Wykład: Proces karny 21.05.2009

Ne bis in idem w międzynarodowym obrocie karnym pomiędzy państwami UE:

Art. 17 par. 1 pkt. 7 – res iudicata i ne bis in idem → dotyczy obrotu wewnątrzkrajowego.

W doktrynie i praktyce pojawiły się pytania czy tej zasady nie należy przenieść na grunt obrotu międzynarodowej.

Źródła kolizji jurysdykcji karnej:

Obecnie nie istnieje decyzja ramowa regulująca tę kwestię. Istnieje tylko Zielona Księga z 2005r., która jest tylko pewnymi propozycjami.

Art. 54 Konwencji wykonawczej z Schengen.

Temporalny zasięg zasady ne bis in idem:

Problem z intertemporalnością, w sytuacji gdy różne państwa w różnym czasie przyjmą dane regulacje.

Problemy z wielości wersji językowych:

Pierwotne Konwencja wykonawcza z Schengen (19.06.1990) miała 3 autentyczne jeżyki – niderlandzki, niemiecki i francuski. Obecnie wersji językowych jest więcej, więc pojawiają się problemy interpretacyjne.

Cel zakazu ne bis in idem – ułatwienie swobodnego przepływu osób → brak obaw przed ściganiem danego przestępstwa w innym kraju niż ten, w którym sprawa została już rozstrzygnięta.

Konwencja wykonawcza z Schengen:

Na podstawie art. 54 tej konwencji po wejściu do UE zmianie uległ art. 114 KK.

Islandia i Norwegia respektują Konwencję z Schengen.

Jakie orzeczenia uruchamiają zakaz ne bis in idem:

ETS przyjął, że orzeczeniem, które inicjuje powyższy zakaz jest również orzeczenie kończące postępowanie przygotowawcze, a nie tylko wyrok jako taki – pod pojęciem wyroku należy rozumieć nie tylko wyrok w rozumieniu porządków prawnych wewnętrznych.

Co to jest „idem”:

„Idem” jest rozumiane w sposób węższy, tj. oznacza tylko zaszłość historyczną bez kwalifikacji prawnej, naruszonego dobra itp. (okoliczności subiektywizujących). Chodzi tylko o czyn w znaczeniu fizycznym – to samo zachowanie z obiektywnego punktu widzenia.

Obejmuje też prawomocne umorzenie postępowania z powodu przedawnienia karalności.

Zakaz nie rozciąga się na osoby, które nie zostały objęte wyrokiem.

Karą wykonywaną jest również kara pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania.

Krótkotrwałe zatrzymanie lub aresztowanie, nawet jeśli zostało zaliczone na poczet kary, nie stanowi wykonywania kary.

Pojęcie prawomocności:

Niewzruszalność w rozumieniu pierwszego kraju.

Wnioski:

Problem różnego rozumienia kwestii ne bis in idem w kontekście legalizmu (Polska i in.) i oportunizmu (kraje anglosaskie, Malta, Cypr, Holandia, Francja).

Rozbieżności w przypadku umorzenia absorpcyjnego – generalnie nie rodzi zakazu ne bis n idem.

Świadek koronny – jego status w jednym kraju nie uruchamia zakazu ne bis in idem.