedsiębiorstwa ze
strukturami

administracji

publicznej,

działalność

sektorze

regulowanym przez państwo, itp.)

2. Wsparcie uprzywilejowuje konkretne przedsiębiorstwa lub
grupy przedsiębiorstw, bądź produkcję określonych towarów;

Najczęściej pomoc publiczna dotyczy indywidualnych przedsiębiorców,
bądź grup przedsiębiorców, wyszczególnionych ze względu na ich
wielkość, sektor lub region prowadzonej działalności. Instrumenty o
charakterze powszechnym, oddziaływujące w jednakowy sposób na
wszystkich przedsiębiorców i sektory, nie będą stanowiły pomocy
publicznej a jedynie instrument generalny. Tego typu instrumentem jest
np. system podatkowy. Uprzywilejowanie polega na przekazaniu
korzyści ekonomicznej, czyli wsparcie musi odbywać się na warunkach
korzystniejszych od rynkowych. Korzyść ekonomiczna może mieć
charakter bezpośredni (np. dotacja, preferencyjna pożyczka, refundacja,
itd.) lub pośredni (np. zwolnienia podatkowe, umorzenia należności
publicznych, usługi świadczone poniżej kosztów rynkowych tych usług,
itd.).

Korzyść ekonomiczna występuje również w przypadku, gdy udzielane są
pożyczki, kredyty
z oprocentowaniem poniżej stopy rynkowej oraz gdy poziom
zabezpieczenia spłaty kredytu lub pożyczki jest niższy od standardów
przyjętych na rynku.

3. Wsparcie zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji;

Prawie każde wsparcie o charakterze selektywnym będzie miało
potencjalny wpływ na zakłócenie konkurencji. Skala zakłócenia lub groźby
zakłócenia konkurencji będzie uzależniona od wielkości beneficjenta,
któremu udzielana jest pomoc, w szczególności od jego udziału w rynku.
Przesłanka ta nie jest spełniona, co do zasady w sytuacji, gdy działalność
beneficjenta ma charakter monopolu naturalnego lub prawnego (np.
przedsiębiorstwa energetyki cieplnej).

4. Wsparcie wpływa na wymianę handlową wymianę handlową
między państwami członkowskimi;

Zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), każda
pomoc, która wpływa na wymianę handlową między państwami
członkowskimi jest uznana za niezgodną z unijnym
rynkiem. Większość wyrobów lub usług jest przedmiotem obrotu między
państwami członkowskimi i dlatego wsparcie prawie każdej działalności
gospodarczej może spowodować zakłócenie wymiany między państwami
członkowskimi nawet, jeśli wsparte przedsiębiorstwo bezpośrednio nie
prowadzi działalności eksportowej. Z analizy przypadków
rozpatrywanych przez Komisję Europejską wynika bowiem, że nawet
nieznaczna wielkość pomocy może wpływać na wymianę handlową między
państwami członkowskimi.

Kiedy pomoc publiczna jest dopuszczalna?

Od ogólnego zakazu udzielania pomocy publicznej mogącej zakłócać
konkurencję, istnieją
wyjątki skatalogowane w dwóch grupach, w przepisach art. 107 TFUE,
których brzmienie
jest następujące:

Zgodna z unijnym rynkiem jest:

• pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym
konsumentom, pod
warunkiem, że jest przyznawana bez dyskryminacji związanej z
pochodzeniem
produktów;

• pomoc mająca na celu naprawienie szkód spowodowanych klęskami
żywiołowymi lub
innymi zdarzeniami nadzwyczajnymi;

• pomoc przyznawana gospodarce niektórych regionów Republiki
Federalnej Niemiec
dotkniętych podziałem Niemiec, w zakresie, w jakim jest niezbędna do
skompensowania niekorzystnych skutków gospodarczych
spowodowanych tym podziałem.

Wskazane powyżej kategorie pomocy publicznej zostały dopuszczone
bezpośrednio przez
Traktat.

