Błąd wychowawczy

Zdarzenie które zachodzi w konkretnej

sytuacji wychowawczej i jest związane

z zachowaniem wychowawcy
w toku interakcji z wychowankiem,
jest to zachowanie które
stanowi realną przyczynę
powstania szkodliwych dla rozwoju
wychowanka skutków, bądź
takie zachowanie wychowawcy które

tworzy wychowankowi warunki
popełnienia

przez niego błędów

Klasyfikacja błędów

wychowawczych

• ekstremalna emocjonalna akceptacja

dziecka

-

ekstremalne emocjonalne

odrzucenie dziecka

• nadmierna koncentracja na dziecku i

jego potrzebach

-

nadmierna

koncentracja na sobie

i swoich potrzebach

• nadmierna koncentracja na zadaniu

wykonywanym przez dziecko

-

niedocenianie wykonywania zadania
przez dziecko

Podstawowe błędy wychowawcze:

• Rygoryzm
• Agresja
• hamowanie aktywności
• Obojętność
• Eksponowanie
• Uleganie
• zastępowanie dziecka w jego
działaniach
• Idealizacja dziecka
• Błąd niekonsekwencji

• Błędy ciepłe

-idealizacja dziecka
-Zastępowanie
-Uleganie

• Błędy zimne

-Rygoryzm
-Agresja
-Hamowanie aktywności

dziecka

-Obojętność

• Błędy nadmiernej

koncentracji na dziecku

-zastępowanie
-idealizacja

• Błędy nadmiernej

koncentracji na sobie

-hamowanie aktywności
-obojętność
-eksponowanie siebie

• Błędy przeceniania

zadań dziecka

-zastępowanie
-idealizacja dziecka
-rygoryzm
Agresja

• Niedocenianie zadań

dziecka

-hamowanie aktywności
Eksponowanie siebie
uleganie

Źródła błędu wychowawczego

• Trwałe skłonności wychowawców do pewnych

ustosunkowań wobec świata, innych ludzi, siebie

-egocentryczne traktowanie dziecka jako swojej

własności

-brak wiary w dobrą naturę człowieka

• Postawy nabyte w toku doświadczenia, przyjęta

ideologia, system przekonań

• Utrudnienia i zagrożenia

- Wytyczone jednolite programy
- Presja czasu
- Hałas
- Zewnętrzna kontrola
- Opór wobec działań wychowawcy
- Podważanie kompetencji wychowawcy
- Jawnie kazywana niechęć do wychowawcy

Skutki błędów

wychowawczych

Ogólne skutki:

• Pogorszenie

obrazu
wychowawcy

• Niekorzystne

zmiany w
nastroju
wychowanka

• Niekorzystne

zmiany w
samoocenie
wychowanka

• Błąd niekonsekwencji

-pogorszenie obrazu

wychowawcy

-zaburzenie interakcji między

nimi

-obniżenie poziomu

wykonywanych zadań

• Błędy ciepłe

-Nadmierne uzależnienie od

rodziców

-Zawyżona samoocena
-Zmniejszenie odporności na

sytuacje trudne

• Błędy zimne

-zaniżona samoocena
-Poczucie osamotnienia
-Brak poczucia bezpieczeństwa
-Postawa lękowa
-Liczne objawy

nierpzystosowania

-Mniejsza odporność na stres

Czynniki

dezorganizując

e wychowanie

moralne

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne

Hipertrofia postaw
konsumpcyjnych

Dążenie do życia przyjemnego i

wygodnego bez stawiania

ambitniejszych celów, wyrzeczeń

•osłabia się zdolność ludzi do racjonalnego
wyboru
•stosunki między ludźmi zaistniałe
w wyniku konsumpcyjnego stylu
życia są stosunkami

wyobcowanych „automatów”

• mówi się o zaistnieniu

cywilizacji konsumpcyjnej

,

przeciwstawnej cywilizacji opartej
na wartościach moralnych.

