OCENA PLANU BALCEROWICZA
Plan Balcerowicza to potoczna nazwa pakietu reform gospodarczo-ustrojowych, przygotowanego w ciągu 111 dni, którego realizacja rozpoczęła się w roku 1990. Nazwę tę utworzono od nazwiska głównego autora tych reform, ówczesnego wicepremiera i ministra finansów, Leszka Balcerowicza. Wraz z grupą ekspertów we wrześniu 1989 roku stworzył on plan reform, a 6 października jego zarys został przedstawiony publicznie przez Balcerowicza na konferencji prasowej transmitowanej przez TVP. Plan ów miał doprowadzić do stabilizacji makroekonomicznej (przede wszystkim do redukcji inflacji) oraz umożliwić transformację z gospodarki centralnie sterowanej do rynkowej.
W momencie gdy zaczęto wprowadzać plan Balcerowicza, panowała w Polsce hiperinflacja (roczna stopa inflacji w 1989: +639,6% która zaczęła narastać od sierpnia 1989 roku), zadłużenie zagraniczne wynosiło 42,3 mld USD (64,8% PKB wg GUS), występowały olbrzymie niedobory rynkowe oraz postępująca, nieformalna dolaryzacja obrotu, a całej gospodarce groziła zupełna zapaść.
Z dzisiejszej perspektywy (po 20 latach) widać, że tzw. „terapia szokowa” jaką wprowadził Balcerowicz była niezbędnym, choć niepopularnym politycznie posunięciem. Kierunek reform był dobrze obrany, zdecydowane działania zmierzające do redukcji inflacji i ukrytego bezrobocia były konieczne. Choć nie wszyscy potrafili się dostosować - ewentualnym minusem było szybkie tempo reform, skoro nie każdy umiał się odnaleźć w zreformowanej rzeczywistości.
Leszek Balcerowicz ponad wszystko był politykiem i ekonomistą, który jako jedyny nie bał się podjąć wielkiego eksperymentu na skalę światowa, jakim była kapitalistyczna transformacja gospodarki socjalistycznej. Uważam, że `plan Balcerowicza' dotyczący Polski wniósł wiele dobrego i posiada więcej zalet niż wad.
Polska nie miała ówcześnie wymienialnej waluty, nie istniał bank centralny, nie było banków komercyjnych, giełdy papierów wartościowych i nowoczesnego samorządu terytorialnego. Polska - podobnie do innych krajów po socjalistycznych - była uzależniona od handlu zagranicznego z ZSRR (do RWPG trafiało 44% naszego eksportu). Gdyby tego było mało, przyszłą ambitną i w gruncie rzeczy eksperymentalną transformację trzeba było wdrażać w kraju bez profesjonalnego aparatu urzędniczego, przy pomocy ludzi, którzy nie mieli doświadczenia ani sprzętu, aby sprostać wyzwaniom reformy pod względem finansowym czy księgowym.
W takich warunkach Balcerowicz, przyjmując na siebie ogromną odpowiedzialność, przygotowując plany radykalnych reform państwa.
Historia wydaje się oceniać Leszka Balcerowicza pozytywnie i nie sądzę, aby miało się to zmienić. Tym bardziej, że krytycy Balcerowicza sami dzisiaj nie pamiętają swoich nieudanych prognoz z tamtego okresu. Inflacja okazała się rzeczywiście ogromnym problemem (ale udało się ją znacząco zmniejszyć) a niedobory zniknęły w kilka tygodni. Na tle pozostałych krajów postsocjalistycznych to Polska stała się liderem w walce z inflacją.
Uważam, że podjęte działania dotyczące planu Balcerowicza były sukcesem. Choć oczywiście niedoskonałe, wniosły wiele pozytywnych zmian w Polsce. Nasz kraj dość szybko odbudowywał się pod względem ekonomicznym i gospodarczym.