POMOC DE MINIMIS

Pomoc de minimis to wsparcie o niewielkich rozmiarach, które nie zakłóca
konkurencji na rynku. Należy ono do osobnej kategorii pomocy publicznej,
a starać się o nie można występując o dofinansowanie od różnych
instytucji państwowych, np. starając się o dotację unijną lub zwolnienia
podatkowe. Pomoc taka nie przekracza 200 tys. euro w ciągu trzech lat
podatkowych lub 100 tys. euro w przypadku przedsiębiorstw z sektora
transportu drogowego.

Na co pomoc de minimis?
Pomoc de minimis przeznaczona jest na pokrycie wydatków
kwalifikowanych bezpośrednio związanych z:
- uruchomieniem działalności gospodarczej, z wyjątkiem podmiotów, które
w okresie 12 miesięcy poprzedzających dzień przystąpienia do projektu
prowadziły działalność gospodarczą i ją zakończyły
- zakupów usług doradczych i szkoleniowych oraz uzyskaniem finansowego
wsparcia pomostowego w postaci bezpośredniej i bezzwrotnej pomocy
kapitałowej przez beneficjentów, w okresie 12 miesięcy od dnia rozpoczęcia
działalności gospodarczej
- adaptacją budynków, pomieszczeń oraz miejsc pracy, w których odbywa
się szkolenie, zakup lub leasing zwrotny lub finansowy sprzętów i systemów
informatycznych niezbędnych do realizacji szkolenia, do wysokości 10%
wartości wydatków kwalifikowanych projektu szkoleniowego.

Dla kogo pomoc de minimis?
Choć do pomocy de minimis kwalifikują się wszystkie sektory gospodarki,
to wyłączone są z niej:
- projekty faworyzujące towary produkcji krajowej na niekorzyść towarów
importowanych,
- działalność w sektorze drogowego transportu towarowego (zakup
środków transportu),
- działalność w sektorze węgla kamiennego,
- przedsiębiorcy znajdujący się w trudnej sytuacji ekonomicznej,
- przedmioty, na których ciąży obowiązek zwrotu pomocy wynikającej z
decyzji KE
- podmioty, które rozpoczęły projekt przed dniem złożenia wniosku o
dofinansowanie
- przedsiębiorcy działający w sektorze rybołówstwa i przedsiębiorstwa
działające w zakresie produkcji podstawowej produktów rolnych
wymienionych w Załączniku I do TWE (Traktat Wspólnoty Europejskiej);
- przetwarzania i wprowadzenia do obrotu produktów rolnych
wymienionych w Załączniku I do TWE, jeżeli wielkość
- pomocy jest uzależniona od oceny lub ilości produktów zakupionych od
pierwotnych producentów lub wprowadzonych na rynek, bądź jej
udzielenie jest uzależnione od przekazania jej producentom produktów;
- pomocy udzielanej dla działalności związanej z wywozem (ilość
produktów), siecią dystrybucji, bieżącymi wydatkami

Projekty indywidualne

Projekty indywidualne (kluczowe) stanowią przedsięwzięcia inwestycyjne
o strategicznym znaczeniu dla realizacji programu operacyjnego,
których wdrożenie jest niezwykle istotne z punktu widzenia osiągnięcia
zakładanych wskaźników rozwoju społeczno-gospodarczego kraju,
danego sektora bądź województwa. Projekty te w znaczący sposób
przyczyniają się do realizacji założeń zawartych w Strategii Rozwoju
Kraju, politykach sektorowych oraz strategiach rozwoju poszczególnych
województw.

Lista indykatywna

W ramach indykatywnych list projektów indywidualnych wyodrębnia
się następujące typy projektów:

1. projekty duże – inwestycje o wartości powyżej 25 mln euro w
przypadku sektora
ochrony środowiska oraz 50 mln euro w pozostałych sektorach
gospodarki, które do
uzyskania dofinansowania wymagają decyzji Komisji Europejskiej;

2. projekty mniejsze – inwestycje o wartości poniżej 25 mln euro w
przypadku sektora
ochrony środowiska oraz poniżej 50 mln euro w pozostałych sektorach
gospodarki,
które

uzyskują

dofinansowanie

wyniku

decyzji

Instytucji

Zarządzającej2
.