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne

Dewaluacja wartości
moralnych

Wyraźne preferowanie wartości

materialnych, usytuowanie ich na samej

górze hierarchii wartości

Skutki:
•Cynizm i nihilizm
•Poszerzający się krąg ludzi wewnętrznie
zniewolonych
•Większa ilość ludzi łatwo ulegającym
nałogom tj. alkoholizm i narkomani

W warunkach zabiegania
głownie o wartości
ekonomicznie traci się
niemało postępowanie zgodne z wartościami moralnymi

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne

Anonimowość w kontaktach
międzyludzkich

Jest wynikiem zagubienia człowieka we

współczesnym świecie, odczucia własnej

małości i skończoności, utraty więzi

międzyludzkich

•Ma miejsce głównie w aglomeracjach
miejskich
•Samotność rekompensowana jest
niekiedy w formie kontaktów z
osobami z marginesu
społecznego co odwodzi
jednostkę od postępowania
moralnego

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne

Instytucjonalizacja życia
społecznego

W codziennym życiu- poza instytucjonalnie

zorganizowaną pomocą i opieką człowiek

potrzebuje czegoś więcej. Pragnie być

akceptowany, szanowany i rozumiany ze

względu na jego samego

•Jednostka bez bliskości ludzi izoluje się
społecznie
•Bywa ubezwłasnowolniona, zależna
wyłącznie od instytucji i pozbawiona
głębszych emocjonalnych
związków z kimkolwiek

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne

Nadmiar przemocy i seksu w
mediach

Jedna z przyczyn agresji wśród ludzi,

przewagi konsumpcyjnego stylu życia i

narastania anonimowości w kontaktach

międzyludzkich

•Młodzi dzięki telewizji stają się
świadkami scen ukazujących życie
w wypaczonych barwach
•odnoszą wrażenie że reprezentuje
on pewne cechy normalności.
•Zauważa się nieobliczalną
szkodliwość scen erotycznych na
rozwój moralny dzieci i młodzieży

Czynniki dezorganizujące

wychowanie moralne w

rodzinie

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w rodzinie

Dezintegracja życia rodzinnego

(brak spójności i trwałości życia rodzinnego)

• Niski poziom kultury w
kontaktach między lidzkich
rodziców
• Dziecko staje się przedmiotem
przetargów rodziców
• Separacja, rozwód rodziców
• Konfliktowe życie rodziców
• Nałogi rodziców
• Wadliwe postawy
rodzicielskie

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w rodzinie

Wadliwe postawy rodziców

1.

Postawa odtrącająca

(postawa nadmiernego

dystansu wobec dziecka)

• Rygorystyczne traktowanie dziecka

• Ograniczanie swobody, kary cielesne,
groźby, nakazy

• Odmawianie dziecku praw w
decydowaniu o sprawach rodzinnych

• Nieakceptacja dziecka

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w rodzinie

2.

Postawa nadmiernie chroniąca

(przesadne

koncentrowanie się na dziecku)

• Nadzwyczaj czuła opieka- niewspółmierna

do potrzeb dziecka

• wyręczanie w obowiązkach
• Izolowanie od rówieśników w celu

ochrony przed złymi wpływami

Skutki:
• Uzależnienie dziecka od rodziców
• Zarozumiałość, zuchwałość,
przesadna pewność siebie
• Niewdzięczność wobec rodziców

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w rodzinie

3. Postawa unikająca

( nadmierny dystans

uczuciowy)

• Zbyt wiele swobody
• Brak głębszej troski
o dobro dziecka

4. Postawa nadmiernie wymagająca

(przesadna

koncentracja rodziców na dziecku)

• Liczne wymagania nie liczące
się z zainteresowaniami,
zdolnościami dziecka

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w rodzinie

Pozbawienie dziecka wzorów

osobowych w rodzinie

• Niski poziom kultury współżycia rodzinnego
• Gorszące awantury
• Nadużywanie alkoholu przez rodziców

Skutki:
• Dom staje się miejscem napięć
zamiast oazą spokoju
• Zanik szacunku wobec rodziców
• Tendencja do agresji u dziecka

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w rodzinie

Niedosyt miłości rodzicielskiej

Wg. Erich Fromm

Miłość macierzyńska Miłość ojcowska

bezwarunkowa

nie

jest bezwarunkowa

wszechogarniająca

nie

jest

wszechogarniająca

nieustająca

nie

jest nieustająca

Skutki:
• Osamotnienie
• Wyobcowanie
• Lęk
• Trudności w postępowaniu
moralnym

Czynniki

dezorganizujące

wychowanie

moralne w szkole

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w szkole

Autokratyczny styl kierowania

wychowawczego

(dyrektywne kierowanie procesem nauczania i wychowywania)