Wśród

projektów

indywidualnych

wyróżnia

się

przedsięwzięcia

inwestycyjne przeznaczone
do realizacji w pierwszej kolejności – są to tzw. projekty podstawowe
oraz projekty rezerwowe, które mogą być realizowane w przypadku
braku możliwości realizacji projektów podstawowych.

ALOKACJA - przyporządkowanie środków (budżetowych, produkcji,
materiałowych) do poszczególnych gałęzi produkcji, przedsiębiorstw;

ORGANIZACJE

NON PROFIT

Definicja sektora non-profit
Zgodnie z przyjętą w statystyce
międzynarodowej definicją, sektor non-
profit tworzą podmioty spełniające
następujące wymogi:
. trwała struktura organizacyjna;
. przynależność do sektora prywatnego
(niepublicznego);
. charakter niezarobkowy (celem nie
jest zysk);
. samorządność;
. dobrowolność (uczestnictwa w
organizacji)

Według ustawy z dnia 24 kwietnia 2003
roku o działalności pożytku publicznego
i wolontariacie, w Polsce organizacjami
pozarządowymi (non-profit) są osoby
prawne lub jednostki nieposiadające
osobowości prawnej utworzone na
podstawie przepisów ustaw, w tym
fundacje i stowarzyszenia niedziałające
w celu osiągnięcia zysku.
Wszystkie środki finansowe organizacji
non- profit

przeznaczane są wyłącznie na

realizację celów statutowych

W Polsce organizacje pozarządowe w głównej mierze
zajmują

się:

działalnością

charytatywną

edukacyjną.

Powstają fundusze socjalne, programy pomocy dla
uboższych rodzin, placówki oświatowo-kulturalne,
świetlice środowiskowe, fundacje, stowarzyszenia.

Wśród największych organizacji pozarządowych
działających na terenie Polski można wymienić:
Związek Harcerstwa Polskiego, Polski Czerwony
Krzyż, Caritas, Polską Akcję Humanitarną, Fundację
Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, Helsińską
Fundację Praw Człowieka czy polski oddział Amnesty
International.

Dużą grupę organizacji pozarządowych stanowią
również

organizacje

proekologiczne,

instytucje

walczące z wykluczeniem społecznym i równością
płci.

Jednym z najważniejszych dokumentów w
organizacji non-profit jest statut, który określa
zadania i cele tego podmiotu. Działania,
prowadzone przez organizację,
muszą być bezwzględnie zgodne ze statutem.
Dokument zawiera informacje dotyczących
zakresu i obszaru działań organizacji, określa
odbiorców i cele poszczególnych zadań,
władze oraz

źródła finansowania, którymi w

większości są dotacje, darowizny, zbiórki
publiczne, składki członkowskie, środki od
administracji publicznej, przychody z 1%
podatku PIT lub własna działalność
gospodarcza organizacji.

Organizacje non-profit utożsamiane są często
z organizacjami pożytku publicznego (OPP) i
organizacjami pozarządowymi (NGO lub tzw.
III sektor).
Należy jednak pamiętać, iż organizacje non-
profit dzielą się na instytucje publiczne i
prywatne, natomiast OPP i NGO są niezależne
od administracji państwowej.

Organizacje pożytku publicznego mają szereg
indywidualnych uprawnień oraz obowiązków
w porównaniu do innych organizacji w tym
otrzymywania

podatku

osób

fizycznych na działalność statutową.

Organizacje non-profit pełnią

zróżnicowane funkcje w społeczeństwie:

•kształcą,

•walczą z wykluczeniem społecznym,

•proponują

nowe

rozwiązania

sektorze
prywatnym i publicznym.

Można wyodrębnić dwie podstawowe
funkcje organizacji non-profit:

a) Funkcja społeczna i polityczna

Organizacje są niejako platformą dla ludzi
głoszących podobne wartości, mających
zbliżone zainteresowania i poglądy.
Przykładem są chóry, kluby sportowe,
organizacje religijne, organizacje zawodowe,
stowarzyszenia mniejszości etnicznych, kluby
książki, harcerze, grupy rowerowe, ogniska
teatralne, koła kobiet.

Działania części z nich wykraczają poza
interesy członków danej organizacji, dbając o
poprawę jakości życia wszystkich obywateli
lub lokalnej społeczności

b) Funkcja ekonomiczna

Organizacje korzystają z pracy wolontariuszy,
a

tym

samym

kształcą

przyszłych

pracowników, przekazując dobre wzorce:
zaangażowanie,

odpowiedzialności

kreatywność.
Dysponując

czasem,

kontaktami

obywatelami, wiedzą
o ich potrzebach oraz możliwością ubiegania
się
o dofinansowania, ulgi i specjalne kontrakty,
organizacje non-profit mogą efektywniej
dostarczać dobra i usługi publiczne.

Wszystkie te atuty pozwalają na oszczędności
w sferze budżetowej np. w samorządach
miejskich.

Obszar działalności organizacji non-

profit

Kultura i rekreacja- Organizacje i działania w
obszarze kultury, rekreacji w ujęciu społecznym

Edukacja i badania - Organizacje zajmujące się
propagowaniem,

obsługą

wspieraniem

edukacji/badań lub same podejmujące działania w
tym zakresie

Ochrona zdrowia - Organizacje zajmujące się
profilaktyką zdrowotną, administracją służby
zdrowia, zapewniające opiekę zdrowotną i usługi
wspierające.

Środowisko i ekologia - Organizacje propagujące
programy, mające na celu kontrolę i prewencję
skażeń środowiska, edukację ekologiczną i opiekę nad
zwierzętami.

Religia - Organizacje oraz grupy wyznaniowe
propagujące postawy religijne, obejmujące seminaria,
świątynie. Często powiązane ze
stowarzyszeniami i innymi instytucjami.

Biznes, stowarzyszenia i związki zawodowe -
Organizacje regulujące, wspierające działalność
gospodarczą, chroniące interesy pracowników, grup
zawodowych.

Wolontariat - głównie organizacje dobroczynne i
propagujące działalność dobroczynną

Źródła finansowania mają niewątpliwy wpływ
na typy organizacji non profit i ich przedmiot
działalności,

wyróżnia się:

•dotacje,

•subwencje z budżetu państwa i jednostek
samorządu terytorialnego;

•prywatny kapitał,

•darowizny,

•wolontariat;

•dochody z działalności pozastatutowej;

•opłaty wnoszone przez korzystających z usług
organizacji;

•granty, dotacje, sponsoring,

•fundusze europejskie;

•składki członkowskie

Sposób zarządzania organizacją non-

profit

Zarządzanie dzieli się na zarząd społeczny oraz
zarząd profesjonalny.

W polskich stowarzyszeniach społeczny zarząd, który
działa nieodpłatnie, nie jest w stanie na bieżąco,
dobroczynnie nadzorować pracy stowarzyszenia,
często realizującego kosztowne i czasochłonne
projekty. Występuje więc problem nadzoru i
odpowiedzialności.

dużych

organizacjach

najczęściej jeden
członek zarządu zostaje odpłatnym pracownikiem i
dzięki temu może poświęcić się w pełni zarządzaniu
(tzw. zarządzanie profesjonalne).

fundacjach

zarząd

może

ustawowo

otrzymywać wynagrodzenie za wykonywanie
swoich obowiązków.
Dodatkowo w organizacjach non-profit mogą
występować rady, które zazwyczaj pełnią
funkcję promocyjną i reprezentacyjną niż jako
organ nadzoru