• Wszelkie decyzje podejmowane przez nauczycieli
• Niedocenianie przez nauczycieli praw uczniów do

niezależności, decydowania o własnym losie,
poszanowania ich godności osobistej

Skutki:

• Pozbawienie dzieci samodzielności
• Osłabienie więzi emocjonalnej między
dzieckiem a nauczycielem
• Brak stymulowania do niesienia
bezinteresownej pomocy
• Przerost rywalizacji wśród uczniów

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w szkole

Preferowanie funkcji kształcącej

(oddziaływanie przede wszystkim na sferę intelektu

uczniów, pomijając sferę emocjonalną)

Przyczyny

• Przeładowane programy nauczania
• Preferowanie przez nauczycieli tradycyjnych metod

nauczania

• Przestarzała organizacja procesu nauczania

Skutki

• zaniedbanie pracy zespołowej
• Uniemożliwienie współdziałania
• Braki w wyświadczaniu sobie
wzajemnych usług

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w szkole

Niedocenianie wychowania

moralnego

Jedno z najbardziej rażących niedomagań w zawodzie

nauczyciela

• Godziny wychowawcze, lekcje religii i etyki

odgrywają

istotną rolę w rozwoju, jeżeli bywają połączone z
nieustanną

troską wszystkich nauczycieli
o przekładne wychowanie moralne,
podczas wszelkich możliwych
zajęć i kontaktów interpersonalnych

• Nauczyciele oddziałują na uczniów
podczas dawania im dobrego przykładu
poprzez

bycie bezpośrednimi

świadkami dobrych zachowań

Inne przeszkody w wychowaniu moralnym

Przerost współpracy nad

współdziałaniem

• Niezdrowa rywalizacja między

uczniami wynikająca z

formalnego

oceniania osiągnięć
szkolnych

• Uczniowie zabiegają
by wypaść lepiej od innych

Czynniki dezorganizujące wychowanie moralne w szkole

Niedosyt współpracy nauczycieli z

rodzicami

Brak czynnego udziału i zaangażowania się w

wykonywanie zadań służących nie wychowaniu

uczniów

• Wykluczenie uprzywilejowania
jednej ze stron
• Wielostronny przepływ informacji
• Utworzenie zwartej wspólnoty
m. nauczycielem a rodzicami

Więź m. nauczycielem a rodzicami może przyczynić się do

pogłębienia więzi emocjonalnych uczniów z rodziną i Szkołą

dzięki umocnieniu w nich pozytywnej identyfikacji z

nauczycielami i rodzicami

Inne przeszkody w wychowaniu moralnym

Pozbawienie dzieci i młodzieży

dobrego przykładu

Młodzi ludzie starają się upodobnić do

znaczących dla nich osób

• Naśladują cechy zarówno
pozytywne jak i negatywne

• Identyfikacja z tymi osobami

• Naśladowanie postępków

niemoralnych

Inne przeszkody w wychowaniu moralnym

Niedosyt śpieszenia innym z

pomocą

chodzi o to by dać młodzieży szanse

zaangażowania się na rzecz szeroko

rozumianego dobra czyli wykonywania

konkretnych zadań mających na celu korzyści

cudze

• Nabywanie nowych doświadczeń
pod względem moralnym

• Bezinteresowne zaspokajanie
potrzeb cudzych

• Nauka podejmowania decyzji
w różnych sytuacjach życiowych

Inne przeszkody w wychowaniu moralnym

Nadmiar perswazji i pouczeń

pewna nadgorliwość w słownym oddziaływaniu na

świadomość moralną dzieci i młodzieży

• nadmiar pouczeń nie motywuje
wystarczająco do zachowań
i postaw moralnych

• Należy ograniczyć do pewnego
minimum pouczenia,
gdyż nikt nie lubi być pouczanym
lecz rozumianym

• Nie należy narzucać dziecku perswazji i

pouczeń

Inne przeszkody w wychowaniu moralnym

Brak konsekwencji w

postępowaniu pedagogicznym

Oddziaływanie wychowawcze wbrew

przyjętym wcześniej zasadom i logice

• Niedotrzymywanie obietnic
• Wycofywanie się z zobowiązań

Skutki

• Utrata zaufania do dorosłych
• Osłabienie poczucia bezpieczeństwa
i szacunku
• Przekonanie o względności
zasad moralnych